Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Akong Madumala ang Paboritismo?

“Manghod nakog duha ka tuig ang akong igsoong babaye ug naangkon niya ang tanang pagtagad. . . . Daw dili kini makiangayon.”—Rebecca.a

KON mas dako ang makuhang pagtagad sa imong igsoong lalaki o babaye, mas dako usab ang imong bation nga gisalikway. Ug kon ikaw adunay igsoon nga may talagsaong mga hiyas, nga nakasinatig seryosong mga suliran, o may mga interes o mga hiyas nga susama sa imong mga ginikanan, hayan maningkamot ka gayod nga maangkon ang bisan unsang pagtagad sa tanang paagi! Kon magsige kag hunahuna bahin niana, mas mosamot tingali ang imong bationg kasakit ug kalagot.b

Bisan pa niana, ang Bibliya nagpahimangno: “Pagkasuko, apan ayaw pagpakasala. Sultihi ang imong kasingkasing, diha sa imong higdaanan, ug maghilom.” (Salmo 4:4) Sa dihang maglagot ka ug masuko, lagmit nga ikaw makasulti o makabuhat ug butang nga sa ulahi imong pagabasolan. Hinumdomi kon sa unsang paagi si Cain nayugot sa pinaborang kahimtang nga gitagamtam sa iyang igsoon, si Abel, uban sa Diyos. Ang Diyos nagpasidaan kaniya: “Adunay sala nga nagahay-ad diha sa ganghaan, ug ikaw mao ang pangandoy niini; ug ikaw ba, sa imong bahin, makabuntog niini?” (Genesis 4:3-16) Napakyas si Cain sa pagbuntog sa iyang mga pagbati, ug ang resulta malaglagon!

Tinuod, wala ka pa sa punto nga mahimong mamumuno sama kang Cain. Bisan pa, ang paboritismo makapukaw sa makadaot nga mga pagbati ug mga emosyon. Busa ang mga kapeligrohan mahimong nagahay-ad diha sa imong pultahan! Unsa ang pipila niini? Ug sa unsang paagi ikaw makabuntog niining kahimtanga?

Pugngi ang Imong Dila!

Sa 13 anyos pa si Beth, siya mibating ang iyang mga ginikanan mipabor sa iyang igsoong lalaki ug nagtratar kaniyang mapihigon. Siya nahinumdom: “Kanunay lang kaming magsininggitay sa akong mama, apan wala gayoy bisan unsang nahimo nga maayo niini. Wala nako pamatii ang iyang gipanulti, ug wala sab niya pamatii ang akong gipanulti, busa wala gayoy nalampos.” Tingali namatikdan usab nimong ang pagsininggitay nagpasamot lamang sa mangil-ad nga kahimtang. Ang Efeso 4:31 nag-ingon: “Kuhaa gikan kaninyo ang tanang mapangdaoton nga kayugot ug kasuko ug kapungot ug sininggitay ug maabusohong sinultihan uban sa tanang pagkadaotan.”

Dili kinahanglang mosinggit ka aron ipasabot ang imong bahin. Ang kalmadong paagi sagad mas mosaler pa. Ang Proverbio 25:15 nag-ingon: “Pinaagig pailob ang komandante malukmay, ug ang malumong dila mismo makadugmok sa usa ka bukog.” Busa kon ang imong mga ginikanan daw sad-an sa paboritismo, ayawg singgit ug mang-akusar. Paghulat alang sa hustong panahon, ug dayon pakigsulti kanila sa kalmado, matinahurong paagi.​—Itandi ang Proverbio 15:23.

Kon imong ipasiugda ang mga kakulangan sa imong mga ginikanan o sawayon sila kon unsa sila ka “mapihigon,” imo lamang gidaot ang inyong panagsuod o gihimo silang managang sa ilang mga lihok. Ipasiugda hinuon kon sa unsang paagi ang ilang mga lihok nakaapektar kanimo. (‘Masakitan gayod ako dihang inyo akong ibalewala.’) Dakong purohan nga matukmod sila sa pagtagad kanimong seryoso. Usab, “magmaabtik sa pagpaminaw.” (Santiago 1:19) Tingali may maayong mga katarongan ang imong mga ginikanan sa paghatag ug ekstrang pagtagad sa imong igsoon. Hayan may mga suliran siya nga wala nimo hisayri.

Apan komosta kon ikaw daling mapungot ug mosultig dinalidali sa dihang ikaw masuko? Ang Proverbio 25:28 nagtandi sa usa ka “tawo nga walay pagpugong sa iyang espiritu” ngadto sa usa ka siyudad “nga walay paril”; siya lagmit mapukan sa iya mismong dili hingpit nga mga panukmod. Sa laing bahin, ang katakos sa pagpitol sa imong mga pagbati maoy ilhanan sa tinuod nga kusog! (Proverbio 16:32) Busa, nganong dili maghulat hangtod nga ikaw mokalma una pa mopadayag sa imong mga pagbati, tingali bisan sa paghulat hangtod sa sunod nga adlaw? Hayan makita usab nimong makatabang ang pagbiya gikan sa maong kahimtang, tingali sa paglakaw o pagbuhat ug pipila ka mga ehersisyo. (Proverbio 17:14) Pinaagi sa pagpugong sa imong dila, malikayan mo ang pagsultig butang nga makapasakit o binuang.​—Proverbio 10:19; 13:3; 17:27.

Malipotong Pagkadi-Masinugtanon

Ang laing bitik nga likayan mao ang pagkadi-masinugtanon. Ang desisayis anyos nga si Marie nakamatikod nga ang iyang manghod nga lalaki wala gayod masiloti sa dihang iyang gibalda ang pagtuon sa Bibliya sa pamilya. Nahiubos niining daw pagpihigpihig, siya “miprotesta,” nga midumili sa pag-apil sa pagtuon. Nakigbungol ka na ba o mipakitag lihok sa pagkadi-matinabangon sa dihang imong gibating dihay pagpihigpihig?

Kon mao, matikdi nga ang maong malipotong mga paagi sukwahi sa sugo sa Bibliya sa pagpasidungog ug pagsugot sa imong mga ginikanan. (Efeso 6:1, 2) Dugang pa, ang pagkadi-masinugtanon magpadaot sa imong relasyon uban sa imong mga ginikanan. Mas maayo nga ipakigsulti ang imong suliran uban sa imong mga ginikanan. Ang Proverbio 24:26 nagpakita nga ang usa “nga nagatubag sa prangka nga paagi” makaangkon sa pagtahod sa uban. Sa dihang si Marie nakighisgot niana uban sa iyang inahan, nagkasinabot sila, ug miarang-arang ang mga kahimtang.

Ang Kapeligrohan sa Pagpalain

Ang laing makuyaw nga paagi sa pagdumala sa paboritismo mao ang pagpalayo gikan sa imong pamilya o pagdangop sa mga di-magtutuo alang sa pagtagad. Mao kini ang nahitabo kang Cassandra: “Nagpalain ako gikan sa akong pamilya ug midangop sa kalibotanong mga higala nga akong nakaplagan sa tunghaan. Duna pa ngani koy mga trato, ug wala mahibalo niini ang akong mga ginikanan. Dayon naguol ako pag-ayo ug nakonsensiya tungod kay nasayod ako nga dili husto ang akong gihimo. Gusto kong makalingkawas sa kahimtang, apan wala akoy nakitang paagi sa pagsulti sa akong mga ginikanan.”

Peligroso ang pagpalain sa imong kaugalingon gikan sa imong pamilya ug gikan sa imong mga isigkamagtutuo​—ilabina kon nag-aborido ka ug walay maayong panghunahuna. Ang Proverbio 18:1 nagpahimangno: “Ang usa nga nagapalain sa iyang kaugalingon nangita sa iyang kaugalingong hinakog nga pangandoy; batok sa tanang praktikal nga kaalam siya makiglantugi.” Kon nalisdan ka sa pagduol sa imong mga ginikanan niining higayona, pangitag Kristohanong higala sama sa usa nga gihubit sa Proverbio 17:17: “Ang tinuod nga kaubanan mahigugmaon sa tanang panahon, ug maoy igsoon nga mounong sa panahon sa kalisdanan.” Sagad ang maong “tinuod nga kaubanan” kasagaran nga daling makaplagan taliwala sa hamtong nga mga membro sa kongregasyon.

Nakaplagan ni Cassandra ang “tinuod nga kaubanan” panahon sa iyang panginahanglan: “Sa dihang ang magtatan-aw sa sirkito [nagapanawng magtatan-aw] miduaw sa among kongregasyon, ang akong mga ginikanan miawhag kanako sa pagkuyog kaniya. Praktikal kaayo siya ug ang iyang asawa, ug sila nagpakitag tinuod nga interes kanako. Nakapakigsulti gayod ako kanila. Wala ako mobating ila akong gihukman. Nasabtan nilang wala magpasabot nga ikaw hingpit tungod lang kay ikaw gimatuto ingong usa ka Kristohanon.” Ang ilang pagdasig ug hinamtong nga tambag mao lamang gayod ang gikinahanglan ni Cassandra!​—Proverbio 13:20.

Ang Kapeligrohan sa Kasina

Ang Proverbio 27:4 nagpahimangno: “Dunay kapintas ang kapungot, mao man ang hilabihang kasuko, apan kinsay makabarog batok sa pangabugho?” Ang kasina ug pangabugho sa pinaborang igsoon nagtukmod sa pipila ka batan-on ngadto sa maharasong mga lihok. Usa ka babaye mipahayag: “Sa gamay pa ako, diha akoy nipis, kay-ag, brawon nga buhok ug ang akong igsoong babaye adunay magilakon bulagawng buhok nga mitaas abot sa iyang hawak. Kanunayng dayegon sa akong amahan ang iyang buhok. Iyang gitawag siya nga iyang ‘Rapunzel.’ Usa ka gabii niana samtang siya nahikatulog, akong gikuha ang gunting sa panahi sa akong mama, nagkinto nga miduol sa iyang katre ug nagputol sa daghang buhok kutob sa akong maarangan.”​—Siblings Without Rivalry, ni Adele Faber ug Elaine Mazlish.

Busa, dili ikatingala nga ang kasina gihubit sa Bibliya ingong usa sa daotang “mga buhat sa unod.” (Galacia 5:19-​21; Roma 1:28-​32) Bisan pa niana, ang “kiling sa pagkasina” anaa kanatong tanan. (Santiago 4:5) Busa kon nasabtan mo nga naglaraw kang masilotan ang imong igsoon, nga magdaot kaniya, o sa pipila ka paagi pamatud-an siyang sayop, ang kasina lagmit gayod nga “nagahay-ad diha sa ganghaan,” nga nagasulay sa pagbuntog kanimo!

Unsay angay nimong buhaton kon imong mamatikdan ang imong kaugalingon nga naghambin sa maong makadaot nga mga pagbati? Una, sulayi ang pag-ampo sa Diyos alang sa iyang espiritu. Nag-ingon ang Galacia 5:16: “Padayon sa paglakaw pinaagi sa espiritu ug kamo dili gayod makahimo ug unodnong tinguha.” (Itandi ang Tito 3:3-5.) Magtabang usab kini sa pagsumbalik-silaw sa imong tinuod nga mga pagbati alang sa imong igsoon. Makaingon ka ba gayod nga wala ka mobatig diyutayng gugma kaniya​—luyo sa imong kapungot? Buweno, ang Kasulatan nag-ingon kanato nga ang “gugma dili abughoan.” (1 Corinto 13:4) Busa isalikway ang paghambin sa negatibo, makapasinang mga panghunahuna. Sulayi ang pagmaya duyog kaniya kon siya nakaangkon ug linaing pagtagad gikan sa imong mga ginikanan.​—Itandi ang Roma 12:15.

Ang imong mga kabildohay uban sa imong mga ginikanan mahimong makatabang usab niining bahina. Kon makombinsir sila sa mga panginahanglan sa paghatag kanimog dugang pagtagad, makatabang kinig dako sa pagbuntog sa mga pagbati sa kasina ngadto sa imong mga igsoon. Apan komosta kon wala moarang-arang ang kahimtang sa panimalay ug nagpadayon ang paboritismo? Ayawg kasuko, singgit, o morebelde batok sa imong mga ginikanan. Sulayi ang pagmentinar sa usa ka matinabangon, masinundanong tinamdan. Kon kinahanglanon, pangitaa ang pagpaluyo gikan sa mga hamtong sulod sa Kristohanong kongregasyon. Labaw sa tanan, pakigsuod kang Jehova nga Diyos. Hinumdomi ang mga pulong sa salmista: “Kon ugaling ang akong kaugalingong amahan ug akong inahan magabiya kanako, bisan si Jehova mismo magadawat kanako.”​—Salmo 27:10.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 19]

Ang pagsaysay nga mibati kag kasilo hayan magsulbad sa suliran