RAYNA SA KALANGITAN

Ang titulo sa usa ka diyosa nga gisimba sa apostatang mga Israelinhon sa mga adlaw ni Jeremias.​—Jer 44:​17-19.

Bisan tuod mga babaye ang pangunang nalangkit, dayag nga ang tibuok pamilya nakig-ambit sa usa ka paagi sa pagsimba sa “rayna sa kalangitan.” Ang mga babaye naglutog mga halad nga tinapay, ang mga anak nga lalaki nanguhag kahoyng igsusugnod, ug ang mga amahan naghaling ug kalayo. (Jer 7:18) Ang pamatuod nga ang pagsimba niini nga diyosa adunay kusganong impluwensiya sa mga Hudiyo makita sa kamatuoran nga kadtong mikalagiw sa Ehipto human mapatay si Gobernador Gedalias nagpasangil sa ilang katalagman ngadto sa ilang pagkapakyas sa paghimog gipaaso nga halad ug mga halad-nga-ilimnon ngadto sa “rayna sa kalangitan.” Apan, gipasiugda pag-ayo sa manalagnang si Jeremias nga sayop ang ilang panglantaw.​—Jer 44:​15-30.

Ang Kasulatan wala magpaila nga espesipiko sa “rayna sa kalangitan.” Gituohan nga kini nga diyosa mao ang Sumerianhong diyosa sa pertilidad nga si Inanna, ang Babilonyanhong si Ishtar. Ang ngalang Inanna sa literal nagkahulogang “Rayna sa Langit.” Ang katumbas nga Babilonyanhong diyosa nga si Ishtar gipaila sa Akadianhong mga teksto sa mga ngalang “rayna sa kalangitan” ug “rayna sa kalangitan ug sa kabituonan.”

Mopatim-aw nga ang pagsimba kang Ishtar mikaylap sa ubang mga nasod. Sa usa sa mga Papan sa Amarna, si Tushratta, nga misulat ngadto kang Amenophis III, naghisgot kang “Ishtar, nga hara sa langit.” Sa Ehipto, ang usa ka inskripsiyon ni Haring Horemheb, nga gituohang naghari sa ika-14 nga siglo W.K.P., naghisgot kang “Astarte [Ishtar] nga ginang sa langit.” Ang tipak sa usa ka bantayog nga nakaplagan didto sa Mempis gikan sa paghari ni Merneptah, ang Ehiptohanong hari nga gituohang naghari sa ika-13 nga siglo W.K.P., naghubit kang Astarte pinaagi sa inskripsiyon: “Si Astarte, ang ginang sa langit.” Sa Persianhong yugto, didto sa Syene (modernong Aswan), si Astarte gibansagan nga “ang rayna sa kalangitan.”

Ang pagsimba sa “rayna sa kalangitan” gibuhat hangtod sa ikaupat nga siglo K.P. Niadtong mga 375 K.P., diha sa iyang sinulat nga Panarion (79, 1, 7), si Epiphanius miingon: “Dayandayanan sa pipila ka babaye ang usa ka matang sa karo o ang usa ka lingkoranan nga kuwatro-kantos ug, human kini hapinig panapton nga lino, sa usa ka tinong adlaw sa kapistahan sa tuig ilang ibutang sa atubangan niini ang usa ka tinapay sulod sa pipila ka adlaw ug itanyag kini sa ngalan ni Maria. Dayon ang tanang babaye makig-ambit niini nga tinapay.” Gilangkit ni Epiphanius (79, 8, 1, 2) kini nga mga buhat sa pagsimba sa “rayna sa kalangitan” nga gihisgotan sa Jeremias ug gikutlo ang Jeremias 7:18 ug 44:25.​—Epiphanius, giedit ni Karl Holl, Leipzig, 1933, Tomo 3, pp. 476, 482, 483.