Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa

◼ Nagpatuo ang pila ka eskolar nga ang “kamelyo” pulihan sa “pisi” sa Mateo 19: 24, nga mabasa: “Labi pang sayon sa kamelyo sa paglusot sa mata sa dagom.” Haing pulonga ang husto?

Ang pila ka eskolar sa Bibliya sa kasayop mihinapos nga ang mga pulong ni Jesus dinhi sa sinugdan gisulat sa Aramaiko. Ang Aramaikong pulong nga gigamit sa maong mga bersiyon (gam·la’ʹ) mahimong magkahulogang “kamelyo.” Bisan pa niana, depende sa konteksto kini mahubad usab nga “usa ka dakong pisi ug sagbayan.” Apan sumala kang Papias sa Hierapolis, tingali katalirongan ni apostol Juan, gisulat ni Mateo ang iyang asoy sa Ebanghelyo sa sinugdan sa Hebreohanon, dili Aramaiko, nga human niana gihubad kana sa Grego. Ang Hebreohanong pulong alang sa kamelyo (ga·malʹ) may pagkalahi sa mga pulong gihubad nga pisi (cheʹvel) o yupis (‘avothʹ), ug tino nga si Mateo nagpili sa hustong Gregong pulong.

Ang labing karaan ug labing kasaligang Gregong mga manuskrito (Sinaiticus ug Vatican No. 1209) dunay pulong kaʹme·los, nga nagkahulogang kamelyo. Kining samang pulong gigamit sa Mateo 23:24, diin walay pagduhaduhang “kamelyo” ang gituyo.

Latas sa kasiglohan ang pipila naningkamot sa pagpamenos sa mahait nga paghingapin o hyperbole. Ang pipila gani mapangahason bahin sa sagradong teksto. Gikan sa mga ikalimang siglo, ang susamang pulong kaʹmi·los makita sa maong teksto diha sa pila ka Gregong manuskrito. Kining tagsaong pulong nagkahulogang “pisi, kable sa barko.” Sumala sa A Greek-English Lexicon of the New Testament ni Arndt ug Gingrich, kini “walay dapit diha sa BT [Bag-ong Tugon].” Ang Gregong mga eskolar si Westcott ug Hort nagpasangil sa maong pagpuli sa ikalimang-siglong nag-angkong Christian Cyril sa Alexandria, kinsa nagpatuo nga ang pulong gigamit ni Mateo (kaʹme·los) mahimong magkahulogang kable, nga nagaingon: “Batasan niadtong batid kaayo sa nabigasyon sa pagtawag sa mas bagang mga kable nga ‘mga kamelyo.’” Bisan pa niana, bahin sa maong ideya si Westcott ug Hort nag-ingon: “Kini tinong sayop.”

Ang ideya nga ang usa ka dako kaayong kamelyo mosulay sa paglusot sa mata sa gamitoyng dagom “maoy timaan sa Sidlakanhong paghingapin,” sumala sa usa ka basahong reperensiya. Ngani, sa paghisgot sa pila ka tawo nga ilado sa maong kamaalamon nga sila daw makabuhat sa imposible, ang The Babylonian Talmud nagaingon: “Sila nagadibuho sa usa ka elepante nga molusot sa mata sa usa ka dagom.” Busa si Jesus migamit sa tipikal Sidlakanhong hulagway sa pagpasiugda sa pagkaimposible sa usa ka butang pinaagi sa klarong kaatbang. Sa pagkamatuod, imposible nga ipalusot ang bisan unsang dakong butang agi sa mata sa dagom​—bisan kon pisi, kamelyo, o elepante.

Si Jesus wala mag-ingon nga imposible nga ang usa ka tawong dato makabatog kinabuhi, tungod kay ang pila ka datong tawo nahimo mang iyang mga sumusunod. (Mateo 27:57; Lucas 19:2, 9; Juan 19:38, 39) Apan una pa ihatag ni Jesus kining ‘lisod nga panultihon,’ ang usa ka datong batan-ong lalaki nagsalikway sa dagkong espirituwal nga kahigayonan tungod sa labawng gugma sa iyang “daghang katigayonan.” (Mateo 19:16-22) Imposible nga ang tawong dato nga may ingong tinamdan makapanunod sa kinabuhing walay kataposan. Pinaagi lamang sa dako kaayong tabang sa Diyos nga ang maong tawo makabag-o ug makadawat sa kaluwasan nga moabot pinaagi sa gahom sa Diyos.​—Mateo 19:25, 26.