MAKAHILO NGA TANOM

Bisan tuod ang pipila nagtuong ang Hebreohanong pulong nga roʼsh (o, rohsh) katumbas sa mga tanom nga hemlock, colocynth, o poppy, dili gihapon matino kon unsa kining tanoma. Ang Hebreohanong termino usahay nagtumong sa (1) usa ka pait ug makahilo nga tanom (Lam 3:​5, 19), (2) hilo o “lala” (Deu 32:33; Job 20:16), ug (3) kon gamiton labot sa tubig, makahilong tubig (Jer 8:14; 9:15; 23:15). Kini gigamit diha sa masambingayong diwa maylabot sa pagtuis sa hustisya (Os 10:4; Am 6:12) ug niadtong nag-apostata.​—Deu 29:18; itandi ang Buh 8:23; Heb 12:15.

Mahitungod sa Mesiyas, gitagna nga siya hatagan ug “tanom nga makahilo” ingong pagkaon. (Sal 69:21) Kini nahitabo sa dihang si Jesu-Kristo, una pa siya ilansang, gihatagan ug bino nga gisagolan ug apdo apan, sa pagtilaw niini, midumili niining makalipong nga ilimnon nga lagmit gihatag aron sa pagpakunhod sa iyang mga kasakit. Sa pagtala sa katumanan niini nga tagna, si Mateo (27:34) migamit sa Gregong pulong nga kho·leʹ (apdo), ang samang termino nga makaplagan diha sa Gregong Septuagint sa Salmo 69:21. Apan, ang asoy sa Ebanghelyo ni Marcos naghisgot ug mira (Mar 15:23), ug tungod niini giisip nga ang “makahilong tanom” o “apdo” maoy “mira.” Ang laing posibilidad mao nga ang ilimnon sinambogan ug apdo ug mira.