Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa

◼ Sa Roma 8:27, ang New World Translation nagahubad sa Gregong phroʹne·ma ingong “kahulogan,” apan sa bersikulo 6 ug 7, ang hubad maoy “paghunahuna.” Nganong ang samang Gregong pulong gihubad nga magkalain?

Ang konteksto nagarekomendar sa duha ka hubad nga gipili.

Ang Pasiuna sa New World Translation of the Christian Greek Scriptures (1950) miingon: “Sa matag dakong pulong gihatag namo ang usa ka kahulogan ug nagsunod sa maong kahulogan sumala sa itugot sa konteksto.” Ang uban dili mag-isip sa phroʹne·ma nga usa ka dakong pulong, sanglit kini makita sa upat lang ka beses. Hinuon, kini may kalangkitan sa mga pulong nga mas kanunay gigamit. Ang usa mao ang phro·neʹo, nga nagkahulogang “ang pag-isip, paghunahuna sa usa ka tinong paagi.” (Mateo 16:23; Marcos 8:33; Roma 8:5; 12:3; 15:5) Ang ubang may-kalangkitang Gregong mga pulong nagapasa sa ideya sa paggamit sa praktikal nga kaalam, salabotan, o paghukom.—Lucas 1:17; 12:42; 16:8; Roma 11:25; Efeso 1:8.

Ang The Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures nagapakita nga ang phroʹne·ma makita upat ka beses sa Roma 8:6, 7, 27 ug ang literal nga kahulogan niini maoy “paghunahuna” nga magkapareho. Ang Gregong mga eskolar si Bauer, Arndt, ug Ginghrich nagpatin-aw sa phroʹne·ma ingong: ‘paagi sa paghunahuna, hunahuna(-pagbutang), tumong tingusbawan, panlimbasog.’—A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature.

Sa Roma kapitulo 8, si apostol Pablo mitambag sa mga Kristohanon nga dili molakaw sumala sa dili-hingpit tawhanong unod. Aron molampos niini, angay magbantay sila batok sa mga hilig o mga agda sa unod, ingon man sa mga pangatarongan sa dili-hingpit nga kasingkasing. Ang ‘pagbutang sa ilang mga hunahuna’ diha sa mga butang nga nahiuyon sa balaang espiritu sa Diyos motabang niini.—Roma 8:1-5.

Gitanyag ni Pablo ang maong pagpalahi: “Ang paghunahuna sa unod nagkahulogan sa kamatayon, apan ang paghunahuna sa espiritu nagkahulogan sa kinabuhi ug pakigdait; tungod kay ang paghunahuna sa unod nagkahulogan sa pagpakig-away sa Diyos, kay kini wala mailalom sa kasugoan sa Diyos.” (Roma 8:6, 7) Ang mga tawo maoy gihisgotan niining duha ka bersikulo. Ang mga tawo, ilabina mga Kristohanon, angay dili magbutang sa ilang mga hunahuna diha sa, o “maghunahuna,” sa mga butang sa nahulog nga unod. Sa kapulihay, angay nga ibutang nila ang ilang mga hunahuna diha sa, o “maghunahuna,” sa mga butang nga nahiuyon ug gidasig sa espiritu.

Nga kasukwahi, ang bersikulo 27 naghisgot sa Diyos mismo. Atong mabasa: “Apan siya [Jehova] nga nagasusi sa kasingkasing nasayod kon unsay kahulogan sa espiritu, tungod kay kini magapangamuyo nga nahiuyon sa Diyos alang sa mga balaan.” Oo, ang “siya” dinhi mao si Jehova, ang Tigdungog sa pag-ampo.

Ang pulong phroʹne·ma mahubad unta diha sa bersikulo 27 ingong “paghunahuna.” Apan ang balaang espiritu dili usa ka persona nga aktuwal nagahunahuna o may kaugalingong hunahuna. Ang espiritu mao ang aktibong gahom sa Diyos, kinsa nasayod kon sa unsang paagi ang iyang balaang espiritu nagalihok sa pagtuman sa iyang kabubut-on. Dugang pa, ang kahulogan niining bersikuloha lahi sa iya sa Roma 8:6, 7. Kanang unaunang mga bersikulo nagpasiugda sa panginahanglan nga pugngan sa mga tawo ang ilang hunahuna ug mga aksiyon. Apan si Jehova dili kinahanglang maningkamot, o manlimbasog, sa pagpugong sa iyang kaugalingon. Siya nahibalo kon unsay natala diha sa Bibliya ubos sa inspirasyon, sama sa Biblikanhong mga ekspresyon nga nagapaila sa iyang kabubut-on alang sa iyang yutan-ong mga alagad. Si Dr. Heinrich Meyer mikomento bahin sa Roma 8:27: “Ang Diyos sa tanang kaso nasayod sa katuyoan sa Espiritu.”

Busa, ang paghubad nga “kahulogan” nahiuyon sa konteksto o ipasabot sa Roma 8:27, ug kini gitugotan sa Grego. Ang The Translator’s New Testament nagahubad niini: “Siya nga nagasusi sa mga kasingkasing nasayod kon unsay kahulogan sa Espiritu.”

◼ Nganong ang New World Translation maghubad usahay sa Gregong pulong pi·steuʹo ingong “believe” o “pagtuo” (sama sa kadaghanang mga maghuhubad) ug sa ubang panahon ingong “exercise [or put] faith in” o “magbaton [o magbutang] ug pagtuo”?

Kini gihimo sa pagpadayag sa lainlaing bulok sa kahulogan nga gipahayag sa Gregong pulong pi·steuʹo.

Pananglitan, ang A Grammar of New Testament Greek, ni James Moulton, miingon nga tin-awng naila sa unang mga Kristohanon ang “bili sa kalainan tali sa basta pagtuo . . . ug sa personal nga pagsalig.” Kining duruha ka ideya ikapahayag nga magagamit sa Gregong pulong pi·steuʹo.

Kasagaran, ang lainlaing mga bulok sa kahulogan sa pi·steuʹo kinahanglang ilhon gikan sa konteksto. Hinuon, may panahon nga ang lainlaing konstruksiyon sa gramatika motabang nato sa pagsabot kon unsay anaa sa hunahuna sa magsusulat. Pananglitan, kon ang pi·steuʹo sundan lang sa usa ka nombre nga dili-direktang gitumong sa berbo o sa dative case, ang New World Translation kasagarang maghubad niana nga yanong “believe” o “pagtuo”—gawas kon ang konteksto magpaila sa butang nga lahi. (Mateo 21:25, 32; apan tan-awa ang Roma 4:3.) Kon ang pi·steuʹo sundan sa pulong e·piʹ, “on” o diha, kadaghanan kini hubaron nga “believe on” o “pagtuo diha.” (Mateo 27:42; Buhat 16:31) Kon kini sundan sa eis, “to” o “nganha,” kasagarang kini hubaron nga “magbutang ug pagtuo nganha.”—Juan 12:26; 14:1.

Kining naulahing paghubad (nga magpahinumdom kanato nga ang pi·steuʹo nahilangkit sa Gregong pulong pi·stisʹ, “faith” o “pagtuo”) nahiuyon sa komento diha sa An Introductory Grammar of New Testament Greek, ni Paul Kaufman. Kining basahona nagaingon: “Ang laing konstruksiyon nga kasagaran diha sa Bag-ong Testamento (ilabina sa Ebanghelyo ni Juan) mao ang πιστεύω [pi·steuʹo] uban sa εἰς ug direktang pagtumong o sa acusative case . . . Ang bug-os nga konstruksiyon sa εις dugang sa accusative kinahanglang hubaron inay nga sulayan ang paghubad sa preposisyong εἰς ingong nalain nga pulong. Ang pagtuo giisip nga usa ka kalihokan, butang nga ginabuhat sa mga tawo, sama pananglitan sa pagbutang ug pagtuo nganha sa usa.”