Pagtahod sa Kababayen-an sa Adlaw-Adlaw nga Kinabuhi

ARON ang kababayen-an labaw pang pagatahoron kay sa pagkakaron, kanus-a ug asa magsugod ang kausaban? Aw, kanus-a ba ug diin sagad maumol ang pagdapigdapig ug pagpihig? Sa balay ug sa tunghaan, sa mga katuigan sa pagtubo. Maugmad nato ang atong mga tinamdan sa dakong sukod ubos sa impluwensiya sa mga ginikanan. Busa, sa makataronganon kinsa ang may dakong epekto sa umaabot nga mga tinamdan sa mga batan-ong lalaki alang sa kababayen-an? Dayag, ang amahan ug ang inahan. Usa sa pasukaranang mga kasulbaran sa problema mao diay ang tukmang edukasyon nga makasuhot sa mga panimalay ug makaimpluwensiya sa mga ginikanan.

Kon sa Unsang Paagi Giisip ang Kababayen-an

Nga ang pagpihig mahisilsil diha sa balay giilustrar ni Jenny, usa ka minyong sekretarya, ang kamagulangan sa upat ka anak babaye, kinsa miingon: “Ingong mga dalaga, kami sa kanunay maghunahuna sa kamatuoran nga sa Tinipong Bansa, mas daghan ang babaye kay sa mga lalaki. Busa kon gusto nimo nga maminyo, kinahanglang molihok ka sa paagi nga ang mga lalaki gusto nga makigminyo kanimo.

“Unya, ang mga babaye nakondisyon usab sa paghunahuna nga sila ubos nga mga linalang. Usahay bisan ang imong mga ginikanan magpahunahuna nimo nga ang imong bili menos kay sa mga batang lalaki. Sa dihang moabot ang usa ka lalaki sa imong kinabuhi, iyang ipasa ang samang mensahe, nga ikaw ubos sa mga lalaki.

“Ug nganong ang among pagtamod-sa-kaugalingon kinahanglang ibase ilabina sa lalik sa lawas ug sa lawasnong mga hiyas o sa kakulang niana? Ang kalalakin-an ba gihukman nianang paagiha?”

Si Betty, nga minyo sulod sa 32 anyos, nga kaniadto usa ka manedyer ug tindahan, mipahayag ug laing punto: “Nganong ang mga babaye gihukman pinasukad sa ilang sekso inay sa ilang kasinatian, katakos, ug pangutok? Ang ako lamang ihangyo sa mga lalaki mao nga mamati sa akong opinyon. Ayaw ako pagtamaya tungod sa akong sekso!

“Sagad kaayo nga ang mga lalaki mag-isip sa mga babaye nga daw kaming tanan bugo o estupido​—bugo kaayo sa paghimog hustong desisyon. Nasayod ka ba kon unsay akong isulti? Tagda kami sumala sa buot nila nga tagdon. Kana sa dili madugay mag-usab sa ilang panglantaw!” Ang iya lang gihangyo mao nga ipadapat sa mga lalaki ang Bulawanong Lagda, ‘Buhata sa uban ang buot nimong buhaton nila kanimo.’​—Mateo 7:12.

Kining mga bayhana nagpatunghag pila ka balidong punto. Ang tinuod nga bili sa usa ka babaye angay dili ibase sa panggawas nga hitsura sa lawasnon ug mga hiyas nga madanihon o sa kultural nga mga pagpihig. Usa ka Kinatsilang proverbio nagapahayag niini ning paagiha: “Ang usa ka babayeng matahom kahimut-anan sa mga mata; ang usa ka babayeng maayo kahimut-anan sa kasingkasing. Kon ang nahauna maoy mahal nga bato, ang naulahi maoy bahandi.”

Ang Bibliya nagapahayag sa susamang punto sa lain nga paagi: “Ang imong katahom angay dili magaagad sa maarteng pag-areglar sa buhok, o sa pagsul-ob ug alahas o nindot nga sinina, kondili sa sulod nga pagkatawo​—ang dili-molubad nga kaanyag sa usa ka malinawon ug malumo nga espiritu, usa ka butang nga mahal kaayo sa panan-aw sa Diyos.” Ug maingon nga dili nato angay hukman ang usa ka libro pinaagi sa iyang hapin, mao nga dili usab nato pagahukman ang mga tawo pinaagi sa ilang sekso.​—1 Pedro 3:3, 4, Phillips.

Pagpakitag Pagtahod Diha sa Balay

Usa ka angayan nga reklamo sa daghan nga babaye, ilabina sa may-trabahong mga asawa ug mga inahan, mao nga ang mga bana mapakyas sa pag-ila sa mga trabaho sa panimalay ingong dugang nga trabaho, ug kasagaran sila dili mobuhat sa ilang bahin. Si Susan Faludi, nga gikutlo sa nangagi: “Ang kababayen-an wala usab magpahimulos sa panag-angay diha sa ilang mga balay mismo, diin sila nagapas-an gihapon ug 70 porsiento sa mga buluhaton sa balay.” Unsa ang solusyon sa maong inhustisya?

Bisan tingalig dili kahimut-anan sa daghang mga bana diha sa pila ka kultura, ang makiangayon nga kahikayan sa panimalay angay nga himoon, ilabina kon ang asawa usab kinahanglang motrabaho. Hinuon, ang bisan unsang pag-ambitay sa mga buluhaton mahimong magtagad usab sa mga natad sa buluhaton nga kasagaran mao ang responsabilidad sa lalaki​—pag-atiman sa sakyanan, pag-atiman sa tugkaran ug sa tanaman, pagkatubero, trabaho maylabot sa koryente, ug uban pa​—nga, hinuon, talagsa rang motugbang sa gidaghanon sa panahon nga gugolon sa usa ka asawa sa mga buluhaton sa panimalay. Sa pila ka nasod ang mga bana gani nagadahom nga ang asawa maoy maghugas ug maglimpiyo sa sakyanan, nga daw kana sumpay sa balay!

Sa usa ka paagi, kining sugyot sa pag-ambit sa mga buluhaton sa panimalay nahiuyon sa tambag ni apostol Pedro sa mga bana nga makigpuyo uban sa ilang mga asawa “sumala sa kahibalo.” (1 Pedro 3:7) Apil sa uban pang mga butang, kini nagkahulogan nga ang bana sa yano dili mahimong dili-matinagdanon, dili-mabination nga kauban sa kuwarto o kauban sa balay. Angay nga tahoron niya ang pangutok ug kasinatian sa iyang asawa. Angay usab nga iyang sabton ang iyang mga panginahanglan ingon nga usa ka babaye, asawa, ug inahan. Naglangkit kini ug labaw pa kay sa panginahanglan nga ang tigbuhi sa pamilya magdala sa balay sa suweldo; daghang may-trabahong mga asawa nagahimo usab niana. Kinahanglang iyang sabton ang iyang lawasnon, emosyonal, sikolohikal, seksuwal, ug, labaw sa tanan, espirituwal nga mga panginahanglan.

Alang sa bana nga nangangkon nga nagasunod sa Kristohanong mga prinsipyo, adunay mas dakong responsabilidad nga nalangkit​—ang pagsunod sa panig-ingnan ni Kristo. Gipaabot niya ang usa ka maanindot nga imbitasyon sa tanan nga “nagbudlay ug nabug-atan,” nga miingon: “Ako kamong papahulayon. . . . Ako malumo ug mapaubsanon sa kasingkasing, ug kamo makakaplag ug kapahulayan sa inyong mga kalag.” (Mateo 11:28, 29) Pagkadako nga hagit alang sa Kristohanong mga bana ug mga amahan! Ang matag usa angay mangutana sa iyang kaugalingon: ‘Gipapahulay ko ba ang akong asawa o gipabug-atan ko siya? Ako ba maluluton ug dali nga maduol, o ako makiling nga mahimong diktador? Ako ba nagapakitag “inigsoong gugma” panahon sa Kristohanong mga tigom ug dayon mahimong dili-maagwanta sa balay?’ Angay nga walay duha-ug-pagkatawo nga mga bana diha sa Kristohanong kongregasyon.​—1 Pedro 3:8, 9.

Busa, walay katarongan ang kabatbatan sa usa ka bana nga gipahayag sa usa ka gipasipad-ang Kristohanong babaye: “Ang tinuod nga lalaki Kristohanong ulo nga buotan kaayo sa Kingdom Hall ug mopalit ug mga gasa alang sa uban apan nagapadayag ug kayugot sa iyang asawa.” Ang tukmang pagtahod alang sa usa ka asawa wala maghatag luna sa pagdaogdaog ug pagpakamenos. Hinuon, adunay duha ka bahin sa maong butang; ang usa ka asawa angay usab magpakitag tukmang pagtahod alang sa iyang bana.​—Efeso 5:33; 1 Pedro 3:1, 2.

Sa pagkatinuod nagpamatuod sa mga pulong sa ibabaw, si Dr. Susan Forward misulat: “Ang maayo nga relasyon gibase sa pagtahod sa usag usa.” Kana nagahimo sa duha ka kapikas nga responsable alang sa kalamposan. Nagpadayon siya: “Naglangkit kini sa kamahunahunaon ug kasensitibo sa mga pagbati ug mga panginahanglan sa usag usa, ingon man sa pagpabili sa mga butang nga nagahimo sa matag kapikas nga espesyal kaayo. . . . Ang mahigugmaong mga kapikas mangitag epektibong mga paagi sa pagsulbad sa ilang mga kabingkilan; dili nila isipon ang matag atubangay ingong usa ka bugno nga dag-on o mapildi.”​—Men Who Hate Women & the Women Who Love Them.

Ang Bibliya nagahatag usab ug maayong tambag sa mga bana sa Efeso 5:28: “Ang mga bana angay nga mahigugma sa ilang mga asawa ingon sa ilang kaugalingong mga lawas. Ang nahigugma sa iyang asawa nahigugma sa iyang kaugalingon.” Nganong tinuod man ang maong pahayag? Kay ang kaminyoon nahisamag usa ka giambitang deposito sa bangko diin ang duruha nagdepositog 50 porsiento. Kon dili gamiton sa husto sa bana ang maong kuwarta, iyang madaot ang pinansiyal nga kahimtang nilang duha. Sa susama, kon pasakitan sa bana ang iyang asawa sa bisan unsang paagi, nan sa madugay o sa madali, pasakitan usab niya ang iyang kaugalingon. Ngano? Kay ang iyang kaminyoon maoy giambitan nga puhunan. Kon daoton nimo ang maong puhunan, daoton nimo ang duha ka partido niana.

Adunay usa ka hinungdanong punto nga pagahinumdoman bahin sa pagtahod​—angay dili kini iobligar. Samtang ang matag kapikas angay motahod sa laing kapikas, kinahanglan usab nga hagoan kini. Si Kristo wala gayod makabaton sa pagtahod pinaagi sa pagsulay nga ipatuman ang iyang labaw nga gahom o katungdanan.a Sa susama, sa kaminyoon ang bana ug asawa makaangkon sa pagtahod pinaagi sa mahunahunaon nga kalihokan nilang duha, dili pinaagi sa paggamit sa mga teksto sa Bibliya ingong mga maso aron iobligar kana.

Pagpakitag Pagtahod Diha sa Trabahoan

Kinahanglan bang isipon sa mga lalaki ang mga babaye ingon nga hulga sa ilang garbo sa pagkalalaki? Sa iyang librong Feminism Without Illusions, si Elizabeth Fox-Genovese misulat: “Sa pagkamatuod, daghang babaye karong adlawa gusto sa butang gusto sa daghan nga lalaki: magbaton ug igo nga pangabuhi, magbaton ug magantihong personal nga kinabuhi, ug moasenso diha sa kalibotan nga dili makapahinabo ug daghan kaayong suliran.” Ang ingon ba nga tinguha o ambisyon sabton nga hulga sa kalalakin-an? Siya mipahayag usab: “Nganong dili nato ilhon nga, bisan pa sa tanang kausaban nga naagian o tingali agian sa atong kalibotan, ang mga panagbingkil magpadayon ug mahimo nga pagakalipayan?”

Ang Kristohanong mga lalaki nga nagasilbing mga kapatas o mga magtatan-aw ilabina ang kinahanglan motahod sa dignidad sa ilang babayeng kauban sa trabaho ug maghinumdom nga ang usa ka babayeng minyo adunay usa lamang ka lalaki ingon nga iyang “ulo” sa kahulogan sa Bibliya, ang iyang bana. Ang uban tingali anaa sa mga katungdanan sa pagkamagtatan-aw ug pagatahoron tungod niana; apan timan-i sa estriktong kahulogan sa Bibliya, walay lalaki gawas sa iyang bana mao ang “ulo” sa maong babaye.​—Efeso 5:22-24.

Ang mga estoryahay diha sa dapit-trabahoan angay nga makapalig-on sa kanunay. Sa dihang ang mga lalaki mohimo sa mga estoryahay nga maglakip sa dobleng mga kahulogan o seksuwal nga mga pasabot, sila wala magpakitag pagtahod alang sa kababayen-an, ni sila nagapauswag sa ilang kaugalingong mga dungog. Si Pablo misulat ngadto sa mga Kristohanon: “Dili kamo maghisgot sa pakighilawas ug sa kahugawan sa tanang matang o sa kadalo sa inyong taliwala, maingon nga kana angay sa mga tawong balaan; ni sa makauulaw nga panggawi ni binuang nga sinultihan ni malaw-ay nga panistis, mga butang nga dili angayan, kondili ang pagpahayag hinuon ug mga pasalamat.”​—Efeso 5:3, 4.

Ang pag-ilis sa asaynment sa trabaho nga walay pagtagad sa mga pagbati sa usa ka babaye maoy lain nga paagi sa pagkapakyas sa pagpakitag pagtahod. Si Jean, usa ka nars, miingon: “Maayo kaayo unta kon adunay konsultasyon sa dili pa himoon ang mga kausaban sa among trabaho. Sa pagkatinuod kini maayo nga sikolohiya. Ang mga babaye nagkinahanglan sa kaluoy ug kinahanglan pabation nga sila bililhon ug gitamod.”

Ang lain nga bahin sa pagtahod diha sa dapit-trabahoan mao ang babag nga gitawag sa pila ka babaye ang “bildo nga kisame.” Kini nagkahulogan sa “institusyonal nga mga pagpihig nga mopugong sa mga babaye sa pagbatog mga katungdanan sa pagkasenyor manedyer diha sa pribadong industriya.” (The New York Times, Enero 3, 1992) Ingon nga sangpotanan, usa ka bag-ong pagtuon sa Tinipong Bansa nagpakita nga ang ubos nga porsiento sa taastaas nga mga posisyon sa trabaho giokupar sa mga babaye, nga gikan sa 14 porsiento sa Hawaii ug 18 porsiento sa Utah ngadto sa 39 porsiento sa Louisiana. Kon ipakita ang pagtahod, ang promosyon diha sa sekular nga dapit-trabahoan dili ibase sa sekso kondili sa abilidad ug eksperyensiya. Ang direktor sa panukiduki si Sharon Harlan miingon: “Nagkaarang-arang kini, apan . . . nagalungtad gihapon ang daghang babag alang sa kababayen-an.”

[Footnote]

[Kahon sa panid 14]

PAGTAHOD Unsay Mahimo sa Kababayen-an?

● Magbaton ug huptan padayon ang PAGTAHOD-SA-KAUGALINGON

● Tin-awa kon unsay imong itugot nga isulti ug himoon sa imong presensiya

● Ibutang ang tukmang mga utlanan sa dalawaton nga panggawi ug sinultihan

● Ayaw sulayi ang pagpakig-indig sa mga lalaki sa natad sa kalaw-ayan ug hilas nga mga komedya; kana makapamenos sa imong kaligdong ingong babaye ug dili maghimo nila nga mga lalaking buotan

● Ayaw pagbisteng matentalon, bisan kon unsa pa tingali ang bag-ong urog; ang paagi sa imong pagbiste nagapakita sa kaugalingon nimong sukod sa pagtamod-sa-kaugalingon

● Angkona ang pagtahod pinaagi sa imong kagawian; tagda ang mga lalaki uban ang pagtahod nga imong gidahom gikan kanila

● Ayaw pagkiniat

PAGTAHOD Unsay Mahimo sa mga Kalalakin-an?

● Tagda ang tanang babaye uban sa pagtahod ug dignidad; ayaw batia nga gihulga sa babaye nga agresibo

● Ayaw paghinobra sa pagkapamilyar sa babaye nga dili imong asawa, nga magagamit ug dili angay mabinationg mga pulong

● Likayi ang hilas nga mga komedya ug matentalon nga mga pagtutok

● Ayaw paghinobra sa pagdayeg, ug likayi ang dili-angay nga paghikaphikap

● Ayaw pagtamaya o pagdaota ang iyang trabaho o iyang pagkatawo

● Pangonsulta, pamati, ug pakigkomunikar sa dili-madapigon nga paagi

● Ipahayag ang pagpabili sa trabaho sa babaye

● Tabang sa mga buluhaton sa panimalay. Kon gibati nimo nga kana dili angay sa imong dignidad, unsa na man ang iya?

● Kon ipon mo sa inyong mga ginikanan, magmasensitibo sa mga kapit-osan nga gipas-an sa imong asawa. Siya karon ang imong unang responsabilidad ug nagkinahanglan sa imong pagpaluyo (Mateo 19:5)