Mga Batan-on Nangutana . . .

Mapauswag ba Nako ang Akong Grado sa Tunghaan?

“Hinungdanon kaayo ang mga grado alang sa akong mga ginikanan. ‘Pilay nakuha nimong grado sa imong pasulit sa matematika? Pilay nakuha nimong grado sa imong pasulit sa Ingles?’ Maglagot ako niana!”​—13-anyos nga si Sam.

WALA mag-inusara si Sam sa iyang suliran. Sa pagkatinuod, ang mga awtor sa librong “Could Do Better” misulat: “Wala pa kami makasugat ug ginikanan nga naghunahunang ang ilang anak naghimo sa iyang maarangan sa tunghaan.” Apan daghang batan-on, sama kang Sam, mibating ang ilang mga ginikanan nagpig-ot pag-ayo kanila aron pauswagon ang ilang buluhaton sa tunghaan​—hayan bisan sa pagkahimong hawod. Sila tingali mag-atubang ug dugang pagpig-ot sulod sa klasrom. “Walay igong pailob ang mga magtutudlo,” mulo sa usa ka tin-edyer. “Buot nilang mahinumdoman dayon nimo ang mga leksiyon ug kon dili, ipabati nilang ikaw bulok. Busa wala na lang gani ko mosulay.”

Ang mga batan-on nga mapakyas sa pagkab-ot sa mga pagdahom sa mga ginikanan ug mga magtutudlo kasagarang gitawag ug mga wala makakab-ot sa gidahom nga grado. Ug halos tanang estudyante wala makakab-ot sa gidahom nga grado sa tunghaan sa usa ka paagi. Ngano? Makapainteres, ang katapolan o ang kapulpol dili kanunayng mao ang rason.a

Kon Nganong ang Pipila Wala Makakab-ot sa Gidahom nga Grado

Tinuod, kon bahin sa buluhaton sa tunghaan, adunay pipila ka batan-on nga maorag kontento na lang nga di maningkamot. “Basta lang makahawid sa dalunggan,” matod pa sa 15-anyos nga si Herman, “mao ra nay akong himoon.” Apan, isip pakig-angay, dili tanan niining mga batan-ona walay interes nga mokat-on. Tingali wala lamang nila maangayi ang usa ka subject. Dayon may pipilang nalisdan pagsabot sa praktikal nga bili sa ilang ginatun-an. Si Reuben, nga nagpangedarog 17, misaysay niana niining paagiha: “Dunay mga subject nga seguro kong dili na gyod nako magamit pa human sa akong pagtungha.” Ang kakulang sa interes o panukmod daling motultol sa pagkadi-makakab-ot sa gidahom nga grado.

Adunay ubang mga hinungdan. Pananglitan, kon paspas ra kaayo ang magtutudlo alang kanimo, ikaw mahigawad. Kon siya hinay ra kaayo, ikaw mapul-an. Ang pamit-os sa kaubanan makaapekto usab sa imong kamaayo sa tunghaan. Nagsaysay ang librong Kids Who Underachieve: “Kon ang utokan, maayo sa klase nga bata buot nga dawaton sa walay hilig sa pagtuon nga barkada, tingali mapugos siya sa dili pagkab-ot sa gidahom nga grado.” Busa, usa ka tin-edyer mireklamo nga sa dihang siya naningkamot sa iyang unang katuigan sa tunghaan, ang uban nangasina ug nagyagayaga kaniya. Oo, ang usa ka batan-on mahimong moatubang sa kamatuoran sa prinsipyo sa Proverbio 14:17: “Gidumtan ang tawong may katakos sa panghunahuna.”

Usahay, ang mga gamot sa pagkadi-makakab-ot sa gidahom nga grado mas komplikado. Ikasubo, ang pipila ka batan-on nanagko nga may negatibong panglantaw sa kaugalingon. Moresulta kini sa dihang ang bata sigehag tawag ug di-malulotong mga angga, sama sa hinayan, amaw, o tapolan. Ikasubo, ang maong mga dagnay mahimong magtukmod sa usa ka batan-on sa pagkinabuhi sumala nianang mga ngalana. Ingon sa pagsaysay niana sa usa ka doktor, “kon ikaw giingnang ugok ug dayon motuo ka niana, ikaw molihok sumala niana.”

Kasagaran, maayog tumong ang mga pangagda sa mga ginikanan ug mga magtutudlo. Apan, bisan pa niana ang mga batan-on mobati nga dako ra kaayo ang gipangayo kanila. Kon maorag tinuod kana kanimo, paneguroa nga ang imong mga ginikanan ug mga magtutudlo wala magsurangsurang kanimo. Lagmit buot lamang nilang maningkamot ka pag-ayo. Sa gihapon, ang kabalaka sa pagkab-ot sa ilang gipangayo tingali magpabati kanimong molunga na lamang. Apan ayawg kaluya: Mapauswag mo ang grado sa tunghaan.

Pagkanapasibot

Ang unang tikang mao ang pagkanapasibot! Sa pagbuhat niana, kinahanglang masabtan mo ang katuyoan sa imong ginatun-an. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang tawo nga nagadaro angay nga magadaro sa paglaom ug ang tawo nga nagagiok angay nga mobuhat sa ingon sa paglaom nga mahimong usa ka mag-aambit.” (1 Corinto 9:10) Dili kanunay sayon ang pagsabot sa bili sa pagpanglimbasog sa pagtuon sa pipila ka subject. Pananglitan, ikaw tingali moingon, ‘Gusto kong mahimong tigprograma ug kompiyuter. Busa nganong magtuon pa man kog history?’

Tinuod, dili tanan diha sa kurikulum sa imong tunghaan maorag magamit​—labing menos dili sa pagkakaron. Apan sulayi paglantaw ang unahan. Ang masangkarong edukasyon diha sa nagkadaiyang subject magpalambo sa imong pagsabot sa kalibotan palibot kanimo. Nakaplagan sa daghang batan-on taliwala sa mga Saksi ni Jehova nga ang malangkobong edukasyon nakatabang kanila nga “nahimong tanang butang ngadto sa tanang matang sa katawhan,” nga nagpahimo kanilang mas mapailin-ilinon sa pagpresentar sa mensahe sa Gingharian ngadto sa nagkalainlaing matang sa mga tawo. (1 Corinto 9:22) Bisan kon ang subject maorag dili kaayo magamit, makabaton kag kaayohan sa pagkahimong hanas niana. Labing menos, imong mapauswag ang imong “katakos sa panghunahuna,” butang nga makahatag kanimog dakong kaayohan sa ngadtongadto.​—Proverbio 1:​1-4.

Ang tunghaan makasilbi usab sa pagpadayag sa imong tinagoang mga katakos. Si apostol Pablo misulat kang Timoteo: ‘Sugnibi sama sa kalayo ang gasa sa Diyos nga anaa kanimo.’ (2 Timoteo 1:6) Si Timoteo dayag nga natudlo sa pipila ka espesyal nga pag-alagad diha sa Kristohanong kongregasyon. Apan ang iyang hinatag-Diyos nga katakos​—ang iyang “gasa”​—kinahanglang ugmaron, basig dili magamit ug masayang lamang. Siyempre, ang imong mga katakos sa tunghaan wala idirekta paghatag kanimo sa Diyos, sama sa gasa kang Timoteo. Hinunoa, ang mga katakos nga imong nabatonan​—kaha sa arte, musika, matematika, siyensiya, o ubang mga natad​—maoy linain para kanimo, ug ang tunghaan makatabang kanimo sa pagdiskobre ug pag-ugmad sa maong mga gasa.

Maayong mga Batasan sa Pagtuon

Aron mapahimuslan pag-ayo ang pagtungha, hinunoa, nanginahanglan kag maayong rutina sa pagtuon. (Itandi ang Filipos 3:16.) Pag-eskedyul ug igong panahon aron sa pagkobre ug igoigong gidaghanon sa tun-anan, apan deskanso panagsa aron mapalagsik mo ang imong kaugalingon. Kon ang imong pagtuon maglakip sa pagbasa, susiha una ang tun-anan aron imong masabtan ang kaundan niana. Sunod, paghimog mga pangutana pinasukad sa mga ulohan sa kapitulo o sa pangunang mga ulohan. Dayon basaha, nga mangitag mga tubag sa imong mga pangutana samtang magbasa. Sa kataposan, tan-awa kon imo bang mahinumdoman ang imong nakat-onan.

Ilangkit ang imong nakat-onan sa imo nang nasayran. Pananglitan, ang usa ka kurso sa siyensiya mahimong ganghaan nga pinaagi niana ang “dili-makita nga mga hiyas [sa Diyos] tin-awng makita.” (Roma 1:20) Ang history makatabang kanimong mapamatud-an sa imong kaugalingon ang kamatuoran sa pamulong nga: “Ako nasayod, Oh Jehova, nga sa yutan-ong tawo ang iyang dalan wala sa iyang kaugalingon. Dili iya sa tawo ang paglakaw bisan ang pagtultol sa iyang dalan.” (Jeremias 10:23) Samtang magkugi ka sa pagtuon, lagmit makaplagan mong ang pagkat-on mahimong mas sayon​—ngani mas makapahimuot! Si Solomon miingon: “Sa masinabotong usa ang kahibalo maoy sayon nga butang.”​—Proverbio 14:6.

Hupti ang Positibong Tinamdan

Apan, usahay ang pagkadi-makakab-ot sa gidahom nga grado nalangkit sa pagpilig mga higala sa usa. Nagdasig bag kalamposan ang imong mga higala, o sila ba mismo mga wala makakab-ot sa gidahom nga grado? Usa ka proverbio sa Bibliya nag-ingon: “Siyang nagalakaw uban sa mga maalamon mahimong maalamon, apan siya nga nagapakiglabot sa mga hungog makasugamak ug kadaot.” (Proverbio 13:20) Busa pilia ang imong mga kaubanan sa maalamong paagi. Pakig-uban niadtong may positibong tinamdan bahin sa tunghaan. Ayaw pagpanuko sa pagpakigsulti sa imong magtutudlo sa personal bahin sa imong tumong sa pagpauswag sa imong mga grado. Sa walay duhaduha ang imong magtutudlo maningkamot sa pagtabang kanimo sa pagbuhat sa ingon.

Kon gihasol sa negatibong mga panghunahuna bahin sa imong mga katakos, tagda ang panig-ingnan ni apostol Pablo. Sa dihang gisaway sa mga tawo ang iyang katakos sa pagpanulti, siya mitubag: “Bisan kon ako dili-batid sa pagpamulong, tino nga ako dili ingon labot sa kahibalo.” (2 Corinto 10:10; 11:6) Oo, gitumong ni Pablo ang iyang pagtagad sa iyang maayong mga hiyas inay sa iyang mga kahuyangan. Unsa ang imong maayong mga hiyas? Kon wala nimo kini masayri, nganong dili makigsulti sa usa ka mapaluyohong hamtong? Ang maong higala makatabang kanimo sa pag-ila sa imong maayong mga hiyas ug pahimuslan kini.

Pag-uswag Bisan pa sa mga Suliran

“Ihatag ang imong bug-os nga pagtagad, imong bug-os kusog, niining mga butanga, aron ang imong pag-uswag dayag nga makita sa tanan.” (1 Timoteo 4:​15, Phillips) Sama sa usa ka amahan nga nakigsulti sa iyang anak nga lalaki, gidasig ni Pablo ang daan nang nagmalamposon nga si Timoteo nga mouswag pa sa iyang ministeryo. Sa mga panahon sa Bibliya ang Gregong berbo nga “pag-uswag” sa literal nagkahulogang “paglaktod,” nga magpahinumdom sa usa nga manglaktod latas sa kalibonan. Usahay, ang paglampos sa tunghaan mahimong susama niana. Apan mas masayon ang pagtungha kon imong hunahunaon nga ang ganti sa kaulahian takos niana.

Suod nga magkauban ang paningkamot, panukmod, ug pagkat-on. Sa pag-ilustrar: Hunahunaa ang usa nga nagtugtog ug instrumento sa musika. Kon malingaw siya niana, magsige siyag tugtog. Sa magsige siyag tugtog, mas mohanas pa siya, nga makahatag pa niyag dugang kalipay. Sa magsige kitag tuon, mas mosayon ang pagkat-on ug dugang pa. Busa ayawg kaluya sa imong buluhaton sa tunghaan. Paningkamot, pakig-uban niadtong motabang kanimo nga mahimong hawod, ug hinumdomi ug buhata ang mga pulong ni Azaria ngadto sa karaang Haring Asa: “Ayawg paluyaha ang inyong mga kamot, kay adunay ganti alang sa inyong buluhaton.”​—2 Cronicas 15:7.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 21]

Ayaw pagpanuko sa pagpakigsulti sa imong magtutudlo bahin sa imong tumong sa pagpauswag sa imong mga grado

[Hulagway sa panid 22]

Bisan kon ang subject maorag dili kaayo magamit, makabaton kag kaayohan sa pagkahimong hanas niana