Palig-ona ang Inyong Pamilya Pinaagig “Makapahimuot nga mga Pulong”
SAMTANG nanglabay ang mga gutlo, misamot ka suko si David. Naghulat siya sa iyang asawa diha sa awto nga nagpunayg tan-aw sa iyang relo. Sa dihang migula na ang iyang asawa nga si Diane, wala niya kapugngi ang pagsilaob sa iyang kasuko.
“Kadugay god nimo?” misinghag siya. “Pirme gyod kang maulahi! Nganong langaylangayan man kaayo ka?”
Puwerteng hiubosa ni Diane. Siya mihilak ug midagan paingon sa balay. Nianang tungora, nakaamgo si David sa iyang sayop. Misamot na hinuon ang problema tungod sa iyang pagpatakag sulti. Unsa may iyang buhaton? Iyang gipalong ang makina, dayon nanghupaw siya, ug hinayhinayng misulod sa ilang balay.
Usa kini ka tinuod nga situwasyon, dili ba? May mga panahon ba nga gusto nimong bakwion ang imong gisulti? Sa dihang dili nato hunahunaong daan ang atong isulti, sagad makasulti kitag mga butang nga atong basolan sa ulahi. Busa haom kaayo ang giingon sa Bibliya: “Ang kasingkasing sa matarong nagapamalandong aron sa pagtubag.”—Proverbio 15:28.
Apan, dili kita makahunahunag tarong kon kita nasuko, nahadlok, o nasakitan. Ilabina sa mga membro sa atong pamilya, sagad nga dili kita makapugong. Ato dayon silang basolon o sawayon. Kana makapahiubos ug makapukaw ug panaglalis.
Unsa may atong buhaton aron malikayan kana? Unsa may atong himoon aron dili kita madaog sa atong pagbati? Makakuha kita ug mapuslanong tambag gikan sa magsusulat sa Bibliya nga si Solomon.
Hunahunaa Kon Unsay Isulti ug Unsaon Kini Pagsulti
Sa dihang gisulat ni Solomon ang basahon sa Bibliya sa Ecclesiastes, siya miingon nga ang kinabuhi kakawangan lamang. Dayag nga siya may negatibong pagbati bahin sa kinabuhi. Siya miingon: “Gidumtan ko ang kinabuhi.” Sa usa ka higayon, iya kanang gitawag nga ‘dakong kakawangan.’ (Ecclesiastes 2:17; 12:8) Bisa pa niana, ang Ecclesiastes dili basahon sa mga kapakyasan ni Solomon. Para niya, dili maayo nga lunlon negatibong butang na lang bahin sa kinabuhi ang iyang hisgotan. Sa paniklop sa maong basahon, gipadayag ni Solomon nga iyang ‘gitinguha nga makaplagan ang makapahimuot nga mga pulong ug isulat ang hustong mga pulong sa kamatuoran.’ (Ecclesiastes 12:10) Ang laing hubad nag-ingon nga siya “naningkamot sa pagpatin-aw niini sa labing maayo ug tukma nga paagi.”—Contemporary English Version.
Dayag nga naamgohan ni Solomon nga kinahanglang kontrolahon niya ang iyang pagbati. Sama ra nga iyang gipangutana kanunay ang iyang kaugalingon: ‘Husto kaha kining akong isulti? Kon akong gamiton kining mga pulonga, kini ba makapahimuot o dalawaton sa uban?’ Pinaagi sa pagpangitag “makapahimuot nga mga pulong” sa kamatuoran, napugngan niya nga maapektohan sa iyang pagbati ang iyang hunahuna.
Busa ang maong basahon dili lamang usa ka obra maestra kondili usa usab ka maayong tuboran sa kaalam sa Diyos mahitungod sa kahulogan sa kinabuhi. (2 Timoteo 3:16, 17) Ang paagi ba sa paghisgot ni Solomon niining sensitibong ulohan makatabang kanato nga malikayan ang pagsultig masakit nga mga pulong sa atong mga minahal? Tagda ang usa ka pananglitan.
Kat-oni ang Pagkontrolar sa Imong Pagbati
Ingong pananglitan, ibutang ta nga ang usa ka batang lalaki miuli gikan sa eskuylahan nga nagdala sa iyang kard ug masulub-on kaayo. Gitan-aw sa iyang amahan ang iyang kard ug iyang nakita nga nahagbong ang bata diha sa usa ka subject. Nasuko ang amahan kay nahinumdom siya nga sa daghang higayon giunya-unya lang sa iyang anak ang paghimog homwork. Kasingkahon na ang amahan: “Tapolan gyod ka! Kon pirme kang ingon ani, wala gyod kay maayong kaugmaon!”
Sa dili pa niya ipahungaw ang iyang kasuko, maayong pangutan-on sa amahan ang iyang kaugalingon, ‘Husto ba gayod ang akong gihunahuna?’ Kining pangutanaha makatabang kaniya nga dili maapektohan sa iyang emosyon ang iyang panglantaw sa mga butang. (Proverbio 17:27) Tinuod ba nga walay maayong kaugmaon ang anak tungod lang kay nahagbong siya sa usa ka subject? Tapolan ba gayod siya, o giunya-unya lang niya ang iyang homwork tungod kay nalisdan siya niana? Sublisubling gipasiugda sa Bibliya nga hinungdanon gayod nga mahimong rasonable ug realistiko sa atong panglantaw sa mga butang. (Tito 3:2; Santiago 3:17) Aron madasig ang bata, kinahanglang mosulti ang ginikanan ug “hustong mga pulong sa kamatuoran.”
Pangitaa ang Hustong mga Pulong
Sa dihang nakadesisyon na ang amahan kon unsay iyang isulti, mahimong pangutan-on niya ang iyang kaugalingon, ‘Unsaon nako kini pagsulti nga dili mahiubos ang akong anak o dali niya kining madawat?’ Tinuod, dili sayon ang pagpangitag hustong mga pulong. Apan kinahanglang hinumdoman sa mga ginikanan nga sa dihang masipyat ang mga batan-on sagad maghunahuna sila nga wala na gyod silay paglaom nga molampos. Padak-on nila pag-ayo ang ilang kapakyasan o kahuyangan ug kini makaapektog dako sa ilang panglantaw sa ilang kaugalingon. Kon maghinobra ang reaksiyon sa ginikanan, makapasamot kana sa negatibong hunahuna sa iyang anak. Ang Colosas 3:21 nag-ingon: “Ayaw palagota ang inyong mga anak, aron sila dili masubo.”
Ang mga pulong sama sa “kanunay” ug “wala gayod” sagad nga mga paghinobra lamang. Sa dihang moingon ang usa ka ginikanan, “Wala ka gayoy pulos,” dili ba makawala kana sa dignidad sa iyang anak? Kon kanunayng sultian ang bata nga siya walay pulos, mao na kanay iyang panglantaw sa iyang kaugalingon. Siyempre, dili kana makapadasig ug dili pa gyod tinuod.
Kasagaran, mas maayong mosultig positibong mga butang sa bisan unsang kahimtang. Ang amahan diha sa atong ilustrasyon mahimong mosulti ug sama niini: “Dong, akong nakita nga naguol ka kay ikaw nahagbong. Apan, nahibalo ko nga gipaningkamotan gyod nimo paghimo ang imong mga asaynment. Ato konong hisgotan kining subject nga imong nahagbongan ug mangita tag paagi nga dili ka malisdan ani.” Aron matino kon unsa ang labing maayong paagi sa pagtabang sa iyang anak, ang amahan mahimong mosukna ug espesipikong mga pangutana aron matino kon aduna bay nagpahiping mga problema.
Ang paggamit ug mga pulong nga gihunahuna pag-ayo ug ang malulotong pagsulti niana sa iyang anak lagmit nga mas epektibo kay sa pagkasuko. Ang Bibliya nagpasalig kanato: “Ang kahimut-anan nga mga pulong maoy usa ka udlan, matam-is sa kalag ug makapaayo sa kabukogan.” (Proverbio 16:24) Ang malinawon ug mahigugmaon nga kahimtang sa panimalay adunay positibong epekto sa mga anak, lakip na sa tanang membro sa pamilya.
“Gikan sa Kadagaya sa Kasingkasing”
Palandonga kadtong bana nga gihisgotan sa sinugdan. Dili ba mas maayo kon nangita unta siyag “makapahimuot nga mga pulong” sa kamatuoran inay ipahungaw ang iyang kasuko sa iyang asawa? Ang bana nga anaa sa maong kahimtang angayng mangutana sa iyang kaugalingon: ‘Bisan tuod ang akong asawa kinahanglang maningkamot nga dili maulahi, tinuod ba gyod nga pirme siyang maulahi? Kini ba ang maayong panahon sa paghisgot sa iyang kahuyangan? Mag-usab kaha siya kon ang akong sinultihan masuk-anon ug matamayon?’ Ang pagsukna sa atong kaugalingon nianang mga pangutanaha makatabang kanato sa pagkontrolar sa atong pagbati ug sa ingon dili makapasakit sa atong mga minahal.—Proverbio 29:11.
Apan, unsa na man kon ang atong pagpakigsulti sa atong pamilya kanunayng mosangpot sa panaglalis? Kinahanglan tingaling susihon nato ang atong kaugalingon kon nganong ingon niana ang atong sinultihan. Ilabina sa dihang kita naguol o may problema, madayag diha sa atong sinultihan kon unsa gayod kita. Si Jesus miingon: “Gikan sa kadagaya sa kasingkasing ang baba mosulti.” (Mateo 12:34) Sa ato pa, ang atong sinultihan sagad magbanaag sa atong hunahuna, tinguha, ug tinamdan.
Ang ato bang panglantaw sa kinabuhi realistikanhon, positibo, ug malaomon? Nan lagmit mabanaag kana sa atong sinultihan. Kita ba may pagkaestrikto, negatibog hunahuna, o hinawayon? Kon mao, lagmit mahiubos ang uban sa atong ginasulti o sa paagi sa atong pagsulti niana. Wala tingali kita makabantay nga ang atong hunahuna o sinultihan negatibo na diay. Magtuo pa gani kita nga husto ang atong panglantaw sa mga butang. Apan kinahanglang magbantay kita aron dili nato malimbongan ang atong kaugalingon.—Proverbio 14:12.
Maayo na lang nga atong nabatonan ang Pulong sa Diyos. Ang Bibliya makatabang kanato sa pagsusi sa atong hunahuna ug pagtimbangtimbang kon unsay husto ug kon unsay kinahanglang usbon. (Hebreohanon 4:12; Santiago 1:25) Bisan unsa pa ang atong kinaiya o ang pagmatuto kanato, mahimong bag-ohon nato ang atong panghunahuna ug paggawi kon gusto gayod nato kanang buhaton.—Efeso 4:23, 24.
Gawas sa paggamit sa Bibliya, duna pay laing paagi nga atong masuta kon makapalig-on ba ang atong sinultihan o dili. Pangutan-a ang uban bahin niana. Mahimong pangutan-on nimo ang imong kapikas o ang imong anak. Pakigsulti sa usa ka hamtong nga higala nga nakaila kaayo kanimo. Kinahanglang magmapaubsanon ka aron imong madawat ang ilang isulti ug makahimo kag gikinahanglang mga kausaban.
Paghunahuna Daan sa Dili Pa Mosulti!
Busa, kon dili nato gustong masakitan ang uban sa atong sinultihan, kinahanglang buhaton nato ang giingon sa Proverbio 16:23: “Sa dili pa siya mosulti, ang tawong maalamon maghunahuna una, busa makadani gayod ang iyang isulti.” (Maayong Balita Biblia) Dili sayon ang pagkontrolar sa atong pagbati. Apan, kon maningkamot kita sa pagsabot sa uban inay akusahan o pakamenoson sila, nan mas dali kita makakaplag ug nahiangayng mga pulong sa pagpahayag sa atong pagbati.
Siyempre, kitang tanan dili hingpit. (Santiago 3:2) Usahay, mosulti kitag mga pulong nga wala nato hunahunaang daan. (Proverbio 12:18) Apan sa tabang sa Pulong sa Diyos, makakat-on kita sa paghunahunang daan sa dili pa mosulti ug sa pag-una sa kaayohan sa uban ug paglikay nga masakitan sila. (Filipos 2:4) Magmadeterminado kita sa pagpangitag “makapahimuot nga mga pulong” sa kamatuoran, ilabina sa dihang makigsulti kita sa mga membro sa atong pamilya. Kon atong buhaton kana, ang atong sinultihan dili makapasakit o makadaot sa atong mga minahal, kondili makapadasig ug makapalig-on kanila.—Roma 14:19.
[Hulagway sa panid 12]
Sa unsang paagi malikayan nimo ang pagsultig usa ka butang nga imong basolan sa ulahi?