Ang Pagtuo ni Joshua—Usa ka Kadaogan sa mga Katungod sa Kabataan
SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA CANADA
“KADTO mao ang unang higayon nga ang batakan bahin sa batan-ong hamtong gitagad diha sa korte sa apelasyon. Ug ang uban nag-ingon nga ang paghukom naglatid sa tin-aw nga mga polisa dili lamang alang sa mga doktor ug sa mga ospital sa New Brunswick kondili usab, tingali, sa laing dapit sa Canada.”—Canadian Medical Association Journal.
Ang mantalaan sa itaas nagapunting sa usa ka kaso nga naglangkit sa Medical Consent of Minors Act sa New Brunswick, nga nag-ingon nga kon ang duha ka doktor nagpahayag nga hamtong ang usa ka batan-on nga ubos sa 16 anyos ug nga siya nakasabot sa iyang sakit ug sa gitanyag nga pagtambal niini, siya may legal nga katungod sa pagdawat o sa pagdumili sa medikal nga pagtambal, sama ni bisan kinsang hamtong. Labot sa 15-anyos nga si Joshua Walker, nga may grabeng sakit nga myeloid leukemia, si Chief Justice W. L. Hoyt sa Korte sa Apelasyon sa New Brunswick misulat sa mosunod: “Ang ebidensiya dinhi daghan kaayo nga si Joshua maoy hamtong gayod ug nga, sa mga sirkumstansiya, ang gitanyag nga pagtambal maoy alang sa iyang kinamaayohang intereses ug sa iyang padayong kahimsog ug kaayohan. . . . Kini maoy akong panglantaw nga ang hangyo [nga ipahayag nga usa ka batan-ong hamtong] dili na kinahanglanon.” Si Chief Justice Hoyt diha sa iyang desisyon nag-ingon usab nga ang komon nga balaod sa Canada “nagaila sa batakan bahin sa usa ka batan-ong hamtong.”
Usa sa mga abogado ni Joshua, si Daniel Pole, miingon nga ang sinulat nga desisyon sa Korte sa Apelasyon “mahimong usa ka pangunang kaso sa tibuok Canada.” Tungod kay kadto usa ka talagsaong kaso, gipahukom sa korte ang lima ka huwes imbes ang kasagarang tulo. “Sa talagsaong mga kahimtang,” si Pole miingon, “ang tanang huwes sa korte ang maghukom. Tingali giisip nila nga ang desisyon maoy importante alang sa Canada.” Gisugyot niya nga ang hularanang hukom magbukas sa dalan alang sa batan-ong mga hamtong nga mohimog mga desisyon sa ilang kaugalingon ug nga “walay katarongan nga kana ipasaka pag-usab sa korte. Kini dako gayod ug nahimo alang sa ubang mga batan-on.” Dugang nagpasiugda sa dakong bili niini nga kadaogan sa korte, si Pole mipahayag: “Kini maoy usa ka dakong kabayawan sa mga katungod sa kabataan, sa mga binatilyo ug sa mga dalagita nga may katakos sa paghukom sa buot nilang buhaton sa ilang mga lawas.”
Ubos sa ulohang “Usa ka Kadaogan sa ‘Batan-on,’” usa ka editoryal sa Telegraph Journal nag-ingon: “Ang desisyon sa Korte sa Apelasyon sa New Brunswick nga ang 15-anyos nga si Joshua Walker may katungod sa pagdawat o pagdumili sa medikal nga pagtambal maoy usa ka kadaogan dili lamang sa mga Saksi ni Jehova, kondili alang kanatong tanan. . . . Usahay ang mga desisyon nga himoon sa tinagsatagsa daw lisod dawaton sa katilingban, ilabinang lisod kon nalangkit ang kinabuhi o kamatayon sa usa ka batan-on. Apan labaw pang malisod ang pagdawat sa usa ka katilingban nga kanunayng manamastamas sa mga lawas ug mga kalag sa mga tagilungsod niini. Gibuhat ni Joshua Walker ang iyang bahin sa paghupot kanatong luwas gikan niana.”
Usa ka Banggiitang Doktor
Sukad pa sa pagsugod sa iyang sakit, si Joshua gisusi ug gitambalan ni Dr. Mary Frances Scully, usa ka espesyalista sa hematology ug pediatric oncology. Ang iyang trabaho naglakip sa pagsusi ug pagtambal sa kanser sa mga bata.
Ang sagad nga pagtambal sa tipo sa leukemia ni Joshua maoy pinaagig chemotherapy ug mga pagdugang ug dugo. Ang pamilya ni Joshua mga Saksi ni Jehova ug, tungod sa Kasulatanhong mga katarongan, modumili sa mga pagdugang ug dugo. Ang diyosnong sugo sa mga Kristohanon mao: “Mag-ayad sa mga butang nga nahugawan sa mga idolo ug gikan sa pakighilawas ug gikan sa unsay naluok ug gikan sa dugo.” (Buhat 15:20, 29) Si Joshua, sukad pa sa sinugdan, nagbatog malig-ong baroganan sa pagtapot sa kasugoan ni Jehova nga ‘maglikay gikan sa dugo.’
Gisulat ni Dr. Scully diha sa tsart sa ospital nga si Joshua “malig-on gayod” bahin niini. Si Dr. Dolan, pangulo sa departamento sa oncology sa mga hamtong sa ospital, nakig-estorya nga personal kang Joshua. Siya ug si Dr. Scully mihinapos nga si Joshua maoy usa ka batan-ong hamtong. Ang doktor sa pamilyang Walker, si Dr. Lordon, naglantaw usab kang Joshua ingong usa ka batan-ong hamtong. Tungod niini, dili lamang ang gikinahanglang duha, kondili tulo ka doktor ang nagpahayag nga si Joshua usa ka batan-ong hamtong, siya kuwalipikado gayod ubos sa Medical Consent of Minors Act nga mopili sa paagi sa pagtambal kaniya. Wala na kinahanglana ang asunto.
Ikasubo, ang kahimtang wala maingon niana. Ang ospital, nga naglantaw na kang Joshua ingong usa ka batan-ong hamtong, buot nga kini mapalig-on pinaagig hukom sa husgado aron kini maprotektahan. Ang resulta sa hataas ug masulayon nga imbestigasyon sa korte mao nga ang huwes mihukom nga si Joshua walay katungod sa pagdumili sa pagtambal. Kini nga desisyon dihadiha giapelar sa mas hataas nga korte nga may desisyon nga gihisgotan sa among unang parapo.
Sa tibuok nga pag-antos ni Joshua si Dr. Scully nagpabilin sa iyang pagdumili sa pagdugang ug dugo kang Joshua ubos sa bisan unsang mga kahimtang gawas lamang kon iyang usbon ang iyang hunahuna ug mouyon. Nagtaho bahin sa iyang baroganan, ang Canadian Medical Association Journal nagkutlo kaniya nga nag-ingon: “Ang akong kinadak-ang kabalaka mao nga si Joshua o ang iyang pamilya mahigawad pag-ayo nga sila mobiya na lamang nga walay bisan unsang kapilian.” Ang artikulo nagpadayon: “Ang ubang doktor sa ulahi nag-ingon kaniya nga angay unta nga sila modumili na lamang sa pagtambal [kang Joshua] sa bug-os. Apan, kanang hunahunaa wala gayod mosantop sa iyang alimpatakan.” Ang iyang makataronganon ug halangdong baroganan nakapadasig gayod kang Joshua ug sa iyang pamilya.
Si Joshua Nagmahal sa Kinabuhi ug Nakatandog sa mga Kasingkasing
Si Joshua Walker nagmahal sa kinabuhi; dili niya buot nga mamatay. Dili buot sa iyang pamilya nga siya mamatay. Sa daghang kayutaan ang mga Saksi ni Jehova, nga iyang espirituwal nga mga igsoon, naglaom nga siya maulian unta ug mabuhi. Si Joshua andam sa pagdawat sa iyang kahimtang; ang iyang pagtuo sa Diyos nagkombinsir kaniya nga siya mahibalik pinaagig pagkabanhaw. Siya nakakaplag ug pagpaluyo sa mga pulong ni Jesus: “Ang takna nagasingabot diin kadtong tanan nga anaa sa handomanang mga lubnganan makadungog sa tingog [sa Anak sa Diyos] ug managpanggula.”—Juan 5:25, 28, 29.
Ang pagpaluyo miabot kaniya gikan sa daghang dapit. Ang Evening Times Globe nag-ingon: “Ang mga ginikanan nagpasiugda gahapon nga sila wala magsalikway kang Joshua. Sila nagdala kaniya sa Regional Hospital alang sa kinamaayohang pagtambal nga posible, nga walay dugo. ‘Ipabilin na lang unta namo siya sa balay kon buot namo nga siya mamatay,’ nangatarongan ang amahan. ‘Dili namo buot nga mamatay si Josh. Gibuhat namo ang tanan sa medikal nga paagi aron siya magpabiling buhi. Ug kana maoy buhaton ni bisan kinsa alang sa ilang mga minahal. Wala kami dinhi aron bantayan siyang mamatay. Ania kami dinhi aron mamaayo ang bata, aron siya makalakaw ug makadula sa iyang mga tren, makatambong sa Kingdom Hall, sa iyang mga tigom ug sa iyang pag-alagad, ug tingali makadula pag-usab ug basketbol.’”
Ang iyang pamilya nagaatiman gayod kaniya, sa literal. Usa ka mantalaan nag-ingon niini: “Samtang usa kanila mipuli sa pagbantay kang Joshua, ang ubang mga membro sa pamilya nagdasok sa duol nga gamayng hilom-nga-lawak, ang uban kanila nakagawn pa ug may mga surgical mask nga nagbitay sa ilang mga liog. Kini susamang nakit-an didto sukad pa sa Marso 31, sa dihang unang giadmit si Joshua sa ospital. Sa tulo ka semana, si Joshua walay gigugol nga panahon nga walay usa ka membro sa pamilya nga diha sa lawak sa ospital nga nakagawn ug may surgical mask. . . . Sagad, ang mga ginikanan magpabilin sa tibuok gabii uban kang Joshua, matulog diha sa usa ka katre nga tapad sa ilang kinamanghorang anak nga lalaki. [Ang inahan miingon,] ‘Kami gikinahanglan dinhi, ug buhaton ko ang bisan unsa alang kang Josh, alang kang bisan kinsa sa akong mga anak.’ ‘Ako molingkod sa parkinganan kon gikinahanglan,’ matud sa amahan.”
Mga Pasalig ug mga Panag-estoryahay
Sa mga gabii nga uban kaniya ang iyang inahan o amahan, dihay suod kaayong mga panag-estoryahay. Usa ka gabii siya miingon: “Ma, palihog isulat kini. Kamong tanang batan-on, palihog pakigsuod kang Jehova aron nga kon adunay bisan unsang mahitabo kaninyo, inyong mahuptan ang inyong pagkamaunongon kaniya. Kon ako mamaayo akong isaad nga akong buhaton ang labaw pa sa pagmantala sa ngalan ni Jehova. Kamong mga batan-on nga maayog panglawas, buhata ang labaw pa kon mahimo ninyo.”
Usa ka gabii sa dihang si Josh didto sa ospital, siya miingon: “Ma, daghang higayon nga kon atua ka sa banyo o adtoon si Papa, mosulod ang mga doktor ug moingon: ‘Josh, nagkinahanglan ka nga magpadugang ug dugo. Kon wala kana ikaw mamatay. Buot ka namong tabangan.’ ‘Nan palihog tahora ang akong kagustohan bahin sa dugo,’ mitubag ako. Gisultihan ko ang usa ka doktor nga mihaylo kanako nga magpadugang ug dugo: ‘Nagtuo ka tingali nga ako buangbuang, apan bug-os ang akong gahom sa panghunahuna. Buot ko lang sundon ang kasugoan ni Jehova bahin sa dugo. Nahibalo siya kon unsay labing maayo kanato. Ang labing maayo kanako mao ang pagtahod sa pagkabalaan sa kinabuhi, ug kon ako mamatay ako mabuhi pag-usab.’”
Usa ka doktor, ang labaw sa mga doktor sa bata, si Dr. Garry, miingon sa mga ginikanan ni Josh: “Magmagarbohon kamo kang Josh. Siya may pagtuo nga wala ko pa makitang gipasundayag sukad sa akong kinabuhi.” Siya migakos kanilang duha ug miingon: “Kamo maoy maisogong pamilya.”
Usa ka gabii sa ospital, human sa pila ka dili maayong balita nga gihatag sa pamilya maylabot sa kahimtang ni Josh, ang iyang magulang nga lalaki ug babaye si Jeff ug Janice, maoy uban kaniya. Si Jeff mihilak, ug si Josh miingon: “Jeffrey, ayaw na paghilak. Ako usa ka mananaog sa bisan haing kahimtang. Ayawg kabalaka mahitungod kanako.” Iyang gipasabot nga kon siya maulian gikan sa iyang sakit, siya usa ka mananaog; kon siya dili maulian ug siya mamatay ug mabanhaw ngadto sa Paraisong yuta, nan siya sa walay duhaduha usa ka mananaog!
Sa dihang may gihisgotan nga paghulip sa utok-sa-bukog, ang iyang magulang nga lalaki si Jerry mao ang unang nagtanyag sa iyang utok-sa-bukog. Sa usa ka panahon, ang iyang magulang nga mga lalaki si John ug Joe tighalok kang Joshua agig panamilit sa gabii. Sa dihang siya nag-edad ug 13, iyang gisultihan ang iyang inahan nga sultihan sila nga siya tigulang na alang niana. Apan sa dihang siya nagkasakit, bisag nag-edad na siya ug 15, sa dihang sila misugod pag-usab niana ug migakos ug nag-ampo uban kaniya, gisultihan ni Josh ang iyang inahan nga OK lang karon—gipakita lamang niini nga sila nahigugma gihapon kaniya.
Pagpaluyo sa Komunidad
Si Jerry ug Sandra, nga mga ginikanan ni Joshua, nag-ingon nga dako gayod ug kaylap ang pagpaluyo sa komunidad. Sa Mayo 1994, usa ka mantalaan miingon: “Si Joshua nakadawat, sa aberids, ug 20 ka kard kada adlaw. Kini gikan pa sa halayong Romania ug Mexico. Nakadawat usab siyag mga tawag sa telepono ug mga mensahe nga gipaagig fax sa ospital gikan sa halayong Alberta ug Washington. Dugang pa nianang tanan, siya gipadalhan ug mga tunga-sa-dosenang basket sa prutas [ug] dinosenang mga bulak. . . . Sa dihang ang iyang kalagsik . . . miarang-arang, ang mga nars nag-organisar ug masaulogong bangkete nga Hawaiiano sa pagpahalipay kaniya. Sila naghimog mga sayal nga sagbot gikan sa mga bag sa basura ug gisayaw ang hula-hula diha sa iyang lawak. ‘Puerte niyang katawa, nagtuo man gani ko nga siya mohilak,’ matud ni Sandra.’”
Si Jerry, ang amahan ni Josh, midugang pa: “Dili namo mapasulod ang tanang bisitang mga bata gikan sa tunghaan diha sa lawak sa ospital. Busa miabot ang prinsipal ug mikuhag mga balita bahin kang Josh. Gipadalhan sa mga estudyante si Josh ug 1,000-ka-piraso nga tanghaga sa esena sa riles—si Josh malingaw pag-ayo sa mga tren. Buot sa mga polis nga mag-organisar ug sayaw alang kaniya aron motabang sa dayag nga mga galastohan, apan wala kami motugot niana. Ang saring sa social studies sa tunghaan naghisgot bahin sa mga katungod sa mga tawo, ug ang matag indibiduwal niana nga saring misulat kang Josh nga mohatag ug diskurso kanila bahin niana, ipatin-aw kanila ang iyang mga pagbati.”
Sulod niining panahona, ang pamalita sa peryodiko talagsaon gayod—mga taho nga may mga hulagway sa atubangang mga panid sa ubay-ubayng mga peryodiko. Ang mga prinsipal sa tunghaan nagpasag mga sinulat bahin sa kahimtang ni Joshua. Siya nakadawat ug mga imbitasyon nga mohatag ug diskurso kon siya maulian, ug ang mga tunghaan mihimog mga sesyon sa mga detalye sa kaso.
“Nakamatikod ba kamo ug dakong kausaban kang Joshua sa dihang mitakboy kaniya kining sakita ug naghulga sa iyang kinabuhi?” nangutana ang Pagmata! Ang amahan ni Josh, si Jerry, mikomento: “Dihay dakong kausaban kaniya, ug halos sulod sa usa ra ka gabii. Si Josh niadto relaks lang, walay kabalaka nga batan-on, nga usahay angayng tambagan nga kinaiyanhong gikinahanglan sa mga 15-anyos. Ako naglingkod ug nagtan-aw kaniya nga nahibulong. Ingon sa daw siya mihamtong sulod sa usa ra ka gabii. Usa ka gabii buot makig-estorya kaniya ang iyang abogado, ug gihangyo ako ni Joshua nga mopahawa. Sa wala pa siya masakit usahay nagpinayaso siya sa saring; kalit lang nga siya nahamtong, nakig-estorya sa mga abogado ug sa mga huwes. Ang usa ka suliran makabutyag gikan sa kahiladman sa kasingkasing sa mga butang nga wala dahomang anaa dinha.”
Si Dr. Scully mihatag ug maanindot nga pagdayeg kang Joshua. Gisultihan niya ang iyang inahan: “Sa tanang pasyente nga akong gitambalan siya ang labing mahigalaon, labing mahunahunaon, labing matinahuron, ug labing mahangawaon nga tawo nga nahimamat ko sukad. Siya maisogon kaayo ug usa ka binatilyo nga dili gayod namo hikalimtan. Siya hiligugmaon kaayong tawo. Makapasigarbo ka gayod kaniya, Gng. Walker.”
Sulod sa pila ka semana, ang leukemia nausab. Ang mubong mga yugto sa pagkutat nahanaw; mibalik ang kanser. Gisultihan ni Dr. Scully ang pamilya nga dili na mabuhi si Joshua sa taastaas nga panahon—mga semana tingali, posibleng pila ka bulan. Sa sunod nga gabii, sa dihang presente ang mga ginikanan ni Joshua, gisultihan ni Dr. Scully si Joshua nga ang kanser mibalik ug nga tingali anaa na usab kana sa tiyan sa pagkakaron. Si Joshua miingon: “Oh, dili, wala kana mobalik—segurado ka ba?” Si Dr. Scully miingon: “Josh, dili maayo ang resulta sa pagsusi sa imong dugo.” Wala magdugay human niadto si Jerry migawas sa lawak, dayon si Dr. Scully.
Duha ka Gisakit nga Kasingkasing Nagtinguhag Kahupayan
Gihubit sa inahan ni Josh ang esena: “Dihay kahilom. Mikuha akog lingkoranan sa kilid sa iyang katre ug gigunitan ang iyang kamot. Gipangutana ko siya kon siya ba nabalaka o nasubo tungod sa gisulti sa doktor. Siya mitubag: ‘Wala ako maghunahuna nga mamatay ug mobiya sa dili madugay. Apan, Ma, ayawg kabalaka. Wala ako mahadlok nga mamatay, ni nahadlok ako sa kamatayon. Ubanan mo ba ako kon ako mamatay? Dili ko buot nga mamatay nga mag-inusara.’ Misugod ako sa paghilak ug migakos kaniya. Mihilak usab siya, ug miingon: ‘Ma, ako anaa sa mga kamot ni Jehova.’ Dayon, ‘buot kong ang tanan kaninyo magpabilin sa kamatuoran aron kamo ang mosugat unya kanako sa pagkabanhaw. Sultihan ti ka niini, Ma, uban ang bug-os nga katino: Ako nasayod nga si Jehova seguradong magbanhaw kanako. Iyang nabasa ang akong kasingkasing, ug ako nahigugma gayod kaniya.’
“Ako mihilak pag-usab. Giingnan ko siya nga siya among gimahal pag-ayo ug, sulod sa 16 ka tuig nga siya uban kanamo dinhi, pagkamagarbohon gayod namo kaniya—ug labaw sa tanan, si Jehova nahimuot gayod kaniya uban ang pag-uyon. Siya miingon, ‘Ma, ako nasayod.’ Gisultihan ko siya: ‘Josh, ingon nga dili ko gayod buot nga mobiya ka kanamo, mahimong hinakog usab sa among bahin ang pagpugong kanimo.’ Siya miingon: ‘Ma, nasayod ako, ug sa pagkatinuod ako daw gikapoy na sa pagpakigbisog.’”
Ang Legal nga mga Komplikasyon
Si Daniel Pole, usa sa mga abogado ni Joshua, duyog sa ubang mga abogado, nakighisgot sa mga pangutanang gibangon sa kaso ni Joshua Walker. Unsa ang usa ka batan-ong hamtong ubos sa Medical Consent of Minors Act? Ang pag-uyon sa pagtambal naglakip ba sa katungod sa pagdumili niana? Ang argumento ba nga parens patriae, nga ang gobyerno molihok alang sa usa nga walay katakos sa kaugalingon, ikapadapat dinhi? Ang indibiduwal ba adunay legal nga katungod sa pagtino kon unsay buhaton sa iyang kaugalingong lawas? Dili ba malapas ang iyang katungod bahin niini? Ug komosta ang komon nga balaod sa Canada? Ikapadapat ba kini niining kasoha? Sa kataposan, ang kaso ba ni Joshua Walker angayng isang-at sa korte sa unang bahin?
Kini bang mga pangutanaha natubag sa sinulat nga desisyon sa Korte sa Apelasyon? Oo, kini natubag. Sa pagtiklop sa bista, ang limag-huwes nga korte nagreses ug human niana mibalik sa lawak-hukmanan ug gibasa ang gikauyonang desisyon sa mga huwes, ingon sa mosunod:
“Giuyonan ang apelasyon. Ang desisyon ni Turnbull, J. [huwes sa ubos nga korte] gihiklin. Si Joshua Walker gipahayag nga usa ka batan-ong hamtong ubos sa mga probisyon sa Medical Consent of Minors Act ug ang pag-uyon sa iyang mga ginikanan labot sa iyang pagtambal wala kinahanglana. Ang danyos pagahisgotan diha sa among sinulat nga desisyon.”
Ang komon nga balaod sa Canada ikapadapat ba niining kasoha? Oo. Ang taho sa bista nag-ingon: “Sa Canada, ang komon nga balaod nag-ila sa batakan bahin sa usa ka batan-ong hamtong, sa ato pa, usa nga makaarang sa pagsabot sa kinaiyahan ug mga sangpotanan sa gitanyag nga pagtambal. . . . Ang New Brunswick naghan-ay sa komon nga balaod sumala gayod sa gipahayag diha sa Medical Consent of Minors Act.”
Sa kataposan, gisang-at ba sa korte ang kaso ni Joshua aron siya makahimo sa legal nga paagi sa pagdumili sa mga pagdugang ug dugo? Wala. “Basta sundon lamang ang mga probisyon sa Akta, wala na kinahanglana ang pag-aplay niana.”
Si Chief Justice W. L. Hoyt mihinapos: “Ang hangyo gihimo nga may maayong katuyoan ug uban ang bug-os nga pagkamabinantayon. Bisan pa niana, ang resulta sa hangyo mao ang paglangkit kang Joshua ug sa iyang pamilya sa wala-kinahanglang asunto. Tungod nianang katarongan, sa akong hunahuna, sila angayng bayran ug danyos sa Ospital.”
Si Joshua namatay sa Oktubre 4, 1994.
[Blurb sa panid 12]
“Ang paghukom naglatid sa tin-aw nga mga polisa . . . alang sa mga doktor ug sa mga ospital.”—Canadian Medical Association Journal
[Blurb sa panid 13]
“Usa ka kadaogan dili lamang sa mga Saksi ni Jehova, kondili alang kanatong tanan.”—Telegraph Journal
[Blurb sa panid 14]
“Buot ko lang sundon ang kasugoan ni Jehova bahin sa dugo.”—Joshua Walker
[Blurb sa panid 15]
“Siya may pagtuo nga wala ko pa makitang gipasundayag sukad sa akong kinabuhi.”—Dr. Garry