Nganong Magdaginot Imbes Magsigeg Gasto?

“LAAY kaayong magdaginot,” daghan ang moingon. “Ang pagpamalit ug sinina, mga gadyet, ug mga butang nga susama niana makalingaw.”

Naapektohan ka man o wala sa pag-us-os sa ekonomiya sa kalibotan, ikaw makabenepisyo kon imong tagdon ang mga paagi sa pagdaginot ug sa maalamong paggasto. Matikdi ang tambag sa usa ka kasaligang tinubdan nga nakatabang sa milyonmilyong tawo latas sa kasiglohan sa pagsagubang sa ilang pinansiyal nga mga problema.

Tulo ka Karaang Panultihon

Sa usa sa iyang mga sambingay, si Jesus sa Nasaret nag-asoy ug hinungdanong tambag bahin sa panalapi. Niana nga sambingay, giawhag sa agalon ang iyang sulugoon: “Imo untang gideposito sa bangko ang akong salapi, aron nga sa akong pagpauli dawaton ko ang akong salapi nga may tubo.” (Mateo 25:27, New American Standard Bible) Ang giingon ni Jesus hinungdanon kaayo karon. Tagdon nato kon ngano.

Niining bag-o pa, diha sa ubang nasod ang interes modoble sa kantidad nga gideposito pag-abot ug mga napulo ka tuig. Bisan pag ang ubang bangko karon dili dagkog interes ug ang interes sa gipuhonan sagad dili sama ka dako sa gidahom sa namuhonan, mas maayong magpondo gihapog kuwarta sa bangko alang sa mga emerhensiya.

Gipasiugda sa Bibliya kana nga kamatuoran, nga nag-ingon: “Ang kaalam usa ka panalipod maingon nga ang salapi usa ka panalipod.” (Ecclesiastes 7:12) Apan ang kuwarta dili makapanalipod kanimo kon wala kay tinigom! Nag-awhag ang Bibliya nga ang “matag-usa kaninyo kinahanglan maggahin ug magtigom ug salapi, sumala sa inyong kinitaan.”—1 Corinto 16:2, Ang Biblia, Bag-ong Hubad Nga Binisaya.

Kon sa Unsang Paagi Makadaginot

Una, sa dili pa mopalit ug mahalon nga butang, hunahunaa kon kinahanglanon ba gayod kana.

Ikaduha, kon duna kay gikinahanglan, pangitag bag-ong mga gamit nga gi-sale o segunda mano nga maayo pa. Si Espen ug Janne, ginikanan nga taga-Norway, nagkinahanglag stroller alang sa ilang bata nga si Daniel. Nakapalit silag maayo pa nga segunda mano sa prisyo nga katunga sa bag-o. “Kon dili na kini magamit ni Daniel,” matod ni Espen, “seguradong mabaligya pa namo kini sa igo-igong prisyo.” Apan siya nagpasidaan: “Ang pagpangitag baratong mga segunda mano magkinahanglag dakong panahon.”a

Ikatulo, ayaw pagdalidalig palit. Kon imong gibati nga gikinahanglan nimo ang usa ka butang, mahimong mangita kag susama niana diha sa mga tindahan nga baratog baligya o nagbaligyag segunda mano. Dugang pa, makadaginot ka kon dili ka mopalit ug mga gamit nga sikat ang tatak. Ug imbes mopalit sa kinabag-ohang estilo sa sinina sa mga bata diha sa mahalong mga tindahan, nganong dili sila pasul-obon ug mga tinuboan o hinatag?

Sa susama, ang inahan tingali maghunahuna nga mas maayong mogamit ug lampin para sa iyang anak. Si Denise Chambers diha sa iyang librong Budgeting—Personal Spending and Money Management a Key to Weathering the Storm, nag-ingon: “Mogasto kag mga $2,000 o kapin pa sa dayaper sulod sa 2 ka tuig. Sa lampin . . . $300-500 lang ang imong magasto sa duha ka tuig.” Siya midugang: “Ang lampin mas sayon gamiton ug dili pa makadaot sa kinaiyahan!”

Ikaupat, sagad mas menos ang gasto kon ikaw ang mangompra ug magluto kay sa mangaon sa gawas. Kon duna kay mga anak nga nag-eskuyla, nganong dili nimo sila tudloan sa paghimog sandwich imbes hatagan silag kuwarta nga ipalit ug mas mahal nga pagkaon? Ug imbes mopalit ug mahal nga mga ilimnon, inom ug tubig. Mas makaayo kini sa lawas ug barato pa.

Sa una, ang mga pamilya nananom ug utanon. Nganong dili nimo sulayan ang pagpananom para sa konsumo? Daghan niadtong namuyo sa mga apartment o sa gagmayng balay dunay luna nga katamnan. Matingala ka na lang nga daghan kag makuha bisag gamay ra ang luna!

Hunahunaa usab kini: Kon nagkinahanglan kag cell phone, mahimo bang gamiton lang nimo kini kon duna kay importanteng tuyo? O kon manawag ka, nganong dili mogamit ug prepaid card aron makontrolar nimo ang gidugayon sa imong pagtawag? Kon duna kay dryer sa linabhan, nganong dili nimo limitahan ang paggamit niana? Tingali mahimo nimong ihayhay ang pipila—o bisan ang tanan—nimong linabhan. Basin mahimo usab nimong limitahan ang paggamit sa air condition. Sa dili pa nimo kana paandaron, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Dili ba gayod nako maagwanta ang kaigang?’ Mahimo sab nga mangutana ka sa uban kon sa unsang paagi makadaginot ug koryente.

Mas maayo usab nga mag-ablig savings account. Dugang pa, si Hilton nga usa ka boluntaryong trabahante sa South Africa, nag-ingon: “Dili maayong ideposito nimo ang imong kuwarta sa usa lang ka bangko. Usahay, ang mga bangko ug pinansiyal nga mga institusyon mahimong mabangkarota. Nasinati namo kana.” Busa pilia pag-ayo ang bangko nga gigarantiyahan sa gobyerno kay engkasog mabangkarota ang bangko, makuha nimo ang imong gideposito.

Kon sa Unsang Paagi Malingkawas sa Utang

Una, paningkamot sa pagbayad kada bulan ug sobra sa minimum nga bayranan sa imong utang, sama sa credit card o uban pa.

Ikaduha, unahag bayad ang mga utang nga dagko kaayog interes.

Ikatulo, kontrolaha ang imong paggasto. Importante kaayo kini.

Nahaylo ka ba sa makapadaning advertisement? Si Danny, nga amahan nga taga-Sweden, miangkon nga nahaylo siya. Diha siyay maayong negosyo apan napugos pagbaligya niini aron makabayad sa iyang utang sa credit card. Naleksiyon siya ug karon nag-amping na sa iyang paggasto. Siya nagtambag: “Likayi ang kadalo. Magmakontento sa kon unsay imong maarangan.”

Makataronganong Pagpangutang

Pipila lang ka tawo ang makaarang sa pagbayad ug bulto sa usa ka balay o apartment. Busa, daghan ang mamalit ug balay pinaagi sa pagpangutang sa bangko. Ang ilang ibayad sa bangko kada bulan mahimong isipong abang sa balay. Apan sa dihang maimpas na kana, mailaha na ang balay!

Daghan usab ang nangutang sa bangko aron ipalit ug sakyanan nga dili kalas ug gasolina. Pinaagi sa pagbayad dayon sa utang, ang sakyanan mahimong mapuslanong kabtangan—laing paagi sa pagdaginot.b Sa laing bahin, nakita sa pipila nga mas maayong mopalit ug segunda manong sakyanan nga maayo pag kondisyon ug dili pa kaayo gamit. Ang uban makadaginot pinaagi sa pagsakayg publikong transportasyon o pagbisikleta.

Bisan unsa pay kahimtang, magmakasaranganon ug magmarealistikanhon sa imong pagpamalit ug maghunahunag maayo sa dili pa modesisyon. Ang pagpaturagas ug gasto makaadik ug mahimong mosangpot sa kagul-anan. Busa magmabinantayon ug magmaalamon sa paggasto sa imong kuwarta, ug sa ingon magmalipayon ka.

Dugang pa, aron magmalipayon ka sa imong pagdaginot, kinahanglan nimong mahibaloan ang hustong paagi sa paggamit sa kuwarta. Kana ang hisgotan sa sunod nga artikulo.

[Mga footnote]

[Mga hulagway sa panid 5]

PAAGI SA PAGDAGINOT

Pangitaa ang mga butang nga gibaratilyo

Pamalit ug sinina sa tindahan nga namaligyag barato o sa ukay-ukay

Tudloi ang inyong mga anak sa paglutog pagkaon

[Hulagway sa panid 6]

Menosi ang gasto sa pagkaon pinaagi sa pagpananom ug utanon. Pagdaginot pinaagi sa paghayhay sa imong linabhan