BAKA

[Heb., pa·rahʹ; ʼeʹleph (Deu 7:13); ʽegh·lahʹ, dumalagang baka].

Ang baka nakatabang pag-ayo sa ekonomiya sa mga Israelinhon. Gawas nga usa kini ka igguguyod nga hayop, ang baka gipabilhan tungod sa gatas niini, nga gikan niini mabatonan ang ubang komon nga mga pagkaon, lakip ang keso, mantekilya, ug buttermilk. (Num 19:2; Isa 7:​21, 22) Lain pa, ang panit mahimong gamiton sa paghimog lainlaing mga kasangkapan nga gama sa panit.

Usahay ihalad ang mga dumalagang baka, o mga nating baka. (Gen 15:9; 1Sa 6:14; 16:2) Ang mga abo sa tibuok mapulang baka, nga gisunog sa gawas sa kampo, nahimong usa ka sambog alang sa “tubig sa paghinlo” sa Israel. (Num 19:​2, 6, 9) Mahitungod sa wala masulbad nga kaso sa pagbuno, ang hawas nga mga ansiyano sa lungsod nga kinadul-an sa gipatay kinahanglang mag-ihaw ug usa ka batang baka didto sa usa ka wala matikad nga bul-oganang walog ug dayon manghunaw sa ibabaw sa patayng lawas niini samtang nagpamatuod sa ilang pagkainosente sa krimen.​—Deu 21:1-9.

Diha sa Kasulatan makita ang nagkalainlaing masambingayon nga paggamit sa baka o nating baka. Ang pito ka tambok ug pito ka niwang nga mga baka sa damgo ni Paraon gipatin-aw nga nagpunting sa pito ka tuig nga kadagaya nga sundan sa pito ka tuig nga gutom. (Gen 41:​26, 27) Gihisgotan ni Samson ang iyang sinayorang pangasaw-onon ingong iyang dumalagang baka nga gigamit sa pagdaro sa 30 ka abay nga lalaki sa pamanhonon aron makahubad sa iyang tigmo.​—Huk 14:​11, 12, 18.

Ang mga babayeng mangangagaw nga mahigugmaon sa kaluho nga nagpuyo sa Samaria gihisgotan ingong “mga baka sa Basan.” (Am 3:15; 4:1) Si Epraim gipakasama sa “usa ka namanso nga nating baka nga mahigugmang mogiok.” (Os 10:11) Kini nga pagtandi adunay dugang kahulogan kon tagdon ang kahimtang nga kaniadto ang mga hayop nga naggiok dili busalan ug, busa, makakaon sa mga lugas, sa ingon makadawat ug direkta ug dihadihang mga kaayohan tungod sa ilang paghago. (Deu 25:4) Tungod kay nanambok ingong resulta sa panalangin sa Diyos, ang Israel “mitindak,” mirebelde batok kang Jehova (Deu 32:12-15), ug busa, haom nga gihisgotan ingong usa ka gahian nga baka, usa ka baka nga dili buot mosangon sa yugo. (Os 4:16) Ang Ehipto gipakasama sa usa ka matahom nga nating baka nga makaagom ug kalaglagan diha sa kamot sa mga Babilonyanhon. (Jer 46:​20, 21, 26) Ang mga Babilonyanhon, sa ilang pagpangagaw sa ‘panulondon sa Diyos,’ ang Juda, gipakasama sa usa ka abtik nga nating baka nga nagpanikad diha sa lapyo nga balili.​—Jer 50:11.

Sumala sa tagna, ang malinawon nga mga kahimtang nga modangat tungod sa pagmando sa Mesiyas, si Kristo Jesus, tukmang gilarawan pinaagi sa malinawong relasyon tali sa aghop nga baka ug sa bangis nga oso.​—Isa 11:7; tan-awa ang TORONG BAKA; NATING BAKA.