JETRO
[gikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “sobra; nag-awas”].
Ugangang lalaki ni Moises, usa ka Kenihanon. (Ex 3:1; Huk 1:16) Si Jetro gitawag usab ug Reuel. (Num 10:29) Ang Jetro tingali maoy usa ka titulo, samtang ang Reuel maoy usa ka personal nga ngalan. Bisan pa niana, komon sa usa ka Arabianhong pangulo nga dunay duha o kapin pang mga ngalan, sumala sa gipamatud-an sa daghang inskripsiyon. Ang Jetro gisulat ingong “Jeter” diha sa Masoretikong teksto sa Exodo 4:18.
Si Jetro mao “ang saserdote sa Midian.” Kay ulo sa usa ka dakong pamilya sa labing menos pito ka anak nga babaye ug sa usa ka ginganlan nga anak nga lalaki (Ex 2:15, 16; Num 10:29), ug dunay kaakohan nga dili lamang motagana ug materyal sa iyang pamilya kondili usab manguna kanila diha sa pagsimba, siya tukmang gitawag nga “ang saserdote [o pangulo] sa Midian.” Kini mismo wala magpasabot sa pagsimba kang Jehova nga Diyos; apan ang katigulangan ni Jetro tingali nagpasilsil sa matuod nga pagsimba diha kanila, ug ang pipila niini tingali nagpadayon diha sa pamilya. Sa usa ka sukod ang iyang panggawi nagpakitag halalom nga pagtahod sa Diyos ni Moises ug sa Israel.—Ex 18:10-12.
Ang pagpakig-uban ni Jetro sa iyang umagaron nga lalaki nagsugod wala madugay human mokalagiw si Moises gikan sa Ehipto niadtong 1553 W.K.P. Mitabang si Moises sa mga anak nga babaye ni Jetro sa pagpainom sa mga karnero sa ilang amahan, ug kini ilang gitaho sa ilang amahan, kinsa sa baylo, nagpakitag pagkamaabiabihon kang Moises. Dayon si Moises mipuyo sa panimalay ni Jetro ug sa ngadtongadto naminyo sa iyang anak nga babayeng si Zipora. Human sa mga 40 ka tuig nga pag-atiman sa mga karnero ni Jetro sa kasilinganan sa Bukid sa Horeb (Sinai), gisugo ni Jehova si Moises nga mobalik sa Ehipto, ug siya mibalik uban ang maayong mga panghinaot sa iyang ugangang lalaki.—Ex 2:15-22; 3:1; 4:18; Buh 7:29, 30.
Sa ulahi si Jetro nakabalita bahin sa dakong kadaogan ni Jehova batok sa mga Ehiptohanon, ug dihadiha siya miadto kang Moises sa Horeb, nga nagdala kang Zipora ug sa duha ka anak nga lalaki ni Moises; usa gayod kadto ka mainiton kaayong panag-ubanay pag-usab. Si Jetro misanong sa pag-asoy ni Moises sa gamhanang mga buhat ni Jehova sa pagluwas pinaagi sa pagdayeg sa Diyos ug sa pag-ingon: “Karon naila ko nga si Jehova labaw kay sa tanang ubang mga diyos.” Dayon mitanyag siya ug mga halad alang sa matuod nga Diyos. (Ex 18:1-12) Sa pagkasunod adlaw, namatikdan ni Jetro si Moises nga namati sa mga problema sa mga Israelinhon “sukad sa buntag hangtod sa gabii.” Kay nakasabot kon unsa ka budlay kini alang kang Moises ug sa katawhan, si Jetro misugyot ug usa ka sistema sa pagdelegar ug awtoridad. ‘Bansayon mo ang ubang may ikasarang ug takos nga mga lalaki ingong mga pangulo sa tagnapulo, tagkalim-an, ginatos, ug sa linibo nga maoy mohukom sa mga kaso, aron mohukom ka lamang sa dili nila madumala.’ Miuyon si Moises, ug sa ulahi si Jetro mibalik ngadto sa iyang yuta.—Ex 18:13-27.
Gihangyo ni Moises ang anak nga lalaki ni Jetro nga si Hobab nga mahimong giya. Dayag nga uban ang pangombinsir, siya miuyon, ug ang pipila sa iyang katawhan nakasulod sa Yutang Saad uban sa Israel. (Num 10:29-33) Ang Maghuhukom 4:11 nagtawag kang Hobab nga ugangang lalaki ni Moises imbes nga iyang bayaw nga lalaki, ug nakapalisod kini sa pagsabot. Bisan pa niana, ang Hebreohanong pulong nga naandang gihubad nga “ugangang lalaki” sa halapad nga diwa mahimong magpasabot sa bisan kinsang lalaki nga nahimong paryente tungod sa kaminyoon ug busa mahimong sabton usab ingong “bayaw nga lalaki.” Ang pag-ingon nga si Hobab imbes nga si Jetro ang ugangang lalaki ni Moises mosumpaki sa ubang mga teksto. Kon ang Hobab maoy laing ngalan ni Jetro, ingon sa gituohan sa uban, nagpasabot usab kini nga duha ka tawo, amahan ug anak, ang dunay ngalang Hobab. Sa laing bahin, ingong usa ka pangunang membro sa sunod nga kaliwatan sa mga Kenihanon, si Hobab tingali gigamit niining tekstoha ingong hawas sa iyang amahan.—Tan-awa ang HOBAB.