Kopwe Tongeni Amurinnoolo Ewe Fonufan?
“Ekkewe muu rese tongeni aririfengenni aramasen fonufan. An aramas nemenem a tufichingau le apochokkulasefalli ewe sile ussun pwung me mwaal aramas ra eani me loom. Alluk mi murinno ese tongeni apochokkulasefalli eoreniach mi murinno ussun kofot me pupulu, efisata an ekkewe sam apwonueta wiiser ngeni nour kewe, efisisefalli ewe ruko are sau aramas ra meefi me lom ngeni foffor mwaal . . . Lape ngeni ekkewe mettoch sia osukosuk ren rese tongeni wes ren alluk.”
KA tipeeu ngeni ekkeei kapas seni emon mi fen piin nouwis lon muun Merika? Ika ka tipeeu ngeni, met epwe pwakini ekkewe chommong osukosuk ra pop seni tipemmong, nafangauen tong lon famili, lisowu mwaal, nafangauen sile, me seni ekkewe ekkoch mettoch mi ataielo met a arifengenni aramas won fonufan. Ekkoch aramas ra luku pwe ese wor och mettoch epwe tongeni pwakini ekkewe osukosuk, me ina popun ra chok achocho le manaueni manauer me ren ar tufich. Pwal ekkoch ra apilukuluku pwe emon nouwis mi tipatchem epwe pwalo, pwal mwo nge emon nouwisin lamalam, pwe epwe emmweniochuur.
Ren enletin, ruu ngerou ier me lom, aramas ra mochen seikata Jises Kraist pwe epwe King pokiten ra luku pwe atewe a fen tittiito me ren Kot me epwe wiliiti emon sou nemenem mi lipwakoch. Iwe nge, lupwen Jises a weweiti met ra mochen fori, a muttir su seniir. (Jon 6:14, 15) “Muui we esap seni ei fonufan,” Jises a awewe mwirin ngeni ewe kepinan Rom. (Jon 18:36) Iwe nge, lon ach ei fansoun, chokisikis repwe fori met Jises a fori—pwal mwo nge nouwisin lamalam mi tipin apasa pwe ra tapweelo lon ipwen Jises kewe. Ekkoch me leiir ra fen sotun le amurinnoolo fonufan ren ar etipetipa ekkewe nouwisin muu are ren ar wiliiti nouwisin muu. Sia kuna met ra fori lupwen sia atittina met a fis lefilen 1960 ngeni 1980.
An Lamalam Achocho Le Amurinnoolo Fonufan
Orun 1968, ekkoch sou kaeo lamalam lon ekkewe fonuen Latin-America ra mochen alisi chokkewe mi woungau me mwelele. Ren ar repwe fori, ra fen efisi eu sokkun luku itan liberation theology. Me ren ei luku, Kraist ese chok emon chon amanau lon pekin ngun, nge a pwal emon chon amanau lon pekin muu me lon pekin moni. Lon Merika, ekkoch nouwisin lamalam ra fokkun loliileniesini ifa ussun a muttir ngauolo an aramas ekiek ussun pwung me mwaal me ra fori eu mwicheich itan Moral Majority. Ena mwicheich a achocho le campaign fan iten aramas mi mochen fori alluk mi efisata famili mi pochokkul. Ussun we chok lon chommong fonu ia a pochokkul ewe lamalam Muslim, aramas ra sotun eppeti foffor mi ppwor me fofforingau lon business me muu ren kalisitaan an aramas kamwochunuk won allukun ewe Koran.
Om luku pwe an ekkeei aramas achocho a fen amurinnoolo fonufan? A fen pwalo pwe an aramas luku ussun pwung me mwaal a chuen ngangngauolo me sokkofesennin chon wouoch me chon woungau a chok watteelo, pwal mwo nge lon ekkewe fonu ia a mmen pochokkul ewe liberation theology.
Pokiten ewe Moral Majority ese tongeni apwonueta met a mochen achocho ngeni lon Merika, ewe mwan a popueta ei mwicheich, Jerry Falwell, a awesalo ena mwicheich lon 1989. Mei wor pwal ekkoch mwicheich ra siwili. Iwe nge, Paul Weyrich, ewe a fen ekieki ussun ewe it “Moral Majority,” a makkeei lon ewe chassi Christianity Today: “Pwal mwo nge lupwen sia win lon ekkewe utut, ach kewe win rese efisata an ewe muu fori met sia mochen.” Atewe a pwal makkeei: “An aramas sile, luku, me foffor a nikinikin eu pwangen pincho. A fiffis tatakkisin eoreniach, eu kata mwokutukutun muu ese tongeni siwili.”
Emon mi makkeei puk me poraus lon simpung itan Cal Thomas a pwaralo ewe popun a luku pwe ekkewe muu rese tongeni amurinnoolo lapalapen aramas: “Och siwil mi auchea a fis ren emon me emon, esap tongeni fis ren utut, popun pun ekkewe osukosuk rese fisita pokiten moni are nemenem nge pokiten an aramas ekiek ussun pwung me mwaal me ar ekiek ussun mettochun ngun.”
Nge ifa ussun kopwe pwakini osukuosuk ussun pwung me mwaal me mettochun ngun lupwen esor alluk, lupwen aramas ra pwisin filata minne mi pwung are mwaal? Ika aramas mi foummong me achocho—mei wor ar luku are esor—rese tongeni amurinnoolo fonufan, io epwe tongeni amurinnoolo? Sipwe kuna lon ewe poraus mwirin ei pwe ena kapas eis epwe tongeni polu. Pwungun pwe, poluan a nom lon ewe popun Jises a fen apasa pwe muun we esap seni fonufan.
[Picture Credit Lines on page 2]
COVER: Dirty water: WHO/UNICEF photo; globe: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.
[Picture Credit Lines on page 3]
Semirit: UN photo; fonufan: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.