“Oupwe Aúseling Atun Úpwe Áwewe Ngenikemi Met A Fis”

1, 2. Pwata aposel Paul a feiló Jerusalem, me ikkefa ekkewe mettóch repwele fis ngeni?

PAUL a fetáletiw lein ewe pwiin aramas wóón ekkewe al lón Jerusalem mi chékúkkún. Ren fitepúkú ier, Jerusalem ina ewe iolapen leenien fel ngeni Jiowa wóón fénúfan. Chómmóng ekkewe aramas ikena ie, ra fókkun eingeing wóón ena telinimw me uruwoon. Paul a silei pwe chómmóng me lein ekkewe Chón Kraist lón Jerusalem, ra chúen fiti ewe Allúkún Moses me ra akkachopwa le etiwa ekkewe minefé siwil Jiowa a áiti ngeniir. Ina popun atun Paul a nóm Efisus, a akkóta an epwe feiló Jerusalem pwe epwe álisi ekkewe Chón Kraist ikena. Ese chék ekiekin uwealó álillisiir lón pekin áion, nge a pwal mochen álisiir le áwena ar ekiek. (Féf. 19:21) A feiló Jerusalem, inaamwo iká a tongeni kúna feiengaw.

² Iwe iei, met epwele fis ngeni Paul lón Jerusalem? Ekkóch ekkewe Chón Kraist ikena ie, ra lúkú och pwóróus mi chofona mi chéú fán iten Paul. Pwal och, ekkewe chón oputa Jises ra efisi watteen osukosuk fán iten Paul. Ra kefisitá pwóróus mi chofona fán iten Paul, awata, me eniwa ar repwe nieló. Lón ekkena mettóch meinisin, a suuk ngeni Paul an epwe penaatá ewe enlet. Paul a pwáári tipetekison, tipepwora, me lúkú lón ekkena fansoun mi áweires, me minne a féri a tongeni áiti ngenikich ifa ussun sipwe áppirú lón ei fansoun.

“Ra Poputá le Elingaaló Kot” (Féffér 21:18-20a)

3-5. (a) Ié kewe Paul a ló chuuriir lón Jerusalem, me met ra pwóróusfengen wóón? (b) Ikkefa ekkewe lesen sia tongeni káé seni án Paul me ekkewe mwán mi ásimaw chufengen lón Jerusalem?

³ Lón ewe rán mwirin án Paul me chienan kewe wareiti Jerusalem, ra feiló ren ekkewe mwán mi ásimaw lón ewe mwichefel. Ewe pwóróus ese fósun ekkewe aposel, eli ra ló afalafal lón pwal ekkóch leeni. Iwe nge, pwiin Jises we itan Jemes a nóm ikena ie. (Kal. 2:9) Ese mwáál, Jemes a wisen emmweni ewe mwiich atun “meinisin ekkewe mwán mi ásimaw ra nóm” ren Paul.—Féf. 21:18.

⁴ Paul a kapwong ngeni ekkewe mwán mi ásimaw “me apwóróusa ngeniir meinisin ekkewe mettóch Kot a féri lein aramasen ekkewe ekkóch mwú me ren an angangen afalafal.” (Féf. 21:19) Ese wor tipemwárámwár pwe ekkena mwán ra fókkun péchékkúletá ren ar rong pwóróusen an angangen afalafal. A pwal ina ussuch lón ei fansoun, sia péchékkúletá atun sia rong pwóróusen lapólóón ewe angangen afalafal lón ekkóch fénú.—SalF. 25:25.

⁵ Ese mwáál, Paul a pwal fós ussun ewe asor a uwei seni Iurop. Ekkewe mwán mi ásimaw ra fókkun pwapwa me kilisou ren ar silei pwe chiener kewe Chón Kraist lón ekkewe leeni mi towaw ra fókkun chúngúúr. Atun ekkena mwán ra rong minne Paul a apwóróusa, “ra poputá le elingaaló Kot”! (Féf. 21:20a) Chienach kewe lón ei fansoun mi toriir feiengaw watte are úriir semmwen mi chou, ra pwal pwapwa me kilisou atun chiener kewe Chón Kraist ra álisiir me awora ngeniir kapasen apéchékkúl.

Chómmóng Ra Chúen “Tinikken fán Iten ewe Allúk” (Féffér 21:20b, 21)

6. Ifa ewe osukosuk Paul a silei ussun?

⁶ Mwirin, ekkewe mwán mi ásimaw ra ereni Paul pwe a wor och osukosuk lón Jutia mi weneiti. Ra apasa: “Pwii, ka kúna pwe mi wor fitengeréú chón lúkú lein ekkewe chón Jus, me iir meinisin ra tinikken fán iten ewe Allúk. Nge ra rong án aramas fósum pwe ka asukula ngeni meinisin ekkewe chón Jus lein ekkewe ekkóch mwú pwe repwe ú ngeni ekkewe allúkún Moses, ka ereniir ar resap sirikomsaisi néúr kewe are fiti pwúngún ekkewe ééreni.”a—Féf. 21:20b, 21.

7, 8. (a) Ifa ewe ekiek mi mwáál chómmóng Chón Kraist lón Jutia ra eáni? (b) Ar eáni ekiek mi mwáál a itá wewe ngeni pwe iir Chón Kraist rese túppwél, me pwata esap ina weween?

⁷ Pwata chómmóng Chón Kraist ra chúen tinikken le fiti ewe Allúkún Moses inaamwo iká a fen lap seni 20 ier mwirin an a fen kamwóló? (Kol. 2:14) Lón ewe ier 49 mwirin Kraist, ekkewe aposel me mwán mi ásimaw mi mwichfengen lón Jerusalem, ra tiinaaló eché taropwe ngeni ekkewe mwichefel mi áweweei pwe ese lamot án ekkewe esap iir chón Jus repwe sirikomsais me fiti ewe Allúkún Moses. (Féf. 15:23-29) Iwe nge, ena taropwe ese fósun ekkewe Chón Kraist iir chón Jus, ekkewe chómmóng me leir rese weweiti pwe ese chúen lamot ar repwe fiti ewe Allúkún Moses.

⁸ Inaamwo iká a mwáál án ekkena Chón Kraist chón Jus ekiek, nge iir mi chúen Chón Kraist mi túppwél. Pún me mwen ar wiliiti Chón Kraist, rese fel ngeni kot chofona. Ina popun mwirin ar ra wiliiti Chón Kraist, rese pwal fiti och éérenien lamalam chofona. Ewe Allúk ekkena Chón Kraist chón Jus ra fókkun aúcheani, Jiowa a pwisin ngeniir. Ese wor eú allúk lón a mwáál are pop seni ekkewe timon. Nge ena Allúk a chék weneiti ewe pwonen etipeeú lóóm, nge ekkewe Chón Kraist ra nóm fán ewe pwonen etipeeú mi fé. Ina popun, ese chúen lamot án ekkewe chón Jus repwe fiti ewe Allúk pwe epwe ketiw ar fel ngeni Jiowa. Ekkewe Chón Kraist chón Ipru mi apéchékkúla ngeni ekkewe aramas ar repwe fiti ena Allúk, rese lúkú ewe mineféén kókkótun fel Jiowa a awora. A lamot ar repwe etipeeúfengeni ar ekiek ngeni ena mineféén kókkót Jiowa a awora.b—Jer. 31:31-34; Luk 22:20.

“Ese Pwúng ewe Pwóróus Ra Apwóróusa” (Féffér 21:22-26)

9. Met Paul a asukula ussun ewe Allúkún Moses?

⁹ Nge ifa ussun ren ewe pwóróus mi chéú ussun án Paul asukula ngeni aramasen ekkewe ekkóch mwú pwe “resap sirikomsaisi néúr kewe are fiti pwúngún ekkewe ééreni”? Paul a afalafala ewe kapas allim ngeni ekkewe chón lúkún Israel, me a áweweei ngeniir ewe kefil a fen pwúngúló ussun an ese lamot ar repwe fiti ewe Allúk. I a pwal pwáári pwe chókkewe mi péchéúló le erá pwe mi lamot án ekkewe chón lúkún Israel repwe sirikomsais me fiti ewe Allúkún Moses, iir mi mwáál. (Kal. 5:1-7) Paul a pwal afalafala ewe kapas allim ngeni ekkewe chón Jus mi nóm lón ekkewe telinimw a chuuri. Ese wor tipemwárámwár pwe a áweweei ngeni ekkewe chón Jus mi aúseling ngeni pwe málóón Jises a amóeló ewe Allúk, me Kot ese chúen tipeni seniir ar repwe álleasochisi ewe Allúk pwe repwe wiliiti aramas pwúng.—Rom 2:28, 29; 3:21-26.

10. Ifa ussun Paul a pwáári pwe a eáni ekieki mi itepék me rúúepek fán iten ewe Allúk me ewe mettóch sirikomsais?

¹⁰ Iwe nge, Paul ese esiita chókkewe mi sópweeló le fiti ekkóch éérenien chón Jus. Áwewe chék, ar resap angang lón ewe ránin Sapat, are resap mwéngé ekkóch sókkun mwéngé. (Rom 14:1-6) Pwal och, ese awora allúk ussun ewe mettóch sirikomsais. Ren enletin, Paul a sirikomsaisi Timoty pwe ekkewe chón Jus resap lúkúlúkúmmang ngeni, pún semen Timoty, i emén chón Krik. (Féf. 16:3) Pwisin filien emén me emén iká epwe sirikomsais. Iei met Paul a ereni ekkewe chón Kalesia: “Ese chúen wor lamoten sirikomsais are esap sirikomsais . . . , nge ewe a aúchea, ewe lúkú mi pwá lón tong.” (Kal. 5:6) Iwe nge, mi mwáál án emén epwe chék sirikomsais pwe epwe álleasochisi ewe Allúk, are apasa pwe mi lamot an epwe sirikomsais pwe epwe nóm fán án Jiowa chen. Án emén féri ena, a pwáári pwe ese wor an lúkú.

11. Met ekkewe mwán mi ásimaw ra ereni Paul an epwe féri, me met sia lúkúlúk pwe Paul esap féri? (Pwal ppii ewe footnote.)

¹¹ Iwe, inaamwo iká ese pwúng ekkewe pwóróus mi chéú fán iten Paul, nge ekkewe Chón Kraist chón Jus ra chúen osukosuk ren. Ina ewe popun, ekkewe mwán mi ásimaw ra ereni Paul an epwe féri ei, ra apasa: “A wor rem fémén mwán ra onómu pwisin iir fán eú pwon. Kopwe uwei ekkeei mwán me fitiir le féri angangen elimelim me ren ewe Allúk me méénatiw liiwiniir, pwe repwe tongeni ráisénaaló mékúrer. Mwirin, meinisin repwe silei pwe ese pwúng ewe pwóróus ra apwóróusa ussumw, nge óm féffér a múrinné me ka pwal álleasochisi ewe Allúk.”c—Féf. 21:23, 24.

12. Ifa ussun Paul a pwáári an tipemecheres ngeni met ekkewe mwán mi ásimaw ra ereni an epwe féri?

¹² Paul a tongeni apasa pwe wesewesen ewe osukosuk, esap ekkewe pwóróus mi mwáál mi chéú fán itan, nge fen án ekkena Chón Kraist chón Jus péchéúló le ekieki pwe mi chúen lamot ar repwe fiti ewe Allúkún Moses. Nge a chék tipemecheres le fiti met ekkena mwán mi ásimaw ra ereni an epwe féri pún ese ú ngeni án Kot allúk. Me mwen ena, iei met a makkeei: “Ren ekkewe mi nóm fán allúk, úa wiliiti ussun emén mi nóm fán allúk inaamwo iká úse nóm fán allúk pwe úpwe liapeni chókkewe mi nóm fán allúk.” (1 Kor. 9:20) Paul a féri met ekkena mwán ra ereni an epwe féri me a “wiliiti ussun emén mi nóm fán allúk.” Ren an féri ena, a isettiw eú leenien áppirú mi múrinné ngenikich ren ach sipwe álleasochisi ekkewe mwán mi ásimaw me sisap péchéúló le féri ekkewe mettóch lón ewe napanap mi éch me rech.—Ipru 13:17.

“Ese Fich Ngeni An Epwe Manaw!” (Féffér 21:27–22:30)

13. (a) Pwata ekkewe ekkóch chón Jus ra asongaatá ekkewe aramas lón ewe imwenfel? (b) Met a seláni manawen Paul?

¹³ A fis osukosuk ngeni Paul me lón ewe imwenfel. Atun epwele muchúló fansoun án ekkewe fémén mwán apwénúetá ar pwon, ekkewe chón Jus seni Eisia ra kúna Paul me tipi ngeni pwe a uwealong ekkewe chón lúkún Israel lón ewe imwenfel. Ekkena chón Jus seni Eisia ra asongaatá ewe mwichen aramas. Iká ewe meilapen mwichen soufiun Rom ese feiló lón ewe imwenfel me kúna met a fis, iei nge Paul a fen máló. Ena meilapen mwichen soufiun Rom a ereni néún kewe soufiu ar repwe aresini Paul. Seni ena rán, Paul epwap musoló mwirin rúáánú ier som. Iwe nge, manawen Paul mi chúen nóm lón efeiengaw. Lupwen ena meilapen mwichen soufiu a eisini ekkewe chón Jus iká pwata ra awata Paul, ra púchérútá me apasaatá sókkopaten kapasen tipimwáál. Pokiten akúrangen ar púppúchér, iwe ewe meilapen soufiu ese weweiti met ra erá. Iwe, a lamot án ekkewe soufiu repwe eki Paul seni ewe mwichen aramas mi akkachofesá. Lupwen Paul me ekkewe soufiun Rom repwele itá tolong lón ewe imwen soufiu, Paul a ereni ewe meilapen mwichen soufiu: “Úa tingormaw ngonuk óm kopwe mut ngeniei ái úpwe kapas ngeni ekkewe aramas.” (Féf. 21:39) Átena a mut ngeni Paul, iwe a pwora le penaatá minne a eáni lúkú.      

14, 15. (a) Met Paul a áweweei ngeni ekkewe chón Jus? (b) Met ewe meilapen soufiun Rom a féri pwe epwe silei pwata ekkewe chón Jus ra fókkun song ngeni Paul?

¹⁴ Paul a apasa: “Oupwe aúseling atun úpwe áwewe ngenikemi met a fis.” (Féf. 22:1) Paul a fós ngeni ekkewe aramas lón kapasen Ipru, ina minne ra mosonosonoló. A áweweéchú ngeniir pwata a wiliiti emén chón tapweló mwirin Kraist. Paul a apasa och mettóch ekkewe chón Jus ra tongeni kúttafichi pwúngún iká ra mochen. Paul a piin angei káit ren ewe sense mi iteféúló itan Kamaliel me a eriáfféwú ekkewe chón tapweló mwirin Kraist, ewe neman ekkóch me lein ekkewe aramas ikena ie ra silei ussun. Iwe nge, atun a sái ngeni Tamasikos, Kraist ewe mi manawsefál, a fós ngeni lón eú lángipwi. Chienen Paul kewe le sái ra kúna ewe saram me rong ewe méngúngú, nge rese weweiti ekkewe kapas. (Féf. 9:7; 22:9) Iwe, pokiten a chuunuló mesen Paul ren ewe lángipwi, chienan kana ra chék panaló tori Tamasikos. Me ikena ie, Ananaias, ewe mwán ekkewe chón Jus ra sissilei me ikena, a ánennelóói mesen Paul ren manaman.

¹⁵ Paul a pwal ereniir pwe mwirin an liwiniti Jerusalem, Jises a pwá ngeni me lón ewe imwenfel. Lupwen ekkewe chón Jus ra rong ena, ra fókkun song, me ra léúwommóngetá le apasa: “Oupwe asúoló ei esin mwán seni fénúfan, pún ese fich ngeni an epwe manaw!” (Féf. 22:22) Ren án ewe meilapen soufiu epwe seláni manawen Paul, a allúkú ar repwe uwealó Paul ngeni ewe imwen soufiu. Ena meilapen soufiu a mochen silei pwata ekkewe chón Jus ra fókkun song ngeni Paul. Ina minne, a allúkú ngeni ekkewe soufiu ar repwe awata pwe epwe silei ewe popun. Iwe nge, atun ekkewe soufiu ra mmólnetá le awata Paul, i a ereniir pwe i emén chón wiliposun Rom me eisiniir iká mi wor ar pwúúng me ren ewe allúkún Rom le awata i. Néún Jiowa kewe aramas lón ei fansoun, ra pwal áeá sókkopaten allúk pwe repwe penaatá met ra eáni lúkú. (Ppii ekkeei pwóór “Allúkún Rom me Chón Wiliposun Rom” me “Án Chón Pwáraatá Jiowa Penaatá ewe Kapas Allim lón Ei Fansoun” lón pekin taropwe 212.) Atun ewe meilapen soufiu a rong pwe Paul emén chón wiliposun Rom, a mirititi pwe a lamot an epwe kútta ekkóch alen an epwe silei pwal ekkóch pwóróusan. Lón ewe rán mwirin, a uwealó Paul ngeni ewe mwiich a akkóta ngeni án chón Jus we mwichen soukapwúng mi tekia.

“Ngang Emén Farisi” (Féffér 23:1-10)

16, 17. (a) Apwóróusa met a fis atun Paul a fós ngeni án chón Jus we mwichen soukapwúng mi tekia. (b) Ifa ussun Paul a pwáári tipetekison atun ra pisiri awan?

¹⁶ Lepoputáán án Paul penaatá an lúkú mwen mesen án chón Jus we mwichen soukapwúng mi tekia, a erá: “Pwii kaan, úa tongeni apasa mwen mesen Kot pwe mwelien letipei a ámmeef ngeniei pwe úse féri och mi mwáál tori ei rán.” (Féf. 23:1) Ese chúen mumu ngeni an epwe pwal sópweeló le kapas. Paipel a apasa: “Ewe souasor mi lapalap, Ananaias, a allúkú ngeni chókkewe mi útá únúkkún ar repwe pisiri awan.” (Féf. 23:2) A ifa me turunufaseer! A pwal pwáári aapaapen ena souasor mi lapalap. Me mwen án Paul epwe kapas, a pwal ekieki pwe Paul emén mi kapas chofona. Esap pwata iwe Paul a apasa: “Kot epwe pisiruk, en mi likótuputup. Ka móót pwe kopwe apwúngúei me ren ewe Allúk, nge ka pwal atai ewe Allúk ren óm allúkú ar repwe pisiriei?”—Féf. 23:3.

¹⁷ Chókkewe mi nóm ikena ra máirú, esap pokiten met a fis ngeni Paul, nge pokiten met Paul a apasa. Ra erá: “Ka turunufasa néún Kot we souasor mi lapalap?” Lón án Paul pélúweniir, a pwáári tipetekison me súfél ngeni ewe Allúk. A apasa: “Pwii kaan, úse silei pwe i emén souasor mi lapalap. Pún a makketiw, ‘Kosap eáni kapas mi ésúfélúngaw fán iten emén sounemenemen noum aramas.’”d (Féf. 23:4, 5; Eks. 22:28) Mwirin, Paul a ekkesiwili met a fós ussun. A silei pwe chóchóón án chón Jus we mwichen soukapwúng mi tekia, iir Farisi me Satusi, ina minne a apasa: “Ámi pwii kana, ngang emén Farisi, néún ekkewe Farisi. Úa kúna kapwúng pokiten ewe ápilúkúlúkún manawsefálin ekkewe mi máló.”—Féf. 23:6.

18. Pwata Paul a erá pwe i emén Farisi, me ifa ussun sia tongeni áeá ena esin áwewe?

¹⁸ Pwata Paul a erá pwe i emén Farisi? Pokiten i emén “néún ekkewe Farisi,” i seni eú famili mi chóni ena lamalam. Ina popun, me ren chómmóng aramas, i emén Farisi.e Iwe nge, ifa ussun Paul epwe erá pwe i emén Farisi nge mi mwáál án ekkewe Farisi lúkú ussun ewe manawsefál? Ekkewe Farisi ra lúkú pwe mi wor och mettóch lón inisin aramas mi sópwósópwoló le manaw inaamwo iká ewe inis a fen máló. Paul ese lúkú ena. I a lúkú ewe manawsefál Jises a asukula ussun. (Jon 5:25-29) Iwe nge, Paul a tipeeú ngeni án ekkewe Farisi erá pwe a wor ápilúkúlúkún manaw mwirin máló. Nge ekkewe Satusi rese lúkú pwe epwe wor manawsefál. Sia tongeni áeá ena esin áwewe atun sia fós ngeni ekkewe chón Katolik are Pirostan. Sia tongeni apasa pwe kich sia lúkú Kot ussun chék iir. Ewer, eli ra lúkú ewe trinitas, nge kich sia lúkú ewe Kot Paipel a fós ussun. Iwe nge, kich me pwal iir sia lúkú pwe mi wor emén Kot.

19. Pwata chóchóón án chón Jus we mwichen soukapwúng mi tekia a áimufesen?

¹⁹ Minne Paul a apasa a áimufeseni chóchóón án chón Jus we mwichen soukapwúng mi tekia. Iei met Paipel a apasa: “A fis eú watteen akúrang, me ekkóch me lein ekkewe soumak lón ewe mwichen Farisi ra útá me poputá le ánini chou, ra apasa: ‘Áúse kúna och mwáállin ei mwán, nge iká ekkewe chónláng ra kapas ngeni—.’” (Féf. 23:9) Ekkewe Satusi rese lúkú chónláng, ina popun atun ra rong ena ra fókkun song. (Ppii ewe pwóór “Ekkewe Satusi me Ekkewe Farisi.”) A lapóló ewe akúrang, ina popun ewe meilapen soufiun Rom a pwal selánisefálli ena aposel. (Féf. 23:10) Iwe nge, Paul a chúen nóm lón efeiengaw. Iwe, met epwele fis ngeni? Sipwe silei me lón en lesen mwirin.