Ekkewe Sam Me Elter—Repwe Apwonueta Ir Me Ruu Wiser
“Pun are emon ese silei usun an epwe nemeni pwisin chon le imwan, ifa usun an epwe tongeni tutumunu noun Kot we mwichefel?”—1 TIMOTY 3:5.
1, 2. (a) Lon ewe aeuin senturi, ifa usun ekkewe elter mi lipich me ekkewe elter mi pupulu nge esor nour kewe ra tongeni angang fan iten pwir kewe? (b) Ifa usun Akwila me Priska ra isetiu eu leenien appiru ngeni chommong chon pupulu ikenai?
EKKOCH ELTER lon ewe mwichefelin chon Kraist lom lom ra lipich, ekkoch ir mwan pupulu nge ese wor nour kewe, me ekkoch ra pupulu me nounou. Ese mwaal ekkoch ekkena chon Kraist ra fen apwonueta an ewe aposel Paul we kapasen fon lon noun we aeuin taropwe ngeni ekkewe chon Korint, sopwun 7, pwe repwe nipich. Jises a apasa: “O mi pwal wor ekkoch iunok, ra chok pwisin fori pwe repwe iunok fan iten ewe muun lang.” Mattu 19:12) Usun chok Paul me eni pwal ekkoch chienan kewe mi fiti i le saifetal, esap wor ekkoch minen eppet ngeni ena sokkun mwan mi lipich an epwe saifetal fan iten an epwe alisi pwiin kewe chon luku.
2 Ewe Paipel ese affata ika Parnapas, Mark, Sailas, Luk, Timoti, me Taitos ir chon lipich. Ika ir ra pupulu, ese mwaal a ukukoch ar ngaselo seni wiser kewe lon pekin famili pwe repwe tongeni saifetal lon wiser kewe. (Fofor 13:2; 15:39-41; 2 Korint 8:16, 17; 2 Timoti 4:9-11; Taitos 1:5) Mei pwal tufich pwe puluwer kewe ra fitir, usun chok Piter me “ekkewe ekkoch aposel,” ekkewe mi eti puluwer kewe atun ra saifetal. (1 Korint 9:5) Akwila me Priska ra isetiu eu leenien appiru, pun ir eu pupulu mi tipeeu ngeni ar repwe likitalo leenier, tapwelo mwirin Paul seni Korint ngeni Efisus, nge mwirin, mwokut ngeni Rom me liwinsefal ngeni Efisus. Ewe Paipel ese affata ika mei wor nour kewe. “Meinisin ekkewe mwichefel lon ekkewe muu meinisin” ra kilisou ngenir pokiten ar angang weires fan iten pwir kewe chon luku. (Rom 16:3-5; Fofor 18:2, 18; 2 Timoti 4:19) Usun chok Akwila me Priska, ese mwaal mei wor chommong chon pupulu ikenai, repwe tongeni alisi pwal ekkoch mwichefel ren ar repwe mwokut ngeni ikkewe ra osupwang ren ekkewe chon afalafal ie.
Emon Sam me Elter
3. Met a pwarata pwe mei wor familien chommong elter mi pupulu lon ewe aeuin senturi?
3 Lon ewe aeuin senturi C.E., lap ngeni ekkewe chon Kraist elter meinisin, ir mwan pupulu me mei pwal wor nour kewe. Lupwen Paul a isetiu ekkewe sokkun tufich epwe nom ren emon mwan mi “mochen wiseni wisen overseer,” a makkei pwe ena sokkun chon Kraist epwe “emon mwan mi nemenifichi pwisin chon le imwan, epwe amiriti noun kewe pwe repwe alleasochisi i o menniniti i ren mettoch meinisin.”—1 Timoti 3:1, 4.
4. Ifa ewe mettoch mi lamot ngeni ekkewe elter mi pupulu me nounou?
4 Usun sia fen kuna, ese alluk pwe emon elter epwe nounou, are pwal mwo nge pupulu. Nge ika i emon chon pupulu, epwe tufichin wiseni ewe wis elter are ministerial servant ika a tumunufichi puluwan we me pwarata pwe noun kewe ra nonnom fan nemenian. (1 Korint 11:3; 1 Timoti 3:12, 13) Ese tufich ngeni emon brother an epwe wiseni eu wis lon ewe mwichefel ika a lipwakingau le nemeni chon le imwan kewe. Pwata? Paul a awewei: “Pun are emon ese sinei usun an epwe nemeni pwisin chon le imwan, ifa usun an epwe tongeni tutumunu noun Kot we mwichefel?” (1 Timoti 3:5) Ika pwisin chon imwan kewe rese mochen nonnom fan nemenian, epwe ifa usun ekiekin ekkewe ekkoch?
“Noun kewe Repwe Chon Luku”
5, 6. (a) Paul a aiti ngeni Taitos menni kapasen fon usun ekkewe nau? (b) Met sipwe kutta seni ekkewe elter ika ra nounou?
5 Atun a ereni Taitos pwe epwe seikata ekkewe elter lon ewe mwichefelin Krit, Paul a apasa: “Ika mei wor emon mwan esor tipisin, puluen emon chok, o nour kena mi luku o esor och lukumach are alleasolap emon epwe tongeni tipi ngeni ren. Pun mi murinno ngeni emon elter, usun chok emon noun Kot chon souan.” Nge met weween “nour kena mi luku?”—Taitos 1:6, 7.
6 Ekkena kapas “nour kena mi luku” a wewe ngeni ekkewe nau mi fen fangelo manauer ngeni Jiowa me papataiselo are ekkewe nau mi kan fetal ngeni ar repwe fangelo manauer me papatais. Chon ewe mwichefel repwe kan kutta seni noun emon elter kewe ar repwe kan lapalapoch me alleasochis. Epwe ita pwapwalo pwe ukukun an tufich emon elter epwe fori mettoch meinisin pwe epwe apochokkulata lukuen noun kewe. King Salomon a makkei: “Kopwe akkaiti ngeni emon semirit usun minne epwe fori lon manauan, pun lupwen epwe chinlap, esap likitalo minne a kaeo.” (Än Salomon Fos 22:6) Nge epwe fet ika emon sarafo mi fen kuna alillis ese mochen angang ngeni Jiowa are a pwal mwo nge tipis watte?
7. (a) Pwata esap wesewesen eu alluk ewe poraus mi mak lon An Salomon Fos 22:6? (b) Pwata esap fis fansoun meinisin pwe emon elter epwe tou seni wisan we pokiten chok emon noun we epwe filata pwe esap angang ngeni Jiowa?
7 Pwungun pwe minne ewe mwitun mi mak asan a apasa esap fis iteiten fansoun meinisin. Ese tunalo pwisin filien emon me emon. (Tuteronomi 30:15, 16) Lupwen emon at are nengin epwe tori ierin mirit, epwe lamot an epwe pwisin filata ika epwe fangelo manauan me papataiselo. Ika a ffat pwe seman we, emon elter, a fen awora ngeni an alillis lon pekin luku, emmwen, me angangen emirit, nge ewe nau epwe filata pwe esap angang ngeni Jiowa, sap minne seman we esap tongeni wiseni ewe wis elter. Iwe nge, ika a wor fitemon noun emon elter kewe mi nonnom ren lon imwan we, nge emon me emon leir repwe apwangapwang lon pekin luku me ra kan lukumach, eni esap chuen “emon mwan mi nemenifichi pwisin chon imwan kewe.” (1 Timoti 3:4) Enlet, epwe pwapwalo pwe emon elter epwe kan achocho ukukun an tufich pwe ‘noun kewe chon luku esor och lukumach are alleasolap emon epwe tongeni tipi ngenir ren.’a
Pupulu ngeni “Emon Fefin Chon Lukun”
8. Epwe ita ifa lapalapen an emon elter foffor ngeni puluan we chon lukun?
8 Ren porausen ekkewe mwan chon Kraist nge puluwer, ir chon lukun, Paul a makkei: “Ika emon pwich mi pulueni emon fefin mi sap luku, nge ewe fefin mi tipeeu pwe epwe nonnom chok ren, iwe, atewe esap asulo i . . . Pun . . . neminewe ese mwo luku epwe pinilo ren puluan; nge are esap iei usun, noumi kena resap limelimoch, nge iei ir ra pin. Pun . . . atenan, ifa usun om silei pwe kosap tongeni amanaua puluom?” (1 Korint 7:12-14, 16) Ekkena kapas “ese mwo luku” ese kapas usun emon fin pupulu mi lukulukumang lon pekin lamalam nge a wewe ngeni emon ese mwo fangelo manauan ngeni Jiowa. Epwe tongeni an epwe emon chon Jus, are emon mi luku pwal ekkoch kot. Ikenai, epwe wewe ngeni pwe puluen emon elter a choni pwal eu lamalam, are a tipemwaramwar usun woren Kot, are pwal mwo nge ese luku pwe a wor emon Kot. Ika a tipeeu pwe epwe nonnom ren puluan we, ewe mwan esap su seni pokiten sokkofesennin ar luku. Epwe ‘nonnom ren puluan we fan mirit, epwe asamolu i, pun fefin mi apwangapwang seni,’ iwe, epwe eani ewe apilukuluk epwe tongeni selani i.—1 Piter 3:7; Kolose 3:19.
9. Met emon elter epwe fori me ifa usun epwe kku wisan kewe lon ewe mwichefel ika a nonnom lon eu fonu ikewe ie ewe alluk a era pwe a wor pwungun ewe mwan me puluan we ar repwe wisen kaeo ngeni nour kewe lukuen pwisin ar lamalam ie?
9 Ika mei wor noun emon elter kewe, epwe apwonuetaochu wisan kewe, mokuren puluan we me semen noun kewe ren an epwe foleniochu ir “ren sokkun amirit me fonou me ren Jiowa.” (Efisus 6:4) Lon chommong fonu, allukun ekkewe muu a era pwe a wor pwungun ewe mwan me puluan we ar repwe asukula nour kewe lon pekin lamalam. Fan ei lapalap, eni ewe fefin epwe tongeni anganga an pwung le kaeo ngeni noun kewe lukuen me fofforun an we pekin, ewe epwe tongeni wewe ngeni ar repwe fiti an kewe mwich.b Pwungun pwe ekkewe nau repwe likiitu fan miritin letiper mi tipeeu ngeni Paipel pwe resap fiti fofforun ekkewe lamalam chofona. Fan wisan we mokuren ewe famili, ewe sam epwe tongeni anganga pwisin an pwung le kaeo ngeni noun kewe lupwen epwe tufich ngeni me alisir ar repwe fiti ekkewe mwich lon ewe Kingdom Hall. Lupwen repwe tori ewe ukukun ierir lupwen epwe fich ngenir ar repwe pwisin kefil, repwe pwisin filata ewe al repwe aleni. (Joshua 24:15) Ika chienan kewe elter me chon ewe mwichefel repwe tongeni kuna pwe ukukun an tufich, a fori mettoch meinisin me ren allukun ewe muu pwe epwe asukula noun kewe lon ewe enlet, epwe tongeni wiseni ewe wis elter.
‘Nemenifichi Chon le Imwan kewe’
10. Ika a wor familien emon elter, menni wisan epwe akkomwa lon manauan?
10 Ese mecheres ngeni pwal mwo nge emon elter, nge pwal i emon sam me puluan we emon chon luku, an epwe ainetiochu an fansoun me alillis lefilen puluan we, noun kewe, me wisan kewe lon ewe mwichefel. Ewe Paipel a fokkun affata pwe mi lamot ngeni emon sam chon Kraist an epwe tumunu puluan we me noun kewe. Paul a makkei: “Are emon esap tumunufichi an famili, nge kon chon le imwan, iwe, a fen pout seni ewe luku, o i a ingau lap seni emon chon lukun.” (1 Timoti 5:8) Lon ena chok taropwe, Paul a apasa pwe ekkewe chok mwan pupulu mi fen pwarata pwe ir ra tutumunufichi puluer me ir sam mi murinno repwe tufichin wiseni ewe wis elter.—1 Timoti 3:1-5.
11. (a) Met weween pwe emon elter epwe “tumunufichi chon le imwan kewe”? (b) Ifa usun ei mettoch epwe tongeni alisi emon elter an epwe apwonueta wisan kewe lon ewe mwichefel?
11 Emon elter epwe “awora alillis” ngeni chon le imwan kewe sap chok lon pekin inis nge pwal lon pekin luku me memef. Emon mi tipatchem, King Salomon, a makkei: “Kopwe akomwen ammolnata o fotuki om kewe tanipi, pwe epwe wor minne kopwe manau seni, mwirin na kopwap aueta imwom o popueta eu famili.” (An Salomon Fos 24:27) Ina minne, lukun an epwe awora alillis lon pekin inis, lon pekin memef, me fansoun kukunou ngeni puluan we me noun kewe, nge emon elter epwe pwal apochokkulereta lon pekin luku. Weween, epwe awora nafochun fansoun—fansoun esap tongeni aea fan iten angangen ewe mwichefel. Nge epwe kuna feioch watte seni ena fansoun lon pekin apwapwai me apochokkulata ewe famili lon pekin ngun. Mwirin och fansoun, ika chon le imwan kewe repwe pochokkuleta lon pekin ngun, eni esap watte an ewe elter fansoun angang won osukosuk lon ewe famili. Ei mettoch epwe atufichi an epwe tuttumunu angangen ewe mwichefel. An we leenien appiru mi murinno usun emon mwan pupulu me emon sam epwe efeiochu ewe mwichefel lon pekin ngun.—1 Piter 5:1-3.
12. Ekkewe sam mi pwal wiseni ewe wis elter repwe isetiu eu leenien appiru mi murinno ren met?
12 Epwe pwal kapachelong lon an tutumunufichi chon le imwan kewe pwe epwe kakkaeo ngenir. A fokkun lamot pwe ekkewe elter repwe isetiu eu leenien appiru mi murinno lon ei mettoch, pun ekkewe famili mi pochokkul epwe efisi eu mwichefel mi pochokkul. Esap och ika pwe emon elter epwe aea watten an fansoun le apwonueta wisan kewe lon ewe mwichefel pwe esap wor an fansoun an epwe kaeo ngeni puluan we me noun kewe. Ika epwe fen ina usun, epwe murinno an epwe atittinasefalli minne a kan fori. Eni epwe wewe ngeni an epwe akukkunalo ewe fansoun epwe kan aea fan iten ekkewe ekkoch mettoch, are fan ekkoch, esap pwal mwo nge nguuri ekkoch wis.
Eu Nemenem mi Itepok me Ruuepek
13, 14. Ifa ewe fon ewe “chon angang mi tuppwol o tipachem” a ngeni ekkewe elter mei wor ar kewe famili?
13 Ese minefo ewe kapasen fon pwe epwe itepok me ruuepek le apwonueta ekkewe wis lon famili pwal lon ewe mwichefel. Ren fitu ier “ewe chon angang mi tuppwol o tipachem” a fen fonou ekkewe elter usun ei mettoch. (Mattu 24:45) Lap seni 37 ier lom, The Watchtower, minen September 15, 1959, pekin taropwe 553 me 554, a eani ewe kapasen fon: “Enlet, ese wewe ngeni ach sipwe itepok me ruuepek ren mettoch meinisin sipwe fori? Lon ei mettoch, kopwe alamota minne epwe murinno ngeni pwisin om we famili. Pwungun pwe Jiowa Kot esap kutta seni emon mwan an epwe aea unusen an fansoun fan iten chok angangen ewe mwichefel, lon an alisi pwin kewe lon pekin ngun me chon orur kewe pwe repwe kuna manau, nge likitalo amanauen pwisin chon le imwan kewe. Puluan we me noun kewe, ir akkaeuin wisan we.”
14 The Watchtower minen November 1, 1986, pekin taropwe 22, a fonou: “Chon eu famili mi angangfengen lon ewe angangen afalafal repwe kan apochokkulata ewe tongfengen lefiler, nge a lamot ngeni ekkewe nau om atenekir me pwarata om tonger. Ina minne, a lamot om kopwe itepok me ruuepek fan iten an kopwe filata ifa ukukun ewe fansoun kopwe aea fan iten . . . angangen ewe mwichefel atun kopwe pwal tutumunu ‘chon le imwom kewe’ lon pekin luku, lon pekin memef, me pekin inis. A lamot ngeni [emon chon Kraist] an epwe “akkom kaeo lom usun fofforun soulang ngeni lon pwisin an famili.’ (1 Timoti 5:4, 8)”
15. Pwata epwe lamot ngeni emon elter mi pupulu me nounou an epwe tipatchem me mirit?
15 Eu mwitun lon ewe Paipel a apasa: “Eu imw a kauta ren tipachem o lukuluk ren mirit.” (Än Salomon Fos 24:3) Ewer, ika emon elter epwe apwonueta wisan kewe lon ewe mwichefel me pwal apochokkulata chon le imwan kewe, epwe lamot ngeni an epwe tipachem me mirit. Me ren ewe Paipel, esap tutumunu eu chok pekin. A wor wisan kewe lon an we famili pwal lon ewe mwichefel. Epwe lamot ngeni ewe mettoch mirit pwe epwe itepok me ruuepek. (Filipai 1:9, 10) Epwe lamot ngeni tipachem pwe epwe akkomwa ekkewe mettoch mi lamot lon manauan. (Än Salomon Fos 2:10, 11) Inaamwo ika epwe fokkun mefi lamoten wisan kewe lon ewe mwichefel, nge epwe pwal weweiti pwe pokiten i emon mwan pupulu me emon sam, an tutumunu me amanaua an famili, ina akkaeuin wisan we me ren Kot.
Ekkewe Sam mi Murinno Pwal Ekkewe Elter mi Murinno
16. Pwata emon elter epwe tongeni awora alillisoch ika i pwal emon sam?
16 Epwe eu minen feioch ika noun emon elter kewe repwe lapalapoch. Ika a fen kaeo an epwe tumunuochu an we famili, epwe tufichin alisi ekkewe ekkoch famili lon ewe mwichefel. Epwe wewefichiti ar kewe osukosuk me epwe tongeni awora kapasen fon seni minne a fen kaeo lon pwisin manauan. Iei eu poraus mi apwapwa pwe fite ngerou elter won unusen fonufan ra angangoch lon ewe wisen mwan pupulu, ewe wis sam, me lon ewe wis elter.
17. (a) Ifa ewe mettoch emon elter nge i pwal emon sam esap monuki? (b) Ifa usun chon ewe mwichefel repwe kan pwarata ar weweiti minne ekkewe elter repwe achocho le apwonueta?
17 Ren emon elter mi wor an famili, epwe lamot an epwe emon chon Kraist mi asimau, emon mi tufichin tutumunu puluan me noun kewe me akkotaochu an kewe foffor pwe epwe tongeni alisi ekkewe ekkoch lon ewe mwichefel. Esap monuki pwe an angangen tumunu ekkewe siip epwe poputa lon pwisin imwan we. Pokiten chon ewe mwichefel ra silei pwe ekkewe elter mi pupulu me nounou mei wor watten wiser kewe ngeni ar famili pwal angangen ewe mwichefel, repwe achocho ngeni ar resap atai ar fansoun fan iten ekkewe mettoch mi lamot kisikis. Awewe chok, ika noun emon elter kewe repwe fiti sukul sorotan ewe soran, eni esap tongeni nomottam mwirin sarin ekkewe mwich mi fiffis lepwin. Ekkewe ekkoch chon ewe mwichefel repwe ita weweiti ena mettoch me pwarata tong.—Filipai 4:5.
Sipwe Tongei Nouch kewe Elter
18, 19. (a) Met sipwe tongeni weweiti seni ach atittinafichi 1 Korint sopun 7? (b) Epwe ifa mefiach usun ekkena sokkun mwan chon Kraist?
18 Ach atittinafichi sopun 7 lon noun Paul we aeuin taropwe ngeni ekkewe chon Korint a atufichikich ach sipwe kuna pwe pokiten ra apwonueta an Paul we kapasen fon, mei wor chommong mwan mi lipich mi akkaea ar fansoun pwe repwe angang fan iten ewe Muun Kot. Iwe, mei pwal wor fite ngerou brother mi pupulu nge esor nour kewe mi tuttumunu puluer me fan tipemecheresin puluer ra wiseni ewe wis elter lon ekkewe district, circuit, ekkewe mwichefel, me ekkewe branch office an ewe Watchtower Society. Iwe ren sopwoloon ei poraus, lon ekkewe arapakan 80,000 mwichefelin noun Jiowa kewe aramas, mei wor chommong sam mi tuttumunu puluer me nour kewe me pwal akkota ar fansoun alisi pwir kewe lon pekin ngun usun ekkewe chon mas mi tong.—Fofor 20:28.
19 Ewe aposel Paul a makkei: “Iwe, sipwe ekieki usun ekkewe elter mi forfichi lon ar angang, pwe sipwe fokkun asamolu ir, nge kon ir ekkewe mi angang-weires ren kapas o ren afalafal.” (1 Timoti 5:17) Ewer, mi fich ngeni ekkewe elter mi forfichi lon imwer me pwal lon ewe mwichefel ar repwe kuna senikich tong me sufol. Iwe, sipwe wesewesen “asamolu ei sokkun aramas.”—Filipai 2:29.
[Footnote]
a Nengeni The Watchtower, minen February 1, 1978, pekin taropwe 31-2.
b Nengeni The Watchtower, minen December 1, 1960, pekin taropwe 735-6.
Ren Ach Sipwe Enniwili
◻ Ifa usun sia silei pwe mei wor familien chommong elter lon ewe aeuin senturi C.E.?
◻ Met epwe lamot ngeni ekkewe elter mi pupulu me nounou, me met popun?
◻ Met weween “nour kena mi luku,” nge met epwe fis ika emon noun emon elter epwe filata pwe esap angang ngeni Jiowa?
◻ Emon elter epwe “tutumunu chon le imwan kewe” lon menni pekin?
[Sasing lón pekin taropwe 30]
Ekkewe mwichefel mi pochokkul ra popu seni ekkewe famili mi pochokkul