“Ami Ouse Mwo Nengeni I, Nge Oua Chok Tongei I”
“Ami ouse mwo nengeni i, nge oua chok tongei i. Inaamwo ika ouse mwo nengeni i lon ei fansoun, nge oua chok luku i, o pwapwaiti chapur.”—1 PITER 1:8.
1. Inaamwo ika esor emon won fonufan ikenai a kuna Jises, nge ifa ussun chon ekkoch lamalam ra achocho le pwarata ar tuppwol ngeni i?
ESE WOR emon mi manau won ei fonufan ikenai mi fen kuna Jise Kraist fan eu. Iwe nge, fite milion aramas ra era pwe ra tongei i. Iteiten ier, fan January 9, lon Manila, Philippines, aramas ra kan atekini won al eu ululun Jises Kraist mi uwei efoch irapenges, nge mi ukukun ttamen emon mwan, iwe, ekkoch ra apasa pwe ren ena foffor, aramas lon ena fonu ra pwarata ar luku. Ewe mwichen aramas mi mwoteres ra tiitifengennir me tiinifengennir; aramas ra tota won ekkewe ekkoch lon ar achocho le attapa ewe ululun. Chommong ra fiti pokiten chok ewe fofforun apwapwa. Nge, ese mwaal ekkoch leir ra wesewesen mefi lon letiper pwe a luki ngenir Jises. A kan pwapwalo mefier ren ar mwarei efoch irapenges are repwe fiti fan iteitan. Iwe nge, sipwe tongeni apasa pwe ena sokkun fel ngeni ururun a wewe ngeni fel mi enlet?
2, 3. (a) Io lein noun Jises kewe chon appiru ra wesewesen kuna me rongorong i? (b) Pwal io kewe lon ewe aewin senturi ra tongei me luku Jises, inaamwo ika rese pwisin kuna i?
2 Lon ewe aeuin senturi, mei wor fite ngerou aramas lon ekkewe fonuen Rom itan Jutia, Sameria, Perea, me Kalili mi pwisin wesewesen kuna me rongorong Jises Kraist. Ra auseling atun a awewei ekkewe enlet usun ewe Muun Kot. Ra kuna ren pwisin meser ekkewe manaman a fori. Ekkoch leir ra wiliti noun kewe chon kaeo mi tuppwol, pun ra achifoua pwe i “ewe Kraist, Noun ewe Kot mi Manau.” (Mattu 16:16) Iwe nge, ese nonnom leir chokewe ewe aposel Piter a makkei noun we aeuin taropwe ngeni fan an Kot we ngun mi fel.
3 Ir kewe Piter a mak ngeni ra nonnom lon ekkewe fonuen Rom iter Pontus, Kalesia, Kappatosia, Eisia, me Pitinia, iwe, ikenai ir meinisin ra nonnom lon ewe fonu itan Turkey. Piter a mak ngenir: “Ami ouse mwo nengeni i, nge oua chok tongei i. Inaamwo ika ouse mwo nengeni i lon ei fansoun, nge oua chok luku i, o pwapwaiti chapur ren ewe sokkun pwapwa mi sise tongeni apasa, o mi pwal ur ren ling.” (1 Piter 1:1, 8) Ifa usun repwe tongeni silelo Jises Kraist pwe repwe tongei me luku i?
4, 5. Ifa ussun an a tufich pwe ekkena aramas rese mwo kuna Jises nge minne ra kaeo a nafoch pwe repwe tongei me luku i?
4 Ese mwaal, ekkoch leir ra nom lon Jerusalem atun ewe aposel Piter a afalafala ekkewe aramas mi fiti ewe fetelapen Pentekos lon 33 C.E. Mwirin sarin ewe fetelap, chommmong ekkewe chon kaeo ra nonnom lon Jerusalem fan iten ar repwe angei kapasen emmwen seni ekkewe aposel. (Fofor 2:9, 41, 42; alollo ngeni 1 Piter 1:1) Lon an ewe aposel Paul kewe saifetal lon wisan we, wisen misineri, a pwal afalafal lein ekkewe aramas mi nonnom lon ewe leeni Piter epwap tinalo ewe aeuin taropwe lon ewe Paipel mi mak fan itan we.—Fofor 18:23; 19:10; Kalesia 1:1, 2.
5 Inaamwo ika ekkewe aramas rese kuna Jises fan eu, nge pwata a pochokkul ar luku i? Lon ach ei fansoun, pwata mi alollol an fitu million aramas won unusen fonufan tongei i?
Ekkewe Mettoch Ra Rongorong
6. (a) Ika ka fen rongorong an Piter pwarata usun Jises lon Pentekos 33 C.E., met kopwe kaeo seni? (b) Ifa ussun an a kku 3,000 som mi nonnom lon na fansoun?
6 Ika en mi fen nonnom lon Jerusalem atun Piter a fos ngeni ekkewe aramas lon ewe fetelap lon 33 C.E., met kopwe tongeni kaeo usun Jises? Ese wor tipemwaramwar pwe ekkewe manaman a fori ra pwarata pwe a titito me ren Kot. Iwe, inaamwo ika ekkewe aramas mi tipis ra nielo i, nge ese chuen nom lon ewe peias nge a fen manausefallita ngeni lang me nonnom peliemwalin Kot. Pwal Jises, i wesewesen ewe Kraist, ewe Messaia ekkewe soufos ra mak usun. Iwe, sipwe pwal kaeo pwe Jises Kraist a fen ninatiu ngun mi fel won noun kewe chon kaeo pwe repwe muttir tufichin afalafala aramas seni chommong fonuen fonufan usun ekkewe mettoch mi amwarar Kot a fori me ren Noun we. A chunguchung letipen chommong mi auseling ngeni Piter lon ena fansoun, me orun 3,000 ra papataiselo pwe repwe wiliiti chon Kraist. (Fofor 2:14-42) Ika en mi pwal nonnom, kopwe pwal papatais?
7. (a) Ika ka fen nonnom lon Antiok lupwen ewe aposel Paul a afalafal ie, met kopwe kaeo seni? (b) Pwata ekkoch lon ewe pwin aramas ra wiliiti chon luku me chon esilefeili ewe kapas allim?
7 Ika ka fen pin nonnom lein ir kewe mi nom lupwen ewe aposel Paul a asukuler lon Antiok lon ewe telinimwen Rom itan Kalesia, met kopwe pwal kaeo usun Jises? Kopwe rong an Paul awewei pwe a fen oesini me ren ekkewe soufos pwe Jises epwe kuna kapwungun malo ren ekkewe sou nemenem lon Jerusalem. Kopwe pwal rong ekkewe chon pwarata kapas usun an Jises manausefal. Kopwe fokkun ingeiti an Paul awewei pwe ren an Jiowa amanauasefalli Jises seni malo, a alukuluku pwe i wesewesen Noun Kot. Iwe, letipom esap pwal chung atun kopwe kaeo pwe omusomusen tipis mi tufich ren an aramas luku Jises epwe tongeni atoto manau esemuch? (Fofor 13:16-41, 46, 47; Rom 1:4) Pokiten ra mirititi lamoten minne ra rongorong, ekkoch lon Antiok ra wiliiti chon kaeo, ra pwal afalafala ewe kapas allim, inaamwo ika ar fori ena epwe atoto rer riaffou chapur.—Fofor 13:42, 43, 48-52; 14:1-7, 21-23.
8. Ika ka fen fiti ewe mwich lupwen ewe mwichefelin Efisus a angei noun Paul we taropwe, met kopwe tongeni kaeo seni?
8 Met ika ka fiti ewe mwichefelin chon Kraist lon Efisus, lon ewe fonuen Rom lon Eisia, lupwen ra angei noun Paul we taropwe ngeni ekkewe chon kaeo? Met kopwe tongeni kaeo seni usun wisen Jises lon an Kot we kokkot? Lon ena taropwe Paul a awewei pwe ren Kraist mettoch meinisin lon lang pwal won fonufan repwe chasefal ngeni Kot, pwe an Kot we liffang ren Kraist epwe tori aramas lon muu meinisin, pwe aramas mi fen malo fan mesen Kot pokiten ar kewe tipis repwe manau ren ar luku Jises Kraist, iwe, mwiriloon ena liffang, epwe tufich pwe aramas repwe wiliti noun Kot kewe mi achengicheng.—Efisus 1:1, 5-10; 2:4, 5, 11-13.
9. (a) Met epwe alisuk le mirititi ika ka pwisin weweiti lamoten minne Paul a mak ngeni ekkewe chon Efisus? (b) Ifa ussun minne ra kaeo usun Jises a kku ekkewe brother lon ekkewe fonuen Rom Piter a kapas ussun?
9 Om kilisou ren ekkena mettoch meinisin a fen alapalo om tongei Noun Kot we? Ita ena tong epwe kan nemeni manauom ran me ran, ussun ewe aposel Paul a eani ewe kapasen pesepes lon sopwun 4 tori 6 lon ewe puken Efisus? Om aucheani ekkena mettoch epwe ita amwokutuk om kopwe ekiekifichi ussun minne mi lamot lon manauom? Pokiten om tongei Kot me om kilisou ngeni Noun we, kopwe ita siwili manauom pwe kopwe akkomwa lon manauom om foffori letipen Kot? (Efisus 5:15-17) Ewe aposel Piter a mak ngeni ekkewe chon Kraist lon Eisia, Kalesia, me ekkewe ekkoch leeni fan nemenien Rom ifa ussun minne ra kaeo a fen kku manauer: “Ami ouse mwo nengeni [Jises Kraist], nge oua chok tongei i. . . . Oua chok luku i, o oua pwapwaiti chapur ren ewe sokkun pwapwa mi sise tongeni apasa, o mi pwal ur ren ling.”—1 Piter 1:8.
10. (a) Ese mwaal met a alisata an ekkewe popun chon Kraist tongei Jises? (b) Epwe ifa usun sipwe pwal kuna feioch?
10 Ese mwaal mei wor pwal och mettoch mi efisata an ekkewe popun chon Kraist tongei Noun Kot we, ir kewe Piter a mak ngeni. Iwe, met ewe? Atun Piter a makkei noun we aeuin taropwe, a fen wor ruu puken Kapas Allim (Gospel)—Mattu me Luk. Ekkewe chon Kraist lon ewe aeuin senturi rese kuna Jises fan eu nge repwe tongeni alleani ekkena puk. Iwe, sipwe pwal tongeni. Sap minne ekkewe puken Kapas Allim, ir tutunlap, nge ir uruwoon minne a wesewesen fis. Lon ekkena puk seni Kot, sipwe kuna chommong poraus mi awattei ach tongei Noun Kot we.
Lapalapan we A Pwapwalo
11, 12. Ifa ussun ewe ngun Jises a pwarata ngeni aramas a amwokutuk om kopwe tongei?
11 Lon ekkewe puk mi mak ussun manauen Jises, sipwe kaeo ussun an foffor ngeni ekkewe ekkoch aramas. Ewe lapalap a pwarata a kku letipen aramas pwal mwo nge lap seni 1,960 ier mwirin an malo. Iteiten aramas meinisin mi manau ra nom fan ewe mettoch tipis. Fitu million aramas ra kuna pwungungau, osukosuk ren semmwen, are ren pwal ekkoch popun ra chouchou ren lichipung. Ngeni meinisin ekkena sokkun aramas Jises a apasa: “Oupwe feito rei, ami meinisin mi pekkus o chouchou, o ngang upwe asosokemi. Oupwe pwilitalong ei iok, o kaeo seniei, pun ngang mi mosonoson me tipetekison; iwe, oupwe kuna asosoon ngunumi. Pun ai iok mi murinno, o osei a pwas.”—Mattu 11:28-30.
12 Jises a lolileniesini ekkewe mi woungau, echik, me letipechou. Lupwen a lamot, a pwal mwo nge amongouni chommong aramas ren och manaman. (Luk 9:12-17) A angaserelo seni ekkoch eoreni ra fotekinir. A pwal apochokkulata ar luku minne Kot a awora pwe epwe asopwalo pwungungau lon pekin nemenem me sopai. Jises ese ipweri ngunun ir kewe mi fen attong. Ren kirokiroch me tong, a lipwakoch le atekiata ekkewe mi mosonoson. A apochokkulata ir kewe mi ussun chok aset mi puopu me esap pwal kunuelo ir kewe mi ussun chok wik mi atuat. Seni ena fansoun tori ikenai, itan we a efisata apilukuluk allim, pwal mwo nge lon letipen ir kewe rese mwo kuna i.—Mattu 12:15-21; 15:3-10.
13. Met popun lapalapen an Jises foffor ngeni chon tipis a luki aramas ngeni?
13 Jises ese mutata fofforingau, nge a pwarata an weweiti aramas mi fen foffor-mwaal lon manauer nge ra pwarata aier me kul ngeni pwe repwe kutta an alillis. (Luk 7:36-50) A mommot me mongo ren aramas mi kuna koput lon sopwur ika a mefi pwe epwe tongeni alisir lon pekin ngun. (Mattu 9:9-13) Pokiten ewe ngun a pwarata, a chung letipen fitu million aramas fan ena chok sokkun lapalap rese mwo kuna Jises pwe repwe kaeo ussun me luku i.
14. Ifa ussun lapalapen an Jises alisi aramas mi semmwen, pechema, are letipechou a kku letipom?
14 Lapalapen an Jises foffor ngeni aramas mi semmwen are pechema a pwarata an kirokiroch me umoumoch pwal an tufichin angaserelo seni riaffou. Iwe, lupwen emon mwan mi ur ren rupun pwotur a arap ngeni me tingor an alillis, Jises ese kul seni. Ese pwal ereni ewe mwan pwe inaamwo ika a tongei, nge a kon watte ewe semmwen pwe esap tongeni achikarata. Ewe mwan a tingormau: “Samol, are ka mochen, ka tongeni alimochuei.” Iwe, a muttir eitieilo poun me attapa atewe, a apasa: “Ua mochen, kopwe limoch.” (Mattu 8:2, 3) Fan eu atun emon fefin a sotun chikareta ren an attapa unukkun ufan le monomon, Jises a kirokiroch ngeni. (Luk 8:43-48) Iwe, lupwen a kuna an aramas pwisauu emon aluwol mi malo, a fokkun tongei inan we mi ma puluan we, nge atewe noun alaemon chok. Inaamwo ika Jises ese fokkun aea ewe manaman Kot a ngeni pwe epwe amongouni pwisin i, nge a muttir aea ena manaman fan iten an epwe amanauasefallieta ena aluwol mi malo, iwe, a ngeni inan we.—Luk 4:2-4; 7:11-16.
15. Ifa ussun om alleani me ekkekieki usun porausen Jises kewe a kku manauom?
15 Atun sipwe alleani ekkena poraus me ekieki ussun ewe ngun Jises a pwarata, a wattelo alollolun ach tongei atewe mi fangelo manauan pwe sipwe tongeni kuna manau esemuch. Inaamwo ika sise mwo kuna i, nge sia mochen arap ngeni me tapwelo mwirin.—1 Piter 2:21.
Ren Tipetekison A Lukuluk won Kot
16. Jises a ekilapei io, iwe, met a peseikich ach sipwe fori?
16 Lap seni mettoch meinisin, Jises a ekilapei Seman we lon lang, Jiowa Kot. Iei alon ussun ewe alluk mi lapalap seni meinisin lon ewe Alluk: “Kopwe tongei Jiowa om Kot ren unusen letipom, o ren unusen ngunum, o ren unusen ekiekum.” (Mattu 22:36, 37) A fonou noun kewe chon kaeo: “Oupwe luku Kot.” (Mark 11:22) Lupwen ra kuna eu sossotun ar luku mi weires, a peser: “Oupwe ikiotek.”—Mattu 26:41.
17, 18. (a) Ifa ussun Jises a pwarata an lukuluk won Seman we ren tipetekison? (b) Pwata minne a fori a fokkun lamot ngenikich?
17 Jises a pwisin isetiu ewe leenien appiru. Iotek, ina eu kinikinin manauan mi fokkun lamot chapur. (Mattu 14:23; Luk 9:28; 18:1) Lupwen a tori fansoun an epwe filata noun kewe aposel, Jises ese chok eani apilukuluk won pwisin an ekiek, inaamwo ika ekkewe chonlang lon lang meinisin ra nonnom fan nemenian. Ren tipetekison, a iotek ngeni Seman we unusen eu pwin. (Luk 6:12, 13) Lupwen epwe kuna ares me riaffoun malo, Jises a pwal kul ngeni Seman we, me a fokkun achocho le iotek. Ese ekieki pwe a silefichi Setan me a tongeni pworaiti minne ewe mi ingau epwe fori ngeni. Jises a weweiti pwe a fokkun lamot an esap kuf. Ika Jises epwe kuf, epwe fokkun aitengaua Seman we! Iwe, aramas meinisin repwe osupwang, pun ar apilukulukun manau a longolong won ewe asor Jises epwe eani!
18 Jises a iotek iteitan—atun a nonnom ren noun kewe aposel lon eu weip lon Jerusalem me pwal lon ewe malamal Ketsemani. (Mattu 26:36-44; Jon 17:1-26; Ipru 5:7) Lupwen a riaffou won ewe iraan ninni, ese lalingau ngeni ir kewe mi lalingau ngeni. Iwe nge, a iotek fan asengesin ir kewe mi eriaffou pokiten ar rese silei enletin ewe poraus, a era: “Semei, kopwe omusalo ir, pun rese mo silei minne ra fori.” (Luk 23:34) A chok ekilapei Seman we, iwe, “a chok likitalo pwisin i ren ewe Sou Apung mi pung.” An kewe amuchuloon kapas me won ewe iraan ninni, ina eu iotek ngeni Seman we. (1 Piter 2:23; Luk 23:46) A ifa me watten ach kilisou pun ren an unusen apilukuluk won Jiowa, Jises a apwonueta wisan we ren tuppwol, ewe wis Seman we a alukuluku ngeni! Inaamwo ika sise mwo kuna Jises Kraist, nge a fokkun alollol ach tongei ren minne a fen fori!
Pwarata Ach Tongei
19. Lon ach pwarata ach tongei Jises, ikkefa ekkoch foffor ese fokkun fich ach sipwe fori?
19 Ifa ussun sipwe annetata pwe ach tongei Jises a lu seni chok ach kapas? Pokiten Seman we, ewe Jises a tongei, a pinei ach foffori me fel ngeni ululun, sisap fokkun asamolu Jises ren ach sipwe mwarei ena esin ululun won efoch mecha won uach are ukkuwei ena sokkun ululun won al. (Ekistos 20:4, 5; Jon 4:24) Esap asamolu Jises ach sipwe fiffiti fel, pwal mwo nge fan fitu iteiten wiik, are sise atipeeufengenni manauach ngeni an kewe afalafal lon ekkewe ekkoch ran lon ewe wiik. Jises a apasa: “Ewe mi wor ai kewe alluk ren o mi alleasochisi ir, ina i mi tongeiei. Iwe, Semei epwe tongei ewe mi tongeiei, o ngang upwe pwal tongei, o upwe pwisin pwarieilo ngeni i.”—Jon 14:21, 23; 15:10.
20. Met epwe pwarata ika sia wesewesen tongei Jises?
20 Ikkefa ekkewe alluk a ngenikich? Akkaewin, pwe sipwe chok fel ngeni ewe Kot mi enlet, Jiowa. (Mattu 4:10; Jon 17:3) Pokiten wisan we lon an Kot we kokkot, Jises a pwal aiti aramas pwe sipwe fokkun anganga luku lon i, Noun Kot we, me pwarata ach luku ren ach su seni fofforingau me ach feffetal lon ewe saram. (Jon 3:16-21) A fonoukich ach sipwe kutta lom an Kot we Muu me an we pwung, iwe, sipwe akkomwa ekkena mettoch lap seni ach ekieki osupwangach lon pekin aion. (Mattu 6:31-33) A alluku pwe sipwe tongfengen lefilach usun chok an a tongeikich. (Jon 13:34; 1 Piter 1:22) Iwe, a awisa ngenikich ach sipwe chon pwarata usun an Kot we kokkot, usun chok i. (Mattu 24:14; 28:19, 20; Pwarata 3:14) Inaamwo ika rese kuna Jises, nge nimu million Chon Pwarata Jiowa ikenai ra mwokutukut ren tong enlet pwe repwe alleasochisi ekkena alluk. Ar rese pwisin kuna Jises ese fokkun akukkunalo ar uppwos le alleasochisi. Ra chechemeni minne nour we Samol a ereni ewe aposel Tomas: “Pokiten om nengeniei, ka luku? Ra feioch ir ekkewe rese nengeni nge ra luku.”—Jon 20:29.
21. Ifa ussun sipwe feioch seni ach fiti ewe Achechemenien Maloon Jises, ewe epwe fis lon Raninfel, March 23 lon ei ier?
21 Sia aneanei pwe kopwe nonnom lein ir kewe won unusen fonufan repwe mwichefengen lon an Chon Pwarata Jiowa kewe Kingdom Hall mwirin tuputiuen ewe akkar lon Raninfel, March 23, 1997, pwe repwe chechemeni pwarien an Kot tong mi lapalap seni meinisin fan asengesin aramas me chechemeni maloon Noun we mi tuppwol, Jises Kraist. Minne repwe apasa me fori lon na fansoun epwe ita alapalo ach tongei Jiowa me Noun we pwal alapalo ach mochen alleasochisi an Kot kewe alluk.—1 Jon 5:3.
Epwe Ifa Ussun Kopwe Polueni?
◻ Ren ir kewe Piter a mak ngeni lon noun we aewin taropwe, ifa ussun an a tufich ar repwe silelo me tongei Jises?
◻ Ikkefa ekkoch mettoch ekkewe popun chon Kraist ra rong nge ka ingelo ren?
◻ Ifa ussun ewe ngun Jises a pwarata a alapalo om tongei i?
◻ Pwata an Jises lukuluk won Kot ren tipetekison a fokkun lamot ngenikich?
◻ Epwe ifa ussun sipwe tongeni pwarata ach tongei Jises Kraist?
[Sasing lón pekin taropwe 28, 29]
Sia mochen arap ngeni Jises pokiten ewe ngun a pwarata