‘Oupwe Omusamusfengen’
“Oupwe songomangfengen lefilemi o omusamusfengen.”—KOLOSE 3:13.
1. (a) Lupwen Piter a apasa pwe sipwe omusalo tipisin aramas “tori fan fisu,” pwata a ekieki pwe a kisaseu? (b) Met weween alon Jises lupwen a apasa pwe sipwe omusalo tipisin aramas “tori fan fiik me fisu”?
“SAMOL, fan fitu pwii epwe tipis ngeniei nge upwe omusalo i? Epwe tori fan fisu?” (Mattu 18:21) Eni Piter a ekieki pwe a fokkun kisaseu ren alon we. Lon na fansoun, oerenien ewe lamalamen Jus a apasa pwe emon esap omusalo tipisin emon lap seni fan ulungat lupwen a akkeani ewe chok foffor-mwaal a foffori.a Anchangei an Piter mairu lupwen Jises a polueni: “Usap apasa ngonuk pwe epwe tori fan fisu chok, nge epwe tori fan fiik me fisu.” (Mattu 18:22) An ekkenniwili an apasa ‘fisu’ a wewe ngeni an “ese aukuk.” Me ren Jises, ese aukuk fan fite emon chon Kraist epwe omusalo tipisin aramas.
2, 3. (a) Fan met sokkun lapalap epwe weires ngenikich ach sipwe omusalo tipisin aramas? (b) Pwata sipwe tongeni luku pwe epwe ochitikich ach sipwe omusalo tipisin ekkewe ekkoch?
2 Iwe nge, esap mecheres an emon akkapwonueta ena kapasen fon. Io leich ese fen meefi metekin letipach lupwen emon a foffor-mwaal ngenikich? Eni emon ka pin eani lukuluk won a pwarata och poraus mi monomon. (Än Salomon Fos 11:13) Eni, alon emon chienom we a ‘akilasuk ussun chok efoch ketilas.’ (Än Salomon Fos 12:18) Fofforingauen emon ka tongei are eani lukuluk won epwe tongeni akilasa letipom. Lupwen epwe fis ekkena mettoch, sipwe kan meefi song. Eni sipwe mochen ukkutiu seni ach fos ngeni emonewe mi tipis ngenikich, iwe, sisap chuen mochen kuna ika mei tufich. Ach omusalo tipisin epwe ussun ita nge fori pwe esap kuna liwinin an foffor-mwaal ngenikich. Iwe nge, ren ach sipwe akkamwochu mangau, sipwe pwisin efeiengaua pwisin kich.
3 Ina minne Jises a erenikich ach sipwe omusalo aramas mi tipis ngenikich—“tori fan fiik me fisu.” Enlet, sisap feiengau ren minne Jises a erenikich. Mettoch meinisin a kait ngeni aramas a popu seni Jiowa, ‘Emonewe a aiti ngenikich minne sipwe feioch ren.” (Aisea 48:17; Jon 7:16, 17) Ese mwaal, epwe ochitikich ach sipwe omusalo tipisin aramas. Mwen ach sipwe kaeo ewe popun sipwe omusalo tipisin aramas me ifa ussun sipwe tongeni fori ena, eni epwe alisikich ach sipwe akkom affata met weween ewe mettoch omusalo tipis me met ese wewe ngeni. Eni pwisin ach ekiek ussun ewe mettoch musuloon tipis epwe nemeni ach tufichin omusalo tipis lupwen aramas repwe tipis ngenikich.
4. Meta ach omusalo tipisin aramas esap wewe ngeni, nge met epwe wewe ngeni?
4 Ach omusalo tipisin aramas ese wewe ngeni pwe sia tipeeu ngeni are meefi pwe ese kon lien ngau minne ra fori ngenikich. Ese pwal wewe ngeni pwe sipwe mut ngeni ekkewe ekkoch ar repwe foffor-mwaal ngenikich. Popun, pun lupwen Jiowa a omusalo tipisich, ese ekieki pwe ese kon lien ngau, me esap mut ngeni aramas ar repwe ipweri an umoumoch. (Ipru 10:29) Me ren Insight on the Scriptures, ewe mettoch omusalo tipisin aramas a wewe ngeni “ewe fofforun epichalo emon mi foffor-mwaal; ukkutiu seni an meefi chou ngeni pokiten an foffor-mwaal me likitalo ekiekin kutta seni liwinin.” (Volume 1, pekin taropwe 861)b Ewe Paipel a awora ngenikich ekkoch popun auchea ach sipwe omusalo tipisin aramas.
Pwata Sipwe Omusalo Ekkewe Ekkoch?
5. Lon Efisus 5:1, ifa ewe popun mi lamot ach sipwe omusalo tipisin ekkewe ekkoch?
5 Eu popun mi lamot ach sipwe omusalo ekkewe ekkoch a mak lon Efisus 5:1: “Ina minne, oupwe appiru Kot, ussun chok noun kewe mi achengicheng.” Epwe ifa ussun sipwe “appiru Kot”? Ekkewe kapas “ina minne” a aririfengenni ena poraus me ewe wokisin me mwan, ewe a apasa: “Oupwe umoumochfengen o kirokirochfengen, oupwe pwal omusamusfengen lefilemi, ussun chok Kot a fen pwal omusalo ami lon Kraist.” (Efisus 4:32) Ewer, ren ach omusa seni aramas tipis, sipwe chon appiru Kot. Ussun chok emon kukkun at epwe sotun akkappiru seman we, iwe, kich, ussun noun Jiowa kewe mi achengicheng ren, sipwe mochen akkappiru Semach we lon lang mi okomusalo tipisin aramas. Ese mwaal, epwe apwapwai letipen Jiowa lupwen a nennetiu seni lang me kuna noun kewe chon fonufan sotun akkappiru i ren ar omusomusfengen lefiler!—Luk 6:35, 36; alollo ngeni Mattu 5:44-48.
6. Ifa watten sokkofesennin an Jiowa omusalo tipis me ach omusalo tipis?
6 Pwungun, esap tongeni unusoch ach omusalo aramas ussun chok fofforun Jiowa. Nge ina pwal eu popun sipwe omusomusfengen lefilach. Ekieki mwo: A watte sokkofesennin an Jiowa omusalo aramas me ach fori ena. (Aisea 55:7-9) Fan chommong, lupwen sipwe omusalo ekkewe mi tipis ngenikich, sia silei pwe fan eu, sipwap kutta senir ar repwe omusalo ach tipis. Ren aramas, iteiten fansoun meinisin epwe wewe ngeni pwe chon tipis epwe omusalo pwal ekkewe chon tipis. Iwe nge, ren Jiowa, esap fis omusomusfengen. I epwe omusalo tipisich, nge kich sisap omusalo tipisin fan eu. Ika Jiowa, emon mi esap tongeni tipis, epwe tongeni unusen omusakichelo ren tong, esap fen pwung pwe kich chon tipis sipwe achocho le omusomusfengen lefilach?—Mattu 6:12.
7. Ika sise mochen omusalo tipisin aramas lupwen mei wor popun ach sipwe umoumoch ngenir, epwe ifa ussun epwe tongeni aingaua ach ririoch ngeni Jiowa?
7 Iwe, iei eu mettoch mi lamot lap seni ena, ika sisap omusalo ekkewe ekkoch lupwen mei wor popun ach sipwe pwarata umoumoch, epwe tongeni aingaua ach riri ngeni Kot. Jiowa ese chok tingoreikich ach sipwe omusomusfengen, nge epwe kukkutta pwe sipwe fori ena. Me ren ewe Paipel, iei eu popun sipwe omusalo ekkewe ekkoch, pun sipwe mochen pwe Jiowa epwe omusalo tipisich are pun a fen omusalo tipisich. (Mattu 6:14; Mark 11:25; Efisus 4:32; 1 Jon 4:11) Iwe, ika sisap omusalo ekkewe ekkoch lupwen a wor popun ach sipwe fori ena, sipwe ita ekieki pwe Jiowa epwe omusalo tipisich?—Mattu 18:21-35.
8. Pwata ach omusalo tipisin aramas epwe ochitikich?
8 Jiowa a aiti ngeni noun kewe aramas “minne a pwung pwe repwe fori.” (1 King 8:36) Lupwen a erenikich ach sipwe omusomusfengen, sipwe tongeni lukuluk pwe a kutta minne epwe murinno ngenikich. Ren eu popun murinno ewe Paipel a erenikich, “ousap pwisin liwini ngenir mi fori ingau ngenikemi.” (Rom 12:19) A fokkun chou ach sipwe ukkuwei mangau lon manauach. Lupwen sipwe akkamwochu, epwe nemeni ach ekiek, angei senikich kinamwe, me atai ach pwapwa. Song mi nomottam, ussun chok lolowo, epwe tongeni atai ach pochokkul lon pekin inis. (Än Salomon Fos 14:30) Iwe, atun an epwe osukosuk watte letipach, eni ewe chon foffor-mwaal ngenikich esap meefi och! Ewe Chon Forikich mi tong a silei ewe lamoten ach sipwe omusalo ekkewe ekkoch, nge sap chok fan asengesir pwe pwal fan asengesich. Enlet, ewe kapasen fon seni Paipel pwe sipwe omusalo aramas, ina ewe ‘al mi murinno ach sipwe fetal lon.’
“Oupwe Songomang o Omusomusfengen Lefilemi”
9, 10. (a) Fan met sokkun lapalap esap kon lien lamot pwe aramas repwe omusomus? (b) Met weween ewe poraus “Oupwe songomangfengen lefilemi”?
9 Epwe tongeni wor feiengau ngeni inisich mi sokkopat seni eu kukkun kilas ngeni eu kilas mi alollol, iwe, esap pwal lollo ach angang won eu me eu sokkun. Iwe, epwe pwal ina ussun ach kewe memmeef lupwen aramas repwe foffor-mwaal ngenikich—ekkoch kilasen letipach ra alollol lap seni ekkewe ekkoch. Sipwe ita osukosuk watte ren iteiten kukkun tipis meinisin aramas repwe fori ngenikich? A kan chommong lon manauen aramas meinisin ekkewe kukkun osukosuk, mangau, me foffor-mwaal mi fiffis, nge esor lamoten ach sipwe kutta seni aramas omusomus iteiten fansoun meinisin. Ika aramas repwe ekieki pwe kich ewe sokkun aramas mi amonungaua ekkewe ekkoch pokiten iteiten kukkun lichipung meinisin me pwal kutta senir ar repwe omusomus ngenikich me mwen ach sipwe chiechisefal ngenir, eni resap meefi kinamwe rech are resap mochen arap ngenikich!
10 Epwe fen murinno pwe ach “mosonoson epwe pwapwalo ngeni aramas meinisin.” (Filipai 4:5, Phillips) Pokiten kich sise unusoch me sia akkangangfengen, sipwe tongeni weweiti pwe pwich kewe repwe osukosukakich fan ekkoch, me sipwe pwal osukosuker. Kolose 3:13 a fonoukich: “Oupwe songomangfengen lefilemi.” Ena kapasen fon a peseikich ach sipwe mosonottam ngeni ekkewe ekkoch, mutata ekkewe lapalap sise kon lien efich are mi osukosukakich. Ekkena lapalap mosonottam me songommang repwe tongeni alisikich le pworaiti ekkewe kukkun osukosuk me mangau repwe torikich lon ach chiechi ngeni ekkewe ekkoch, nge esap atai kinamween ewe mwichefel.—1 Korint 16:14.
Lupwen a Alollol ewe Kilas
11. Lupwen ekkewe ekkoch repwe tipis ngenikich, met epwe tongeni alisikich ach sipwe omusalo tipisir?
11 Iwe nge, sipwe fet ika ekkewe ekkoch repwe tipis ngenikich nge epwe watte kilasen letipach? Ika ese kon lien chou ewe tipis, eni esap weires ach sipwe apwonueta an ewe Paipel fon pwe sipwe ‘omusomusfengen lefilach.’ (Efisus 4:32) Ach mochen omusalo tipisin aramas a tipeeu ngeni alon Piter: “Nge lap seni meinisin, oupwe likiitu lon ami tongfengen, pun tong a pwoluelo chommong tipis.” (1 Piter 4:8) Ach sipwe chechemeni pwe kich mi pwal chon tipis epwe atufichi ach sipwe omusalo tipisin ekkewe ekkoch. Ina minne, lupwen sipwe omusalo tipisin emon, sipwe likitalo ewe tipekoum, nge sisap amarata. Mwiriloon, esap unusen talo ach chiechi ngeni ewe chon tipis, iwe, sipwe pwal tumunu kinamween ewe mwichefel mi auchea. (Rom 14:19) Eni, mwirin och fansoun, epwe lama senikich minne emonewe a fori ngenikich.
12. (a) Met sipwe fori fan iten ach sipwe tongeni omusalo tipisin emon mi akilasa letipach? (b) Ifa ussun alon Efisus 4:26 a aiti ngenikich ewe lamoten ach sipwe muttir awesalo ekkewe osukosuk?
12 Nge met ika epwe watte an emon tipis ngenikich? Awewe chok, en mi fen ereni emon chienom we ka eani lukuluk won och poraus ka mochen epwe wesewesen monomon nge a pwari ngeni ekkewe ekkoch. Ka fokkun letipeta, sau, me meefi pwe a afangemaok. Ka fen sotun likitalo ewe osukosuk, nge esap morelo. Ren ena sokkun osukosuk, eni epwe lamot om kopwe pwisin mwokutukut fan iten an epwe wes ewe osukosuk ren om kopwe fos ngeni ewe chon tipis ngonuk. Kopwe tipatchem om kopwe fori ena me mwen an epwe wakatteta om tipekoum. Paul a peseikich: “Oupwe song, nge ousap fori tipis; ami song esap nom tori an ewe akkar tuputiu.” (Efisus 4:26) Ren an epwe affata alon Paul kewe, sipwe weweiti pwe lein ekkewe chon Jus, tuputiuen ewe akkar a wewe ngeni muchuloon eu ran me poputaan ewe minefoon. Ina minne, iei ewe kapasen fon: Muttir awesalo ewe osukosuk!—Mattu 5:23, 24.
13. Met sipwe mochen apwonueta lupwen sipwe arap ngeni emon mi tipis ngenikich, me ikkefa ekkewe kapasen emmwen epwe tongeni alisikich pwe sipwe fori ena?
13 Epwe ifa ussun kopwe fos ngeni ewe emon mi foffor-mwaal ngonuk? 1 Piter 3:11 a apasa: “Kukkutta kinamwe o tapweilo mwirin.” Kopwe mochen efisata kinamwe lefilemi me pwiom we, nge sap pwarata om song ngeni. Ren om kopwe sopwoch, epwe murinno om kosap kapas pochokkul ngeni are amosoku ren pwomen inisum, pun epwe tongeni efisi pwe epwe fori ussun chok. (Än Salomon Fos 15:18; 29:11) Pwal eu, tumunuk seni om kopwe tunummong ren minne kopwe apasa, awewe chok, ren om kopwe era “Iteiten fansoun ka . . . !” are, “Kese fokkun . . . !” Ekkena fos mi tunummong epwe ameef ngeni emonewe an epwe appolua alom. Iwe nge, kopwe apotete leuwom me wowoom pwe epwe ameef ngeni emonewe pwe ka mochen awesalo ewe osukosuk mi fen akilasa letipom. Kopwe affataochu meefiom ussun minne a fis. Mut ngeni emonewe an epwe awewei ussun an kewe foffor. Auseling ngeni minne a apasa. (Jemes 1:19) Met popun epwe murinno ena? An Salomon Fos 19:11 apasa: “Mirit a alisi emon aramas pwe epwe mang ngeni song, nge emon a iteuoch are esap ekieki minne emon a fori ngeni.” Eni om weweiti meefien ewe emon me ekkewe popun a fori och mettoch epwe tongeni amoielo om ekiekingau ussun. Lupwen sipwe achocho ngeni ach efisata kinamwe me akkamwochu ena sokkun ekiek, ese mwaal epwe awesalo wewengau, epwe fis omusomusfengen, me kopwe tongeni omusalo tipisin emonewe.
14. Lupwen sipwe omusalo tipisin ekkewe ekkoch, met weween ach sipwe monukalo?
14 Ach omusalo tipis epwe ita wewe ngeni pwe sipwe wesewesen monukalo minne a fis? Chechemeni mwo porausen an Jiowa we leenien appiru won ei mettoch lon ewe lesen mwen ei. Lupwen ewe Paipel a apasa pwe Jiowa a monukalo ach kewe tipis, sap minne a wewe ngeni pwe ese tufichin chechemenir. (Aisea 43:25) Iwe nge, a wewe ngeni pwe lupwen epwe omusalo tipisich, esap chuen apwungukich ren minne sia pin fori me lom. (Isikiel 33:14-16) Iwe, epwe pwal ina ussuch, lupwen sipwe omusalo tipisin emon, sap minne sisap tongeni chechemeni minne ra fori ngenikich. Iwe nge, sipwe tongeni monukalo ren ach sisap sossong ngeni are achema ngeni emonewe ussun tipisin we. Lupwen a fen wes ewe osukosuk, esap fich ngenikich ach sipwe etileepat, iwe, esap pwal pwarata tong ach sipwe amonungaua ewe chon tipis, ususn ita nge i emon mi katou seni ach ei pekin. (Än Salomon Fos 17:9) Enlet, eni epwe lamot ekis fansoun pwe sipwap tongeni chasefal ngeni; eni esap ussun chok me lom ewe riri lefilach. Nge sipwe chuen tongei pun i pwiich chon Kraist, iwe, ukukun ach tufich sipwe foffori minne epwe efisata kinamwe ren.—Alollo ngeni Luk 17:3.
Lupwen Ussun Ita Nge Esap Tufich Ach Omusalo Tipis
15, 16. (a) Mei alluk pwe ekkewe chon Kraist repwe omusalo tipisin emon mi ese aier? (b) Ifa ussun sipwe tongeni apwonueta an ewe Paipel kapasen fon lon Kol Fel 37:8?
15 Iwe nge, epwe ifa ussun ika emon a tipis watte ngenikich, nge ese pwarata tipisin, esor an aier, me ese wor omusomus? (Än Salomon Fos 28:13) Ewe Paipel a affata pwe Jiowa ese omusalo tipisin ekkewe mi tipeni tipis nge rese aier. (Ipru 6:4-6; 10:26, 27) Iwe, ifa ussuch? Insight on the Scriptures a apasa: “Ese alluk ngeni ekkewe chon Kraist ar repwe omusalo tipisin ekkewe mi foffori me tipeni tipis nge rese aier. Ena sokkun aramas repwe wiliiti chon oput Kot.” (Volume 1, pekin taropwe 862) Sap minne emon chon Kraist mi kuna pwungungau, foffor-mwaal, are tipis watte seni emon aramas nge ese aier, epwe meefi pwe mi alluk an epwe omusalo tipisin.—Kol Fel 139:21, 22.
16 Pwungun pwe ir kewe mi kuna riaffou-mwaal repwe meefi letipengau me song. Iwe nge, chechemeni pwe ach akkamwochu song epwe fokkun efeiengaua pwisin kich. Eni epwe chok awatteta ach song ika sipwe witiwiti an emon epwe omusomus ngenikich nge ese fis. Eni ach ekkekieki ussun ewe foffor-mwaal epwe akkanomu ewe song lon letipach me epwe aingaua kich lon pekin ngun, memeef, me aion. Weween, ussun ita nge sipwe mut ngeni emonewe mi aosukosukakich an epwe sopweilo an eriaffoukich. Iwe, ewe Paipel a eani ei fon mi tipatchem: “Kopwe tumunuk seni song, o likitalo om lingeringer!” (Kol Fel 37:8) Ina minne, ekkoch chon Kraist ra kuna pwe mwirin och fansoun, repwe tongeni filata ar repwe omusalo tipisin ekkewe mi tipis ngenir, weween, resap chuen akkamwochu ar song—sap minne repwe tipeeu ngeni ar foffor-mwaal, nge resap chuen mut ngeni lingeringer an epwe nemeniir. Ren ar likiti ngeni ewe Koten pwung ar osukosuk, repwe kuna kinamwe me ra ngaselo seni song pwe repwe tongeni manaueni manauer.—Kol Fel 37:28.
17. Met an Jiowa we pwon lon Pwarata 21:4 a alukuluku ngenikich?
17 Ika a fokkun alollol kilasen letipach, eni esap tufich ngenikich ach sipwe unusen toluelo ewe tipis seni ach ekiek, sap lon ei ototen mettoch. Nge Jiowa a pwonei eu fonufan sefo, ikkewe ie “epwe tolu seni meser chonun meser meinisin, o esap chuen wor malo, esap pwal chuen wor kechiu, are akurang, are metek, pun ekkewe mettochun lom ra fen morelo.” (Pwarata 21:4) Lon na fansoun, minne sipwe chechemeni esap efisata letipeta, are metekin letipach, ekkewe mi chounikich ikenai.”—Aisea 65:17, 18.
18. (a) Pwata a lamot ach sipwe tipemecheres le omusalo tipisin pwiich kewe? (b) Lupwen ekkewe ekkoch repwe tipis ngenikich, met weween ach sipwe omusalo tipisiir me monukalo? (c) Ifa ussun ena mettoch epwe efeiochukich?
18 Tori ena fansoun, sipwe manaufengen me angangfengen me pwiich kewe mi rese unusoch. Oukich meinisin sipwe kan tittipis. Fan ekkoch sipwe alichipungufengennikich me pwal mwo nge eriaffoufengennikich. Jises a silei ewe lamoten ach sipwe omusalo tipisin ekkewe ekkoch, “sap tori fan fisu, nge epwe tori fan fiik me fisu”! (Mattu 18:22) Enlet, sise tongeni unusen omusalo tipisin aramas ussun chok Jiowa. Iwe nge, lap ngeni fansoun meinisin, lupwen pwiich kewe repwe tipis ngenikich, sipwe tongeni omusalo tipisir ren ach likitalo song me mangau me sipwe tongeni monukalo ren ach sisap achema ngenir ussun tipisir me lom. Lupwen sipwe omusalo tipisin aramas me monukalo, sipwe tumunu, sap chok kinamween ewe mwichefel pwe pwal kinamween pwisin ekiekich me letipach. Lap seni ena, sipwe pwapwaesini ewe kinamwe mi chok kawor ren ach we Kot mi tong, Jiowa.—Filipai 4:7.
[Footnote]
a Me ren ewe Babylonian Talmud, eu oerenien ewe lamalamen Jus a apasa: “Ika emon mwan epwe tipis, emon epwe omusalo tipisin ewe aeuin, oruuan me aulungatin fansoun, nge lon ewe aruanuun fansoun esap omusalo.” (Yoma 86b) A popu seni wewengauen ekkoch wokisin, awewe chok, Amos 1:3; 2:6; me Job 33:29.
b Forien ewe Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Kapas Eis fan iten Enniwini Poraus
◻ Pwata sipwe mochen omusalo tipisin ekkewe ekkoch?
◻ Fan menni sokkun lapalap epwe lamot ach sipwe “songomang lefilach”?
◻ Lupwen aramas repwe fokkun tipis watte ngenikich, met sipwe tongeni fori pwe sipwe muttir awesalo ewe osukosuk fan kinamwe?
◻ Lupwen sipwe omusalo tipisin ekkewe ekkoch, met weween ach sipwe monukalo?