Tumunufichi Om Afalafal
“Kopwe tumunufichi pwisin en, o om kena afalafal; kopwe likiitu lon ei sokkun fofor, pun are om fofor epwe iei usun, iwe, kopwe amanaua pwisin en o pwal ir ekkewe mi auseling en.”—1 TIMOTY 4:16.
1, 2. Met popun mei wor osupwangen sense mi tinikken ikenai?
“OUPWE feilo asoulangalo chon fonu meinisin . . . oupwe afalafaler pwe repwe alleasochisi mettoch meinisin minne ua alluku ngenikemi.” (Mattu 28:19, 20) Pokiten ei alluk seni Jises Kraist, Chon Kraist meinisin repwe achocho ngeni ar repwe wiliiti sense. Ika aramas mi letip wenechar repwe angei sile ussun Kot mwen ewe sopwoloon, mei wor eu osupwangen sense mi tinikken. (Rom 13:11) Ewe aposel Paul a peseikich: “Kopwe esineifeili ewe kapas; kopwe achocho ngeni, lon fansoun mi fich o pwal lon fansoun ese fich.” (2 Timoti 4:2) A wewe ngeni afalafal lon me lukun ewe mwichefel. Pwungun pwe, ei wiis wiisen afalafal esap wewe ngeni ach esilefeili chok an Kot we poraus. Mi lamot ach sipwe wiliiti sense mi lipwakoch pwe aramas repwe wiliiti chon kaeo.
2 Sia manau lon eu “fansoun weires.” (2 Timoti 3:1) Aramas ra fen tup ren ekiekin fonufan me asukul mi chofona. Chommong ra “nonnom lon rochopwak” me “ra fen aporoingaualo letiper.” (Efisus 4:18, 19) Ekkoch ra kinas lon pekin memmeef. Ewer, aramas ra “riaffou me torotorongau usun chok siip mi esor chon maser.” (Mattu 9:36) Nge, ren ach lipwakochun asukuleer, sipwe tongeni alisi aramas mi letip wenechar ar repwe siwili manauer.
Sense lon ewe Mwichefel
3. (a) Met epwe kapachelong lon an Jises awiisa ngenikich ewe wiisen asukula aramas? (b) Io akkom repwe wiisen afalafal lon ewe mwichefel?
3 Fite milion aramas ra fen kait pokiten ewe kokkotun kaeo Paipel lon imwer. Iwe nge, mwirin ar papatais ra chuen osupwangen alillis fan iten ar repwe ‘ffotetiu me lukucharelo.’ (Efisus 3:17) Lupwen sia apwonueta minne Jises a awiisa ngenikich lon Mattu 28:19, 20 me emmweni aramas ngeni an Jiowa we mwicheich, repwe feioch seni ar kait lon ewe mwichefel. Me ren Efisus 4:11-13, ekkewe mwan ra fen seikita ren ewe wiis “wanparon me sounpetak, pwe repwe aunusochulo ekkewe aramas mi fel, o repwe fori ewe angangen alisi, o repwe aufichieta ewe inisin Kraist.” Fan ekkoch epwe kapachelong lon ar angang ussun sense mi lipwakoch ewe angangen “fonou, apwungu, pesei, ren likiitu mi mosonottam.” (2 Timoti 4:2, New World Translation) A kon lamot angangen ekkewe sense pwe Paul a makketiu sense mwirin aposel me soufos lon noun we taropwe ngeni ekkewe Chon Korint.—1 Korint 12:28.
4. Ifa ussun ach tufich ussun sense epwe alisikich le fori alon an Paul kapasen pesepes mi mak lon Ipru 10:24, 25?
4 Pwungun pwe, esap Chon Kraist meinisin mi eani ewe wiis elter are chon emmwen. Iwe nge, ir meinisin repwe “apochokkula emon me emon . . . lon tong me fofor-murinno.” (Ipru 10:24, 25) Ach foffori ina ussun atun mwich, a wewe ngeni ach apasawu ewe poraus seni letipach sia fen ammonlaochu mi apochokkula me pesei aramas. Ekkewe chon afalafal mi asimau repwe pwal ‘apochokkula emon me emon’ ren ar fos ussun minne ra fen kaeo me ar kewe porausen afalafal lupwen repwe mwin me ekkewe minefoon chon afalafal. Asukul mi auchea mi tongeni kawor lon fansoun afalafal me fansoun kunou. Ren chok awewe, ekkewe fefin mi asimau repwe “afalafala ekkewe mettoch mi murinno.”—Taitos 2:3.
A Fen Pesei Ngeni An Epwe Luku
5, 6. (a) Ifa ussun ewe lamalamen Kraist mi enlet a sokko seni fel mi chofona? (b) Ifa ussun ekkewe elter repwe alisata an ekkewe minefoon Chon Kraist le filioch?
5 Ewe lamalamen Kraist mi enlet a sokko seni lamalam chofona mi mochen nemeni ekiekin soulang. Lupwen Jises a nonnom won fonufan, ekkewe nouwisin lamalam ra mochen unusen nemeni manauen aramas ren ar kewe eoreni mi eriaffou aramas. (Luk 11:46) Fan chommong ekkewe nouwisin lamalamen Kirisentom ra fen fori ussun we chok.
6 Fel mi enlet a wewe ngeni ewe “angang mi pin” a fangelo ngeni Kot pokiten sia pwisin filata le fori ren ach “tufichin ekiek.” (Rom 12:1, NW) Emon a “pesei” noun Jiowa kewe chon angang “ren ar repwe luku.” (2 Timoti 3:14) Fan ekkoch, ekkewe mi wiisen emmweni angangen ewe mwichefel repwe isetiu och emmwen me poputa och kokkot fan iten angangochun ewe mwichefel. Resap filata met ekkewe ekkoch Chon Kraist repwe fori nge, repwe aiti ngeniir ifa ussun repwe “esinna lefilen minne mi murinno o minne mi ingau.” (Ipru 5:14) Ekkewe elter repwe fori iei ussun ren ar amongooni ewe mwichefel ren “ekkewe kapasen ach luku o ren ekkewe afalafal mi murinno.”—1 Timoti 4:6.
Tumunufichi Om Afalafal
7, 8. (a) Ifa ussun aramas mi ekis chok tufich mi tongeni eani ewe wiis sense? (b) Pwata sia silei pwe sipwe angang ngeni ach sipwe wiliiti sense mi lipwakoch?
7 Sipwe ekiek sefal ussun ewe alluk mi era pwe sipwe afalafala aramas meinisin. Sipwe fori chok ika mei nom rech silelap me tufich mi sokkolo aucheaar are ika sia fen fiti sukul tekia? Aapw. Ei angangen asukula aramas won unusen fonufan a for ren aramas me a chok ukuukoch tufichir. (1 Korint 1:26-29) Paul a awewe: “Nge am aua akamwochu ei pisek auchea usun chok lon sepi pwul, pwe epwe chok pwarata pwe pochokkulen ewe manaman mi nonnom ren Kot, sap ren aramas.” (2 Korint 4:7) Sopwochun ewe angangen afalafal ussun ewe Muu won unusen fonufan a pwarata pochokkulen ngunun Jiowa we!
8 Iwe nge, epwe wewe ngeni angang watte ika sipwe wiliiti “emon chon angang esap saueiti och mettoch, emon mi forfichi lon an anganga ewe kapas mi enlet.” (2 Timoti 2:15) Paul a pesei Timoti: “Kopwe tumunufichi pwisin en, o om kena afalafal; kopwe likiitu lon ei sokkun fofor, pun are om fofor epwe iei usun, iwe, kopwe amanaua pwisin en o pwal ir ekkewe mi auseling en.” (1 Timoti 4:16) Ifa ussun emon epwe tumunufichi an afalafal lon me lukun ewe mwichefel? Epwe wewe ngeni an alipwakochu an kewe tufich ussun emon sense?
9. Met a lamot seni pwisin ach kewe tufich?
9 Jises a pwaralo sokkopaten lapalapen asukula aramas lon an we afalafal won ewe Chuuk. Lupwen a wes an afalafal, “ekkewe aramas ra weitifengen ren an afalafal.” (Mattu 7:28) Pwungun pwe, esor emon leich epwe tongeni angangoch ussun Jises lon pekin sense. Iwe nge, inaamwo ika sise kon angangoch le fos nge, sipwe chuen tongeni wiliiti sense mi sopwoch. Me ren Hiop 12:7, pwal mwo nge “manfetal” me “mansusu” mi tongeni asukula aramas nge rese silei fos! Fengen me pwisin ach kewe tufich me silelap, met ewe a kon lamot ina “met sokkun aramas” kich—ekkewe lapalap a nom rech me ekkewe eoreni lon pekin ngun sia fen amaaraata chokkewe mi kaeo senikich mi tongeni appiru.—2 Piter 3:11; Luk 6:40.
Chon Kaeoon ewe Kapasen Kot
10. Ifa ussun Jises a isetiu eu leenien appiru mi murinno ussun emon mi kaeo ewe Kapasen Kot?
10 Emon mi sopwoch lon an asukula aramas ussun ekkewe poraus mi enlet lon an Kot we kapas epwe kaeofichi ewe Paipel. (Rom 2:21) Jises Kraist a isetiu eu leenien appiru mi murinno lon pekin kaeo. Atun an angangen afalafal, Jises a aloni alon are awewe won poraus lon arapakan esopw lein ekkewe puk lon ewe Tesin Ipru.a An silelapei ewe Kapasen Kot a akkom pwalo lupwen a 12 ierin, lupwen ra kuna an “momot lein ekkewe sounpetak pwe epwe auselinga ar kapas o eisinir ekkoch kapas eis.” (Luk 2:46) Lupwen Jises a watte, a eorenalo an feilo ngeni ewe sinakok, ia aramas ra alleani ewe Kapasen Kot ie.—Luk 4:16.
11. Ikkefa ekkewe mettoch emon sense epwe amaaraata lon pekin kaeo?
11 En ka akkalleani ewe Kapasen Kot? Om atittinafichi epwe atufichi om “weweiti auchean om niuokusiti ewe Samol mi Lapalap o fefeita lon om silei Kot.” (An Salomon Fos 2:4, 5) Amaaraata om tufichin kaeo. Sotun le alleani eu kinikinin ewe Kapasen Kot iteiten ran. (Kol Fel 1:2) Eorenalo om alleani iteiten Leenien Mas me Awake! lupwen ra war. Auselingoch atun ka fiti ekkewe mwich. Achocho ngeni om kopwe kaeofichi. Ren om kaeo ifa ussun kopwe ‘titchikin atittina mettoch,’ kesap tunummong are mwaallilo lon om asukula aramas.—Luk 1:3, NW.
Tongei me Sufoliiti Chokkewe Ka Asukula
12. Ifa ekiekin Jises ngeni noun kewe chon kaeo?
12 Pwal eu lapalap mi lamot ina ach ekiekoch ussun chokkewe sipwe asukuleer. Ekkewe Farisi ra meefi pwe ekkewe mi auselinga Jises ir mi anioput. “Ewe pwin aramas, ekkewe rese sinei ewe alluk, ra chok anumamau,” alor. (Jon 7:49) Nge Jises a tongei me sufoliiti noun kewe chon kaeo. A apasa: “Usap pwal chuen eita ngenikemi chon angang, pun emon chon angang ese sinei minne noun we masta epwe fori. Nge ua fen eita ngenikemi pwe kich chiechi, pun mettoch meinisin minne ua rong seni Semei we ua chok esinei ngenikemi.” (Jon 15:15) Ei poraus a esinna ifa ussun noun Jises chon kaeo repwe asukula aramas.
13. Met meefien Paul ussun ekkewe aramas a asukuleer?
13 Ren chok awewe, Paul ese eani ekiek pwe noun kewe chon kaeo ir ussun customer. A ereni ekkewe Chon Korint: “Inaamo ika mi wor ami chon emmweni mi fakkun chommong, nge sememi esap chommong. Pun lon Kraist Jises ngang mi nouni ami ren ewe kapas allim.” (1 Korint 4:15) Fan ekkoch Paul a pwal kechiu lupwen a fonou noun kewe chon kaeo! (Fofor 20:31) A pwal watte an mosonottam me kirokiroch. Ina popun epwe tongeni ereni ekkewe Chon Tesalonika: “Nge am aia chok kirokiroch ngenikemi, usun chok emon inelap a tumunuochu pwisin noun kewe.”—1 Tesalonika 2:7.
14. Met popun epwe lamot ach tongei ekkewe sia kaeo ngeni? Awewei mwo.
14 En mi akkappiru Jises me Paul? Ach enletin tongei nouch chon kaeo epwe alisata och tufichingau lon pekin sense. Ekkewe sia kaeo ngeniir repwe meefi pwe sia tongeer? Sia sotun chiechi ngeniir? Lupwen emon fin Kraist ese chuen silei ifa ussun epwe alisata feffeitaan noun chon kaeo lon pekin ngun, a eisini: “Mei wor och mettoch ka osukosuk ren?” Ewe emon fefin a pwarata meefian kewe ren an aporausa porausen chommong osukosuk me aurek. Ar porausfengen ren tong ina ewe mettoch a alisi ewe fefin. Lupwen a wor osukosuk, ekkewe poraus seni ewe Paipel, kapasen aurur me pesepes, mi fokkun fich. (Rom 15:4) Nge, sipwe tumunu: Eli emon chon kaeo Paipel a muttir feffeita nge epwe nom ren ekkoch lapalap ese fich ngeni Chon Kraist nge epwe chuen wiisen angang won. Ina popun, esap eu alen tipatchem ika a mmen watte ach kunou ren emonnewe. Sipwe chechchemeni kiannin manauen Chon Kraist.—1 Korint 15:33.
15. Ifa ussun sipwe tongeni sufoliiti ekkewe sia kaeo ngeni?
15 Ika sia sufoliiti ekkewe chon kaeo sisap sotun nemeni unusen manauer. (1 Tesalonika 4:11) Ren chok awewe, eli sia kakkaeo ngeni emon fefin a nonnom ren emon mwan nge rese pupulufengen. Eli mei wor nour kewe. Pokiten ewe fefin a fen angei sile mi enlet ussun Kot, a mochen atipeeufengenni manauan me letipen Jiowa. (Ipru 13:4) Epwe puluweni ewe mwan are mu seni? Neman sia meefi pwe an puluweni ewe mwan nge a ekis chok are ese wor an aucheani mettochun ngun epwe eppeti feffeitaan ewe fefin lon pekin ngun. Are, pwal och, sipwe tongeni lolileniesini an esap wor an ewe fefin me an noun kewe tufich ika esap puluweni ewe mwan. Epwe pwarata nafangauen sufol me tong ika sipwe angolong lon manauan me sotun eriani ewe fefin le fori alon pwisin ekiekich. Iwe, neminna ewe emon epwe manau ren mwiriloon filian. Ina minne, epwe murinno ach emiriiti ewe chon kaeo pwe epwe tongeni aea pwisin an “tufichin miritiiti” mettoch me filata met epwe murinno lon manauan?—Ipru 5:14, NW.
16. Ifa ussun ekkewe elter repwe pwarata tong me sufol ngeni noun Kot pwin siip?
16 Mi fokkun lamot pwe ekkewe elter repwe tongei me sufoliiti aramas meinisin lon ewe mwichefel. Lupwen a mak ngeni Filemon, Paul a apasa: “Inaamwo ika ua pochokkul le erianuk pwe kopwe fori minne mi pung, nge pokiten tong ua chok mochen tingormau ngonuk.” (Filemon 8, 9) Fan ekkoch, mettoch mi mangau repwe piita lon ewe mwichefel. Neman epwe wor lamoten fon mi pochokkul. Paul a pesei Taitos: “Kopwe pochokkul lon om fonou ir pwe repwe pochokkul lon ar luku.” (Taitos 1:13) Meit mwo, ekkewe elter repwe tumunu pwe resap kirikiringau lon ar fos ngeni ewe mwichefel. “Ese fich ngeni chon angangen ewe Samol repwe anini,” Paul a makkei, “nge repwe umoumoch ngeni aramas meinisin, repwe angangoch le afalafal, repwe likiitu [fan osukosuk, NW].”—2 Timoti 2:24; Kol Fel 141:3.
17. Ifa ussun Moses a mwaallilo, me met ekkewe elter repwe kaeo seni?
17 Ekkewe elter repwe akkachema ngeni pwisin ir pwe ra tuttumunu “noun Kot kewe siip.” (1 Piter 5:2) A mmen watte an Moses tipetekison nge fan eu a pout seni. Ekkewe Chon Israel “ra achou ngunun atewe, iwe, a lalechou ren kapas mwal.” (Kol Fel 106:33) Kot ese pwapwa ren ei sokkun tumunungau ren An we pwin siip, inaamwo ika ewe pwin siip a pwal tipis. (Numperis 20:2-12) Lupwen a piita ena esin osukosuk ikenai, ekkewe elter repwe achocho le asukula aramas fan mirit me kirokiroch. Pwiich kewe repwe apwonueta alon och fon ika ewe sou fon epwe pwaralo an tongeer me ameef ngeniir pwe ir aramas mi osupwangen alillis, sap aramas mi fen poutulo. A lamot ren ekkewe elter ewe esin ekiekoch a nom ren Paul lupwen a apasa: “Iwe, am aia chok lukukemi lon ewe Samol, pwe oua fen fori [oua foffori, NW] minne am aia fonou ngenikemi, o oupwe pwal fori.”—2 Tesalonika 3:4.
Polueni Ar Kewe Osupwang
18, 19. (a) Met sipwe fori ika ekkewe chon kaeo ra tufichingau lon pekin kaeo? (b) Ifa ussun sipwe tongeni alisi ekkewe chon kaeo mi osukosuk ren ekkoch poraus?
18 Emon sense mi lipwakoch epwe tipemecheres le siwili lapalapen an asukula aramas pwe epwe fich ngeni ekkewe tufich me tufichingauen ekkewe chon kaeo. (Alollo ngeni Jon 16:12.) Lon an Jises kapas awewe ussun ekkewe talent, ewe masta a awiisa ngeni aramas wiiser me ren “pwisin ar tufich.” (Mattu 25:15) Sipwe tongeni fori ussun we chok lupwen sia kaeo ngeni aramas. Mi och ika sipwe tongeni asukula aramas lon fansoun mwochomwoch. Nge, esap aramas meinisin mi angangoch le allea are mi tongeni muttir weweiti minefoon poraus. Ina popun, sipwe miritiiti ika epwe och are esap och ach sipwe feilo ngeni eu minefoon poraus ika a weires an ewe chon kaeo weweochuti ewe poraus loom pokiten a kon muttir ach asukuleer. Ach alisi ekkewe chon kaeo le weweiti minne ra kaeo a lamot seni ach muttir awesalo ewe puk.—Mattu 13:51.
19 Epwe ussun we chok ren ekkewe aramas mi osukosuk ren ekkoch poraus ussun ewe Trinitas are ren ekkoch ran mi pin lon pekin lamalam. Ese kan wor lamoten ach apachalong chommong puk are chassi atun ach kaeofengen, nge fan ekkoch sipwe tongeni fori ika sia meefi pwe epwe wor aucheaan. Sipwe ita pwarata mirit lon ei pwe sisap ammanga feffeitaan ewe chon kaeo.
Kopwe Mwasangasang!
20. Ifa ussun Paul a isetiu eu leenien appiru mi murinno ren mwasangasang me luku lupwen a asukula aramas?
20 Paul a apasa: “Oupwe mokutukut lon ngunumi.” (Rom 12:11) Ewer, ika sia kaeo ngeni emon are ika mei wor wiisach lon ewe mwich, sipwe fori ren tinikken me mwasangasang. Paul a ereni ekkewe Chon Tesalonika: “Ach kapas allim ese fisita remi lon kapas chok, pwe lon manaman pwal lon ewe Ngun mi Fel me apilukuluk allim chapur; usun chok ami oua fen sinei lapalapen manauem leimi fan itemi.” (1 Tesalonika 1:5) Paul me chienan kewe ra fangelo “esap ewe kapas allim chok, pwe pwal [manauer].”—1 Tesalonika 2:8.
21. Ifa ussun sipwe amwochu ach mwasangasang lon wiisach ussun sense?
21 Mwasangasang mi enlet a pop seni ewe pochokkulen ach luku pwe nouch kewe chon kaeo ra osupwangen minne sipwe apasa ngeniir. Amwo sisap eani ekiek pwe wiisach ussun sense eu chok angang sipwe foralo. Ewe soumak Esra a fokkun tumunuochu an afalafal. A “lechuni o achocho le kaio an ewe Samol mi Lapalap kewe alluk pwe epwe apwonureta, epwe pwal aiti ngeni chon Israel ekewe alluk mi pwuung.” (Esra 7:10) Sipwe fori ussun we chok ren ach ammonlaochu me ekkekieki lamoten ewe poraus. Sipwe iotek pwe Jiowa epwe auralo letipach ren luku. (Luk 17:5) Ach mwasangasang epwe tongeni alisata an ewe chon kaeo tongei ewe enlet. Pwungun pwe, tumunun ach afalafal epwe pwal tongeni weneiti ekkoch lapalapen asukula aramas. Ewe poraus mwirin epwe awewe won ekkoch me leir.
[Footnote]
a Nengeni Insight on the Scriptures, Puk 2, pekin taropwe 1071, forien ewe Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
En Mi Chechchemeni?
◻ Met popun mei wor osupwangen sense Chon Kraist mi lipwakoch ikenai?
◻ Ikkefa ekkewe eoreni lon pekin kaeo sipwe ita amaaraata?
◻ Pwata a lamot ach tongei me sufoliiti ekkewe sia asukula?
◻ Ifa ussun sipwe alisata tufichingauen nouch kewe chon kaeo?
◻ Met popun a lamot mwasangasang me luku lupwen sia asukula aramas?
[Sasing lón pekin taropwe 8]
Sense mi lipwakoch ir sou kaeo Kapasen Kot
[Sasing lón pekin taropwe 11]
Tongei ekkewe kopwe kaeo ngeni