‘Amanaua Pwisin En O Pwal Ir Mi Auseling En’
“Kopwe tumunufichi pwisin en, o om kena afalafal. . . . Pun are om fofor epwe iei usun, iwe, kopwe amanaua pwisin en o pwal ir ekkewe mi auseling en.”—1 TIMOTI 4:16.
1, 2. Met a amwokutu ekkewe Chon Kraist mi enlet le likiitu lon ar angangen amanaua aramas?
LON EU sopw mi towau seni telinimw lon ennefennin Thailand, eu pupulu Chon Pwarata Jiowa ra sotuni le fos ngeni aramasen eu einang mi nonnom won eu chuuk lon eu fos ra keran kaeo. Ekkewe pupulu ra keran sile fosun Lahu pwe repwe tongeni afalafala ewe kapas allim ussun an Kot we Muu ngeni chon ewe sopw.
2 “A weires am aupwe awewei ussun ewe pwapwa me menemenoch a torikem lupwen am aua afalafal ngeni ekkeei aramas mi amwarar,” alon ewe mwan pupulu. “Am aua fokkun meefi pwe am aua kapachelong lon pwonuetaan Pwarata 14:6, 7, le pwarata poraus allim ‘ngeni iteiten mu, me einang, me sokkun kapas meinisin.’ Ese chuen kon chommong fonu iei ia ewe kapas allim ese mwo tori, nge iei fokkun eu chok fonu a ina ussun. Ese naf am fansoun le tumunu ekkewe aramas meinisin mi mochen kaeo ewe Paipel.” A ffat pwe ekkei pupulu ra mochen amanaua esap chok pwisin ir nge pwal ir kewe mi auseling ngeniir. Pokiten kich Chon Kraist, sisap pwal mochen appiruur?
“Kopwe Tumunufichi Pwisin En”
3. Ren ach sipwe amanaua aramas, ifa ewe mettoch mi lamot sipwe akkom fori?
3 Ewe aposel Paul a fonou Timoti: “Kopwe tumunufichi pwisin en, o om kena afalafal,” me ei fon a weneiti Chon Kraist meinisin. (1 Timoti 4:16) Pwungun pwe, ika sipwe alisi aramas le kuna manau, epwe lamot ach sipwe akkom tumunufichi pwisin kich. Ifa ussun sipwe fori ei mettoch? Eu mettoch, epwe lamot ach sipwe mirit lon ei fansoun. Jises a fos ussun eu esissin pwe noun kewe chon kaeo repwe silei ineet ewe “sopolon ei fansoun” epwe feito. Nge, Jises a pwal apasa pwe ese silei titchikin ineet ewe sopwolon epwe feito. (Mattu 24:3, 36) Epwe ifa ussun meefiach ussun ena poraus?
4. (a) Menni ekiek sipwe eani ussun ewe lusun fansoun ren ei otot? (b) Menni ekiek sisap eani?
4 Neman emon me emon leich epwe eis, ‘Ua aeaochu ewe lusun fansoun fan iten ei fonufan le amanauaei me ekkewe ra mochen auseling ngeniei? Are ua eani ewe ekiek, “Pokiten sise silei titchikin ineet ewe sopwoloon epwe feito, usap aosukosukaei ussun ena mettoch”?’ Ewe ekiek mi kuukumwir epwe tongeni efeiengauakich. Mi u ngeni alon Jises we: “Iei popun ami oupwe pwal ammonlata, pun ouse sinei menni fansoun ewe Noun Aramas epwe feito.” (Mattu 24:44) Pwungun pwe esap iei ewe fansoun sipwe chipwangelo lon an Jiowa we angang are eani lukuluk won fonufan fan iten lukulukoch me menemenoch.—Luk 21:34-36.
5. Ikkefa ekkewe leenien appiru noun Jiowa kewe chon pwarata loom ra isetiu?
5 Pwal eu mettoch epwe pwarata pwe sia tumunufichi pwisin kich, ina ach tuppwol le likiitu ussun chok Chon Kraist. Noun Kot kewe chon angang me loom ra likiitu, inaamwo ika repwe ekiekin kuna eu ngaselo mi muttir lon ena fansoun are aapw. Mwirin Paul a makkei ussun ekkewe leenien appiru ekkewe chon pwarata mwen Kraist ra isetiu awewe chok ren Epel, Noa, Inok, Eperiam, me Sera, a apasa: “Rese mo angei feiochun ekkewe pwon, nge ra kapong ngeni; o ra pwal pwarata usun pwisin ir, pwe ir chon siamu o choisa won fonufan.” Rese kkuf fan ewe mochen le manaueni eu sokkun manau mi kinamwe me asoso, me rese pwal kkuf fan etipetipaen ewe lisowu mwaal a pwellifeiliir, nge ra apilukulukoch le “angei feiochun ekkewe pwon.”—Ipru 11:13; 12:1.
6. Ifa ussun ekiekin Chon Kraist lon ewe aewin senturi ussun amanau a kku lapalapen manauer?
6 Ekkewe Chon Kraist lon ewe aewin senturi ra pwal eani ewe ekiek pwe ir “chon siamu” lon ei fonufan. (1 Piter 2:11) Pwal mwo nge mwirin ar ngaselo seni taloon Jerusalem lon 70 C.E., ekkewe Chon Kraist mi enlet rese ukutiu le afalafal are kutta chok tufichin manauer. Ra fen silei pwe eu amanau mi lapalap epwe tori ekkewe mi likiitu le tuppwol. Ren enletin, lon 98 C.E., ewe aposel Jon a makkeei: “Fonufan epwe morelo, o pwal an kewe mochenia-ingau; nge i mi fori letipen Kot epwe nonom feilfeilo chok.”—1 Jon 2:17, 28.
7. Ifa ussun Chon Pwarata Jiowa ikenai ra pwarata likiitu?
7 Ikenai Chon Pwarata Jiowa ra pwal likiitu lon ewe angangen Chon Kraist, inaamwo ika ra kuna riaffou mwaal. Ar likiitu mi lamot mwaal? Aapwi, popun pun Jises a fen alukulukukich: “Are emon epwe likiitu tori sopolon, iwe, epwe manau,” inaamwo ika ena kapas epwe wewe ngeni sopwoloon ei otot minen loom are sopwoloon manauan. Lon ewe manausefal, Jiowa epwe chechchemeni me liwini ngeni noun kewe chon angang meinisin mi fen malo.—Mattu 24:13; Ipru 6:10.
8. Ifa ussun sipwe tongeni pwarata pwe sia afanni likiituun ekkewe Chon Kraist loom?
8 Pwal och, sia pwapwa pwe ekkewe Chon Kraist loom rese chok akkomwa pwisin ar amanau. Pwungun pwe kich mi fen kaeo ussun an Kot we Muu seni ar achocho sia meefi kilisou pwe ra fen likiitu le apwonueta allukun Jises: “Oupwe feilo asoulangalo chon fonu meinisin, . . . oupwe afalafaler pwe repwe alleasochisi mettoch meinisin minne ua alluku ngenikemi.” (Mattu 28:19, 20) Atun sia chuen tufich ngeni, sipwe tongeni pwarata ach kilisou ren ach afalafal ngeni ekkewe aramas resaamwo rongorong ewe kapas allim. Iwe nge, afalafal ewe aewin mettoch sia fori lupwen sia foralo chon kaeo.
‘Tumunufichi Om Kena Afalafal’
9. Ifa ussun ach eani ekiek posetif epwe alisata ach poputani chon kaeo Paipel?
9 Wiisach esap chok wewe ngeni afalafal nge a pwal kapachelong ach asukula aramas. Jises a awiisa ngenikich wiisach le asukula aramas pwe repwe alleaochisi an kewe alluk meinisin. Pwungun pwe lon ekkoch leeni, chokisikis chok ra mochen kaeo ussun Jiowa. Nge ach eani ekiek mi neketif ussun ach leenien afalafal epwe tongeni eppeti ach achocho le poputaani chon kaeo. Yvette, emon chon afalafal lon eu leeni ekkoch aramas ra fen apasa pwe esap uwa, a kuna pwe ekkewe chon wasola ngeni ewe leeni rese eani ena ekiek, ra poputa le kaeo ngeni aramas. Lupwen a poputa le eani ekiek posetif, Yvette a pwal chuuri aramas mi mochen kaeo ewe Paipel.
10. Ifa wiisach ussun senseen ewe Paipel?
10 Neman ekkoch Chon Kraist ra pireir le ereni ekkoch aramas mi mochen kaeo pwe repwe tongeni kaeo ngeniir pokiten ra meefi pwe rese tufich le kaeo ngeni aramas. Enlet, a sokkofesen tufichin emon me emon leich. Sopwochun ach senseen an Kot we Kapas esap chok longolong won ach angoch. Porausen ewe Paipel mi limelimoch me pochokkul, me Jises a apasa pwe chokewe mi lapalapen siip repwe silei leuwen ewe Chon Mas mi enlet lupwen ra rongorong. Weween pwe, sia wiisen aronga porausen ewe Chon Mas, Jises, ren poraus mi ffat ren ukuukun ach tufich.—Jon 10:4, 14.
11. Met kopwe fori pwe kopwe lipwakochulo lon om alisi emon chon kaeo Paipel?
11 Ifa ussun kopwe tongeni lipwakochulo lon om arongafeili porausen Jises? Kopwe poputa ren om kaeo ussun met ewe Paipel a apasa ussun ewe poraus kopwe aporausa. Epwe lamot pwe en kopwe akkom weweiti ussun ewe poraus mwen kopwe tongeni aiti ngeni pwal ekkoch. Pwal och, a lamot om pwarata sufol nge chiechioch atun ewe kaeo. Chon kaeo, kapachelong semirit, repwe mecheres le kaeo ika ra meefi kinamwe me ewe sense a sufolitiir me kirokiroch ngeniir.—An Salomon Fos 16:21.
12. Ifa ussun kopwe silei pwe ewe chon kaeo a weweiti met ka fen aiti ngeni?
12 Ussun chok emon sense, kese chok mochen aiti ngeni ewe chon kaeo och poraus epwe apiapini. Alisata an weweiti minne a kakkaeo. Ierin ewe chon kaeo lon an sukul, kunaen manauan, me an sile ewe Paipel epwe kku an weweochuti minne ka apasa. Ina popun, kopwe pwisin eisinuk, ‘A weweiti lamoten ewe wokisin a mak lon ewe lesen?’ Kopwe tongeni pii ren om eani ewe sokkun kapas eis esap tongeni polu ren wuu are aapw, nge ren eu awewe. (Luk 9:18-20) Nge, ekkoch chon kaeo ra pireir le eani kapas eis ngeni ewe sense. Iwe, ra chok sopweilo ren ewe lesen ikaamwo rese weweiti minne ra kakkaeo. Pese ngeni ewe chon kaeo epwe kapas eis me an epwe erenuk ika ese weweiti och poraus.—Mark 4:10; 9:32, 33.
13. Ifa ussun kopwe tongeni alisi ewe chon kaeo le wiliiti emon sense?
13 Ewe popun mi lamot ach kaeo ngeni aramas pwe sipwe alisir ar repwe wiliiti emon sense. (Kalesia 6:6) Ren an epwe fori ina ussun, lupwen kopwe enniwili ewe lesen, neman kopwe pwal eisini an epwe awewei eu poraus ren kapas mi mecheres, ussun ita epwe awewei ngeni emon a keran rongorong ewe poraus. Mwirin, lupwen a tufichin fiti ewe angangen afalafal, kopwe tongeni etiwa le fituk lon ewe angangen afalafal. Neman epwe meefi kinamwe ika oupwe mwin, me met a fori epwe alisi an epwe meefi lukulukoch tori a tufichin imulo le afalafal.
Alisi Ewe Chon Kaeo Le Wiliiti Chiechien Jiowa
14. Ifa ewe aewin mettoch kopwe achocho ngeni lon wiisom wiisen sense, me met epwe alisata sopwochum le tikeri?
14 Iteiten emon me emon sense Chon Kraist repwe akkom achocho ngeni ar repwe alisi ewe chon kaeo le chiechiochfengen me Jiowa. Kopwe tufich le fori ei mettoch esap chok ren om kewe kapas nge pwal ren ewe leenien appiru ka isetiu. A mmen watte manamanen ekkewe leenien appiru lon letipen ekkewe chon kaeo. Foffor a pochokkul mwen kapas, akkaewin lupwen sia mochen aiti ngeni ewe chon kaeo minne mi pwung me mwaal me ika sia mochen pwe epwe alapalo an achocho. Ika a kuna pwe om kewe kapas me foffor a feito seni om ririoch ngeni Jiowa, neman epwe pwal lapelo an mochen amaaraata ena sokkun chiechi me Kot.
15. (a) Met popun a lamot pwe ewe chon kaeo epwe amaaraata ewe minen amwokut mi pwung lupwen a angang ngeni Jiowa? (b) Ifa ussun kopwe tongeni alisi ewe chon kaeo le sopweilo an feffeita lon pekin ngun?
15 Ka mochen pwe ewe chon kaeo epwe angang ngeni Jiowa esap chok pokiten ese mochen malo lon Armaketon nge pokiten a tongei Jiowa. Ren om alisi le amaaraata ena esin minen amwokut mi limoch, kopwe aueta luku ren pisek ese muttir karelo me epwe tongeni likiitu fan sossotun an luku. (1 Korint 3:10-15) Eu minen amwokut mi mwaal, awewe chok ren an emon mochen akkappiruk are pwal emon aramas, esap ngeni i nafochun ewe pochokkul le u ngeni minen etipetip ese fich ngeni Chon Kraist are ewe pwora le fori minne mi pwung. Chechchemeni mwo pwe, esap nounuk sense feilfeilo. Lupwen ka chuen tufich le fori, kopwe tongeni pese ngeni le arap ngeni Jiowa ren an akkalleani Kapasen Kot iteiten ran me an ekkekieki ussun minne a fen alleani. Iei ussun epwe tongeni sopweilo le amwochu “ekkewe sokkun kapas murino” seni ewe Paipel me ekkewe puken awewei Paipel tori fansoun langattam lupwen a fen much om kaeo ngeni.—2 Timoti 1:13.
16. Ifa ussun kopwe tongeni alisi ewe chon kaeo le iotek seni letipan?
16 Kopwe pwal tongeni alisi ewe chon kaeo le arap ngeni Jiowa ren om aiti ngeni ifa ussun epwe iotek seni lon letipan. Ifa ussun kopwe fori ei mettoch? Neman kopwe aiti ngeni an Jises iotekin Semach, pwal ekkewe iotek mi mak lon ewe Paipel, ussun chok ekkewe ra mak lon kol fel. (Kol Fel 17, 86, 143; Mattu 6:9, 10) Pwal och, lupwen noum we chon kaeo a rongorong om iotek le poputaan me le muchuloon ami kaeo, epwe esinna meefiom ngeni Jiowa. Ina popun, epwe lamot pwe om kewe iotek meinisin repwe pwarata om letip unus me wenecharen letipom, pwal lollopok lon pekin ngun me memmeef.
Angang Le Amanaua Noumi Kewe
17. Ifa ussun ekkewe sam me in repwe alisi nour kewe le feffetal won ewe alen manau?
17 Pwungun pwe, sia mochen amanaua chon ach kewe famili. Chommong lein noun ekkewe sam me in Chon Kraist ra letip enlet me ‘lukuchar lon ar luku.’ Nge eli ren ekkoch, ewe enlet ese kon fotolong lon letiper. (1 Piter 5:9; Efisus 3:17; Kolose 2:7) Chommong lein ekkeei sarafo ra likitalo ewe alen Chon Kraist lupwen ra watteta. Ika en emon sam are in, met kopwe tongeni fori pwe esap fis ena mettoch? Aewin, kopwe achocho le akkotaochu lapalapen om famili. Manauen famili mi murinno a alisata ekiekoch ussun nemenem, aucheaan minne mi murinno, me ririfengen mi apwapwa me aramas. (Ipru 12:9) Iwe, ewe chiechi lon ewe famili epwe tongeni alisaata maaritan an ewe kukkun chiechiochfengen me Jiowa. (Kol Fel 22:10) Famili mi pochokkul ra angangfengen ussun eu kumi—inaamwo ika ekkewe sam me in repwe pennukuolo pwisin ar fansoun. Iei ussun ka isetiu eu leenien appiru ngeni noum kewe pwe repwe filioch lon manauer. Sam me in kana, minne mi lamot ngeni noumi kewe, esap pisek, nge ami—ami fansoun, pochokkul, me tong. Oua ngeni noumi kewe ekkeei mettoch?
18. Met sokkun kapas eis ekkewe sam me in repwe alisi nour kewe le polueni?
18 Sam me in Chon Kraist resap ekieki pwe nour kewe repwe chok pwisin tapwelo mwiriir. Taniel, emon elter mi wor limmon noun kewe a apasa: “Epwe lamot ngeni ekkewe sam me in ar repwe ekisalo ekkewe tipemwaramwar nour kewe ra angei lon sukul me pwal ekkoch leeni. Repwe mosonottam le alisi nour kewe le polueni ekkewe kapas eis awewe chok: ‘Sia wesewesen manau lon fansoun sopwoloon? Pwungun pwe mei wor eu chok lamalam mi enlet? Met popun ese och an chiechioch ngeni emon chienan lon sukul mi ita lapalapoch? Mi ngau lisowu mwen pupulu fansoun meinisin?’” Sam me in kena, oupwe tongeni lukuluk won an Jiowa efeiochu ami kewe angang, popun pun i mi pwal mochen pwe noumi kewe repwe sopwoch.
19. Met popun a murinno seni meinisin pwe ekkewe sam me in repwe wiisen kaeo ngeni nour kewe?
19 Eli ekkoch sam me in ra meefi pwe rese angoch le kaeo ngeni nour kewe. Iwe nge, ousap meefi ina ussun, popun pun ami ekkewe sokkun mi murinno seni meinisin le asukula noumi kewe. (Efisus 6:4) Ren ami kaeo ngeni noumi kewe, oupwe silei minne a nonnom lon letiper me ekiekiir. Ar kapas a wesewesen feito seni letiper are ra chok apiapini alon emon? Ra wesewesen luku met ra kakkaeo? Ra luku pwe Jiowa wesewesen emon? Oupwe tongeni chok kuna poluen ekkeei mettoch me pwal ekkoch kapas eis mi lamot ika oupwe pwisin kaeo ngeni noumi kewe.—2 Timoti 1:5.
20. Met ekkewe sam me in repwe tongeni fori pwe ewe fansoun kaeo epwe wiliiti eu fansoun apwapwa me feioch?
20 Ifa ussun oupwe tongeni likiitu lon ami kokkotun kaeo lupwen oua fen poputa? Joseph, emon elter me semen emon kukkun at me emon nengngin a apasa: “Ussun chok ekkewe kaeo lon Paipel meinisin, an ewe famili kaeofengen lon Paipel epwe eu fansoun apwapwa, eu mettoch meinisin repwe mochen fori. Pwe epwe ina ussun lon ai famili, epwe lamot pwe usap kon titchik ren ewe fansoun. Eli am kaeo epwe ukuukun eu awa, nge inaamwo ika fan ekkoch epwe engol minich chok, nge am aua chuen kaeo. Eu mettoch mi apwapwa ngeni ekkewe semirit lon am kaeo, ina ewe atun am aua pwomweni ekkewe poraus seni Nei Puken Porausen Paipel.a Met a nom lon letiper me ar weweochuti met ra rongorong a lamot.”
21. Ineet atun ekkewe sam me in repwe asukula nour kewe?
21 Pwungun pwe, sap minne oupwe chok asukula noumi kewe atun fansoun kaeo. (Tuteronomi 6:5-7) Ewe Chon Pwarata lon Thailand mei wor porausan le poputaan ei lesen a apasa: “A ffat ai chechchemeni lupwen am aua mwin me Semei we le afalafal won waam we paiseken, ngeni ekkewe leenien afalafal mi touwau. Pwungun pwe, an semei me inei isetiu leenien appiru mi murinno me asukulakem ese lifilifil ineet, ina ewe mettoch a alisikem le fiti ewe angangen afalafal full time. Me am ause monukalo minne ra aitingenikem. Tori iei ua chuen afalafal lon eu leenien afalafal mi touwau!”
22. Om ‘tumunufichi pwisin en, o om kena afalafal’ epwe uwani met?
22 Ekisilo chok, lon ewe fansoun mi fich, Jises epwe feito ren an epwe wato an Kot kapwung won ei otot. Ena fansoun mi lapalap epwe wiliiti eu kinikinin uruwoon aramas won unusen fonufan, nge noun Jiowa kewe chon angang mi tuppwol repwe sopweilo le angang ngeni ren ar ekkekieki ewe amanau mi nomofoch. En ka apilukulukun kapachelong leir, fiti noum kewe me noum kewe chon kaeo? Iwe, chechchemeni: “Kopwe tumunufichi pwisin en, o om kena afalafal; kopwe likiitu lon ei sokkun fofor, pun are om fofor epwe iei usun, iwe, kopwe amanaua pwisin en o pwal ir ekkewe mi auseling en.”—1 Timoti 4:16.
[Pworous fan]
a Forien ewe Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Kopwe Tongeni Awewei?
• Epwe fet ach ekiek, pokiten sise silei titchikin ewe ranin an Kot kapwung?
• Epwe ifa ussun sipwe tongeni ‘tumunufichi ach kewe afalafal’?
• Ifa ussun kopwe tongeni alisi emon chon kaeo le wiliiti chiechien Jiowa?
• Met popun a lamot pwe ekkewe sam me in repwe awora ekkoch fansoun le asukula nour kewe?
[Sasing lon pekin taropwe 27]
Ach tufichin kaeo a lapelo ika mei wor sufol me chiechi atun ach kaeo
[Sasing lon pekin taropwe 30]
Pwomweni ekkewe porausen Paipel, awewe chok lupwen Solomon a apwungu ekkewe ruuemon fin lisowu, epwe alapalo pwapwaan ewe fansoun famili kaeo