“Poraus Mi Apwapwa” Seni Ewe Apocalypse
“Ua kuna pwal emon chonlang mi akkas lukalapen lang, me a wor poraus allim esemuch ren pwe epwe esiletiu poraus mi apwapwa ngeni ir mi nonnom won fonufan.”—PWARATA 14:6, New World Translation.
1. Inaamwo ika Chon Pwarata Jiowa ra luku pwe ewe puken Apocalypse a mak fan an lang emmwen, nge pwata esap ir chon eu “keangen lamalam mi menlapei kataloon fonufan”?
INAAMWO ika aramas ra tipi ngeni Chon Pwarata Jiowa pwe ir chon eu “keangen lamalam mi menlapei kataloon fonufan” are “eu ranin kapwung,” nge esap ina ussun ar lamalam. Iwe nge, ra luku pwe ewe Apocalypse, are puken Pwarata, eu kinikinin ewe Kapasen Kot mi mak fan an lang emmwen. A enlet pwe a wor porausen kapwung ngeni chon fofforingau lon ewe puken Pwarata. Nge lon ar afalafalfeil, noun Kot kkewe chon angang ra kan menlapei ewe apilukuluk mi amwarar lon Paipel, pachelong ewe mi nom lon ewe Apocalypse, are puken Pwarata. Ina minne, rese apachalong lon are uwawu och mettoch seni ekkewe kapasen oesini mi nom lon.—Pwarata 22:18, 19.
Chon Uweifeili Poraus mi Apwapwa
2. Ikkefa ekkoch wokisin Chon Pwarata Jiowa ra kan nounou fan chommong lon ar angangen afalafal?
2 Fan chommong sia nounou ei wokisin seni Paipel fan iten longolongun ewe angangen afalafal Chon Pwarata Jiowa ra eani, nge iei alon Jises: “Ei poraus allimen ewe muu epwe esilefeil lon unusen fonufan pwe epwe eu minen pwarata ngeni ekkewe muu meinisin; iwe mwirin, ewe sopwoloon epwe war.” (Mattu 24:14, NW, footnote) Iwe, meta “ei poraus allimen ewe muu”? Chommong Chon Pwarata repwe kan polueni ena kapas eis ren ar nounou wokisin seni Pwarata sopwun 20 me 21, nge ra kapas ussun ewe Engerou Ierin Nemenemen Kraist me an we Muu me ewe mwicheichen aramas won fonufan, ikewe “esap chuen wor” malo, letipeta, me cheuch ie.—Pwarata 20:6; 21:1, 4.
3. Ewe angangen afalafal Chon Pwarata Jiowa ra eani a ussun menni wiis are angang?
3 Pokiten ir chon esilefeili ekkena poraus mi apwapwa, Chon Pwarata Jiowa ir wesewesen chon aueni auen emon chon uwei poraus lon lang, nge ewe puken Pwarata a pwal awewei wiisan we. “Ua kuna pwal emon chonlang mi akkas lukalapen lang, me a wor poraus allim esemuch ren pwe epwe esiletiu poraus mi apwapwa ngeni ir mi nonnom won fonufan, me pwal ngeni iteiten muu me einang me fos me aramas.” (Pwarata 14:6, NW) A pwal kapachelong lon ewe “poraus allim esemuch” ewe poraus esilesil pwe “ewe muu [are nemenem] won fonufan” a fen “wiliiti muun ach we Samol me noun we Kraist me an Jiowa “fansoun mi filita” a fen war fan iten an epwe “atterielo chokkewe mi atteri fonufan.” (Pwarata 11:15, 17, 18, NW) Esap ina wesewesen poraus allim?
Met ewe Puken Pwarata a Awewei Ngenikich
4. (a) Ikkefa ekkewe poraus enlet mi mak lon sopwun 1 lon ewe puken Pwarata? (b) Ir mi mochen kuna feioch seni ewe poraus mi apwapwa repwe fori met sokkun mettoch?
4 Ewe aewin sopwun lon ewe puken Pwarata a awewei pwe Jiowa “ewe Alfa me ewe Omeka, . . . ewe emon mi nom iei me a nom mesemwan, iwe, epwele war, ewe mi Tekia seni Meinisin.” A pwal awewei pwe Noun we, Jises Kraist, i “ewe Chon Pwarata mi Tuppwol,” “ewe mi akkom le manausefal lein chon malo,” me “ewe Sou Nemenemen ekkewe kingen fonufan.” A pwal apasa pwe Jises “atewe mi tongeikich me a epichikich seni ach kkewe tipis ren pwisin chchaan.” (Pwarata 1:5, 8, NW) Iwe, me le poputaan, ewe puken Pwarata a awewei ekkewe poraus enlet ussun ewe alen amanau. “Ir mi nonnom won fonufan” resap kuna feioch seni ewe poraus mi apwapwa mi toto rer ika rese nguuri an Jiowa nemenem, luku chchaan Jises we mi niniilo, me luku pwe Jiowa a amanauata i me Kraist ewe Sou Nemenem won fonufan iei, ewe mi seikita me ren Kot.—Kol Fel 2:6-8.
5. Me ren sopwun 2 me 3 lon ewe puken Pwarata, menni wiis Kraist a wiiseni?
5 Sopwun ruu me ulungat ra awewei pwe Kraist ewe Chon Mas mi ur ren tong lon lang won mwichefelin noun kkewe chon kaeo won fonufan. Lon ewe taropwe mi mak fan iten fisu mwichefelin Kraist mi nom lon Asia Minor lon ewe aewin senturi C.E., a wor poraus mi apochokkulereta me fon mi chou mi chuen lamot ikenai. Ekkewe poraus mi titiilo ngeni ekkena mwichefel ra kan poputa ren ekkeei kapas: “Ua silei om kkewe foffor” are “Ua silei om riaffou.” (Pwarata 2:2, 9, NW) Ewer, Kraist a wesewesen silei met a fiffis lon mwichefelin noun kkewe chon kaeo. A apunga ekkoch leir ren ar tong, luku, angang weires le afalafal, likiitu, me tuppwol ngeni itan we me an kapas. A apwungu ekkoch pun a fen patelo ar tong ngeni Jiowa me Noun we, are ra fen ttur ren ar lisowu mwaal, ar fel ngeni kot chofona, are ar rikiiti och afalafal ese pwung.
6. Ewe langepwi mi mak lon sopwun 4 a alisi aramas ar repwe weweiti met?
6 Sopwun 4 a awora eu langepwi mi lingemwarar ussun an Jiowa Kot we leenien nemenem lon lang. A ekis aneloi mesach ussun lingen Jiowa me ewe kokkotun nemenem lon lang epwe aea. Ekkewe sou nemenem mi mwarini mwarin nemenem ra mommot won en me an leenien nemenem mi pwelli ewe leenien nemenem won mettoch meinisin a nom lukalaper, iwe, ra asamolu Jiowa me ra apasa: “Mi fich ngonuk, Jiowa, pwal mwo nge ach Kot, pwe kopwe angei ewe ling me ewe itoch me ewe manaman, pun ka forata mettoch meinisin, iwe, pokiten letipom ra fisita me ra foruta.”—Pwarata 4:11, NW.
7. (a) Ewe chonlang a peppesei chon fonufan ar repwe fet? (b) Ifa eu kinikin mi lamot lon ach angangen asukula aramas?
7 Ita ina eu mettoch mi lamot ngeni aramas ikenai? Ewer, fokkun ina. Ika ra mochen kuna manau fan ewe Muu mi Nemenem Engerou Ier, repwe fori minne ewe “chonlang mi akkas lukalapen lang” a esilefeili: “Niuokkusiti Kot me alinga i, pun ewe kulokun kapwung seni i a fen war.” (Pwarata 14:6, 7, NW) Eu me lein ekkewe kokkot lapalap Chon Pwarata Jiowa ra ekiekin apwonueta lon ar angangen asukula aramas lon Paipel, iei ar alisi “ir mi nonnom won fonufan” pwe repwe silei me fel ngeni Jiowa, nguuri wiisan we, wiisen Sou Forata Mettoch Meinisin, me tipemecheresin anomur fan an nemenem mi pwung.
Ewe Lam mi Fichiiti An Aramas repwe Asamolu
8. (a) Mei fet lapalapen Kraist lon sopwun 5 me 6? (b) Meinisin mi auseling ngeni ekkewe poraus mi apwapwa repwe tongeni kaeo menni lesen seni ena langepwi?
8 Sopwun 5 me 6 ra awewei pwe Jises Kraist a ussun emon Lam mi fich ngeni an epwe suuki echo taropwe mi nnum, nge a wor fisu minen pwau won, iwe, a pwaari lon kapas awewe ekkewe mettoch mi fiffis lon ach ei fansoun. (Alollo ngeni Jon 1:29.) Iei alon ekkewe mongungu lon lang ngeni ei Lam lon kapas awewe: “Mi fich ngonuk om kopwe angei ewe taropwe mi nnum me suuki ekkewe minen pwau won, pun ka nninniilo me ren chchaom ka moni aramas fan iten Kot seni iteiten einang me fos me aramas me muu, iwe, ka seikiireta pwe repwe eu muu me samol fel, iwe, repwe nemenem lon ewe wiis king won fonufan.” (Pwarata 5:9, 10) Ei langepwi a aiti ngenikich pwe ren chchaan Kraist mi niniilo, ekkoch aramas seni sokkun einang meinisin ra kokko pwe repwe fiti i lon lang, iwe, repwe “nemenem lon ewe wiis king won fonufan.” (Alollo ngeni Pwarata 1:5, 6.) Nampaan chon ena mwich mi kauk iteiter a pwalo mwirin lon ewe puken Pwarata.
9. Mei fet lapalapen Kraist lon sopwun 6
9 Lon chok ena langepwi, a pwalo pwe Kraist a mwarini mwarin nemenem, nge a wawa emon oris mi pwech, iwe, a ssalo pwe epwe fori an “angangen akkuf me awesi an akkuf.” Sia pwapwa pwe i epwe amoielo ekkewe mettoch mi ngau ekkewe pwal ulumon chon wawa oris lon epwe Apocalypse ra liosueta, nge ar sassa a fen atoto maun, lengita, me malo ngeni aramas poputa seni ewe ier mi lamot, 1914. (Pwarata 6:1-8) Wiisen Kraist mi sokkolo watteen, nge i ewe Lamen Kot, fan iten ewe angangen amanaua aramas me pwonutaan an Jiowa kkewe kokkot mi amwarar eu itelapen ewe angangen asukula aramas ussun Paipel Chon Pwarata Jiowa ra eani.
10. (a) Menni poraus mi lamot a mak lon sopwun 7? (b) Met Kraist a apasa ussun ir mi angei ewe Muu?
10 Lon sopwun 7 a wesewesen wor poraus mi apwapwa. Lon chok ewe puken Pwarata sia kuna nampaan chokkewe Jises a eita ngeniir ewe “mwich mi kisikis,” iwe, ina ewe mwich Semen ewe Lam a ngeni ewe Muu. (Luk 12:32; 22:28-30) Jiowa Kot a mecheniir ren an we ngun mi fel. (2 Korint 1:21, 22) Ewe aposel Jon, ewe mi angei ewe puken Pwarata, a anneta pwe “Ua rong nampaan chokkewe mi mechen, ipuku faik me ruaanu ngerou.” (Pwarata 7:4, NW) Ena nampa mi affatetiu a letelo lon pwal eu sopwun mwirin, iwe, a apasa pwe ina kapachelapen ir mi “kamo me lein chon fonufan” pwe repwe eti ewe Lam le nemenem won ewe Chuuk Saion lon lang. (Pwarata 14:1-4) A kan ffatangau me lukulukungau met ekkewe lamalamen Kirisentom ra eani awewe ussun ena nampa, nge iei alon ewe sou kaeo Paipel itan E. W. Bullinger ussun ena nampa: “A chok makketiu minne a wenewenen enlet: eu nampa mi wesewesen affat nge a sokkofesen me chon eu mwich ese affatetiu iteiter lon chok ei sopwun.”
11. (a) Ifa ewe poraus mi apwapwa a mak lon sopwun 7? (b) Met sokkun apilukuluk a suuk ngeni chon ewe “mwich mi lapalap”?
11 Bullinger a kapas ussun menni mwich ese affatetiu iteiter? Lon wokisin 9, iei makkeien ewe aposel Jon: “Mwirin ekkeei mettoch ua kuna, iwe, nengeni! eu mwich mi lapalap, nge esor emon mwan mi tongeni alleani iteiter, seni muu me einang me aramas me fos meinisin.” (Pwarata 7:9) Chon ena mwich mi lapalap, ir seni ia, mei fet lapalapen ar ukkuta mwen Kot, me met epwe fis ngeniir lon mwach kkan? Minne ewe apocalypse a apasa eu poraus allim ngeni ir mi nonnom won fonufan. Sia alleani pwe “Ikkeei ir chokkewe mi towu seni ewe riaffou mi lapalap, me ra fen sopuni ufer me apwecherelo lon chchaan ewe Lam.” Ren ar luku chchaan Jises mi niniilo, repwe kuna tumun atun “ewe riaffou mi lapalap.” Kraist “epwe emmweniir ngeni ekkewe pupuun konikin manau. Iwe, Kot epwe tolu seni meser chonun mas meinisin.” (Pwarata 7:14-17) Ewer, fite milion aramas mi manau ikenai repwe tongeni choni ewe mwichen aramas ese kauk iteiter, nge repwe kuna manau lupwen ei otot minen lom epwe sopwolo. Lupwen repwe nom fan nemenien ewe King Jises Kraist atun an Engerou Ierin Nemenem, i epwe emmweniir ngeni manau esemuch won fonufan. Esap ina och poraus allim?
“An kkewe Apwung mi Enlet me Pwung”
12, 13. (a) Met masouen sopwun 8 tori 19? (b) Pwata aramas mi tipewenechar resap lolilen ren ekkena sokkun oesini?
12 Sopwun 8 tori 19 a kan ameef ngeni aramas pwe ewe puken Apocalypse, are Pwarata, eu puk mi oesini ussun ekkewe minen efeiengau mi fokkun aniuaniu. A wor porausen apwung mi fokkun chou (mi liosutiu ren ttikin rappwa, mettoch mi eriaffou, me sepi mi ur ren songen lang) mi weneiti sokkopaten mettoch lon ewe otot Setan a efisata. Ekkena apwung repwe akkom pwonuta ngeni lamalam mi chofona (“Papilon mi Lapalap”), iwe mwirin, ngeni ekkewe muu mi ngau, nge ir mi liosutiu ren manmwocho.—Pwarata 13:1, 2; 17:5-7, 15, 16.a
13 Ekkena sopwun ra awewei ewe angangen alimelim lon lang, iwe, Setan me noun kkewe timon ra koturutiu orun fonufan. A awora ewe eu chok awewe mi pwung ren ewe riaffou mi sokkolo watteen won fonufan poputa seni 1914. (Pwarata 12:7-12) Ra pwal awewei lon kapas awewe, kataloon an Setan we otot mi ngau won fonufan. (Pwarata 19:19-21) Ekkewe aramas mi tipewen repwe ita ruko ren ekkena mettoch mi amairu? Aapw, pun atun an epwe pwonuta an Kot kkewe apwung, eu mwichen chonlang epwe kota: “Mwareiti Jah, ami kkana aramas! Ewe angangen amanau me ewe ling me ewe manaman ra popu seni ach Kot, pun an kkewe apwung mi enlet me pwung.”—Pwarata 19:1, 2.
14, 15. (a) Ifa ussun sopwoloon ei otot mi ngau epwe pwonuta fan pwung? (b) Pwata ei kinikin lon ewe Apocalypse epwe efisata chengel ren aramas mi tipewenechar?
14 Jiowa esap efisata eu otot mi pwung ika ese akkom amoielo seni fonufan ir kkewe mi akkatteri fonufan. (Pwarata 11:17, 18; 19:11-16; 20:1, 2) Iwe nge, esor emon aramas are muu mi eani ewe pwuung are manaman fan iten an epwe tufichin fori ena mettoch. Jiowa chok me noun we King me Sou Kapwung mi seikita, Jises Kraist, repwe tongeni fori ena mettoch fan pwung.—2 Tesalonika 1:6-9.
15 Ussun ewe Apocalypse a affata, letipen Jiowa pwe epwe asopwalo ei otot mi ngau. Ena mettoch epwe ita efisata chengel ngeni ekkewe mwan me fefin mi “ngungures me letipechou ren ekkewe mettoch meinisin mi anioput aramas ra foffori.” (Isikiel 9:4, NW) Ena mettoch epwe ita ameef ngeniir lamoten ar repwe auseling ngeni ewe kokko seni ewe chonlang mi uwei poraus mi apwapwa, nge iei ewe poraus a esiletiu: “Niuokkusiti Kot . . . pun kulokun ewe kapwung seni i a fen war, iwe, fel ngeni ewe Emon mi forata lang me fonufan.” (Pwarata 14:7, NW) Amwo ekkena sokkun aramas repwe fel ngeni me angang ngeni Jiowa fitifengen me noun kkewe Chon Pwarata, “ir mi alleasochisi an Kot kkewe alluk me ir mi eani ewe angangen pwarata ussun Jises.”—Pwarata 12:17, NW.
Ewe Engerou Ierin Nemenem mi Ling
16. (a) Pwata ekkewe lamalamen Kirisentom ra fen monelo ewe apilukuluk fan iten ewe Engerou Ier? (b) Pwata Chon Pwarata Jiowa ra luku pwe ewe iotekin emmwen epwe polu?
16 Lon sopwun 20 tori 22 lon ewe puken Pwarata, a mak ewe longolong seni Paipel fan iten an aramas repwe eani apilukuluk won ewe Engerou Ier. Ina ewe eu chok kinikin lon Paipel mi wesewesen kapas ussun eu fansoun mi ukuukun engerou ier ttaman, iwe, epwe akkom mwen ewe fansoun pwapwa esemuch lon lang me pwal won fonufan. Ekkewe lamalamen Kirisentom ra fen monelo ewe apilukuluk fan iten ewe Engerou Ier. Pokiten ar eani afalafal pwe ekkewe mi pwung repwe feita lang me ekkewe mi ngau repwe feitiu lon ell, esor ewe apilukuluk fan iten eu paratis won fonufan. Ewe iotekin emmwen, ewe mi tingor pwe “letipen [Kot] epwe pwonuta won fonufan ussun an a pwonuta lon lang,” ese chuen wor aucheaan ngeni chommong chon ekkewe lamalamen Kirisentom. (Mattu 6:10, New International Version) Nge esap ina ussun Chon Pwarata Jiowa. Ra wesewesen luku pwe Jiowa Kot ese forata fonufan pwe epwe “poon,” nge “epwe wor chon nonnom won.” (Aisea 45:12, 18) Ina minne, ekkewe oesini lom lom, ewe iotekin emmwen, me ewe apilukuluk fan iten ewe Engerou Ier lon ewe puken Pwarata ra tipeeufengen. Lon an we Engerou Ierin Nemenem, Kraist epwe pi pwe letipen Jiowa epwe pwonuta won fonufan, ussun an epwe fen pwonuta akkom lon lang.
17. Met a affata pwe ei kapas “engerou ier” kapas wesewesan?
17 Ewe kapas “engerou ier” a mak fan wonu lon ekkewe fisu wokisin mi akkom lon Pwarata sopwun 20. A lamot pwe ei kapas “ekkewe” a mak me mwan, pun a affata pwe a wewe ngeni wesewesen engerou ier, nge esap ina och fansoun ese ffat ttaman, nge chommong sou awewe lon Kirisentom ra mochen pwe sipwe luku ena. Met epwe fis lon ekkewe Engerou Ier? Akkom, epwe ukutiu an Setan angang lon unusen ena fansoun. (Pwarata 20:1-3; alollo ngeni Ipru 2:14.) Ina wesewesen eu poraus allim!
18. (a) Pwata sipwe tongeni eita ngeni ewe Engerou Ier eu “ranin” kapwung? (b) Met epwe fis le sopwoloon ekkewe engerou ier
18 Pokiten ir mi “nemenem lon ewe wiis king fitifengen me i [Kraist] ren ewe engerou ier” repwe “seikita sou kapwung,” iwe, a enlet pwe ei fansoun eu “ranin” kapwung mi ukuukun engerou ier ttaman. (Pwarata 20:4, 6; alollo ngeni Fofor 17:31; 2 Piter 3:8.) Ekkewe mi malo repwe manausefal, iwe, repwe kapwung fitifengen me ekkewe mi manau mwirin “ewe riaffou mi lapalap” me ren ar kkewe foffor atun ena fansoun. (Pwarata 20:12, 13) Le sopwoloon ekkewe engerou ier, Setan epwe musulo ren an epwe wor eu saingoon sossot ngeni aramas, iwe mwirin, ir me noun kkewe timon, pwal io kkan mi u ngeni Kot ren ar peni i repwe kuna malo fochofoch. (Pwarata 20:7-10) Iten ekkewe aramas mi tuppwol fan ewe sossot epwe makfocholo lon “ewe puken manau” me epwe suuk ngeniir ewe al ngeni manau esemuch mi apwapwa, iwe, repwe angang ngeni me fel ngeni Jiowa lon eu paratis won fonufan.—Pwarata 20:14, 15; Kol Fel 37:9, 29; Aisea 66:22, 23.
19. (a) Pwata esap wor ach tipemwaramwar pwe ekkewe pwon mi amwarar lon ewe puken Pwarata repwe wesewesen pwonuta? (b) Met sipwe kaeo ussun lon ena eu lesen mwirin ei?
19 Ikkena ekkewe poraus mi apwapwa mi mak lon ewe Apocalypse. Esap ir pwon mi poon seni aramas. Iei makkeien ewe aposel Jon: “Ewe Emon mi mommot won ewe leenien nemenem a apasa: ‘Nengeni! Ua kan asefou mettoch meinisin.’ A pwal apasa: ‘Ke le makkei, pun ekkeei kapas mi tuppwol me enlet.’” (Pwarata 21:5) Met sipwe fori ren ach sipwe kapachelong lon pwonutaan ekkena poraus mi apwapwa? A wor chommong fon lon ewe puken Pwarata ren ir mi mochen apwapwai Kot. Ach akkapwonueta ekkena fon epwe atoto pwapwa mi somolo, iei me pwal tori feilfeilo chok, ussun ena eu lesen mwirin ei epwe affata.
[Pworous fan]
a Ren och awewe mi unus fan iten ewe puken Pwarata, pi ewe puk Revelation—Its Grand Climax At Hand!, mi for lon 1988 ren ewe Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Enniwili Poraus
◻ Ikkefa ekkewe poraus enlet mi mak lon ewe puken Pwarata sopwun 4 tori 6, nge ir eu kinikin mi lamot lon ekkewe poraus mi apwapwa?
◻ Ikkefa ekkewe poraus mi apwapwa a mak lon Pwarata sopwun 7?
◻ Pwata aramas mi tipewenechar resap lolilen ren ekkewe porausen kapwung lon Pwarata?
◻ Ifa ussun ewe Engerou Ier epwe eu “ranin” kapwung?
[Sasing lon pekin taropwe 20]
Ewe King Jises Kraist epwe unusen amoielo seni fonufan maun, lengita, me malo