Sipwe Chon Allea Mi Pwapwa, Chon Alleani Ewe Puken Pwarata
“Mi pwapwa ewe emon mi leuwommong le alleani ei oesini me ir mi rong kapasan, me ir mi akkapwonueta ekkewe mettoch mi mak lon.”—PWARATA 1:3 New World Translation.
1. Mei fet nonnomun Jon lupwen a makkei ewe puken Pwarata, me met popun a mak ekkena langepwi?
“NGANG JON . . . ua nom won ewe to itan Patmos ren ai kapas ussun Kot me ai angangen pwarata ussun Jises.” (Pwarata 1:9) A ina ussun nonnomun ewe aposel Jon lupwen a makkei ewe puken Apocalypse, are Pwarata. Aramas ra ekieki pwe a choisa won Patmos atun nemenemen Domitian, ewe Emperor seni Rom (81-96 C.E.), ewe mi eriani aramas pwe repwe fel ngeni ewe emperor me a wiliiti emon chon eriaffoua chon Kraist. Lupwen Jon a nonnom won Patmos, a tori atewe eu tettelin langepwi, iwe, a makkeretiu. Sap minne a makkeretiu pwe epwe aniua ekkewe popun chon Kraist, nge fan iten an epwe apochokkulereta, aururuur, me peppeser pokiten ekkewe sossot ra kuna me ekkewe repwap kuna lon fansoun mwer.—Fofor 28:22; Pwarata 1:4; 2:3, 9, 10, 13.
2. Pwata minne a fis ngeni Jon me chienan kkewe chon Kraist a lamot ngeni chon Kraist mi manau ikenai?
2 Minne a fiffis atun an we a mak ena puken Paipel a mmen lamot ngeni chon Kraist mi manau ikenai. Jon a kalapus pokiten i emon chon pwarata fan iten Jiowa me Noun we, Kraist Jises. Ir me chienan kkewe chon Kraist ra kuna watte oput pun inaamwo ika ra achocho le apwonueta wiiser ngeni ewe muu, nge rese tongeni fel ngeni ewe emperor. (Luk 4:8) Lon ekkoch fonu, chon Kraist mi enlet ikenai ra kuna ena sokkun mettoch, weween, ewe Muu a pwisin meefi pwe a wor an pwuung le filata minne a “pwung fan iten angangen lamalam.” Ina minne, a eu minen aururu aramas ekkewe kapas mi mak le poputaan ewe puken Pwarata: “Mi pwapwa ewe emon mi leuwommong le alleani ei oesini me ir mi rong kapasan, me ir mi akkapwonueta ekkewe mettoch mi mak lon; pun ewe fansoun mi kefilita a arapoto.” (Pwarata 1:3) Ewer, ekkewe chon allea mi auselingoch me rongosich, chon alleani ewe puken Pwarata, repwe tongeni kuna pwapwa mi enlet me chommong feioch.
3. Io ewe Chon Awora ewe puken Pwarata Jon a angei?
3 Io wesewesen ewe Chon Awora ewe puken Pwarata, me met a nounou le esiletiu ngeni aramas? Ewe aewin wokisin a erenikich: “Eu pwarata seni Jises Kraist, minne Kot a ngeni i, pwe epwe aiti ngeni noun kkewe chon angang ekkewe mettoch epwele fis. Iwe, a tinalo noun we chonlang me a wiisen esilei ngeni noun we chon angang Jon lon esissin kkana.” (Pwarata 1:1, NW) Sipwe chok apasa pwe Jiowa Kot wesewesen ewe Chon Awora ewe puken Pwarata, iwe, a ngeni Jises, me Jises a esilei ngeni Jon ren an nounou emon chonlang. Ach kuttafichi pwal och porausan a pwarata pwe Jises a pwal aea ewe ngun mi fel pwe epwe esilei ngeni ekkewe mwichefel ekkoch poraus me uwei ngeni Jon ekkewe langepwi.—Pwarata 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22; 4:2; 17:3; 21:10; alollo ngeni Fofor 2:33.
4. Ifa ussun Jiowa a ekkemmweni noun kkewe aramas ikenai ussun lom?
4 Jiowa a chuen nonnounou Noun we, “mokuren ewe mwichefel,” le asukula noun kkewe chon angang won fonufan. (Efisus 5:23; Aisea 54:13; Jon 6:45) Jiowa a pwal aea an we ngun mi fel le asukula noun kkewe aramas. (Jon 15:26; 1 Korint 2:10) Iwe, ussun an Jises nounou “noun we chon angang Jon” pwe epwe uwei ngeni ekkewe mwichefel lon ewe aewin senturi mongoon ngun mi apochokkulereta, iwe, a pwal ina ussun an nounou “ewe chon angang mi tuppwol me tipachchem,” weween, “pwiin kkewe” mi kepit won fonufan, le awora ngeni noun kkewe chon angang me chiener kkewe “mongo lon fansoun mi fich.” (Mattu 24:45-47; 25:40) Mi pwapwa ir mi silei ika io ewe Chon Awora ekkewe ‘liffang mi murinno’ sia kan akkangei, weween, ewe mongoon ngun me minne a nounou le awora ena mongo.—Jemes 1:17.
Ekkewe Mwichefel mi Nom fan An Kraist Emmwen
5. (a) Ekkewe mwichefelin Kraist me nour kkewe chon mas ra ussun chok met? (b) Inaamwo ika aramas rese unusoch, nge met epwe alapalo ach pwapwa?
5 Lon ekkewe sopwun le poputaan ewe puken Pwarata, ekkewe mwichefelin Kraist ra ussun lamp. Nour kkewe chon mas ra ussun chonlang (chon uwei poraus) me fuu. (Pwarata 1:20)a Kraist a kapas ussun pwisin i lupwen a ereni Jon an epwe makkei pwe “Ikkeei ekkewe mettoch atewe a apasa, ewe mi kamwoch ekkewe fisu fuu lon poumwanin, ewe emon mi feffetal lein ekkewe fisu lamp kolt.” (Pwarata 2:1) Ekkewe fisu poraus mi titiilo ngeni ekkewe fisu mwichefel lon Asia a pwarata pwe lon ewe aewin senturi C.E., ekkewe mwichefel me nour kkewe elter a wor mettoch ra pochokkul me apwangapwang lon. A pwal ina ussur ikenai. Ina popun, epwe lapalo ach pwapwa ika sisap monuki fan eu pwe Kraist, Mokurach, a nonnom lein ekkewe mwichefel. A silei mettoch meinisin mi fiffis. Lon kapas awewe, ekkewe chon mas ra nom “lon poumwanin,” weween, ra nom fan an nemenem me emmwen, iwe, repwe atittin mwen mesan ren lapalapen ar angang ngeni ekkewe mwichefel.—Fofor 20:28; Ipru 13:17.
6. Met a affata pwe sap minne ekkewe chon mas chok repwe atittin mwen mesen Kraist?
6 Iwe nge, sipwe otupu pwisin kich ika sipwe ekieki pwe ekkewe chon mas chok repwe atittin mwen mesen Kraist ren ar kkewe foffor. Iei alon Kraist lon eu me lein an kkewe poraus: “Meinisin ekkewe mwichefel repwe silei pwe ngang ewe emon mi atittina ewe foun rupwung me ewe letip, iwe, upwe ngeni emon me emon leimi me ren en me fofforun kkewe.” (Pwarata 2:23) Ina eu ourour me eu kapasen apochokkul—eu ourour pwe Kraist a silei ekiekich leutuch, me eu kapasen apochokkul pun a anneta pwe Kraist a silei ussun ach angang weires me epwe efeiochukich ika sipwe foffori minne chok sia tufich ngeni.—Mark 14:6-9; Luk 21:3, 4.
7. Ifa ussun ekkewe chon Kraist lon Filatelfia ra ‘amwochu ewe kapas ussun likituun Kraist’?
7 Esor fon lon an Kraist poraus ngeni ewe mwichefelin Filatelfia mi nom lon ewe telinimw Litia, nge a wor eu pwon lon epwe ita wesewesen auchea ngenikich. “Pokiten ka fen tumunu ewe kapas ussun ai likiitu, upwe pwal tumunuk seni ewe kulokun sossot, ewe epwe feito won unusen fonufan, pwe epwe wor eu sossot won ir mi nonnom won fonufan.” (Pwarata 3:10) Ewe kapasen Kriik fan iten “tumunu ewe kapas ussun ai likiitu” a pwal tongeni wewe ngeni “tumunu minne ua apasa ussun likiitu.” Wokisin 8 a ussun ita apasa pwe ekkewe chon Kraist lon Filatelfia rese chok alleasochisi an Kraist kkewe alluk, nge ra pwal apwonueta an fon pwe repwe pwisin likiitu fan ar lukuluk.—Mattu 10:22; Luk 21:19.
8. (a) Ifa an Jises pwon ngeni ekkewe chon Kraist lon Filatelfia? (b) “Ewe kulokun sossot” a kan kku io ikenai?
8 Jises a pwal apasa pwe epwe tumunur seni “ewe kulokun sossot.” Ese wesewesen ffat weween alon ngeni ekkena chon Kraist lom. Inaamwo ika a ekis ukutiu an aramas eriaffour mwirin maloon Domitian lon 96 C.E., nge a poputa eu minefoon fansoun eriaffou fan Trajan (98-117 C.E.) iwe, ese mwaal a torir pwal fitu sossot. Nge ewe “kulokun sossot” mi lap seni meinisin epwe fis lon “ranin ewe Samol” atun “ewe fansoun sopwoloon,” iwe, sia tikeri ena fansoun iei. (Pwarata 1:10; Taniel 12:4) Chon Kraist mi kepit ra kuna eu fansoun sossot le atun me pwal mwirin ewe Aewin Maunen Fonufan. Iwe nge, “ewe kulokun sossot” mi chuen sopwosopwolo iei. A kku “unusen fonufan meinisin,” pachelong ekkewe fite milion lon ewe mwich mi lapalap, nge ra eani ewe apilukulukun ar repwe kuna manau mwirin ewe riaffou mi lapalap. (Pwarata 3:10; 7:9, 14) Sipwe pwapwa ika sipwe ‘tumunu met Jises a apasa ussun likiitu,’ weween, “Ewe emon mi likiitu tori sopwoloon, ina i ewe emon epwe kuna manau.”—Mattu 24:13, NW.
Pwapwa le Anomukich fan Nemenien Jiowa
9, 10. (a) Ifa ussun ewe langepwi ussun an Jiowa leenien nemenem epwe ita kku manauach? (b) Ifa ussun ach akkalleani ewe puken Pwarata epwe tongeni alapalo ach pwapwa?
9 Ewe langepwi ussun an Jiowa leenien nemenem me ir mi nom ren i lon lang lon sopwun 4 me 5 epwe ita eu minen eingeing ngenikich. Sipwe ita ingeiti ekkewe kapasen mwareiti Kot ekkewe chonlang mi manaman ra apasata pokiten ar chengel lon ar anomur fan an Jiowa nemenem mi pwung. (Pwarata 4:8-11) Leuwach epwe ita kapachelong lein ir mi apasa: “Ewe feioch me ewe iteuoch me ewe ling me ewe manaman ngeni ewe Emon mi mommot won ewe leenien nemenem me pwal ngeni ewe Lam tori feilfeilo, feilfeilo chok.”—Pwarata 5:13.
10 A wewe ngeni ach sipwe chengel le anomukich fan letipen Jiowa lon mettoch meinisin. Iei makkeien ewe aposel Paul: “Minne chok oupwe fori lon kapas are lon angang, oupwe fori mettoch meinisin fan iten ewe Samol Jises, me oupwe kilisou ngeni Kot ewe Sam ren atewe.” (Kolose 3:17) Ach akkalleani ewe puken Pwarata epwe enletin atoto rech pwapwa ika lon alollolun ekiekich me letipach sipwe nguuri an Jiowa nemenem me afanni letipan lon unusen manauach.
11, 12. (a) Ifa ussun an Setan otot won fonufan epwe chech me kataalo? (b) Me ren Pwarata sopwun 7, io epwe “tongeni uta” lon ena fansoun?
11 Pwapwa lon manauen aramas me pwal lon unuselapen fonufan me lang a longolong won alleasochis ngeni an Jiowa nemenem fan chengel. Ekiselo chok eu watteen chechchechin fonufan lon kapas awewe epwe achchecha unusen an Setan we otot won fonufan, iwe, epwe ataielo. Esap wor leenien op ren aramas ika rese mochen alleasochisi an Kraist we Muu lon lang, ewe mi tupuni an Kot nemenem mi pwung. Iei alon ewe oesini: “Ekkewe king won fonufan me ekkewe nouwiis me ekkewe meilapen sounfiu me ir mi pisekisek me ir mi pochokkul me iteiten chon kichiwel me chon kepichilo ra pwisin aoper lon ekkewe pwokungo me lon ekkewe achau won chuuk kkana. Iwe, ra apasa ngeni ekkewe chuuk me achau: ‘Ou oturukemietiu woom me aopakem seni ewe Emon mi mommot won ewe leenien nemenem me pwal seni songen ewe Lam, pun ewe ran mi lapalap, ranin ar song a fen war, iwe, ita io epwe tongeni uta?’”—Pwarata 6:12, 15-17, NW.
12 Ren ena kapas eis, lon ewe sopwun mwirin, ewe aposel Jon a awewei lapalapen ir mi kapachelong lon ewe mwich mi lapalap, nge ir mi towu seni ewe riaffou mi lapalap, iwe, a makkei pwe ir mi “ukkuta mwen ewe leenien nemenem me mwen ewe Lam.” (Pwarata 7:9, 14, 15) Ar ukkuta mwen an Kot we leenien nemenem a affata pwe ir mi nguuri ena leenien nemenem me ra unusen alleasochisi an Jiowa nemenem. Ina popun, ra uoch mwer.
13. (a) A lap me lein chon fonufan ra feffel ngeni met, me ewe esissin won chamwer are won pour a liosueta met? (b) Iwe, pwata epwe lamot likiitu?
13 Iwe nge, sopwun 13 a affata pwe lusun chon fonufan ra kan fel ngeni an Setan we ototen nemenem, ewe mi liosutiu ren emon manmwocho. Ra angei eu esissin won “chamwer” are won “pour,” nge a pwarata pwe ren ar ekiek me foffor ra peni ena otot. (Pwarata 13:1-8, 16, 17) Iwe, sopwun 14 a pwal apasa: “Ika emon epwe fel ngeni ewe manmwocho me liosun we, me a angei eu esissin won chamwan are won poun, epwe pwal un seni wainen songen Kot, ewe mi niniilong lon kapen an song . . . Iei weween likiitu ren chokkewe mi fel, ir mi alleasochisi an Kot kkewe alluk me lukuen Jises.” (Pwarata 14:9, 10, 12, NW) Iwe, feil, feil, iei ewe kapas eis epwe lapalo lamotan: Ka kan peppeni io? Jiowa me an nemenem are ewe ototen nemenem mi ngau ewe manmwocho a liosueta? Repwe pwapwa chokkewe rese angei esissinen ewe manmwocho me ir mi tuppwol le likiitu lon ar alleasochisi an Jiowa nemenem.
14, 15. Menni poraus a piita lon an ewe puken Pwarata awewei Armaketon, me ifa weween ngenikich?
14 Ekkewe sou nemenem won “unusen fonufan” ra feffeil ngeni ar repwe sapefengen me Jiowa fan iten an epwe ffatolo ika io a wor an pwuung le nemeni mettoch meinisin. Ina ewe fansoun Armaketon, “ewe maun lon ewe ran mi lapalap, ranin ewe Kot mi Unusen Tekia.” (Pwarata 16:14, 16, NW) A kaimulo och poraus lon ena awewe ussun an ekkewe sou nemenem won fonufan mumufengen pwe repwe maun ngeni Jiowa. Jises a fosolong lon ewe langepwi, iwe, iei alon: “Nengeni! Upwe war ussun emon chon sola. Mi pwapwa ewe emon mi nennelo me a amwochu ufan kkewe, pwe esap selelo le fetal me aramas repwe nengeni asauan.” (Pwarata 16:15, NW) Eli ina och kapas awewe mi popu seni ekkewe chon Lifai mi wiisen chon mas lon ewe imwen fel, nge aramas ra pwiliti senir ufer kkewe me ra asauer won al ika ra onnut atun ar fansoun mammas.
15 A ffat ei poraus: Ika sia mochen kuna manau atun Armaketon, sipwe nennelo lon pekin ngun me amwochu ufach kkewe lon kapas awewe, ewe mi affata pwe kich Chon Pwarata mi tuppwol ngeni Jiowa Kot. Sipwe pwapwa ika sisap onnut lon pekin ngun me esap ukutiu ach achocho, nge sipwe tinikken le achoufetalei ewe “poraus allim esemuch” ussun poputaan an Kot we Muu.—Pwarata 14:6.
‘Mi Pwapwa Eka e Alleasochisi Ekkeei Kapas’
16. Pwata ekkewe saingoon sopwun lon Pwarata a akkaewin efisata pwapwa?
16 Chon allea mi pwapwa, chon alleani ewe puken Pwarata, repwe tongeni meefi chengel lupwen repwe alleani ekkewe saingoon sopwun mi awewei ach apilukuluk mi lingemwarar—eu minefoon lang me eu minefoon fonufan, weween, eu Muu mi pwung lon lang, nge a nennemenem won eu minefoon mwichen aramas mi limoch, iwe, ekkeei mettoch meinisin repwe mwareiti “Jiowa Kot, ewe mi Unusen Tekia.” (Pwarata 21:22) Lupwen a sopwolo ewe tettelin langepwi mi amwarar, iei alon ewe chonlang ngeni Jon: “Ekkeei kapas mi tuppwol me enlet; ewer, Jiowa ewe Koten ekkewe poraus mi fel seni ekkewe soufos a tinawu noun we chonlang pwe epwe aiti ngeni noun kkewe chon angang ekkewe mettoch epwe fis ekiselo chok. Iwe, nengeni! Ngang upwe muttir waroto. Mi pwapwa eka e alleasochisi kapasen ewe oesini lon ei taropwe.”—Pwarata 22:6, 7, NW.
17. (a) Menni kapasen alukuluk a mak lon Pwarata 22:6? (b) Sipwe tuttumunukich seni met?
17 Chon allea mi pwapwa, chon alleani ewe puken Pwarata repwe chechchemeni pwe kapas mi ussun chok ekkena ra mak le poputaan ewe “taropwe.” (Pwarata 1:1, 3) Ekkena kapas ra alukulukatiu ngenikich pwe meinisin “ekkewe mettoch” mi oesini ussun lon ei saingoon puken Paipel epwe “fis ekiselo chok.” Sia fen tikeri wesewesen mwirichikin ewe fansoun sopwoloon, ina minne, ese mwaal ekkewe mettoch mi lamot ewe puken Pwarata a oesini ussun epwele muttir fis. Ina popun, lukulukochun an Setan otot esap ita efisata ach onnut lon pekin ngun. Ewe chon allea mi mammasoch epwe chechchemeni ekkewe ourour mi mak lon ekkewe poraus mi titiilo ngeni ekkewe fisu mwichefel lon Asia me su seni mochenien pisek, fel ngeni kot chofona, lisowu mwaal, tipekop, me ekkan keangen lamalam mi rikilo.
18, 19. (a) Met popun Jises epwe chuen war, me menni apilukuluk Jon a mak ussun sia kan eani? (b) Met popun Jiowa epwe chuen “feito”?
18 Lon ewe puken Pwarata, fan fite Jises a apasa: “Ngang upwe muttir waroto.” (Pwarata 2:16; 3:11; 22:7, 20a) Epwe chuen war fan iten an epwe apwonueta ewe kapwung won Papilon mi Lapalap, won an Setan kokkotun nemenem, me pwal won aramas meinisin mi oput ar repwe nonnom fan an Jiowa nemenem, ewe mi pwalo iei lon ewe Muun Messaia. Leuwach a chu ngeni leuwen ewe aposel Jon, ewe mi kota: “Amen, Feito, Samol Jises.”—Pwarata 22:20b.
19 Iei alon Jiowa: “Nengeni! Upwe warekai, me ua uwei ewe liwin, iwe, upwe liwini ngeni emon me emon ren en me an angang.” (Pwarata 22:12, NW) Fansoun sipwe witiwiti ewe liwin mi lingemwarar, liwinin manau esemuch ren ach kapachelong lon minne mi pwonetiu, weween, ewe “minefoon lang” are ewe “fonufan sefo,” amwo sipwe tinikken le esilei ngeni meinisin aramas mi tipewenechar ei kokko: “‘Feito!’ Iwe, eka e kaka epwe feito; eka e mochen epwe angefatei ewe konikin manau.” (Pwarata 22:17, NW) Amwo repwe pwal wiliiti chon allea mi pwapwa, chon alleani ewe puken Pwarata, ewe puk mi fel me ewe mi ur ren poraus allim!
[Pworous fan]
a Pi Revelation—Its Grand Climax At Hand!, pekin taropwe 28-9, 136 (footnote).
Enniwili Poraus
◻ Met Jiowa a nounou le esiletiu ewe puken Pwarata, me met sipwe tongeni kaeo seni ena mettoch?
◻ Pwata sipwe pwapwa le alleani ekkewe poraus mi titiilo ngeni ekkewe fisu mwichefel lon Asia?
◻ Ifa ussun sipwe tongeni kuna tumun atun “ewe kulokun sossot”?
◻ Met sokkun pwapwa sipwe kuna ika sipwe alleasochisi ekkewe kapas mi mak lon ewe taropwe ewe puken Pwarata a nom lon?
[Sasing lon pekin taropwe 25]
Mi pwapwa ir mi sinneni ewe Chon Awora ewe poraus mi apwapwa
[Sasing lon pekin taropwe 28]
Mi pwapwa ewe emon mi nennennelo