“Tipatchem A Nom Ren Chokkewe Mi Tipetekison”
“Meeta Jiowa a kutta senikemi chinon chok pwe . . . oupwe tipetekison lon ami feffetal me ami Kot?”—MIKA 6:8, New World Translation.
1, 2. Ifa weween tipetekison, me ifa ussun a sokkofesen me lamalamtekia?
EMON APOSEL mi watte wiisan ese mochen alingalo pwisin i. Emon Chon Israel mi eani ewe wiis sou kapwung a apasa pwe i ewe emon mi kisikis lon imwen seman we. Ewe aramas mi lapalap seni meinisin won fonufan a apasa pwe an nemenem ese unus. Ekkeei ulumon ra pwaralo tipetekison.
2 Tipetekison mi sokkofesen me lamalamtekia. Emon mi tipetekison a silei ukuukun aucheaan me an kewe tufich me esor an lamalamtekia me eingeing. Ese lamalamtekia, sikasik, are ekimmong, nge a weweiti pwe mi aukuuk an kewe tufich. Iwe nge, a sufoliiti me ekieki meefien me ekiekin ekkewe ekkoch.
3. Ifa ussun tipatchem “a nom ren chokkewe mi tipetekison”?
3 Mei wor popun a mak lon ewe Paipel: “Tipatchem a nom ren chokkewe mi tipetekison.” (An Salomon Fos 11:2, NW) Emon mi tipetekison a tipatchem pokiten an foffori minne Kot a pwapwa ren, me a ti seni ewe ngunun lamalamtekia mi emmwen ngeni sufolungau. (An Salomon Fos 8:13; 1 Piter 5:5) Tipatchemen ach tipetekison a pwaalo lon manauen chommong lein noun Kot kewe aramas. Sipwe kaeo ussun ekkewe ulumon lon parakraf eu.
Paul—Emon ‘Chon Angang’ Me Emon ‘Chon Souan’
4. Ikkefa ekkewe wiis Paul a pwapwaiti?
4 Paul emon mi itefoulo me lein ekkewe Chon Kraist Loom. Atun an angangen afalafal a sai fite ngerou mwail won fonu me mattau me a popueta chommong mwichefel. Pwal och, Jiowa a efeiochu Paul ren an awora ngeni ekkewe langepwi me an tufichin fos lon sokkopaten kapas. (1 Korint 14:18; 2 Korint 12:1-5) A pwal nounou Paul le makkei ekkewe 14 taropwe ra wiliiti kinikinin ewe Tesin Krik. A ffat pwe an Paul kewe angang a fokkun lap seni ekkewe ekkoch aposel.—1 Korint 15:10.
5. Ifa ussun Paul a pwarata pwe a tipetekison?
5 Pokiten watteen an angang fan iten Kraist, neman ekkoch aramas repwe eani ekiek pwe Paul a fokkun pwapwaiti an itefoulo, pwal mwo nge sikasini an nemenem. Nge, esap ina ussun, pun Paul a tipetekison. A apasa pwe i a “kukkun seni ekkewe chon kuno meinisin,” me a pwal apasa: “Use fich ngeni ai upwe iteni ei it chon kuno, pun ua fen eriaffou ewe mwichefelin Kot.” (1 Korint 15:9) Pokiten an a eriaffou Chon Kraist me loom, Paul ese tongeni monuki watteen an Kot kirokiroch mi atufichi an epwe chiechioch ngeni Kot pwal ekkewe sokkopaten wiis a eani lon ewe angangen afalafal. (Jon 6:44; Efisus 2:8) Iwe, Paul ese pwal eani ekiek pwe ren watteen an angang epwe atekiata won ekkewe ekkoch.—1 Korint 9:16.
6. Ifa ussun Paul a pwaralo an tipetekison lon an kewe foffor ngeni ekkewe Chon Korint?
6 An Paul tipetekison a fokkun pwalo lupwen a alisi ekkewe Chon Korint. Ekkoch lein ekkewe Chon Korint ra fokkun ingeiti chokkewe mi itefoulo, kapachelong Sifas, Apollos, me Paul. (1 Korint 1:11-15) Nge Paul ese kutta are alamota ar mwareiti i. Lupwen a chuuriir ese feito ren an “sineilap kapasen tipatchem.” Paul a makkei ei poraus ussun pwisin i me chienan kewe: “Iei usun ami oupwe ekieki ngenikem usun chok chon angangen Kraist, o chon souani ekkewe monomonen Kot.”a—1 Korint 2:1-5; 4:1.
7. Ifa ussun Paul a pwarata tipetekison pwal mwo nge atun a awora fon?
7 Paul a pwal mwo nge tipetekison lupwen a wiisen awora fon me emmwen mi pochokkul. A tingorei chienan kewe Chon Kraist “ren umoumochun Kot,” me “pokiten tong” nge sap pokiten an nemenemen ussun emon aposel. (Rom 12:1, 2; Filemon 8, 9) Met popun a ina ussun an Paul fonoor? Pokiten a eani ekiek pwe a ‘etiir le angang chok’ nge ese eani ekiek pwe a ‘nemeni ar luku.’ (2 Korint 1:24) Lon ewe aewin senturi ewe mwichefelin Kraist a kon tongei Paul pokiten an tipetekison.—Fofor 20:36-38.
Ekiek Tekison Ussun Wiisach Kewe
8, 9. (a) Met popun sipwe tipetekison lon ach ekieki pwisin kich? (b) Ifa ussun chokkewe mei wor wiiser mi tongeni pwaralo tipetekison?
8 Paul a isetiu eu pisekin nengeni mi murinno fan iten Chon Kraist ikenai. Ese lifilifil wiisach kewe, sisap meefi pwe sia tekia seni ekkewe ekkoch. Paul a makkei: “Pun are emon epwe ekieki pwe mi wor itan, nge ese fen wor; iwe, a chok pwisin otupu i.” (Kalesia 6:3) Met popun? “Pun aramas meinisin ra tipis, o rese mo tori ewe lingen Kot.” (Rom 3:23; 5:12) Ewer, sisap monuki pwe kich meinisin sia fen alemwiri tipis me malo seni Atam. Och sokkun wiis esap atekiakicheta seni lapalapach mi tekison ussun chok chon tipis. (An Salomon Afalafal 9:2) Ussun chok ren Paul, an Kot umoumoch chok epwe tongeni atufichi ach chiechi ngeni Kot, pwal mwo ach eani och wiis lon ach angang ngeni Kot.—Rom 3:12, 24.
9 Pokiten emon mi tipetekison a weweiti ei poraus, esap pwapwaiti wiisan ussun chok pwe winnan are sikasini an kewe angang. (1 Korint 4:7) Lupwen epwe awora fon are emmwen, a fori ussun chok pwal emon chon angang—esap ussun sou nemenem. Epwe mwaal ika emon mi angangoch lon an angang epwe kutta an aramas mwareiti are alamota an chienan kewe chon luku mwareiti. (An Salomon Fos 25:27; Mattu 6:2-4) Ewe kapasen mwareiti seni ekkoch, ina ewe chok a murinno—lap seni ach sipwe tingor. Ika aramas repwe mwareiti kich, sisap poputa le eani ekiek tekia ussuch.—An Salomon Fos 27:2; Rom 12:3.
10. Awewei mwo ifa ussun ekkoch esor wiiser repwe tongeni “pisekisek lon luku.”
10 Lupwen sia eani eu wiis, tipetekison epwe alisikich ach sisap kon ekieki pwisin kich ren ach efisata ewe ekiek ren aramas pwe sopwochun ewe mwichefel a alongolong won ach kewe tufich me angang chok. Ren chok awewe, neman sia fokkun angangoch lon pekin sense. (Efisus 4:11, 12) Ren tipetekison sipwe weweiti pwe ekkoch ekkewe lesen mi auchea seni meinisin sia kaeo atun mwich resap pop seni an aramas afalafala kich. En, kese fen pochokkulelo lupwen ka kuna emon sam are in esor puluwan nge a fiffiti ekkewe mwich meinisin me noun kewe? Are emon mi letipengau iteitan, nge a fiffiti mwich ikaamwo a meefi pwe esor aucheaan pwisin manauan? Are ekkewe sarafo mi feffeita lon pekin ngun ikaamwo mi wor ekkewe etipetip mi ngau lon sukul me lon sopwur we? (Kol Fel 84:10) Neman ekkeei aramas esap ir ekkewe sia ekkekieki iteitan lon ewe mwichefel. Ekkewe ekkoch lon ewe mwichefel resap kon lien silei ekkewe sossotun luku ekkeei aramas ra kuna lon manauer. Iwe nge, neman ra “pisekisek lon luku” ussun chok ekkewe mi wor wiiser lon ewe mwichefel. (Jemes 2:5) Met a lamot seni meinisin ina ewe sokkun luku mi apwapwai Jiowa.—Mattu 10:22; 1 Korint 4:2.
Kition—Ewe Mi Kukkun Seni Meinisin Lon Imwen Seman
11. Ifa ussun Kition a pwaralo tipetekison lupwen ra fosfengen me noun Kot we chonlang?
11 Kition, emon aluwon mi pwora lon einangen Manasa, a manau atun eu fansoun fitikoko wachemuk lon uruwoon Israel. Israel a riaffou fisu ier fan nemenemen Mitian. Iwe nge, a tori ewe fansoun Jiowa epwe amanaua noun kewe aramas. Iwe, emon chonlang a pwa ngeni me a apasa: “Ewe Samol mi Lapalap a etuk, en sounfiu mi pwora.” Kition emon mi tipetekison me ese ekkekieki chok an ewe chonlang mwareiti i. Iwe, fan sufol, a ereni ewe chonlang: “Ai Samol, ika ewe Samol mi Lapalap a wesewesen etikem, pwota a fis ngenikem ekewe mettoch?” Ewe chonlang a affata ewe popun me a ereni Kition: “Kopwe feila lon om na pochokul o angasala chon Israel seni lepoun chon Mitian.” Ifa ussun Kition a polueni? Ese ekiekin le muttir feilo angasalo Israel ren an epwe wiliiti emon mi itefoulo lon fonuan we, nge a polueni: “Ai Samol, epwe ifa usun ai upwe tongeni amanaua chon Israel? Nengeni, ai eterekes a chokukun seni meinisin lon ewe ainangen Manasa, nge ngang ese wor manei lon ai famili.” A ifa me watteen an tipetekison!—Sou Kapwung 6:11-15.
12. Ifa ussun Kition a pwaralo mirit lupwen a apwonueta wiisan?
12 Mwen an a tiinalo Kition ngeni maun, Jiowa a sotuni i. Ifa ussun? A ereni Kition epwe ataielo an seman we rong ngeni Paal fengen me ewe ira mi pin unukkun ewe rong. Mi lamot Kition an epwe pwora le fori ena. Nge Kition a pwal pwaralo an tipetekison me mirit ren lapalapen an a fori. Kition ese fori an angang lupwen chommong aramas repwe kuna, nge a fori lepwin lupwen aramas resap kuna. A pwal pwaralo an tumunuoch ren lapalapen an apwonueta wiisan. Engol noun kewe chon angang ra eti i—neman ekkoch leir repwe mamasa atun ekkewe lusun ra alisi Kition le ataielo ewe rong me ewe ira mi pin.b Iwe, Kition a apwonueta wiisan me mwirin, Jiowa a nounou Kition le angasalo Israel seni Mitian.—Sou Kapwung 6:25-27.
Pwaralo Tipetekison Me Mirit
13, 14. (a) Ifa ussun sipwe pwaralo tipetekison lupwen sipwe wiiseni wiisach? (b) Ifa ussun Brother A. H. Macmillan a isetiu eu pisekin nengeni mi murinno ren tipetekison?
13 Sipwe tongeni kaeo seni an Kition tipetekison. Ren chok awewe, epwe ifa ussun ach ekiek lupwen epwe wor wiisach? Sipwe ekieki akkom ussun lamotach are ach itefoulo pokiten ach eani ewe wiis? Are sia ekiek fan tekison me iotek ika sipwe tongeni apwonueta ena wiis? Mei murinno ewe leenien appiru an pwiich we A. H. Macmillan, ewe a wes an angang won fonufan lon 1966. C. T. Russell, i ewe aemonun peresetenin ewe Watch Tower Society, a eisini Brother Macmillan ren an kewe ekiek ussun io epwe tongeni tumunuochu ewe angang lupwen Brother Russell ese nom. Atun ar fosfengen, Brother Macmillan esap mwo fan eu an epwe fos ussun pwisin i, nge epwe fokkun mecheres an epwe fori ena. Mwirin an porausfengen, Brother Russell a eis ngeni Brother Macmillan ika epwe etiwa ena wiis. “Ua uta chok lon ai use meefi,” Brother Macmillan a makkeei fite ier mwirin. “Ua wesewesen ekkekieki, me ua pwal ikkiotek ussun mwen ua ereni pwe upwe pwapwa le fori mettoch meinisin ua tufich ngeni ren ai upwe alisi i.”
14 Ekiselo chok mwirin, Brother Russell a malo, nge ese fen wor peresetenin ewe Watch Tower Society. Pokiten Brother Macmillan a siwili Brother Russell lon wiisan we atun an sailo lon an we saingoon fansoun afalafal, emon brother a ereni Brother Macmillan: “Mac, ka tongeni angei ena wiis. Pun ka wiisen tupuni Brother Russell lupwen ese nonnom ikei, me Brother Russell a erenikem pwe am aupwe fori met ka erenikem. Iwe, a lo nge ese liwin. Ese mwaal en ewe emon kopwe siwili Brother Russell.” Brother Macmillan a polueni: “Pwipwi, esap ina ussun met sipwe eani ekiek ussun ei mettoch. Ei angang, an chok ewe Samol me ewe wiis kopwe eani lon an we mwicheich ina ewe wiis ewe Samol a mochen ngonuk; me ua meefi pwe sap ngang ewe mwan fan iten ei wiis.” Mwirin, Brother Macmillan a peseer le filata pwal emon ren ewe wiis. Ussun chok Kition, Brother Macmillan a eani ekiek mi tekison lupwen a ekiek ussun pwisin i me ina ewe sokkun ekiek sipwe etiwa.
15. Ifa ussun sipwe pwarata mirit atun ach afalafala aramas?
15 Sipwe pwal tipetekison lon lapalapen ach apwonueta wiisach. Kition a mirit me a sotun an esap asonga ekkewe chon oput ika esor lamotan. Ussun we chok, lon ach angangen afalafal, sipwe tipetekison me mirit ren ifa ussun ach fos ngeni ekkewe ekkoch. Pwungun pwe sia fiti eu maun lon pekin ngun me sipwe ataielo “ekkewe leeni mi pochokkul” me “ekiek.” (2 Korint 10:4, 5) Nge sisap lamalamtekia lupwen sia fos ngeni aramas are ngeniir och popun repwe song lupwen ra rong ach poraus. Sipwe sufoliiti ar kewe ekiek, sotun le fos ussun ekkewe poraus sia tipeeu won, me menlapei minne mi positif lon ach poraus.—Fofor 22:1-3; 1 Korint 9:22; Pwarata 21:4.
Jises—Ewe Leenien Appiru Ren Tipetekison Mi Lap Seni Meinisin
16. Ifa ussun Jises a pwaralo tipetekison lupwen a ekieki pwisin an kewe tufich?
16 Jises Kraist ewe leenien appiru ren tipetekison mi lap seni meinisin.c Inaamwo ika a chiechioch me seman we nge Jises a muttir le apasa pwe esor an nemenem won ekkoch mettoch. (Jon 1:14) Ren chok awewe, chechchemeni mwo ewe fansoun inen Jemes me Jon we a tingor pwe noun kewe ruuemon repwe mottiu unukkun Jises lon muun we. Jises a apasa: “Ren mot peliefichi me peliemongi, use tongeni awisa.” (Mattu 20:20-23) Pwal eu fansoun, Jises a muttir le apasa: “Ngang use tongeni fori och seni pwisin ngang. . . . Use mo kutta pwisin letipei, pwe letipen ewe emon mi tinieito.”—Jon 5:30; 14:28; Filipai 2:5, 6.
17. Ifa ussun Jises a pwaralo tipetekison lon an kewe foffor ngeni aramas?
17 Jises a murinno seni aramas rese unusoch won mettoch meinisin, me a nom ren Jises manaman mi watte seni meinisin pokiten Seman we. Iwe nge, Jises a tipetekison lon an kewe foffor ngeni aramas. Ese amwareer ren pwaaloon an silelap. Jises a pwaralo an meefi meefier ren tong me a chechchemeni ar kewe osupwang. (Mattu 15:32; 26:40, 41; Mark 6:31) Iwe, inaamwo ika Jises emon mi unusoch nge, ese kutta foffor mi unusoch seni ekkewe ekkoch. Ese tingor seni ekkewe chon kaeo minne rese tufich le fori, me ese isetiu wor och wiis ese ki rer. (Jon 16:12) Ina ewe popun chommong aramas ra pochokkulelo lupwen ra chiechi ngeni Jises!—Mattu 11:29.
Akkappiru An Jises Pisekin Nengeni Ren Tipetekison
18, 19. Ifa ussun sipwe appiru an Jises tipetekison lon (a) ach ekiek ussun pwisin kich, me (b) lon ach kewe foffor ngeni aramas?
18 Ika ewe mwan mi lapalap seni meinisin a pwaralo tipetekison, iwe ita epwe pwal ina wiisach ach sipwe pwaralo tipetekison. Fan chommong, aramas rese unusoch nge rese mochen apasa pwe ar nemenem ese unus. Ika repwe appiru Jises, ekkewe Chon Kraist repwe achocho le wiliiti aramas mi tipetekison. Rese kon lamalamtekia ren ar rese mochen awiisa ngeni aramas mi fich ngeni och wis; are kon lamalamtekia me chipwang le etiwa ewe emmwen seni ekkewe mi wiisen awora. An ewe mwichefel kewe kokkot repwe tongeni tetteloch pokiten ar achocho le tipeeu.—1 Korint 14:40.
19 Tipetekison epwe alisata ach weweiti tufichingauen aramas me minne a lamot ngeniir. (Filipai 4:5) Neman mei wor ach kewe tufich nge ese pwal nom ren ekkewe ekkoch aramas. Iwe nge, ika sia tipetekison, sisap eani ekiek pwe aramas meinisin repwe angoch le fori och sokkun angang ussun chok kich. Pokiten ach silei pwe tufichin aramas mi aukuk, ach tipetekison epwe alisikich le weweiti sokkofesennin an aramas kewe tufich. Ussun met Piter a makkei: “Nge lap seni meinisin, oupwe likiitu lon ami tongfengen, pun tong a pwoluelo chommong tipis.”—1 Piter 4:8.
20. Met sipwe tongeni fori ika kich sia arro lamalamtekia?
20 Sia fen kaeo pwe tipatchem a nom ren chokkewe mi tipetekison. Nge, ifa ussun ika en emon mei arro lamalamtekia? Kosap letipengau. Kopwe appiru minne Tafit a fori. Tafit a eani iotek: “Kopwe pwal amwochu noum chon angang seni ekkewe tipisin lamalam tekia; kosap mut ngeni ir pwe repwe nemeniei!” (Kol Fel 19:13) Ren ach akkappiru aramas mi luku ussun Paul, Kition, me—lap seni meinisin—Jises Kraist, sipwe pwisin meefi enletin ekkewe kapas: “Tipatchem a nom ren chokkewe mi tipetekison.”—An Salomon Fos 11:2, NW.
[Ppii ekkewe pwóróus fan]
a Ewe kapas mi chiyaku seni kapasen Krik “chon angang” a tongeni weneiti emon chon kichiniwel a wiisen fotun me lon ewe leenien fotun a nom fanchikin ewe waa. Neman emon “chon souan” epwe eani wiis watte, eli epwe wiisen tumunu eu fonu watte. Iwe nge, lon ekiekin ewe masta, ewe chon souan emon kichiniwel ussun chok ewe chon fotun.
b Sisap ekieki pwe ita Kition a niuokkus ina popun a tumunuoch. Kition emon mi pwora ussun met a makketiu lon Ipru 11:32-38, i emon me lein ekkewe ra “pochokkuleta” me “wiliiti aramas pochokkul lon maun.”
c Pokiten a kapachelong lon ewe kapas tipetekison an emon weweiti pwe an kewe tufich mi aukuk, sisap tongeni apasa pwe ena weween tipetekison a weneiti Jiowa. Iwe nge, ese aukuk an Jiowa kewe tufich nge a chok atekisonaatiu.—Kol Fel 18:35.
En Mi Chechchemeni?
• Ifa weween tipetekison?
• Ifa ussun sipwe tongeni akkappiru an Paul tipetekison?
• Ifa ussun sia tongeni kaeo ussun tipetekison seni met Kition a fori?
• Ifa ussun Jises a isetiu ewe pisekin nengeni mi murinno seni meinisin ren tipetekison?
[Sasing lon pekin taropwe 25]
Chienan Paul kewe Chon Kraist ra tongei Paul pokiten an tipetekison
[Sasing lon pekin taropwe 27]
Kition a mirit lupwen a apwonueta letipen Kot we
[Sasing lon pekin taropwe 28]
Jises, Noun Kot we, a pwaralo tipetekison ren mettoch meinisin a fori