Ra Chüen Pöchökkülelo Lon Pekin Ngün Atun Ar Chinnap

“Ir mi fotutiu lon imwen ewe SAMOL . . . ra chuen uwa lon ar ier chommong.” —KÖLFEL 92:13, 14.

MET ka ekieki ussun lupwen ka rongorong ewe kapas chinnap? Aramas mi pwachapwachelo ünücher? Püng selinger? Topwutopwuno meser? Apwangapwang pecher kewe? Are pwal ekkoch napanapen ekkewe “ran mi ngau” mi awewe woon lon Än Salomon Afalafal 12:1-7? Ika a ina ussun om ekiek, kopwe chechchemeni pwe minne Än Salomon Afalafal sopwun 12 a awewe woon, esap letipen Jiowa, ewe Chon Föratä. Ekkena napanap meinisin ra fis pokiten ewe tipis sia alemwiri seni Atam.—Rom 5:12.

² Ach chichinnapelo ese wor ngaüan, pun ika manauach epwe sopwosopwolo, ierich repwe pwal wakkattelo. Ren enletin, mönümanau meinisin ra kan mämmäritä pwal äsimaüelo. Ekkewe feiengaü tipis a efisi lon ükükün wonu ngeröü ier repwele morolo, iwe, aramas meinisin mi älleäsochis repwe pwapwaesini ewe sokkun manau Kot a fen akkota fän iter seni me loom, ewe manau esap chüen wor riäfföün chinnap me mälo. (Keneses 1:28; Pwarata 21:4, 5) Lon ena fansoun, “esap wor eman chon ewe fanü epwe apasa pwe a samau.” (Aisea 33:24) Ekkewe chinnap repwe pwapwaesini ‘pöchökülan lealüalür.’ Inisiir repwe “wiliti inisin eman alüal.” (Hiop 33:25) Nge iei mwo, aramas meinisin repwe chüen likiitü fän nemenien ewe tipis sia alemwiri seni Atam. Iwe nge, nöün Jiowa kewe chon angang ra küna älillis mi kkolo aüchean atun ra feffetäl ngeni ar chinnap.

³ Än Kot we Kapas a alükülükükich pwe “ir mi fotutiu lon imwen ewe SAMOL . . . ra chuen uwa lon ar ier chommong.” (Kölfel 92:13, 14) Lon ena kapas awewe, ewe sou mak kölfel a affata eü pworaus mi enlet pwe nöün Kot chon angang mi tuppwöl ra tongeni sopweilo le feffeitä, mämmäritä, pwal pisekisekilo lon pekin ngün, inaamwo ika inisiir ra apwangapwangelo. Chommong pworausen aramas loom lon Paipel pwal tori ikenäi ra annetatä pwe mei enlet ena.

“A Chok Fefel”

⁴ Ekieki mwo pworausen ewe finesoufos Ana. Lupwen a 84 ierin a chüen akkangang lon “ewe felin Kot; a chok fefel ren echikifen o iotek lepwin o leran.” Pokiten seman we esap Chon Lifai, nge Ana “seni einangen Aser,” ese tongeni onnut lon ewe imwen fel. Ekieki mwo ükükün an we achocho an epwe feilo ngeni ewe imwen fel iteiten rän fän iten ewe asorun lesossor tori ewe asorun lekunion! Pokiten an tong fän iten Kot, Ana a fokkun küna feiöch. A feiöch lupwen Josef me Meri ra uwei ewe mönüköl Jises ngeni ewe imwen fel pwe repwe fangolo ngeni Jiowa me ren pwüngün ewe Allük. Lupwen a küna Jises, Ana “a apasa an kilisou ngeni Kot, o a pwal kakapas usun i ngenir meinisin mi witiwiti ewe amanauen Jerusalem.”—Luk 2:22-24, 36-38; Numperis 18:6, 7.

⁵ Chommong chinnap me leich ikenäi ra ussun chök Ana. Ra fiti mwich iteitan, ra kan ioteki feffeitään fel mi enlet, pwal ekippwichi ar esilefeili ewe kapas allim. Emön pwiich, 80 som ierin, me pwülüwan we, ra fiti mwich iteitan. A apasa: “Äm aua eörenalo le fiffiti mwich. Ausap mochen feilo ekis lon fansoun mwich. Ia nöün Kot aramas ra nonnom ie, aupwe pwal nonnom ie. Ikena äm aua kinamwe me ie.” A ifa me mürinnön ar leenien äppirü!—Ipru 10:24, 25.

⁶ Jean emön fin Kraist mi mä seni pwülüwan, a 80 som ierin. A iei ussun an we mwiitun: “Ese lifilifil met mi kkü ewe fel mi enlet, nge ua tongeni pachelong lon pun ina mocheni.” A pwal apasa: “Enletin, ua letipechou fän ekkoch, nge use mochen pwe chienei kewe repwe pwal letipechou.” Jean a fos ussun watteen an pwapwa lupwen a feilo lon pwal ekkoch fönü ren an epwe pöchökkülelo lon pekin ngün. Fän eü, atun an säi a ereni chienan kewe: “Use chüen mochen küna ekkena imwen loom mi ling, ua mochen feilo afalafal!” Inaamwo ika ese silei fosun ena fönü, Jean a tongeni älisi aramas ar repwe pwapwaiti ewe pworaus seni Paipel. Pwal och, lon ekkewe fitu ier ra lo, Jean a älisi eü mwichefel mi osupwangen chon afalafal ie, inaamwo ika epwe wewe ngeni an käeö eü mineföön fos me epwe ssäi ükükün eü awa le feilo fiti mwich.

Sosopweilo le Anganga ewe Tupwu

⁷ Tufich me sile ra kan fiti wakatteloon ierich. (Hiop 12:12) Iwe nge ach äsimaüetä lon pekin ngün esap ina ussun. Ina popun nöün Kot kewe chon angang mi tuppwöl ra achocho le ‘fefeitä lon ar sile’ atun ekkewe ier ra lo nge rese ekieki pwe a naf ewe sile ra fen angei me loom. (Än Salomon Fos 9:9) A 80 ierin Moses lupwen Jiowa a awisa ngeni wisan. (Ekistos 7:7) Lon ränin we, Moses a chüen pöchökkül lon an a tori 80 ierin, a sokkolo seni täppin kewe pun a apasa: “Ekkewe ierin am manau mi fiik, are, pokiten chok am pochokkul, walik.” (Kölfel 90:10) Iwe nge, Moses ese meefi pwe ese chüen tongeni käeö pokiten an a chinnap. Mwirin fite, fite ierin an angang ngeni Kot fengen me chommong wisan mi aüchea, Moses a siö ngeni Jiowa: “Kopwe aiti ngeniei om akot pwe üpwe sileek.” (Ekistos 33:13) Moses a chök mochen akkapöchökküla an chiechi ngeni Jiowa.

⁸ Ewe soufos Taniel a chüen ekkekiekifichi ussun ekkewe taropwe mi pin lupwen a 90 ierin. Ren met a tafaöchü are weweiti seni an käkkäeö ekkewe “puk,” neman ekkewe puken Lifitikos, Aisea, Jeremaia, Osea, me Amos, ra achüngü i le tingormau ngeni Jiowa. (Taniel 9:1, 2) A pölü an iotek lupwen a angei seni Kot ewe pworaus ussun warotoon ewe Messaia pwal och pworaus ussun fel mi enlet lon fansoun mwach.—Taniel 9:20-27.

⁹ Ussun chök Moses me Taniel, sia tongeni amwökütükütü ekiekich ren ach anefotä ekkewe mettochun ngün lon ükükün ach tufich. A ina met chommong chinnap ra föfföri. Worth, emön elter 80 som ierin, a achocho le akkangei ewe möngöön ngün seni “ewe chon angang mi tuppwel o tipatchem.” (Mattu 24:45) A apasa, “Ua wesewesen aücheani ewe enlet, me ua meseik le küna ifa ussun ewe enlet a kan sassaramolo.” (Än Salomon Fos 4:18) Pwal ussun chök ren Fred. I a angang lon Bethel ren lap seni 60 ier. A fokkun pwapwa pokiten an pwoppworausfengen me chienan chon lükü ussun ewe Paipel. A apasa “A lamot ai upwe äkkäeä ai ekiek fän iten ai käeö lon än Kot we Kapas. Ika ka tongeni kachitoni lon tupwuom ekkewe pworaus lon Paipel ekieki ussun lamoter ngonuk, pwal ekieki ifa ussun ekkewe mettoch ka käeö ra noppöch lon ‘ekkewe sokkun kapas murinno,’ iwe, kesap chök silei ekkoch afalafal lon Paipel nge kopwe küna lingen an ekkewe afalafal ra noppöchfengen lon en me leenian.”—2 Timoti 1:13.

¹⁰ Emön chinnap a chüen tongeni käeö eü mineföön fos are pworaus mi weires. Ekkoch aramas, ra käeö mak me älleä are eü mineföön fos lupwen ra tori 60, 70, are 80. Ina met ekkoch Chon Pwäratä Jiowa ra föri pokiten ar mochen afalafala ewe kapas allim ngeni aramas mi sokkolo fönüer. (Mark 13:10) Harry me pwülüwan we ra arap ngeni 70 ierir lupwen ra filatä ar repwe älisi ewe angangen afalafal lon Portugal. Harry a apasa: “Lupwen sia chinnapelo, a weiresilo ach föri mettoch meinisin.” Nge ren ar achocho me tinikken, ra tufichin älisi aramas le käeö Paipel lon fosun Portugal. Pwal eü, ren fitu ier iei Harry a kan eäni afalafal lon fosun Portugal atun ewe mwichelap.

¹¹ Pwüngün pwe pöchökkülen me nonnomun manauen chinnap meinisin esap mut ngeniir ar repwe föri ekkena sokkun mettoch. Iwe, met popun sia ekilapei föfförün ekkoch chinnap? Sise apasa pwe meinisin repwe pwal achocho le föri chök ekkena sokkun mettoch. Nge sia pesei meinisin le eäni ewe esin ekiek mi nom ren ekkewe elter mi tuppwöl. Iei makkeien ewe aposel Paul ngeni ekkewe Chon Kraist loom: “Oupwe ekieki usun uwan manauer, o oupwe appiru ar luku.” (Ipru 13:7) Ach ekilonei än ekkewe chinnap tinikken a tongeni apworakich le äppirü ar lükü mi pöchökkül, ewe sokkun lükü a amwökütür lon ar angang ngeni Kot. Iei met a amwökütü Harry, 87 ierin: “Ua mochen äeäöchü ekkewe lusun ierin manauei fän iten än Jiowa angang.” Fred, ewe emön sia fos ussun me mwan, a fokkun menemenöch ren wisan we lon Bethel. A erä, “Kopwe nengeni ifa ussun kopwe tongeni äeäöchü unusen om kewe tufich fän iten Jiowa me likiitü lon.”

Tuppwöl Lupwen A siwil Nonnomun Manauer

¹² A aweires ach sipwe likiitü fän ekkewe siwil repwe fis lon inisich lupwen sia chinnapelo. Iwe nge, emön a chüen tongeni amwöchü an tuppwöl ngeni Kot pwal mwo nge lon ekkena fansoun siwil. Parsilai ewe re Kiliat a isetiu eü leenien äppirü mi mürinnö fän itach. Lupwen i a 80 ierin, a fokkun awasölaöchü Tafit me nöün kewe sounfiu. A awora äner möngö me ar leenien annut atun än Apsalom maun ngeni Tafit. Lupwen Tafit a liwiniti Jerusalem, Parsilai a etiir tori ewe Chanpupu Jortan. Tafit a etiwa Parsilai an epwe nonnom lon imwen ewe king. Met meefien Parsilai? “Iei üa ierini walik. . . . Üsap chüen tongeni neni nennen enei ika ünümei, üsap pwal chüen tongeni rongorong ngingin än mwän me fefin köl. . . . Nge iei i nei mwän Chimham epwe angang ngonuk, kopwe angei pwe epwe etuk, en ai samol me ai king. Kopwe föri ngeni i meinisin mine a öch me reöm.”—2 Samuel 17:27-29; 19:31-40.

¹³ Inaamwo ika a siwil nonnomun manauan pokiten an chinnap, nge Parsilai a föri ükükün an tufich le älisi ewe king Jiowa a seikatä. Ese pwal ningeringer pokiten ese chüen neni me rongorong ussun chök me loom. A pwälo sorosoröchün letipan lupwen a erä pwe Chimham epwe wisen angei ekkewe feiöch. Ikenäi, chommong chinnap, ussun chök Parsilai, ra fangafangöch me kisäseü. Ra älisatä feffeitään fel mi enlet ren ükükün ar tufich, pun ra silei pwe “ena sokun asor Kot a pwapwa ren.” A ifa me feiöchüch pwe ekkewe chinnap mi tuppwöl ra nonnom leich!—Ipru 13:16.

¹⁴ Nonnomun manauen Tafit a siwil fän chommong lon ekkewe ier, nge a chök lükülük pwe än Jiowa tümün fän iten nöün kewe chon angang mi tuppwöl esap siwil. Le sopwoloon manauan, Tafit a makkei Köl fel 37. Anchangei mwo än Tafit tiki nöün we arp atun an a eäni ena köl: “Fetalen aramas a chok feito seni ewe Samol, o epwe anukatiu alen ir kewe a pwapwaesini; inaamo ika repwe turutiu, nge resap poutmwalilo, pun ewe Samol a chok amwochu pour. Lom, ngang mi emon aluwol, nge iei, ua fen chinnap; nge use mo kuna emon mi pung nge sochoul, use pwal nengeni noun kewe semirit ra tingor aner pilaua.” (Kölfel 37:23-25) Jiowa a silei aüchean an epwe mak ierin Tafit lon ei kölfel. Alolloonun ekkeei kapas a fokkun lapolo fän itach pokiten Jiowa a apachalong lon ei köl mi fel ewe pworaus pwe Tafit a fen chinnapelo!

¹⁵ Ewe aposel Jon pwal emön mi tuppwöl inaamwo ika a siwil nonnomun manauan lupwen an chinnap. Jon a fen angang ngeni Kot ren arapakkan 70 ier, nge mwirin, a oolo me a fötek woon Patmos pokiten an “arongafeili än Kot kapas me ewe let Jesus a pwärätä.” (Pwarata 1:9) Iwe nge, ese mwo wes an we angang. Mei enlet pwe meinisin ekkewe puk lon Paipel Jon a makkei, ra mak le muchuloon manauan. Atun an nonnom lon Patmos, Jon a küna ekkewe längipwi mi fokkun amwarar. Iwe, a tümünüöchü le makkei pworauser. (Pwarata 1:1, 2) Aramas ra ekieki pwe Jon a ngaselo seni an fötek fän mwuun Nerva, ewe Kingen Rom. Iwe, mwirin, lon 98 C.E., lupwen a 90 are 100 ierin, Jon a makkei ewe Kapas Allim me ekkewe ülüngät taropwe mi iteit seni itan.

Pworausen Likiitü Mi Nomwofoch

¹⁶ A sokkopat napanapen me choun ach kewe tufichingaü. Awewe chök, ekkoch rese chüen tufichin fos me rongorong. Iwe nge, ra chüen pwapwaesini ar chemeni än Kot tong me ümöümöch ngeniir. Inaamwo ika a weires ar repwe fos ren aüer, nge lon letiper ra kan apasa ngeni Jiowa: “Ifa lapalapen ai aucheani om alluk! Ua chok ekieki usun ran meinisin.” (Kölfel 119:97) Nge, Jiowa a silei chokkewe ra “chechemeni itan.” A aücheaniir pun ir mi sokko seni ekkewe chommong aramas mi tunalo an kewe allük. (Malakai 3:16; Kölfel 10:4) A ifa me watteen aururun letipach pokiten ach silei pwe Jiowa a pwapwaiti ekiekin letipach!—1 Kronika 28:9; Kölfel 19:14.

¹⁷ Sipwe pwal chechchemeni pwe a nom ren pwiich kewe mi angang ngeni Jiowa fän tuppwöl ren fite, fite ier, och mettoch mi sokkolo napanapan ra eäni pokiten ttamen ierin ar angang ngeni Jiowa. Ina ewe pworausen ar likiitü esap morolo. Jises a apasa: “Oupwe tongeni amwochu manauemi ren ami likiitu.” (Luk 21:19) A lamot likiitü fän iten ach sipwe küna manau esemuch. Pwiich kana mi “fori letipen Kot” me änneta pwüngün ämi tuppwöl ren napanapöchün manauemi, seni me loom tori iei, oupwe ekieki ussun ewe fansoun oupwe angei “minne a fen pwon ngenikemi.”—Ipru 10:36.

¹⁸ Jiowa a aücheani om angang ngeni fän letip unus ese lifilifil ika mi watte are kükkün. Inaamwo ‘inisum mi apwangapwangala’ pokiten ierum, nge ‘manauen ngünüm’ a tongeni sefösefällilo rän me rän. (2 Korint 4:16) Ese wor tipemwaramwar pwe Jiowa a aücheani met ka fen föri me loom, nge a fokkun ffat pwe a pwal aücheani met ka föfföri fän äsengesin itan iei. (Ipru 6:10) Ewe lesen mwirin ei epwe aweweei ekkewe feiöch epwe tori aramas pokiten ar tuppwöl.

Ifa Ussun Kopwe Pölüeni?

• Ana a isetiu met sokkun leenien äppirü fän iten Chon Kraist mi chinnap ikenäi?

• Met popun ach chichinnapelo esap unusen eppeti met sia mochen föri?

• Ifa ussun ekkewe chinnap ra chüen pwäralo tuppwöl ngeni Kot?

• Met meefien Jiowa ussun ewe angang ekkewe chinnap ra föri fän itan?

[Study Questions]

1, 2. (a) Met aramas ra ekieki ussun napanapen ekkewe mi chinnap? (b) Met ewe Paipel a pwonei ussun ekkewe feiengaü a tori aramas pokiten ewe tipis sia alemwiri seni Atam?

3. Lon menni napanap ekkewe Chon Kraist repwe “chuen uwa lon ar ier chommong”?

4. Ifa ussun Ana ewe finesoufos a pwäralo an tong ngeni Kot, iwe, ifa ussun a küna feiöch?

5, 6. Ifa ussun chommong chinnap ikenäi ra pwal pwäralo ewe sokkun ekiek a nom ren Ana?

7. Lupwen an a chinnap, ifa ussun a pwälo pwe Moses a chök mochen apöchökküla an chiechi ngeni Kot?

8. Ifa ussun Taniel a anganga tupwuan lupwen a 90 som ierin, iwe, ikkefa ekkewe feiöch a küna?

9, 10. Met ekkoch chinnap ra föri fän iten ar repwe anganga tupwuer?

11. Pwata sipwe ekkekieki ussun föfförün ekkewe chinnap mi tuppwöl?

12, 13. Ifa ussun Parsilai a tuppwöl ngeni Kot lupwen a chinnap?

14. Ifa ussun ach silei än Tafit a fen chinnapelo a alapalo ach weweiti Kölfel 37:23-25?

15. Ifa ussun ewe aposel Jon a isetiu eü leenien äppirü mi mürinnö ren tuppwöl lupwen a sissiwil nonnomun manauan pwal lupwen a chinnapelo?

16. Ifa ussun ekkewe rese chüen tufichin fos me rongorong ra pwäralo ar tuppwöl ngeni Jiowa?

17. Ifa ewe mettoch mi sokkolo napanapan nöün Jiowa kewe mi angang ngeni ren fite, fite ier ra fen eäni?

18. (a) Met popun Jiowa a pwapwaiti ekkewe chinnap? (b) Met sipwe käeö lon ewe lesen mwirin ei?

[Picture on page 13]

Lupwen Taniel a chinnap, a käeö seni “ekkewe puk” ttamen än Chon Jus fotek lon Papilon

[Pictures on page 15]

Chommong chinnap ra achocho le fiti mwich iteitan, tinikken le afalafal, pwal mwasangasang le käeö pworaus mi fö