Achocho Ngeni Kinamwe ren Óm Fiu Ngeni Lólówó

1. Ifa usun lólówó a aosukosuka án Josef we famili?

JAKOP a tongei meinisin néún kewe, nge a kon echeni Josef néún we 17 ierin. Met pwiin Josef kewe ra meefi pokiten ena? Ra lólówóiti, me ra poputá le oputa. Josef ese féri och féffér mi ngaw ngeniir pwe itá epwe wor popun ar repwe oputa. Iwe nge, ra améméló Josef pwe epwe slave me ra chofona ngeni semer we pwe emén manmwacho a nieló néún na mi kon áchengicheng. Ar lólówó a efisi ar repwe atai kinamween ewe famili me unusen échúúpwúlú semer we.​—Ken. 37:3, 4, 27-34.

2. Pwata a fókkun efeiengaw lólówó me ren Kalatia 5:19-21?

² Ewe Paipel a erá pwe lólówób ina eú me lein ekkewe “angangen fituk” mi tongeni eppeti án emén epwe mwúúni ewe Mwúún Kot. (Álleani Kalatia 5:19-21.) Fán chómmóng, lólówó ina populapen pwal ekkóch memmeef mi ngaw, choweán koum, oput, me lingeringer.

3. Met sipwe pwóróus wóón lón ei lesen?

³ Pwóróusen pwiin Josef kewe a pwáraatá pwe lólówó a tongeni atai riri lefilen aramas me atai kinamween famili. Inaamwo ika sisap fókkun mochen féri met pwiin Josef kewe ra féri, nge a nóm rech meinisin eú letip mi tipis me otuputup. (Jer. 17:9) Ina popun fán ekkóch neman sipwe lólówóiti aramas. Sipwe etittina pwóróusen ekkóch aramas mi lólówó lón Paipel epwe álisikich le esilla ifa usun lólówó a tongeni poputá le mámmááritá lón letipach. Mwirin sipwe ekieki met sia tongeni féri le fiu ngeni lólówó me achocho le kútta kinamwe.

MET A TONGENI EFISI LÓLÓWÓ?

4. Pwata ekkewe chón Filistia ra lólówóiti Isaak?

⁴ Pisekisek. Isaak i emén mi pisekisek, me ekkewe chón Filistia ra lólówóiti wéún. (Ken. 26:12-14) Ra pwal mwo nge ireeló ekkewe chénúttu Isaak a kan áeá le éúnnú néún kewe man. (Ken. 26:15, 16, 27) Ekkóch aramas lón ei fansoun ra usun chék ekkena chón Filistia pún ra lólówóiti chókkewe mi pisekisek lap seniir. Rese chék mochen eáni met a nóm ren emén, nge ra pwal mochen pwe ewe emén esap eáni ekkena mettóch.

5. Pwata ekkewe néúwisin lamalam ra lólówóiti Jesus?

⁵ Lupwen chómmóng ra aúcheani emén. Ekkewe néúwisin lamalamen chón Jus ra lólówóiti Jesus pún ekkewe aramas ra fókkun aúcheani. (Mat. 7:28, 29) Jesus i chón tupuni Kot, me a asukula aramas ewe enlet. Iwe nge, ekkena néúwisin lamalam ra fókkun pweni Jesus pwe repwe eitengawa. (Mark. 15:10; Joh. 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Menni lesen sia tongeni káé seni ena? A lamot sipwe achocho pwe sisap lólówóiti chókkewe mi eáni ekkewe esin napanap chón ewe mwichefel ra fókkun efich. Nge sipwe fen achocho le áppirú ar kana napanap mi múrinné.​—1 Kor. 11:1; 3 Joh. 11.

6. Ifa usun Tiotrefes a pwári pwe a lólówó?

⁶ Wis lón ewe mwichefel. Lón fansoun ekkewe aposel, Tiotrefes a lólówóiti chókkewe mi emmweni ewe mwichefelin Chón Kraist. A “mochen an epwe nemenem” lón ewe mwichefel, iwe a eáni fós mi ngaw fán iten aposel Johannes me pwal ekkewe ekkóch mi watte wiser. (3 Joh. 9, 10) Inaamwo ika sise féri met Tiotrefes a féri, nge neman sia tongeni pwal poputá le lólówóiti emén chienach Chón Kraist mi eáni eú wis sia fen áneánei ach sipwe eáni. Nge epwe mecheres ach sipwe lólówó ika sia meefi pwe saminne ena emén a tufichin eáni ena wis lap senikich.

7. Met lólówó a tongeni efisi lón letipach?

⁷ Lólówó a usun efóch petewel mi poison. Lupwen a téé waren lólówó lón letipach, a tongeni weires ach sipwe úttatá. Lólówó epwe lapóló ika a pwal nóm rech ekkewe ekkóch napanap mi ngaw, áwewe chék ren ach mocheniaiti minne án emén, lamalamtekia, me achéchééi pwisinkich. Lólówó a tongeni eppeti mámmáárin ekkewe napanap mi múrinné, áwewe chék ren tong me kirekiréch. Lupwen sia esilla pwe lólówó a poputá lón letipach, a lamot sipwe mwittir úttawu. Ifa usun sia tongeni fiu ngeni lólówó?

ÁMÁÁRAATÁ TIPETEKISON ME MENEMENÉCH

8. Ikkefa ekkewe napanap ra tongeni álisikich le fiu ngeni lólówó?

⁸ Sia tongeni fiu ngeni lólówó ren ach ámááraatá tipetekison me menemenéch. Lupwen a ur letipach ren ekkena napanap mi múrinné, lólówó ese tongeni mááritá. Tipetekison epwe álisikich ach sisap kon pwisin ekilapei aúcheach. Emén mi tipetekison ese meefi pwe a fich ngeni an epwe feiéch lap seni ekkewe ekkóch. (Kal. 6:3, 4) Emén mi menemenéch a chék menei met a nóm ren me ese apépééi pwisin i ngeni ekkewe ekkóch. (1 Tim. 6:7, 8) Lupwen emén mi tipetekison me menemenéch a kúna án emén angei och feiéch, a pwapwa ren.

9. Met ewe ngún mi fel epwe tongeni álisikich le féri me ren Kalatia 5:16 me Filipi 2:3, 4?

⁹ A lamot ngenikich álillisin án Kot we ngún mi fel ach sisap lólówó nge fen ámááraatá tipetekison me menemenéch. (Álleani Kalatia 5:16; Filipi 2:3, 4.) Án Jiowa we ngún mi fel a tongeni álisikich le etittina alóllóólun ekiekich me met a amwékútúkich le féri mettóch. Ren án Kot álillis, sia tongeni ekkesiwili ekiek me memmeef mi ngaw ngeni met mi éch. (Kölf. 26:2; 51:10) Ekieki pwóróusen Moses me Paulus, ekkewe mwán mi sópwéch lón ar fiu ngeni lólówó.

10. Met sókkun sóssót Moses a kúna? (Ppii ewe sasing wóón péén.)

¹⁰ A watte án Moses nemenem wóón néún Kot kewe aramas, nge ese lólówóiti chókkewe mi pwal wor wiser. Áwewe chék lón eú atun, Jiowa a angei seni Moses och an we ngún mi fel me a ngeni eú mwichen mwán mi ásimaw chón Israel mi útá únúkkún ewe imw mangaku ia aramas ra chuuri Kot ie. Ekiseló mwirin, Moses a silei pwe rúúemén me lein ekkena mwán rese ló ngeni ewe imw mangaku ra pwal angei ewe ngún mi fel me poputá le eáni angangen soufós. Met Moses a féri lupwen Josua a ereni epwe aúkatiw ekkena rúúemén mwán? Moses ese lólówóiti án Jiowa pwári an chen wóón ekkena rúúemén mwán. Nge a fen tipetekison me pwapwa rer ren ar oesini. (Num. 11:24-29) Menni lesen sia tongeni káé seni Moses?

11. Ifa usun ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni áppirú Moses?

¹¹ Ika en emén mwán mi ásimaw, ka fen kewis le áiti ngeni emén an epwe wiseni och wis lón ewe mwichefel ka mmen sani? Áwewe chék, neman ka fókkun sani óm emmweni káéén ewe Leenien Mas iteiten wiik. Nge ika ka tipetekison usun Moses, kosap ekieki pwe ese chúen wor aúcheaom ika ka wisen áiti ngeni emén ena angang pwe epwe tufichin wiseni ena wis mwirin. Nge kopwe fen pwapwa le álisi pwiium na.

12. Ifa usun chómmóng Chón Kraist lón ei fansoun ra pwáraatá pwe ra menemenéch me tipetekison?

¹² Ekieki pwal eú mettóch a fiffis ngeni chienach kewe mwán mi chinnap. Ren fite fite ier, ra fen eáni angangen chón akkót lón ewe kúmiin mwán mi ásimaw. Nge lupwen a tori 80 ieriir, ra tipemecheres le likit ngeni emén ena wis. Ekkewe chónemmwen mi wisen sáifetál ra kan pwal tipetekison le towu seni wiser na me etiwa pwal eú sókkun angang lupwen ra ierini 70. Lón ekkewe ier kukkuto chék, chómmóng chón angang lón Bethel wóón unusen fénúfan a siwil wiser me ra kewis ngeni mineféén wis lúkún Bethel. Ekkena mwán me fefin mi tuppwél rese lólówóiti chókkewe mi eáni ekkewe wis ra fen piin eáni.

13. Pwata neman Paulus a tongeni kúna sóssótun an epwe lólówóiti ekkewe 12 aposel?

¹³ Ewe aposel Paulus a pwal isetiw eú leenien áppirú mi múrinné usun emén mi achocho le menemenéch me tipetekison. Paulus ese mut ngeni lólówó an epwe mámmááritá lón letipan. A angang weires lón ewe angangen afalafal, nge a tipetekison le erá: “Ngang üa kis seni ekewe soukünö meinisin, esap fich ngeniei ai üpwe iteni eman soukünö.” (1 Kor. 15:9, 10) Ekkewe 12 aposel ra tapweló mwirin Jesus atun an féri an angangen afalafal wóón fénúfan, nge Paulus a wiliti emén Chón Kraist mwirin án Jesus máló me manawsefál. Inaamwo ika Paulus a wiliti “eman soukünö ngeni ekewe chon lükün Israel,” nge ese tufichin wiliti emén ekkewe 12 aposel. (Rom 11:13; Föf. 1:21-26) Nge ese lólówóiti ekkewe 12 mwán me ar chiechi ngeni Jesus. A fen menemenéch ren minne a nóm ren.

14. Met sipwe féri ika sia menemenéch me tipetekison?

¹⁴ Ika sia menemenéch me tipetekison, sipwe usun chék Paulus me sipwe súféliti chókkewe mi wor wiser me ren Jiowa. (Föf. 21:20-26) Jiowa a akkóta an epwe wor mwán mi kefilitá pwe repwe wisen emmweni ewe mwichefelin Chón Kraist. Inaamwo ika rese unuséch, nge iir ‘lifang’ seni Jiowa. (Ef. 4:8, 11) Lupwen sia súféliti ekkena mwán mi kefilitá me tipetekison le álleasochisiir, sia arap ngeni Jiowa me sia kinamwefengen me chienach kewe Chón Kraist.

“ACHOCHO NGENI MINE EPWE AFISÄTÄ KINAMWE”

15. Met a lamot sipwe féri?

¹⁵ Esap tongeni wor kinamwe ika a wor lólówó. A lamot sipwe úttawu seni letipach lólówó me sipwe achocho ach sisap efisi án ekkewe ekkóch repwe meefi lólówó. Mi lamot sipwe féri ekkena mettóch pwe sipwe álleasochisi án Jiowa ei allúk ach sipwe “fokun achocho ngeni mine epwe afisätä kinamwe o alilisfengen le apöchökülafengenikich lefilach.” (Rom 14:19) Nge met sia tongeni féri ren ach sipwe álisi ekkewe ekkóch le fiu ngeni lólówó, me ifa usun sia tongeni efisatá kinamwe?

16. Ifa usun sia tongeni álisi ekkewe ekkóch le fiu ngeni lólówó?

¹⁶ Napanapach me féfférúch a tongeni etipetipa ekkewe ekkóch. Chón ei fénúfan ra mochen ach sipwe “sikesik” wóón minne mi nóm rech. (Jas. 4:16) Nge ena sókkun napanap epwe chék efisi lólówó. Sia tongeni túmúnú ach sisap efisi án ekkewe ekkóch lólówó ika sia filatá ach sisap fóffós usun ekkewe mettóch mi nóm rech are met sia ekiekin mééni. Pwal eú, sipwe túmúnú féfférúch me napanapach lupwen a wor wisach lón ewe mwichefel. Ika sia chék fóffós usun wisach kewe, iwe epwe tongeni efisi án ekkewe ekkóch repwe lólówó. Nge ika sia enletin áfánni me pwári ach aúcheani ekkewe mettóch mi múrinné ra féri, epwe álisiir le meefi menemenéch me sipwe álisatá tipeeú me kinamwe lón ewe mwichefel.

17. Met pwiin Josef kewe ra tufichin féri, me pwata?

¹⁷ Sia tongeni win lón ach fiu ngeni lólówó! Ekiekisefáli pwóróusen pwiin Josef kewe. Fite ier mwirin ar kirikiringaw ngeni, ra kúnasefáli me Isip. Me mwen án Josef pwári ngeniir ika i ié, a sótuniir pwe epwe silei ika ra enletin siwil. A akkóta eú ar mwéngéfengen me a ngeni ewe setupwutur Peniamin watteen mwéngé lap seni ekkewe ekkóch. (Ken. 43:33, 34) Iwe nge, pwiin kewe rese lólówóiti Peniamin. Ra fen pwári ar enletin chúngú pwiir na me semer we, Jakop. (Ken. 44:30-34) Pokiten pwiin Josef kewe ra likitaló ar lólówó, ra tongeni álisatá án ewe famili epwe kinamwefengensefál. (Ken. 45:4, 15) Pwal ina chék usun, ika sia úttawu lólówó seni lón letipach, sipwe álisatá kinamwe lón ach famili me lón ach mwichefel.

18. Me ren James 3:17, 18, met epwe fis ika sia álisatá kinamwe?

¹⁸ Jiowa a mochen ach sipwe fiu ngeni lólówó me achocho ngeni kinamwe. Mi lamot sipwe angang weires le féri ekkena ruu mettóch. Usun met ei lesen a fen pwóróus usun, a mecheres an epwe wor lólówó lón letipach. (Ken. 6:5) Pwal eú, sia nónnóm lón ei fénúfan mi apéchékkúla lólówó. Ika sia ámááraatá tipetekison, menemenéch, me kilisou, iwe sisap lólówóiti aramas, nge sipwe fen álisatá kinamwe pwe sipwe tongeni uwaani napanap mi múrinné.​—Álleani James 3:17, 18.