Aiti Ngeni Pwisin En Me Aramas An Chon Kraist Allukun Pwung Me Mwaal
“Iwe, en ewe chon afalafala ekewe ekkoch aramas, pwata kose pwisin afalafalok?”—Rom 2:21.
1, 2. Ikkefa ekkoch popun ka mochen kaeo ewe Paipel?
MEI wor chommong popun om kopwe kaeofichi an Kot we Kapas. Neman ka mochen silei ussun ekkewe aramas, poraus, leeni, me pwal ekkoch mettoch lon ewe Paipel. Ka mochen silei ekkewe afalafal mi enlet mi sokko seni ekkewe afalafal mi mwaal, awewe chok, ewe afalafal ussun ewe Trinitas are ekkein ell. (Jon 8:32) Kopwe pwal mochen silelo Jiowa pwe kopwe amurinnolo om lapalapeni lapalapan kkewe me feffetal mwen mesan lon ewe alen pwung.—1 Kings 15:4, 5.
2 Iei pwal eu popun mi auchea om kopwe mochen kaeo ewe Kapasen Kot, pwe kopwe lipwakochulo lon om tufichin asukula aramas—attongom kkewe, chiechiom kkewe, me pwal ekkewe kesaamwo silei. Chon Kraist mi enlet resap tongeni tunalo ei angang. Jises a ereni noun kkewe chon kaeo: “Oupwe feilo asoulangalo chon fonu meinisin, . . . oupwe afalafaler pwe repwe alleasochisi mettoch meinisin minne ua alluku ngenikemi.”—Mattu 28:19, 20.
3 Ach kakkaeo ewe Paipel pokiten ach mochen asukula aramas, ina eu angang mi murinno me epwe atoto pwapwa. Seni chok me lom, aramas ra asamolu chokewe mi eani ewe angangen asukul. Ewe puk itan Encarta Encyclopedia a apasa: “Lein ekkewe chon Jus, chommong sam me in ra meefi pwe ekkewe sense, ir chon emmwen ngeni amanau me ra pesei nour kewe semirit ar repwe asamolu nour kkewe sense lap seni pwisin semer kkewe me iner.” A akkaeuin weneiti ekkewe chon Kraist mi asukula pwisin ir ren ar kakkaeo ewe Paipel, me mwirin, repwe asukula aramas.
4 “Mei chocho ekkewe aramas mi eani ewe angangen sense lap seni ekkewe ekkoch sokkun angang meinisin. Orun 48 milion mwan me fefin won unusen fonufan, ir sense.” (The World Book Encyclopedia) Aramas ra alukuluku ngeni ekkewe sense lon sukul ewe wis ar repwe asukula ekkewe kukkun me emmweni ar ekiek ren fitu ier. Iwe, epwe fen watte wisom lupwen kopwe alleasochisi alon Jises pwe kopwe asukula aramas; kopwe tongeni emmmweniochu ar ekiek fan iten ar repwe kuna feioch tori feilfeilo chok. Ewe aposel Paul a itelapei ena mettoch lupwen a pesei Timoti: “Kopwe tumunufichi pwisin en, o om kena afalafal; kopwe likiitu lon ei sokkun foffor, pun are om foffor epwe iei ussun, iwe, kopwe amanaua pwisin en o pwal ir ekkewe mi auseling en.” (1 Timoti 4:16) Ewer, om angangen asukul a riri ngeni amanau.
5 Ewe mi Tekia seni meinisin a alluku me emmweni om pwisin asukulok me aramas. Ena chok poraus a pwarata pwe ei sokkun asukul a tekia are auchea lap seni ekkewe ekkoch sokkun asukul, awewe chok, ewe angangen kait allea, mak, kapach, me met kan mwo, are aiti ngeni aramas och sokkun angang, are pwal mwo nge ekkewe sokkopaten asukul lon pekin safei. Lon ewe sokkun asukul chon Kraist ra foffori, ewe chon kaeo epwe kaeo an epwe akkappiru noun Kot we, Kraist Jises, me aiti ngeni aramas ar repwe pwal fori ussun chok.—Jon 15:10.
Pwata Kopwe Pwisin Afalafalok?
6 Pwata a katou ewe poraus pwe a lamot ach sipwe pwisin afalafalakich? Iwe, sise tongeni afalafalaochu ekkewe ekkoch ika sise fen akkom afalafalakich. Paul a itelapei ena mettoch lon eu poraus mi lamot ngeni ekkewe chon Jus lom nge a pwal lamot ngeni chon Kraist ikenai. Paul a eani ei kapas eis: “En ewe chon afalafala ekkewe ekkoch aramas, pwata kose pwisin afalafalok? En ewe chon afalafala aramas pwe rete sola, nge ifa usun, kopwe sola? En ewe chon apasa pwe resap lisou, nge ifa usum, kopwe lisou? En chon oput ununun anu, nge ifa usum, kopwe solani ekkewe imwen felin anu? En emon mi sikasini ewe alluk, nge ifa usum, kopwe aitengaualo Kot ren om puratiu ewe alluk?”—Rom 2:21-23.
7 Ren an eani ekkena kapas eis fan iten aramas repwe pwisin ekieki, Paul a kapas ussun ruu foffor-mwaal ekkewe Alluk Engol ra pinei: Kosap sola, me kosap lisou-mwaal. (Ekistos 20:14, 15) Ekkoch chon Jus lon ranin Paul we ra sikasini pwe a nom rer an Kot we Alluk. Ra ‘kaeo ewe alluk, me meefi pwe ir chon emmweni aramas mi chun me eu saram ngenir mi nonnom lon rochopwak, me chon afalafala semirit.’ (Rom 2:17-20) Iwe nge, ekkoch leir mi chon likotupotup pun ra sola are lisou mwaal le monomon. Ren ena, ra aitengaua ewe Alluk me ewe Chon Forata ewe Alluk lon lang. Ka tongeni kuna pwe ese fich ar repwe asukula ekkewe ekkoch; rese afalafala pwisin ir.
8 Paul a kapas ussun ewe fofforun sola seni ekkewe imwen fel. Ekkoch chon Jus ra wesewesen fori ena? Ifa ekiekin Paul ussun ena mettoch? Ren enletin, mi chok aukuk porausen ena lon ekkena wokisin, ina minne, sisap tongeni sileifichi ifa ussun ekkoch chon Jus ra ‘sola seni ekkewe imwen fel.’ Me mwan, ewe sou makkei porausen ewe telinimwen Efisus a makkei pwe chienen Paul kkewe esap ir ‘chon sola seni ekkewe imwen fel,’ nge a ameef ngenikich pwe eni ekkoch ra ekieki pwe mei wor popun ar repwe tipi ngeni ekkoch chon Jus. (Foffor 19:29-37) Achiou pwe ra pwisin aea are amomo pisek seni an chon lukun kkewe imwen fel ekkewe chon akkufuur are chokewe mi tinikken lon pekin lamalam ra angei seni? Me ren an Kot we Alluk, repwe ataielo ekkewe ululun mi for seni kolt me silfer, nge resap pwisin eani. (Tuteronomi 7:25)a Iwe, eni Paul a kapas ussun ekkewe chon Jus mi tunalo an Kot alluk me aea are amomo ekkewe pisek seni an chon lukun kkewe imwen fel.
9 Iwe nge, Josefus a kapas ussun eu fitikoko mi asau lon Rom mi popu seni fomon chon Jus, nge nour sou emmwen, i emon chon asukula ewe Alluk. Ekkena fomon ra etipetipa emon fin Rom, nge a fiti ewe lamalamen Jus, pwe epwe liffang ngeni ewe imwen fel lon Jerusalem kolt me pwal ekkoch pisek auchea. Lupwen ra angei ekkena mettoch seni, ra pwisin eani fan iter—a ussun chok ar ra sola seni ewe imwen fel.b Sipwe tongeni apasa pwe pwal ekkoch ra sola seni ewe imwen fel ren ar asoresini ekkewe asor mi tter me foffori angangen sopai lon leenien ewe imwen fel, iwe, ra siwili ewe imwen fel ngeni “eu leenien chon sola.”—Mattu 21:12, 13; Malakai 1:12-14; 3:8, 9.
Aiti ngeni Aramas Manauen Chon Kraist mi Limoch
10 Ese lifilifil ifa ussun an a fis fofforun sola, lisoumwaal, me sola seni ewe imwen fel lon ewe aeuin senturi Paul a kapas ussun, nge sisap likitalo menlapen alon kkewe. A eis: “En ewe chon afalafala ekkewe ekkoch aramas, pwata kose pwisin afalafalok?” Nengeni pwe ekkewe poraus Paul a eani a weneiti minne mi pwung me minne mi mwaal. Ikei ie ewe aposel ese itelapei ekkewe afalafal seni Paipel are uruwo. An Paul kapas ussun an emon afalafala pwisin i me ekkewe ekkoch a weneiti an emon manaueni manauen Chon Kraist mi limoch.
11 Ren ach sipwe apwonueta ewe lesen lon Rom 2:21-23 a wewe ngeni ach sipwe kaeo allukun manauen chon Kraist seni an Kot we Kapas, atipeeufengenni manauach ngeni minne sia kaeo, me mwirin, kait ngeni aramas ar repwe fori ussun chok. Ina minne, atun kopwe kaeo ewe Paipel, kopwe kukkutta an Jiowa kkewe alluk, longolongun ach manaueni manauen chon Kraist. Ekkekieki ekkewe kapasen fon me lesen kopwe kuna lon ewe Paipel. Mwirin, kopwe pwora le apwonueta minne ka kaeo. Iwe, a lamot pwora me tipeppos ren om kopwe fori ena. A mecheres ngeni aramas rese unusoch ar repwe kunetipengen me kefisata popun ar resap tongeni manaueni manauen chon Kraist fan eu sokkun lapalap. Neman ekkewe chon Jus Paul a kapas ussun ra angoch le sorei ekiek pwung pwe repwe michi aramas. Iwe nge, alon Paul a pwarata pwe esap fich ach sipwe tunalo are pwisin alamotengaua ach sipwe manaueni manauen chon Kraist.
12 Ewe aposel a menlapei popunlapen ach sipwe akkom kaeo me pwal pwisin manaueni manauen chon Kraist me ren ewe Paipel. An ekkewe chon Jus foffor-mwaal a aitengaua Jiowa: “En emon mi sikasini ewe alluk, nge ifa usum, kopwe aitengaua Kot ren om puratiu ewe alluk? Pun ussun chok mi makketiu, “Ra esiita iten Kot lein ekkewe Jentail pokitemi.’ ” (Rom 2:23, 24) A pwal enlet ikenai pwe ika sisap manaueni ewe manau mi fich ngeni chon Kraist, sise asamolu ewe Popun ena pilukun alluk. Iwe nge, ika sipwe amwochu an Kot kkewe alluk, epwe asamolu I. (Aisea 52:5; Isikiel 36:20) Om sinneni ena epwe tongeni apochokkula om tipeppos ika epwe toruk sossot are fansoun epwe ussun ita nge mecheres om kopwe tunalo an Kot kkewe kapasen emmwen. Iwe, alon Paul a aiti ngenikich pwal eu lesen. Lukun om pwisin esinna pwe om kkewe foffor epwe tongeni aitochu are aitengaua Kot, atun kopwe kaeo ngeni aramas, alisir ar repwe mirititi pwe ar apwonueta minne ra kakkaeo ussun an Kot kkewe alluk epwe kku Jiowa. Sap minne ach manaueni manauen chon Kraist epwe chok alapalo menemenoch me tumunu pochokkulen inisich. Epwe pwal kku Emonewe mi efisata me apochokkula ena sokkun manauoch.—Kol Fel 74:10; Jemes 3:17.
13 An chon Kraist allukun minne mi pwung me mwaal a pwal kku ekkewe ekkoch aramas. Kopwe tongeni kuna seni ekkoch poraus lon an Kot we Kapas mi awewei aucheaan an aramas apwonueta me sopwongauen an aramas tunalo an Kot kkewe alluk. (Keneses 39:1-9, 21; Josua 7:1-25) Kopwe pwal tongeni kuna ekkoch kapasen fon mi lamot ussun ach manaueni manauoch: “Pun iei letipen Kot, pwe manauemi epwe fel, o oupwe tumunukemi seni mocheisou; o oupwe wewe usun ami angei en me pwisin puluan lon ami manau mi fel o iteuoch. Nge esap chok ren meefien mochenia, usun chok chon luku, ekkewe rese silei Kot, pwe emon esap mwaalilo, o esap pwal fori och mi mwaal ngeni pwin ren ei sokkun; . . . Pun Kot ese mo korikich ngeni sokkun manau mi limengau, pwe lon manau mi fel.”—1 Tesalonika 4:3-7.
14 Arapakan aramas meinisin repwe tongeni kuna seni ekkena wokisin pwe fofforun sikepwach a puratiu allukun chon Kraist. Iwe nge, epwe tongeni lu seni ena ukukun weween. Ekkoch wokisin ra pwal awattei ach ekiek me weweoch ika sipwe kaeofichi. Awewe chok, kopwe tongeni ekkekieki ussun weween alon Paul lupwen a era pwe emon mi fori lisou-mwaal epwe “fori minne mi mwaal ngeni pwin lon ei mettoch.” Ikkefa ekkewe pwung repwe puratiu, me ifa ussun om weweochiti ena mettoch epwe alisuk om kopwe akkamwochu manauen chon Kraist mi limoch? Ifa ussun mwiriloon om kaeofichi ekkeei mettoch epwe alisuk le lipwakochulo lon om asukula aramas me alisir le asamolu Kot?
Kakkaeo fan iten Om Kopwe Asukula Aramas
15 A wor ren Chon Pwarata Jiowa ekkoch minen alillis le kutta poluen kapas eis are osukosuk mi fisita atun ar kaeo fan iten ar repwe asukula pwisin ir are ekkewe ekkoch. Eu me leir mi kawor lon chommong fosun fonufan, ina ewe Watch Tower Publications Index. Ika mei wor reom ena puk, kopwe tongeni nounou le kutta poraus lon ekkewe puken awewei Paipel mi peres ren Chon Pwarata Jiowa. Kopwe tongeni kutta poraus ren eu me eu itelap are fan ewe wokisin seni Paipel. Pwal eu minen alillis mi kawor ngeni Chon Pwarata Jiowa lon chommong fosun fonufan, ina ewe Watchtower Library. Ei computer program lon CD-ROM a masou ren chommong puk me chassi lon pekin electronic. A atufichi emon an epwe kutta titchikin poraus ussun chommong itelap me wokisin. Ika eu are ir me ruu ekkena mettoch ra kawor ngonuk, kopwe aeaochur iteitan atun kopwe kaeo an Kot we Kapas fan iten om kopwe asukula aramas.
16 Sipwe porausfengen ussun ewe wokisin mi mak asan, 1 Tesalonika 4:3-7. A piita kapas eis ussun ekkoch pwung. An io kkewe pwung? Iwe, ifa ussun emon epwe puratiu ekkena pwung? Ren ekkena minen alillis mi kawor, kopwe tongeni kuna poraus mi atittina saram won ekkoch wokisin, pwal ekkewe pwung Paul a kapas ussun. Kopwe tongeni alleani ekkena poraus lon ewe puk itan Insight on the Scriptures, Volume 1, pekin taropwe 863-4; True Peace and Security—How Can You Find It?, pekin taropwe 145; The Watchtower, November 15, 1989, pekin taropwe 31.
17 Lon om kakkaeo, kopwe kuna pwe ekkena puk ra pwarata pwungun alon Paul. Emon chon fori lisou-mwaal a tipis ngeni Kot me a pwal atufichi an epwe uri ekkoch semmwen. (1 Korint 6:18, 19; Ipru 13:4) Emon mwan mi fori lisou-mwaal a foffor-mwaal ngeni emon fefin a puratiu pwungun neminewe mi eti le tipis. A atai an neminewe uoch me miritin letipan. Ika neminewe a lippich, atewe a foffor-mwaal ngeni an we pwung pwe epwe limoch (esaamwo tori mwan) atun epwe pupulu, iwe, lon mwachkkan a foffor-mwaal ngeni an puluwan we pwung le puluweni emon fopwul mi limoch. A aletipechou semen me inen ewe fefin me pwal puluwan we ika mei pupulu. Ewe mwan mi lisou-mwaal a atai pwungun an we famili pwe epwe limelimoch manauer. Ika i emon chon eu mwichefelin chon Kraist, a aitengaua ewe mwichefel.—1 Korint 5:1.
18 Ekkena poraus ussun ekkewe pwung emon chon lisou-mwaal epwe puratiu rese alisuk le weweiti alollolun ena wokisin? Ena sokkun kaeo a fokkun auchea. Atun kopwe foffori, kopwe asukula pwisin en. Epwe lapelo om weweiti enletin me manamanen an Kot we poraus. Kopwe apochokkula om achocho le amwochu om limelimoch ese lifilifil menni sokkun sossot epwe toruk. Iwe, ekieki ifa ussun kopwe angangochulo lon pekin sense! Awewe chok, atun kopwe kaeo ngeni aramas ekkewe poraus mi enlet seni Paipel, kopwe tongeni alisir ar repwe mirititi alollolun ewe poraus lon 1 Tesalonika 4:3-7, me alapalo ar weweiti me aucheani ewe manau mi fich ngeni chon Kraist. Iwe, om kaeo epwe alisuk me chommong aramas le asamolu Kot. Iwe, sia chok kapas ussun eu chok poraus, seni noun Paul we taropwe ngeni chon Tesalonika. Mei wor chommong kinikinin ewe manau mi fich ngeni chon Kraist, iwe, mei pwal wor chommong poraus lon Paipel me kapasen fon kopwe tongeni kaeo, apwonueta, me kait ngeni aramas.
19 Ese fokkun wor tipemwaramwar pwe ina ewe alen tipatchem. Jemes 3:17 a era pwe “ewe tipatchem seni won,” seni pwisin Jiowa Kot, “a akkaeuin limelimoch.” A ffatoch pwe a kapachelong ach sipwe manaueni ewe manau mi limoch me ren Jiowa. Pwungun, Jiowa a kutta pwe ir kkewe mi tupuni i le afalafala ewe Paipel, ir pwisin repwe isetiu eu leenien appiru mi murinno “lon limelimoch.” (1 Timoti 4:12) Lapalapen an Paul me Timoti manaueni ewe manau mi fich ngeni Kot a pwarata pwe ir mi limelimoch; rese fori lisou-mwaal, nge Paul a makkei: “Ousap kakapas lefilemi usun mocheisou, are sokkun limengau meinisin, are mochenia, ussun chok minne mi murinno lefilen aramas mi fel. Esap pwal wor remi sokkun limengau, are kapasen puch, are urumot-mwaal, are ekkewe mettoch ese fich ngenikich.”—Efisus 5:3, 4.
20 Ekkewe allukun pwung me mwaal mi kawor lon an Kot we Kapas, ir mi ffatoch me titchik, iwe nge, sap minne ir mi chourek. Ena poraus a pwapwalo ngeni Jon, ewe aposel mi manauattam seni meinisin. Me ren kunaen manauan, a silei pwe an chon Kraist allukun pwung me mwaal resap efeiengauakich. Aap, nge mei murinno, lamot, me efeioch. Jon a itelapei ena poraus lupwen a makkei: “Pun iei weween ewe tongen Kot, pwe sipwe alleasochisi an kewe alluk, o an kewe alluk rese mo chourek.”—1 Jon 5:3, New English Translation.
21 Iwe nge, nengeni pwe Jon ese era pwe ach alleasochisi Kot ren ach manaueni ewe manau mi fich ngeni Kot, ina ewe al mi murinno seni meinisin, pokiten chok a tumunukich seni osukosuk, are seni liwiningauen ach sisap alleasochik. A pwarata ewe ekiek pwung ussun ach alleasochisi Kot ren an akkom esinna pwe ina weween ach tongei Jiowa Kot, me ina eu mettoch sipwe tongeni fori pwe sipwe pwarata ach acheni. Enlet, ach asukula pwisin kich are ekkewe ekkoch pwe sipwe tongei Kot a wewe ngeni ach sipwe nguuri me apwonueta an Kot kewe alluk mi tekia. Ewer, a wewe ngeni ach sipwe aiti ngenikich me aramas ewe manau mi fich ngeni chon Kraist.
[Footnotes]
a Inaamwo ika ese apasa pwe ekkewe chon Jus rese kkan sufolungaua ekkewe mettoch mi pin, nge a iei ussun Josefus a aloni an Kot alluk: “Emon esap aitengaua ekkewe kot chon ekkewe ekkoch telinimw ra fel ngeni, iwe, resap sola pisekin an chon ekis imwen fel, resap pwal angei ekkewe pisekin auchea aramas ra fen fangelo fan iten ar kot.” (Italics ours.)—Jewish Antiquities, puk 4, sopwun 8, wokisin 10.
b Jewish Antiquities, Puk 18, sopwun 3, wokisin 5.
En mi Chechemeni?
• Pwata sipwe kaeo fan iten ach sipwe asukula pwisin kich me mwen ach sipwe asukula aramas?
• Ifa ussun ach kkewe foffor repwe kku Jiowa?
• Emon chon lisou-mwaal epwe tongeni puratiu pwungun io kkewe?
• Met kopwe tipeppos le fori ren an chon Kraist allukun minne mi pwung me mwaal?
3, 4. Pwata epwe eu minen asamol om kopwe asukula aramas ussun Jises a alluku?
5. Pwata an chon Kraist asukul a tekia seni meinisin?
6, 7. (a) Met popun sipwe akkom asukula pwisin kich? (b) Ifa ussun ekkewe chon Jus lon ewe aeuin senturi rese angoch lon pekin sense?
8. Ifa ussun ekkoch chon Jus lon ranin Paul we ra ‘sola seni ekkewe imwen fel’?
9. Ikkefa ekkoch fofforingau mi riri ngeni ewe imwen fel lon Jerusalem a tongeni wewe ngeni ewe fofforun sola seni ewe imwen fel?
10. Sisap tunalo menni lesen seni alon Paul mi mak lon Rom 2:21-23?
11. Pwata kopwe afanni an chon Kraist alluk ussun minne mi pwung me minne mi mwaal atun kopwe kaeo an Kot we Kapas?
12. Ifa ussun fofforoch are fofforingau ra kku Jiowa Kot, iwe, pwata epwe alisikich ach sipwe chechemeni ena poraus?
13. (a) Ifa ussun ewe Paipel a alisikich ren allukun minne mi pwung? (b) Kopwe menlapei ewe kapasen fon lon 1 Tesalonika 4:3-7.
14. Met kopwe eisini pwisin en ussun ewe kapasen fon lon 1 Tesalonika 4:3-7?
15. Ikkefa ekkewe pisekin alillis kopwe tongeni aea lon om pwisin kakkaeo?
16, 17. (a) Ia kopwe kuna me ia poraus ussun ekkewe pwung 1 Tesalonika 4:6 a kapas ussun? (b) Ifa ussun ewe fofforun lisou-mwaal epwe puratiu pwungun ekkewe ekkoch?
18. Ifa ussun kopwe kuna alillis seni om kaeo Paipel ussun an chon Kraist allukun minne mi pwung me mwaal?
19. Met popun a fokkun lamot watte om kopwe akkamwochu an chon Kraist allukun minne mi pwung me mwaal?
20, 21. Pwata en mi tipeeu ngeni minne ewe aposel Jon a makkei lon 1 Jon 5:3?
[Picture on page 18]
“An kkewe alluk rese mo chourek”