Kapitulu Kumi Na Tanu Na Tharu
‘Awene Kankosa Epaddi Ya Elabo’
1. (a) Ahinathi okwa, Yezu walobeleli eni mwa oderetu wa anamasunza aye? (b) Okoodda okosa ‘epaddi ya elabo’ okaleli eni wofuneya vaddiddi?
OMATHIYU Yezu ahinathi opiwa, iyene wahalobelela anamasunza aye. Bagaziwa wila anamasunza agahisegedhiwa vaddiddi na Satana, Yezu wahiloga na Babi waye dhahi: “Apa kaddinloba wi mwabuddutxe mwilaboni, ddinloba wi mwarabelihe obure. Awene kauwo [kayo] a elabo, ninga miyo ddihilí wa elabo.” (Joau 17:15, 16) Ovithawaniha na elabo okaleli eni wofuneya vaddiddi? Sabwa yawila Satana ddi mulamuleli wa elabo, Akristu kanfuna okosa epaddi ya elabo ejene enlamuleliwa na iyene.—Luka 4:5-8; Joau 14:30; 1 Joau 5:19.
2. Yezu wakooddile okosa epaddi ya elabo na makalelo gani?
2 Okoodda okosa epaddi ya elabo kuwatapulela wila Yezu kaakwela athu. Mbwenye iyene wahavulumutxa aredda, wahavenyiha abale akwile, vina wahasunziha athu mwaha wa Omwene wa Mulugu. Iyene ohifiyedha operhekela egumi yaye nlogo na athu. Mbwenye iyene kakwela dhubuwelo vina merelo otakala a athu abale alagiha ekalelo ya elabo eji ya Satana. Dhaene, iyene wahilaga mwaha wa dhilobo ninga, ogonihana wotakala, vina mukalelo wa okalawo wofunetxa okaana dhilobo, na otamela ovuwa. (Mateu 5:27, 28; 6:19-21; Luka 20:46, 47) Kanintikina yawila Yezu vina wahikoodda elabo eji ya politika. Masiki vaaliye Muyuda, iyene kaavolowile mmagudulanoni a politika vari va Roma na Ayuda.
‘Omwene Waga Kunkosa Epaddi Ya Elabo’
3. (a) Asogorheli a relijiau a Ayuda ammagedhile eni Yezu vamentoni va Pilato, nanda sabwa yani? (b) Txini entonyihedha wila Yezu kafuna okala mwene wa athu?
3 Katanaalela ejile yapadduwile, asogorheli a relijiau a Ayuda mwamukwekwethelani Yezu badhowana wa Pónsio Pilato, guvernadoro wa Roma. Mwa txibarene, asogorheli abale aahisilidheya sabwani Yezu wela ovuhula ogwarhagwambi wawa. Wila amutujele guvernadoro amukone Yezu, awene ahimmagedha Yezuya bagaloga dhahi: “Iyo nimfwanya muthu oddu avutihaga nlogo nehu, akoddihaga ompitxela Sézari musoko, avivuwihaga dhahi: Ddili Muthikitheliwi, ddili mwene.” (Luka 23:2) Oku wali othambi txibarene sabwani yaka modha munddunimwa, nlogo mwafunelani omuthiddela Yezu omwene, iyene wahikoodda. (Joau 6:15) Iyene wahiziwa wila musogorho, agahikala Mwene wa odhulu. (Luka 19:11, 12) Vina, wafuna ekiwe vampaddoni, othiya na athu, mbwenye na Yehova.
4. Yezu woona dhavi opitxa misoko?
4 Masiku mararu bahi Yezu ahinathi okwekwethiwa, Afarizi ahitamela omulogiha Yezu mazu agampwathelihile muladdu, mwaha wa opitxa misoko. Mbwenye iyene wahiloga dhahi: “Muddonihe kobiriyá. Kove elivo, jàni? Ki nzinaná nilebiwevo thàni?” Mwalogelani wila “Sa Sézari,” iyene wahawakula dhahi: “Bahito, mvahegeni Sézari eli ya Sézari, Mulugu eli yaye.”—Luka 20:20-25.
5. (a) Nsunziho gani nasunzihile Yezu anamasunza aye mudhidhi wakwekwethiwiye? (b) Yezu watapuleli dhavi ejile yakosiliye? (c) Yoweha ejile yagomeli vavi?
5 Txibarene, Yezu kasunzihile osadduwela malamulelo a mwilaboni. Anyakoddo na alobwana ena mwadheelani omukwekwetha Yezu, Pedru wahivula supadda bamugwaddana mulobwanaya mmodha niyaru. Mbwenye Yezu wahiloga dhahi: “Keka supadda nawo mbuddunimwá, vowi anpa na supadda, anopiwana.” (Mateu 26:51, 52) Mmangwananimwa Yezu wahimutapulela Pilato esile dhakosiye bagaloga dhahi: “Omwene waga kuli wa mwilaboni-mpuno. Kokala wa mwenemwa, anyakoddo aga agaraba koddo na ayuda, wi ahiwodhe oddithidda.” (Joau 18:36) Pilato wahirumeela wila Yezu “kaddimfwanyilena muladdu.” Mbwenye sabwa ya orumeela odidela wa muthithi, Pilato ohigwiha nlamulo wila Yezu atomeyiwe.—Luka 23:13-15; Joau 19:12-16.
Anamasunza Anfara Mweeddihedho Wa Yezu
6. Akristu ooroma alagihile dhavi wila anrabela ekalelo ya elabo, nanda annakwela athu?
6 Dhaene anamasunza a Yezu aahinonelamo txini yali mwari mwa okoodda okosa epaddi ya elabo. Yatapulela orabela obure na merelo a elabo, abene ataganyiheya na ovega wotimbwini vina wotakala okwene wakoseya mmimburoni dha mavegelo a Roma. Sabwa ya ejene, anamasunza atxemerhiwa awogo a nlogo na athu. Mbwenye othiya wawidda athu akwawa, awene ahilaba vaddiddi wila aakamihe athu ena osunza esile dhikosile Mulugu wila athu avuneye.
7. (a) Sabwa ya okoodda okosa epaddi ya elabo, Akristu ooroma apadduweliwe eni? (b) Awene awoona dhavi alamuleli a politika vina opitxa misoko, nanda sabwa yani?
7 Anamafara a Yezu aahifarafariwa ninga mwafarafareliwiye, dila dhinjidhene afarafariwa na akazembe a nlamulelo abene apangiwe dha othambi mwaha wa anamafara aba. Masiki dhaene, othamagela yaka ya 56 E.C., murumiwi Paulo wahalebela Akristu o Roma, bagakokomezela wila “àkurumuwele abale athomeliwe othonga elabo [alamuleli a politika], vowi anamathonga etene, vina abale aliwo ddabuno, wathomile ddi Mulugu.” Kayo wila Yehova dditile malamulelo a mwilaboni, mbwenye eji entapulela wila iyene onothiya malamulelo aba okalagawo mpaka Omwene waye bahi olamulela elabo yotene ya vati. Mofanyeela, Paulo wahalaga Akristu wila arihege malamulelo vina apitxege misoko.—Roma 13:1-7; Tito 3:1, 2.
8. (a) Akristu anfanyeela wiwelela malamulelo manddimuwa mpaka vavi? (b) Akristu ooroma afarile dhavi yotagiha ya Yezu?
8 Mbwenye, wawiwelela alamuleli a politika okale wothiyedhedha, kayo wawiwelela mwa dhotene. Vagakala nigudulano vari va malamulo a Yehova na malamulo a athu, abale animulaba Yehova anofanyeela wiwelela malamulo a Yehova. Koona ejile enloga nivuru On the Road to Civilization—A World History (Mu Dila ya Ofuma—Mapadduwo a Elabo) mwaha wa Akristu ooroma: “Akristu ankoodda othidda mabasa mena akosiwa na athu akala mu Roma. Akristu . . . ela woona wila ovolowa mmabasani a onyakoddo wali olupa nroromelo nawa. Awene karumeela mpaddo wa politika. Awene kamwebedha mwene.” Muthego munddimuwa wa Ayuda ‘mwakooddihedhani wene’ anamasunza olaleya, awene ahawakula dhahi: “Enfuneya kumurumela Mulugu opitha athu.”—Merelo 5:27-29.
9. (a) Akristu a mu Jeruzalemi aakoseli eni ejile yakosilani yaka ya 66 E.C.? (b) Ejene ekalile dhavi yeddelo yaderetu vaddiddi?
9 Mwaha wa magudulano a politika vina a anyakoddo, anamasunza kakamihedha wene. Yaka ya 66 E.C., Ayuda mu Judeya aahimusadduwela Sézari. S’ohigoneela nikuru na anyakoddo a Roma nahimurija Jeruzalemi. Akristu abale aali mu sidadi aakosile eni? Awene ahubuwela nlago na Yezu na othawa mu sidadimwa. Akadda Roma mwabudduwelanivo mudhidhi muñgonovi, Akristu aahithawela kobela ejile ya Mwinje Jordau badhowa murudda wa omwangoni watxemerhiwa Pela. (Luka 21:20-24) Okoodda wawa okosa epaddi ya elabo ohilaba ninga Nlagiho wa Akristu oororomeleya masaka adhilewo.
Akristu Kakose Epaddi Ya Politika Mmasikuni Aba Oomariha
10. (a) Mabasa gani abene azuzumeli Anamoona a Yehova, nanda sabwa yani? (b) Awene kankosa epaddi ya eni?
10 Dholebiwa mwaha wa mapadduwo a mwilaboni dhinotonyihedha wila mmasikuni aba oomariha ohikala nikuru ninkooddaga wene okosa epaddi ya politika mowatagiha Akristu ooroma? Indde, Anamoona a Yehova anokosaga ejene. Masaka aba otene, awene anolaleyaga wila Omwene wa Mulugu bahi bunfuna wadhelana anamakwela oligana murenddele wa mukalakala, nifumo, vina osanzaya. (Mateu 24:14) Mbwenye mwaha wa koddo dhinwaniwa na dhilabo, awene kankosaga wene epaddi.
11. (a) Okoodda wa Anamoona okosa epaddi ya politika onthiyana dhavi na merelo a nikuru na anamakutha? (b) Anamoona a Yehova anoona dhavi esile dhinkosa athu ena mwaha wa dhilobo dha politika?
11 Mothiyana vaddiddi, nikuru na anamakutha na marelijiau a elabo eji anovolowaga vaddiddi mpolitikani. Mu dhilabo dhiina, awene ahikosa mabasa a osakulana, wila muthu atonyiwe obe ahitonyiwe. Anamakutha ena ahikaana mpaddo wa politika. Ena ahadidela anyapolitika wila atanaale mabasa abuwene afunile anamakutha. Mwa dhaene, Anamoona a Yehova kankosa wene epaddi ya politika. Nne kankathamiha esile dhinkosa athu ena ninga ovolowa mpartidu ya politika, ovilebeliha wila asakuliwe, obe otonya. Yezu walogile wila anamasuza aye kagakosile epaddi ya elabo. Ji sabwa ya ejene enkooddela Anamoona a Yehova okosa epaddi ya politika.
12. Txini empadduwaga sabwa ya marelijiau a elabo eji okosaga epaddi ya politika?
12 Ninga mwathageli Yezu ologa, wili wili dhilabo dhinorabaga koddo. Masiki makuru a athu mwari mwa elabo modha anorabaga koddo mukalelani. (Mateu 24:3, 6, 7) Othamagela dila dhotene asogorheli a relijiau anokamihedhaga elabo obe nikuru wasadduwela akwawa, bagakokomeza abale analamulelani okosaga yakakene. Txini empadduwagavo? Athu a relijiau yakakene anopanana mukoddoni sabwa yawila ba dhilabo obe ziza niina bahi. Eji kiniwanana na efunelo ya Mulugu.—1 Joau 3:10-12; 4:8, 20.
13. Esile dhimpadduwa dhintonyihedha eni mwaha wa Anamoona a Yehova okoodda okosa epaddi ya politika?
13 Mwa dhaene, Anamoona a Yehova anokooddaga kakamwe okosa epaddi mmagudulano otene. A Sentinela na 1 ya Novembro yaka ya 1939 na engelezi naloga dhahi: “Otene abale ali epaddi ya Nabuya anela okoodda okosa epaddi ya dhilabo dhinraba koddo.” Mu dhilabo dhotene, mmikaleloni dhotene, Anamoona a Yehova anothiddeelavi yimelelo eji. Awene kanthiyaga politika eji engawa elabo vamodha na koddo ononga obali wawa wa elabo yotene. Awene ‘anosaddula vipano dhawa dha koddo badhikala dhihiba, myalago dhawa badhikala makarhonga.’ Sabwa ya okoodda okosa epaddi ya politika, awene kansunza viina oraba koddo.—Izaiya 2:3, 4; 2 Korinto 10:3, 4.
14. Sabwa ya ovithawanihagavi na elabo, Anamoona a Yehova ampadduweliwaga eni?
14 Elobo gani modha mwa esile dhimpadduwa sabwa ya awene okoodda okosa epaddi? Yezu walogile dhahi: “Nyuwo kamuli athu a mwilaboni . . . nona elabo egawiddani.” (Joau 15:19) Anamoona a Yehova enjene anofugeliwaga sabwa ya okala adhari a Mulugu. Ena ahisoosiwa, mpaka opiwa, ninga mwapadduweli Akristu a vyaka zana dhoroma. Eji empadduwela sabwani Satana, “mulugu wa vatapano,” onowapambiha adhari a Yehova, abene ankoodda okosa epaddi ya elabo eji.—2 Korinto 4:4; Ovuhulela 12:12.
15. (a) Dhilabo dhotene dhindowa wuvi, nanda Anamoona a Yehova ali pasope wila arabele eni? (b) Ovithawaniha na elabo okaleli eni elobo yohivegana?
15 Adhari a Yehova anohagalala sabwa ya okoodda okosa epaddi ya elabo, sabwani dhilabodha dhotene dhinodhowa omagomelo wawa va koddoni ya Armagedón. (Daniyel 2:44; Ovuhulela 16:14, 16; 19:11-21) Ninorabela ntowa nthi sabwani ninovithawaniha na elabo. Ninga nlogo nowiwanana velaboni ya vati, ninororomeleya Omwene wa odhulu wa Mulugu. Txibarene, sabwa ya ohikosa epaddi ya elabo, ninobeddiwa vina ninofarafariwa na elabo. Mohigoneela, txibarene eji enela ogoma, vowila elabo eji yabure ya ovanene eneeddihiwa na Satana enela otolotxiwa na mukalakala. Mpaddi mwina, abale animulaba Yehova anela okalawo na mukalakala mwilaboni yaye eswa yoligana eneeddihiwege na Omwene wa Mulugu.—2 Pedro 3:10-13; 1 Joau 2:15-17.
Osakulela
• Yezu walagihile dhavi ejile eli mwari mwa ‘okoodda okosa epaddi ya elabo’?
• Akristu ooroma oona dhavi (a) ekalelo ya elabo, (b) alamuleli a mwilaboni, vina (c) opitxa misoko?
• Anamoona a Yehova a masaka a ovanene anlagihaga dhavi yimelelo yawa ya Okristu ya okoodda okosa epaddi ya politika?
[Foto vanikukuni 165]
Yezu wahitapulela wila iyene vamodha na anamafara aye ‘kakosa epaddi ya elabo’