Epaddi 4
Azamani Ehu Ali Wuvi?
1, 2. Athu enjene anrumeela eni mwaha wa abale akwile?
ATHU matxikwi na matxikwi mu Afrika anorumeela wila okwa kayo omagomo wa egumi, mbwenye ku omwala, ovirela elabo yina. Athu enjene anorumeela wila azamani awa akwile ahivenya mwilaboni enooneya mpaka mwilaboni ehinooneya, ovenya mwilaboni ya athu mpaka mwilaboni ya muya.
2 Enorummeliwa wila azamani aba, obe muya dha azamani, dhinokamihedha ovuluwa vina ofuma wa mirala dhawa Velaboni ya vati. Mowiwanana na mubuwelo obu, muya dha azamani ba amarho a ewodhelo, anwodha odhana milima dhaderetu, okaliha deretu vina obarela mwa dhabure. Agapwaziwa obe aganyimuliwa, enlogiwa wila anodhana ngovi—maredda, oyelega na ntowa.
3. Athu ena anawebedha dhavi azamani awa?
3 Abale aliwo anokosa mithupo wila athithimihe muya dha azamani vina andanegevi na awene. Mithupo esi dhinoneyetxa mu yeddeloni ya vamakwelo na otibeeliwa wa muthu, ninga osedheliwa muthu okwile vina otibeliwa wanawili. Webedhiwa wa azamani onolagihiwa vina na makalelo mena. Motagiha, athu enagu ahinathi omwa dhomwa dholezeliha, anroma okuthulela vati vañgonovi mowaperhekela azamani. Vina, agamala opiya dhoja, anothiya dhoja mbiyani wila azamani agafiya, afanye elobo txilobo yoja.
4. Athu enjene anrumeela eni mwaha wa muzimu?
4 Athu ena anorumeela wila athu aliwo ahikaana muzimu ohinkwa obuwene onvuluwa maningo agakwa. Muthu agakosaga oderetu mwigumini, enlogiwa wila muzimu waye ondowa odhulu, obe mparaizu, mbwenye agakosaga obure, enorumeeliwa wila muzimuya onthongeliwa omothoni. Dila dhinjidhene, athu anowiwananiha dhubuwelo esi na dhorumeela dha yeddelo. Motagiha, miselu dha okwa dhinlaleyiwa mmajornaleni, abene anlaleya mithupo dha okwa mukapela, dila dhina dhinologa wila muthuya okwile “ohivirela elabo yina” obe “ohidhowa ogumana na azamani.” Dhorumeela esi dhotene dhindela mu yubuwelo yawila muzimu obe muya, onovuluwa maningo agakwa. Bibilia onloga eni mwaha wa eji?
Muzimu na Muya
5, 6. Mowiwanana na Bibilia, muzimu txini?
5 Bibilia onolagiha wila muzimu kayo elobo eli mwari mwa muthu; muzimu ddi muthuya mwinyene. Motagiha, Mulugu mmuthanddeliye Adamu, “muthu ohidha okala muzimu wamento.” (Wita 2:7) Adamu kavahiwe muzimu; iyene wali muzimu, muthu wowakwana.
6 Nona, ninowengesa wila mizimu dhinobaliwa. (Wita 46:18) Dhinoja obe dhinothuga. (Levitiko 7:20; Salmo 35:13) Dhinolila vina dhinowobana. (Jeremia 13:17; Jona 2:7) Mizimu dhinowiyiwa, dhinothamagihiwa, vina dhinomagiwa mmijilani. (Deuteronomo 24:7; Salmo 7:5; 105:18) Mabibilia mena, muversikuluni esi, nzu nooroma nilebiwena Bibilia antapulela “muzimu” oku mabibilia mena bagalabihedha mazu anloga “elobo yokalawo,” “yothanddiwa,” obe “muthu.” Mazu aba otene antapulela elobo yakakene.
7. Versikulu gani dha Bibilia dhinlagiha wila muzimu onokwa?
7 Vowila muzimu ddi muthu, muthu agakwa, muzimu vina onokwa. Ezekieli 18:4 onloga dhahi: “Muzimu onddawa—obwene bunakwe.” Vina Merelo 3:23 onloga dhahi: “Muzimu wotene [obe muthu] onkoodda onvuruwana Namavuhula oddo onela otolotxiwa kakamwe vari va nlogo.” Nona, muzimu kayo elobo envuluwa maningo agakwa.
8. Muya oli mwari mwa athu txini?
8 Muya kayo muzimu. Mwa athu, muya ji guru ya egumi ejene enawodhiha okosa mabasa a mwigumini. Muya oli ninga shoki. Shoki enowodha othamagiha vintunya obe jilera, mbwenye eji woka kinwodha othamagiha pevo obe oridhiha dhilobo. Na mukalelo wakakene, muya wehu ononiwodhiha wona, wiwa vina wubuwela. Mbwenye muya woka kunwodha okosa ne elobo modha mwa esene s’ohikaana mento, s’ohikaana maru obe s’ohikaana ogogo. Nona jijene enlogela Bibilia bagamwaddana muthu wila: “Onovenyamo muya waye, iyene onowiyelela omathakani odhileye; labonene nthi dhubuwelo dhaye dhinogoma.”—Salmo 146:4.
9. Txini enkoodda okosa muzimu na muya?
9 Nona, mowiwanana na Bibilia, nne muzimu nne muya kunthiya maningo vamakwelo wila wakalegewovi wumburoni womuyani.
Mukalelo wa Abale Akwile
10. Bibilia onloga eni mwaha wa mukalelo wa abale akwile?
10 Kito mukalelo wa abale akwile buvi? Vowila Yehova ddaathanddile athu, iyene vina ohiziwa ejile ennipadduwela nigakwa. Nzu Naye ninsunziha wila abale akwile kana egumi, kanwodha wiwa, wona, kanwodha ologa nne wubuwela elobo elobovi. Bibilia onloga dhahi:
“Abale akwile . . . kanziwawene elobo.”—Eklesiaste 9:5.
“Okwela wawa, niwogo nawa, vina aje yawa ehigoma.”—Eklesiaste 9:6.
“[Omasiye] mburo obuwene ondowiwe kuli mabasa, nne kunlaganeliwa elobo, nne eziwelo, nne zelu.”—Eklesiaste 9:10.
11. Adamu muthegeliye, Yehova ompangile eni?
11 Kobuwela ejile enloga Bibilia mwaha wa muzamani wehu woroma, Adamu. Yehova omusasanyile Adamu “na mbwebwe wa mathaka.” (Wita 2:7) Adamu kowiwelela nlamulo na Yehova, agahikalawo na mukalakala mosanzaya Velaboni ya vati. Mbwenye, Adamu ohivanya nlamulo na Yehova nanda ohithongeliwa okwa. Adamu mukweliye odhowile wuvi? Mulugu wahimpanga dhahi: “[Onele wiyelela] omathakani, sabwani omathakani kuthukuliwe weyo. Sabwani weyo oli mathaka, dhaene omathakani onela wiyelelawo.”—Wita 3:19.
12. Txini empadduweli Adamu mukweliye?
12 Yehova ahinathi omuthandda Adamu na mbwebwe, iyene wali wuvi? Iyene kaali wego. Iyene kaaliwo. Nona, Yehova mulogeliye wila Adamu onela “wiyelela omathakani,” Iyene waloga wila Adamu agahiyelela ohikaana egumi, baakala ninga mbwebwe. Adamu kadhowile okalawo mwilaboni ya muya. Iyene ‘kavireli elabo yina’, elabo ya muya dha azamani. Iyene kadhowile odhulu nne omothoni. Iyene wiyeleli mukalelo wohikaana egumi; ohithiya okalawo.
13. Vamakwelo, txini enapadduwela athu vamodha na dhinama?
13 Koddi yakakene enowapadduwela athu otene? Indde, enowapadduwela. Bibilia ontapulela dhahi: “[Athu ninga vina dhinama] andowa mburo mmodha bahi. Otene adhile wumbwebweni nanda otene aniyelela wumbwebweni.”—Eklesiaste 3:19, 20.
14. Njedhelo gani niliwo wa athu abale akwile?
14 Bibilia onolibela wila Mulugu onela wavenyiha athu abale akwile wila akaane egumi mparaizu Velaboni ya vati. (Joau 5:28, 29; Merelo 24:15) Mbwenye nsaka nthi nili musogorho. Ovanene, awene anogona mukwani. (Joau 11:11-14) Kaninfanyeela wawova obe wawebedha awene, sabwani awene kanwodha onikamiha nne oniputhula.
15, 16. Satana ontamela dhavi wakosiha athu orumeela wila abale akwile txibarene kakwile?
15 Yubuwelo yawila iyo txibarene kaninkwa obu othambi olaleyiwe na Satana, Ddiabo. Wila aagule athu na othambi obu, iyene vamodha na adomonyo aye anotamela wakosiha athu wubuwela wila maredda na makathamiho mena antotiwa na muya dha athu abale akwile. Jebaribari wila makathamiho mena antotiwa na adomonyo. Jebaribari vina yawila makathamiho mena kantotiwa na dhilobo dhohooneya. Mbwenye wila abale angona mukwani anowodha onitotela dhabure, eji kayo ebaribari.
16 Ohikala vina dila yina entamelana adomonyo wakosiha athu wubuwela wila ejile enloga Bibilia mwaha wa abale akwile kikalile. Aweme anowanyengetha athu na wakosiha wubuwela wila awene ahawona obe ahiloga na abale akwile. Adomonyo anokosa eji modhela dhowona, maroho, anamalabela muya, obe marhe mena. Mwa dhaene, athu kanafiyedha athu abale akwile, awene anafiyedha adomonyo abene anivithwanyutxa ninga athu abale akwile. Ji sabwa ya ejene enakonela Yehova na guru vaddiddi anamalabela muya vamodha na athu abale anawombezaga abale akwile.—Deuteronomo 18:10-12; Zakariya 10:2.