Kooniha Deretu Yawila Weyo Oli Epaddi Ya Webedha Wa Ebaribari

1, 2. Mavuzo gani anfanyeeliwe ovivuza ogamala onyanyala relijiau ehili ya ebaribari, nanda sabwa yani ogobuwela wila eji ja makamaka?

KOBUWELA wila weyo ohoona yawila mmuruddani mwawo motene muhikiwa nddibwi. Moviteya ohikala muttu owazile zungu nina nddibwi mmuruddanimwa, noona sabwa ya ejene egumi ya attu eli mu ngovini. Weyo ogakosile eni? Mohaganyedha, weyo kowodha ogahibudduwamo mmuruddanimwa. Mbwenye ogamala obudduwamo, weyo ogahikaanavi nivuzo ntti na makamaka: ‘Ddihivadiwa pevo ya nddibwina?’

² Nipadduwo noligana na nttene nihikalawo mowiwanana na relijiau ehili ya ebaribari. Bibilia onsunziha wila webedha oku ohikaana nddibwi na masunziho vina merelo ootakala. (2 Korinto 6:17) Ji sabwa ya ejene ekalelani ya makamaka wila weyo obudduwemo ‘mBabilónia Munddimuwa,’ omwene wa elabo yotene wa relijiau ya ottambi. (Ovuhulela 18:2, 4) Weyo ohimala obudduwamo? Akala ohimala obudduwamo, onofanyeela otamaaleliwa. Mbwenye okalela obudduwamovi obe onyanyalavi relijiau ehili ya ebaribari kunakwana. Ogamala onyanyala, onofanyeela ovivuza: ‘Ddihalana etagano etaganovi ya relijiau ehili ya ebaribari?’ Koona dhotagiha dhing’onovi.

AMILUGU OOSEMIWA VINA WAWEBEDHA AZAMANI

3. (a) Bibilia onloga eni mwaha wa walabihedha amilugu oosemiwa, nanda txino moonelo wa Mulugu onkalela eni worutxa wila attu eena arumeele? (b) Txini enfanyeeliwe okosana dhitagano dhitaganovi dhina weyo esene dhiniwanana na webedha ohili wa ebaribari?

³ Mwari mwa vyaka dhinjidhene attu eena ahikaana mmatakulu mwawa amilugu oosemiwa obe dhibuwa. Weyo ohikaana amilugu oosemiwa obe ebuwa vatakulu vawo? Akala ohikaana, txino weyo poddi woona wila kinnoneleyamo obe jabure olobela wa Mulugu s’ohikaana nikamihedho ntti nowooneya. Txino weyo onokuluvela vaddiddi dhilobodhene esi. Mbwenye ddi Mulugu onloga mukalelo onfanyeeliye webedhiwa, vina Bibilia onsunziha wila iyene kanfuna wila iyo nalabihedhege amilugu oosemiwa. (Kengesa Obudduwa 20:4, 5; Masalmo 115:4-8; Izaiya 42:8; 1 Joau 5:21) Noona weyo poddi wooniha deretu yawila weyo oli epaddi ya webedha wa ebaribari modheela otwa dhitagano dhitaganovi dhina weyo esene dhiniwanana na webedha ohili wa ebaribari. Txibarene, koonaga esene ninga munoonela Yehova​—okala elobo ‘yabure.’​—Olibiha 27:15.

4. (a) Niziwile dhavi yawila wawebedha azamani kwa yovi? (b) Yehova wakooddiheli eni nlogo naye okosa mpaddi wa mukalelo mukalelovi wa ologa na muya?

⁴ Vina wawebedha azamani ohakwaneliwa mu relijiau dhinji dhihili dha ebaribari. Attu eena ahinatti osunza ebaribari ya Bibilia, anrumeela wila abale akwile ahikalawo wumburoni wohooneya vina yawila awene anowodha wakamiha obe waputtula abale aliwo. Txino weyo wahilemeela okosa guru dhinjidhene wila wakurumule azamani awo akwile. Mbwenye ninga musunzeliwe mu Kapitulu 6 ya nivuru ntti, abale akwile kawo wego wegovi nne kanziwa elobo. Noona, otamela opangana na awene kwa yovi. Miselu miseluvi dhinkala ninga dhindela wa mmudhi okwile, txibarene dhindela wa adomonyo. Noona, Yehova wahakooddiha Aizraeli otamela ologa na abale akwile obe okamihedha mpaddi mpaddivi wa ologa na muya.​—Kengesa Olibiha 18:10-12.

5. Txini enfanyeeliwe okosa akala walabihedha amilugu oosemiwa obe wawebedha azamani wankosa mpaddi wa mukalelo webedha weyo?

⁵ Akala walabihedha amilugu oosemiwa obe wawebedha azamani wankosa epaddi ya webedha wawo wa wale, weyo onfanyeela okosa eni? Kengesa vina katanaalela malebo a Bibilia abene anulagiha mukalelo onoona Mulugu dhilobo esi. Kalobela wa Yehova siku na siku mwaha wa efunelo yawo ya wooniha deretu yawila weyo oli epaddi ya webedha wa ebaribari, vina kamukumbirhe Mulugu wila ookamihe wila wubuwelege ninga munubuwela iyene.​—Izaiya 55:9.

AKRISTU OOROMA KAAKOSA MATTANGA A NATALI

6, 7. (a) Ninga munooneyelani Natali mattanga ani, nanda anamafara a Yezu a vyaka zana dhoroma ankosa mattanga aba? (b) Nsaka na anamasunza ooroma a Yezu, mattanga a siku na obaaliwa ewananihiwa na eni?

⁶ Webedha wa muttu ogahipakeliwa na relijiau ehili ya ebaribari kowiwanana na mattanga a elabo. Motagiha, katanaalela mwaha wa mattanga a Natali. Ninga munooneyelani, Natali onkosiwa ninga mattanga a obaaliwa wa Yezu Kristu, nanda ottamagela relijiau dhotene esene dhinloga okala dha Okristu dhinokosa mattanga a Natali. Mwa dhahene, kuli mutonyo wawila anamasunza a Yezu a vyaka zana dhoroma ankosa mattanga aba. Nivuru Sacred Origins of Profound Things ninloga dhahi: “Ottamagela vyaka mazana meeli muvireli obaaliwa wa Kristu, kawali muttu waziwile txibarene sikuna nabaaliwiye nanda attu ang’onovi bahi baafuna oziwa siku nabaaliwiye.”

⁷ Masiki kowiliwa anamasunza a Yezu ahiziwa dataya ya txibarene ya obaaliwa waye, awene kagaakosile mattanga. Sabwa yani? Sabwani, ninga munlogela Enciclopédia Delta Universal Akristu ooroma “oona okosa mattanga a obaaliwa wa muttu muttuvi okala yeddelo ya amalabo.” Mattanga a obaaliwa anlogiwa mBibiliani bahi ba abale a alamuleli abene aakoodda omwebedha Yehova. (Wita 40:20; Marko 6:21) Okosa mattanga a obaaliwa vina wela wiwananihiwa na wattittimiha amilugu a amalabo. Motagiha, siku na 24 ya Maio akudda Roma ankosa mattanga a mulugu wa muyana Diana. Mmangwananimwa, awene ankosa mattanga a obaaliwa wa Mulugu wawa nzuwa, Apolo. Vina, mattanga a siku na obaaliwa anniwanahiwa na omalabo, ottiya wiwananihiwa na Okristu.

8. Katapulela wiwanana oli vari va mattanga a siku na obaaliwa na magano abure.

⁸ Ohikala mwaha mwina wakooddela Akristu a vyaka zana dhoroma okosa mattanga a siku na obaaliwa wa Yezu. Anamasunza aye txibarene aahiziwa wila mattanga a siku na obaaliwa ewananihiwa na magano abure. Motagiha, Agrego obe akudda Roma enjene a masaka a wale, anroromela wila wahikala muya wakalavo mudhidhi wa obaaliwa wa kadda muttu vina wabarela okalawo wotene wa muttuya. Nivuru The Lore of Birthdays ninloga wila: “Muya obu wahikaana singaningo na muttu wabaaliwa va siku [naliganela] obaaliwa wa mulugu oddu.” Txibarene Yehova kagahagalali na mattanga mattangavi abene agamwiwananihile Yezu na magano abure. (Izaiya 65:11, 12) Ki Natali odhile dhavi okosiwaga na attu enjene?

OROMA WA NATALI

9. Siku na 25 ya Dezembro nisakuleliwe eni ninga siku na okosa mattanga a obaaliwa wa Yezu?

⁹ Dhahivira vyaka mazana menjene Yezu bamalile okalawo velaboni ya vati venevo varomile attu okosa mattanga a obaaliwa waye siku na 25 ya Dezembro. Mbwenye ntti kanali siku na obaaliwa wa Yezu, sabwani ninga munooneyelani Yezu wabaaliwe mweri wa Outubro.a Ki siku na 25 ya Dezembro nasakuleliwe eni ninga siku na obaaliwa wa Yezu? Vasogorhova abale aloga wila Akristu txibarene “aafunile wila dataya eliganele mattanga a amalabo a akudda Roma a ‘obaaliwa wa nzuwa nihimpemberhiwa.’” (The New Encyclopædia Britannica) Nsaka na meza, nzuwa vakooddetxani oviha, amalabo ankosa myambo wila afanye nzuwa nttene naaviha vina navaha txeza wila niyele wuleddoni waye wolapela. Siku na 25 wa Dezembro nobuweliwa okala siku naroma nzuwa wiyela. Na guru ya wasaddula amalabo, asogorheli a relijiau aahirava mattanga aba nanda bakaliha ninga a “Okristu.”b

10. Mmasakani a wale, sabwa yani attu eena kaakosa mattanga a Natali?

¹⁰ Maromo a omalabo a Natali aziwiwe wale vaddiddi. Sabwa ya maromoya okoodda wiwanana na Bibilia, Natali wahikooddihiwa elabo ya Inglaterra vina mu dhilabo dhattukuliwe na akudda Amerika mwari mwa vyaka 1.600 Siku na Natali muttu muttuvi wakoodda odhowa o mabasani nanda bakala vatakulu iyene wampitxihiwa kobiri. Txibarene, mohigoneela yeddelo ejile ya wale ya okosa mattanga a Natali yahakwaneliwa wili, nanda meddelo meena maswa aahenjedhedhiwavo. Wili Natali wahikala mattanga a makamaka vaddiddi, nanda mpaka ovanene aba mattanga manddimuwa vaddiddi, mu dhilabo dhinji. Sabwa ya Natali wiwanana na relijiau ehili ya ebaribari, txibarene abale anfuna omuhagalaliha Mulugu kankosa mattanga a Natali obe mattanga meena abene andela mu webedhani wa omalabo.c

MAROMO A MATTANGA TXIBARENE ANOFANYEELA OZUZUMELIWA WENE?

11. Attu eena ankosela eni mattanga a Natali, mbwenye txini enfanyeelihu woona okala ya makamaka?

¹¹ Attu eena anorumeela wila mattanga aba ninga Natali aromile na amalabo. Masiki dhahenevi anoona ninga kayo yabure okosaga mattanga aba. Txibarene attu enjene agakosaga mattanga kankosela mwaha wa webedha ohili wa ebaribari. Vina midhidhi esi dhinovaha mirala gari ya ogumana vamodhavi. Weyo oniwamo dhahene? Akala eli dhahene, txibarene ku okwela murala, ottiya okwela relijiau ehili ya ebaribari, okwene onkosiha wila wooniha deretu yawila weyo oli epaddi ya webedha wa ebaribari okala ninga onrutxa. Kakaana ebaribari yawila Yehova, oddwene witile murala, onfuna wila wandane deretu na amudhi awo. (Éfeso 3:14, 15) Mbwenye weyo poddi olibiha mafunddo aba a wiwanana na mikalelo dhinrumeela Mulugu. Mwaha wa ejile egakalile ya makamaka vaddiddi wa iyo, murumiwi Paulo wahileba: ‘Mukoselegevi ebaribari ejile eli yorumeeleya wa Nabuya.’​—Éfeso 5:10.

12. Kaladdaniha sabwa enfanyeelelihu orabela meddelo a mattanga abene ana maromo abure.

¹² Txino weyo onoona wila maromo a mattanga menjene a relijiau ehili ya ebaribari kaniwananetxa na mukalelo onkosiwa mattangaya ovanene apa. Jofuneya wene oziwa maromoya? Indde! Wila niladdanihe: Kobuwela wila weyo ohoona ddosi banili mborhiyoni. Weyo ogahiddodda ddosi nttile nanda buja? Txibarene nne! Ddosi ntti nihipigidheya. Ninga ddosi nttile, mattanga poddi okala ninga anttapirha, mbwenye araviwe mmimburoni dhopigidheya. Wila noonihe deretu yawila iyo nili epaddi ya webedha wa ebaribari, ninofanyeela okaana moonelo ninga obule wa namavuhula Izaiya, oddwene waapangile anamebedha a ebaribari dhahi: ‘Munaddiginye elobo ji elobo yopigidheya.’​—Izaiya 52:11.

KALABIHEDHA ZELU OGEEDDAGA NA ATTU EENA

13. Txino makattamiho gani antatamuwa weyo ogahikamihedhege mattanga a mwilaboni?

¹³ Txino makattamiho poddi otatamuwa weyo ogasakula okoodda okamihedha mattanga. Motagiha, akwawo a omabasani txino poddi otikina sabwa enkooddela weyo okamihedha mattanga mattangavi omabasani wawo. Weyo ogakosile eni kovahiwa sagwati ya Natali? Egahikala yabure wakela? Ki kowiliwa mamunawo obe mwadhiyo kayo Namoona wa Yehova? Txini enfanyeeliwe okosa wila okaane ebaribari yawila ana awo ahoone wila kantanaaliwa sabwa ya okoodda okosaga mattanga a mwilaboni?

14, 15. Ogakosile eni kowiliwa muttu onowulejela na mazu boafesta obe akala muttu onfuna oovahe sagwati ya boafesta?

¹⁴ Enofuneya zelu wila ozinddiyele ejile enfuniwe okosa na kadda nipadduwo. Akala muttu onowulejela na mazu a boafesta, enfanyeeliwe okosa ku omutamaalela na omarho oddule wulejelile. Mbwenye kowiliwa weyo oli na muttu ogumaniliwena obe oddule onlaba na weyo, na ejene weyo poddi omutapulelamo deretu. Dila dhotene, kaloga na oyesa. Bibilia onolaga: ‘Makani enyu akalegevi ooziva, oolugiwa munyu, wila muziwe mukalelo onfanyeelinyu omwakula kadda muttu.’ (Kolosi 4:6) Pasope wila ohilagihe otuwa nriho vamentoni va attu eena. Mbwenye, na oyesa katapulelamo yimelelo yawo. Katapulela deretu wila weyo kuli wosadduwela ovaha sagwati vina okala va mattangani mbwenye ofunile okosa mabasa aba mmidhidhini dhiina.

¹⁵ Ki akala muttu onfuna oovahe sagwati ya boafesta? Eji elitxi na mikalelodha. Namavahaya txino poddi ologa wila: “Ddinoziwa wila weyo kunkosa mattanga aba. Masiki dhahenevi, ddinfuna dduvahe elobo eji.” Txino weyo onogana wila wakela sagwatiya mutxiddo mwa mikalelo esi kayo yakakene ninga okamihedha mattangaya. Txibarene, akala namavahaya kanziwa esile dhinsunza weyo, weyo poddi ologa wila kunkosa mattanga abene ankosiwa. Eji egahikamiha otapulela sabwa enakeleliwe sagwatiya mbwenye mudhidhene obo kuninvaha elobo. Mpaddi mwina, egahikala ya zelu okoodda wakela sagwatiya akala namavahaya onvaha na efunelo yowooneya yawila weyo kunttiddihedha mabasa esile dhinsunziwe obe yawila weyo ogahittiya yimelelo yawo sabwa ya otamela dhilobo dha omaningoni.

WEYO ONAKOSE DHAVI NA AMUDHI AWO AHILI ANAMOONA A YEHOVA?

16. Owodhe dhavi ologa na oyesa ogatapulelaga dhilobo dhowiwanana na mattanga?

¹⁶ Ki akala attu a murala wawo kayo Anamoona a Yehova? Wili, kaloga na oyesa. Kili yofuneya ogudulana sabwa ya yeddelo yotene obe sabwa ya mattanga abene anfuna okosa anamudhi awo. Ottiya eji, kariha moonelo wawa, ninga munfunela weyo wila awene arihe moonelo wawo. (Kengesa Mateu 7:12.) Karabela yirelo yirelovi ejene egookosihile okamihedha mattanga awa. Masiki dhahenevi, onofanyeela wang’ananiha makoselo awo modheela mattanga ankosiwa. Txibarene, weyo onofanyeela okosa dhilobo na mukalelo ogottiyile na mubuwelo waderetu.​—Kengesa 1 Timóteo 1:18, 19.

17. Owodhe dhavi wakamiha ana awo ahoone wila kantanaaliwa sabwa ya wawoona attu eena bagakosa mattanga ahiniwanana na Bibilia?

¹⁷ Txini enfanyeeliwe okosa wila ana awo ahoone wila kantanaaliwa sabwa ya okoodda okosa mattanga ahiniwanana na Bibilia? Yinji engayela ejile enkosa weyo mmidhidhini dhiina dha yaka. Amambali eena ahisasanyedha midhidhi dha wavaha ana awa sagwati. Modha mwa sagwati dhaderetu vaddiddi dhinfanyeeliwe wavaha ana awo bu mudhidhi wawo vina ntanaalo na okwela.

KATTIDDIHEDHA MABASA WEBEDHA WA EBARIBARI

18. Odhowaga omatugumanoni a Okristu onukamiha dhavi wooniha deretu yawila weyo oli epaddi ya webedha wa ebaribari?

¹⁸ Wila omuhagalalilhe Mulugu, onofanyeela okoodda webedha ohili wa ebaribari nanda woonihe deretu yawila weyo oli epaddi ya webedha wa ebaribari. Txini entaganyiheya na wooniha deretu yawila muttu oli epaddi ya webedha wa ebaribari? Bibilia onologa dhahi: ‘Nizuzumelane muttu na mukwaye wila niwaralihedhane mu okwelani vina mmabasani aderetu, kanittiyege otugumana, ninga elemeelelo ya attu eena, mbwenye nilibihanege muttu na mukwaye, ttabwetxa vanooninyu ofiya wa siku.’ (Ahebreu 10:24, 25) Matugumano a Okristu esi midhidhi dhohagalaliha wila weyo omwebedhe Mulugu na mukalelo onrumeeliye. (Masalmo 22:22; 122:1) Mmatugumanoni aba, munokala ‘otxinjana wa olibihana’ vari va Akristu oororomeleya.​—Roma 1:12.

19. Ekaleli eni ya makamaka ologaga na attu eena mwaha wa dhilobo dhisunzile weyo mBibiliani?

¹⁹ Mukalelo mwina onawodhiwena wooniha deretu yawila weyo oli epaddi ya webedha wa ebaribari ku ologa na attu eena mwaha wa dhilobo dhisunzile weyo modheela omusunza Bibilia na Anamoona a Yehova. Txibarene attu enjene ‘anokubanya vina anogurumela’ sabwa ya obure obwene onkoseya mwilaboni ovanene. (Ezekiyel 9:4) Txino weyo onowaziwa attu ali dhahene. Sabwa yani kunloga na awene mwaha wa njeedhelo nawo na musogorho nindela mBibiliani? Oku bugatugumana na Akristu a ebaribari nanda bugaloga na attu eena mwaha wa dhibaribari dhotikiniha dha Bibilia dhisunzile weyo, weyo onela woona wila efunelo efunelovi ya ofarihedha meddelo a webedha ohili wa ebaribari txino olivi mmirimani mwawo, enela ogoma vang’ono vang’ono. Kakaana ebaribari yawila weyo onela osanzaya vaddiddi vina onela wakela mareeliho menjene akala onowoonihavi deretu yawila weyo oli epaddi ya webedha wa ebaribari.​—Malakiya 3:10.