MUTWE WAKULILONGESA 20
Yika Mukanda wa Usolwelo Unambe Yize Muyikalingiwa kuli Akwa-Kole ja Zambi?
‘Yaakungulula kuma kuze anavuluka mu Hepreu ngwo, Armagedone.’—USO. 16:16.
MWASO 150 Fupenu Zambi Akanulamwine
CHIKUMA CHILEMUa
1. Yika mukanda wa Usolwelo unambe yize yinakwate hali atu ja Yehova?
MUKANDA wa Usolwelo unatulweze ngwo, Zambi hanase Wanangana mu malilu nawa ngwo Satana hanamuhumamo. (Uso. 12:1-9) Chino chanehene sambukila mu malilu ni kwokesa lamba hano hashi. Mumu liaka? Mumu Satana kanevu uli ni kulimika ni waze anawayila Yehova hano hashi ni ushishiko weswe.—Uso. 12:12, 15, 17.
2. Yika muyitukwasa mba tununge ni kushishika kuli Yehova?
2 Kuchi mutuhasa kununga ni kushishika kuli Yehova chipwe muze Satana malimika ni yetu? (Uso. 13:10) Chuma chimwe chize muchitukwasa chili kunyingika yize muyikalingiwa kulutwe lia matangwa. Chakutalilaho, mu mukanda wa Usolwelo, Yoano kanalumbununa yimwe yiwape yize kwasala hakehe hanga tuyizuke. Chimwe cha ku yiwape yacho chili ngwo, Zambi makanongesa akwa-kole jenyi. Haliapwila tutalenu yize mukanda wa Usolwelo unambe hali akwa-kole jacho ni yize muyikalingiwa kuli ayo.
AKWA-KOLE JA ZAMBI KANAASOLOLA MU “YILAYI”
3. Yilayi yimwe yika yize yili mu mukanda wa Usolwelo?
3 Kuputuka mu versu yitangu, mukanda wa Usolwelo unatulweze ngwo, sango jize tunatange jinasoloka mu “yilayi” hanji ngwetu, mu maliji a chijimbikilo. (Uso. 1:1) Akwa-kole ja Zambi kanaalumbununa mu yilayi. Tutalenu amwe ngongo waze analumbunuka akwa-kole ja Zambi. Chakutalilaho, kuli ‘ngongo yoze unatuhuka mu kalunga-lwiji.’ Iye “kali ni kumi lia mbinga ni mitwe shimbiali.” (Uso. 13:1) Kashitu wacho kamukawile kuli ‘ngongo mukwo unavumbuka.’ Ngongo wacho wahanjikile ngwe ndragau ni kuhulumwisa “kahia ka mwilu.” (Uso. 13:11-13) Hanyima mutumona kashitu walisa, “ngongo muchila” haze hanatwame umwe chikoi. Ngongo wano atatu kanalumbunuka akwa-kole waze aputukile kulu kulimika ni Yehova ni Wanangana wenyi. Kashika, chili chilemu kunyingika akwa-kole jacho.—Uso. 17:1, 3.
NGONGO ANENE-ANENE AWANA
Ayo kanatuhuka “mu meya.” (Danie. 7:1-8, 15-17) Kanalumbunuka manguvulu a ndundo a hashi heswe waze ayulile ni kupinjisa atu ja Zambi chize ha matangwa ja Daniele. (maparagrafu 4, 7)
4-5. Kuchi mukanda wa Daniele 7:15-17 unatukwase kunyingika ulumbunwiso wa yilayi yino?
4 Shimbu kanda tuchinyingika nyi akwa-kole jacho aya, chitangu tutalenu ulumbunwiso wa ngongo ni chikoi. Chuma chize muchitukwasa kunyingika chikuma chino, chili kwecha hanga Mbimbiliya yene yililumbunune. Yilayi yinji yize twakuwana mu mukanda wa Usolwelo, hanayilumbununa kulu mu mikanda yikwo ya mu Mbimbiliya. Chakutalilaho, profeta Daniele kalotele ‘ngongo anene-anene awana waze te anatuhuka mu meya.’ (Danie. 7:1-3) Daniele kanatulweze yize ayo analumbunuka. Ngongo anene-anene kanalumbunuka “mianangana” awana, hanji ngwetu manguvulu. (Tanga Daniele 7:15-17.) Ulumbunwiso uno wa zwalala unatukwase kunyingika ngwo, ngongo waze ali mu mukanda wa Usolwelo no mahasa kulumbunuka manguvulu.
5 Haliapwila tuhengwolenu yimwe yilayi yize yili mu mukanda wa Usolwelo. Chino muchitukwasa kunyingika chize Mbimbiliya yinalumbununa yilayi yacho. Mutuputuka ni ngongo. Chitangu, mutunyingika yize ngongo jacho analumbunuka. Chamuchiali, mutunyingika yize muyikalingiwa kuli ayo. Kusongo, mba mutunyingika chize yuma yacho yinalumbunuka kuli yetu.
KUNYINGIKA AKWA-KOLE JA ZAMBI
NGONGO WA MITWE SHIMBIALI
Kanatuhuka “mu kalunga-lwiji” nawa kali ni mitwe shimbiali, kumi lia mbinga ni kumi lia yipangula (Uso. 13:1-4) Iye kanalumbunuka manguvulu eswe waze akuyula atu ndo musono. Mitwe shimbiali yinalumbunuka mawanangana a ndundo shimbiali a hashi heswe waze hanapinjisa atu ja Zambi. (maparagrafu 6-8)
6. Ngongo wa mitwe shimbiali yoze anatongola ha Usolwelo 13:1-4, yika analumbunuka?
6 Ngongo wa mitwe shimbiali yika analumbunuka? (Tanga Usolwelo 13:1-4.) Ngongo yono kanalifu ni kangwili, alioze makata jenyi ngwe a ursu, kanwa lienyi ngwe lia ndumba nawa kali ni kumi lia mbinga. Yuma yino yeswe yinasoloka nawa kuli tushitu awana waze anatongola ha Daniele kapitulu 7. Alioze mu mukanda wa Usolwelo yuma yacho yinasoloka kuli kashitu umuwika hi kuli tushitu awana ko. Ngongo yono kalumbunukine wika unguvulu umuwika hanji unguvulu unene wa hashi heswe. Mumu Yoano kambile nawa ngwenyi, “amuhele poko helu lia minyachi yeswe, ni atu eswe, ni malimi eswe, ni mavungu eswe.” Kashika, unguvulu uno muhasa kupwa unene kuhiana unguvulu weswawo. (Uso. 13:7) Ngongo yono kota kanalumbunuka manguvulu eswe waze hanayulu kukatuka kunyima ndo musono.b—Chilu. 8:9.
7. Yika hita mutwe unalumbunuka ha mitwe shimbiali ya ngongo?
7 Ha mitwe shimbiali yika hita mutwe unalumbunuka? Kumbululo lili ha Usolwelo kapitulu 17, mumu unalumbununa kaponya wa ngongo yoze anatongola ha Usolwelo kapitulu 13. Twakutanga ha Usolwelo 17:10 ngwo: “Kwali mianangana shimbiali, atano hanalimbuka, umuwika kwali, ni mukwo kanda achiza. Alioze muze meza, chamutamba kushimbula kashimbu wika.” Mawanangana eswe a mafwefwe waze Satana akuzachisa, shimbiali kanaatese ni “mitwe” mumu kakwete ndundo jinji. Wano e mawanangana a ndundo a hashi heswe waze apinjishile tuvumbi twa Zambi. Ha matangwa ja postolo Yoano, atano te hanalimbuka kulu: Engitu, Asuria, Babilonia, A-Media-ni-A-Persia ni Ngresia. Roma, wanangana wamuchisambano wa ndundo ja hashi heswe, we wapwile ni kuyula muze Yoano atambwile usolwelo. Mba wanangana uka te muupwa wamuchishimbiali nawa wakasula hanji ngwetu mutwe wakasula?
8. Iya unalumbunuka mutwe wamuchishimbiali wa ngongo?
8 Haliapwila mutumona chize uprofeto uli mu mukanda wa Daniele unatukwase kunyingika mutwe wamuchishimbiali nawa wakasula wa ngongo. Wanangana uka wa ndundo ja hashi heswe uze unayulu ha matangwa wano akusula, hanji ngwetu ha “tangwa lia Mwene”? (Uso. 1:10) Wanangana wacho uli wa Estados Unidos ni wa Inglaterra hanji ngwetu, Anglo-Americana. Mutuhasa kwamba ngwetu, wanangana uno we mutwe wamuchishimbiali wa ngongo yoze anatongola ha Usolwelo 13:1-4.
NGONGO WA MBINGA JIALI JALIFWA NI JA MWANA-PANGA
Iye “kanavumbuka” mu mavu ni kuhanjika “ngwe ndragau.” Kanahulumwisa “kahia ka mwilu” ni kulinga yilayi ngwe “profeta wa kwonga.” (Uso. 13:11-15; 16:13; 19:20) Wanangana wa ndundo Anglo-Americana, unalumbunuka ngongo wa mbinga jiali yoze avuluka ngwo “profeta wa kwonga,” mumu kakwonga akwa-hashi ni kwalweza alinge “kaponya ka ngongo” yoze uli ni mitwe shimbiali ni kumi lia mbinga. (paragrafu 9)
9. Ngongo wa ‘mbinga jiali jalifwa ni ja mwana-panga’ iya?
9 Kapitulu 13 wa Usolwelo kanatulweze ngwo, mutwe uno wamuchishimbiali, wanangana wa Ndundo ja Hashi Heswe Anglo-Americana, wakusolola nawa yitanga ya ngongo yoze uli ni ‘mbinga jiali jalifwa ni ja mwana-panga, alioze wakuhanjika ngwe ndragau.’ Ngongo yono ‘kakulinga yilayi yinene, chocho chipwe kahia ka mwilu kakukahulumwisa hashi kumeso ja atu.’ (Uso. 13:11-15) Usolwelo kapitulu 16 ni 19 unasolola ngwo, ngongo yono kali “profeta wa kwonga.” (Uso. 16:13; 19:20) Daniele kanatongola yimwe yuma yalifwa ha kwamba ngwenyi, wanangana wa Ndundo ja Hashi Heswe, Anglo-Americana kumuukaneha ‘konwona cha kukomwesa.’ (Danie. 8:19, 23, 24) Yino ye yalingiwile ha Jita Yamuchiali ya Hashi Heswe. Mata aali a mbomba waze akwashile kuhwisa jita yacho, kaalingile kuli akwa-Inglaterra ni akwa-Estados Unidos. Kulinga mbomba jino, chapwile ngwe wanangana wa Anglo-Americana ‘wahulumwine kahia ka mwilu hashi.’
NGONGO MUCHILA
Chikoi, Babilonia Yinene kali helu lia ngongo. Ngongo kanamusolola ngwe mwanangana wamuchinake. (Uso. 17:3-6, 8, 11) Ku uputukilo, chikoi kanasongwela ngongo, alioze kulutwe iye mamwonwona. Chikoi kanalumbunuka uwayilo wa mahuza wa hashi heswe. Musono, ngongo yono kanalumbunuka Kulinunga cha Mavungu (Nações Unidas), yoze wakukwasa yuma ya mafwefwe ya hashi heswe. (maparagrafu 10, 14-17)
10. ‘Kaponya wa ngongo’ yika analumbunuka? (Usolwelo 13:14, 15; 17:3, 8, 11)
10 Haliapwila mutumona ngongo mukwo. Ngongo yono kanalifu ndambu ni wa mitwe shimbiali, alioze iye kali muchila. Kanamuvuluka ngwo, kaponya ka ngongo nawa kanamusolola ngwe ‘mwanangana wamuchinake.’c (Tanga Usolwelo 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) ‘Mwanangana’ yono te masoloka, hanyima matoka, mba kulutwe masoloka cheka. Ulumbunwiso uno unakwate ha wanangana wa Kulinunga cha Mavungu (Nações Unidas), uze watalile ha yuma ya mafwefwe ya hashi heswe! Ku uputukilo te kakuuvuluka ngwo, Liga das Nações. Chocho, yiutoka ha mashimbu a Jita Yamuchiali ya Hashi Heswe. Kulutwe, yiusoloka cheka ni jina lia Nações Unidas hanji ngwetu, Kulinunga cha Mavungu.
11. Yika ngongo a mafwefwe makalinga, nawa mumu liaka kutuchi kevwa woma wa chuma nichimwe?
11 Kupalikila mu milolo yize makatwa, ngongo wano hanji ngwetu manguvulu a mafwefwe, makatwala atu hanga alimike ni Yehova ni tuvumbi twenyi. Chino muchikapwa ngwe ayo kakungulwila “mianangana a yifuchi yeswe ya hashi” ku jita ya Armagedone, lie “tangwa linene lia Zambi Mukwa-Ndundo-Jeswe.” (Uso. 16:13, 14, 16) Alioze, kutuchi kevwa woma wa chuma nichimwe. Mumu kawashi-washi, Zambi yetu wa ndundo Yehova, makalamwina waze eswe akukwasa wata wenyi.—Eze. 38:21-23.
12. Yika muyikalingiwa kuli ngongo eswe?
12 Yika muyikalingiwa kuli ngongo eswe? Usolwelo 19:20 unakumbulula ngwo: “Akwachile mwe ngongo, ni mwe profeta wa kwonga hamwe nenyi, yoze walingile yilayi kumeso jenyi, yize apiangwile nayo waze atambwile mufunda wa chinyingi wa ngongo, ni waze awayilile kaponya kenyi: eswe ni aali aanyashine a mwono mu chitende cha kahia chize cha kuyila ni fundanga.” Kashika, akwa-kole ja Zambi wano anayulu makaanongesa liakulu.
13. Manguvulu amwe kakushinjila akwa-Kristu hanga alinge yika?
13 Yika yino yinalumbunuka kuli yetu? Yetu akwa-Kristu, twatamba kushishika kuli Zambi ni ku Wanangana wenyi. (Yoa. 18:36) Mba tuchilinge, twatamba kununga ni kwehuka yuma ya mafwefwe. Alioze muchihasa kupwa chikalu kwehuka yuma yacho, mumu manguvulu kanazange hanga twakwase. Waze matayiza kwakwasa, maaha chilayi cha ngongo. (Uso. 13:16, 17) Alioze mweswawo matambula chilayi chacho, makatokesa utayizo wa Yehova hamwe ni mwono wa mutolo. (Uso. 14:9, 10; 20:4) Kashika, chili chilemu kununga ni kwehuka yuma yeswe ya mafwefwe, chipwe ngwe manguvulu matushinjila hanga twakwase!
SONGO LIA UHENYA WA CHIKOI MUNENE
14. Kulita ni Usolwelo 17:3-5, yika yakomwesene postolo Yoano?
14 Postolo Yoano yamba ngwenyi ‘kakomokene chinji’ mumu lia chuma chikwo chize amwene. Chuma chika chenacho? Umwe pwo wapwile helu lia ngongo. (Uso. 17:1, 2, 6) Iye kali “chikoi munene” nawa jina lienyi “Babilonia Yinene.” Kakulinga “utanji” ni “mianangana a hashi.”—Tanga Usolwelo 17:3-5.
15-16. “Babilonia Yinene” yika yinalumbunuka, nawa kuchi tunachinyingika?
15 “Babilonia Yinene” yika yinalumbunuka? Pwo yono keshi kuhasa kulumbunuka ululikiso wa mafwefwe, mumu Mbimbiliya yinambe ngwo, kanalingi utanji ni mianangana a mafwefwe a hashi heswe. (Uso. 18:9) Nawa amu anatwame helu lia ngongo, chinasolola ngwo kakusa tachi hanga asongwele manguvulu jacho. Chikwo nawa, iye keshi kuhasa kulumbunuka ululikiso wa kuzo wa akwa-mingoso ya hano hashi ha Satana. Mumu wano kanaavuluka mu tupitulu akwo ngwo, “akwa kutalikila” hanji ngwetu akwa-mingoso a hashi heswe.—Uso. 18:11, 15, 16.
16 Mu Mbimbiliya, liji “chikoi” mulihasa kulumbunuka atu waze akuliamba ngwo kakulingila Zambi, alioze aku mawayila tuzambi a mahuza hanji kupwa tusendo twa akwa-hashi. (1 Sango 5:25; Tia. 4:4) Kulisa ni wano, atu waze akuwayila Zambi ni ushishiko weswe kakwavuluka ngwo, ‘akwa-kulinanga’ hanji ngwetu “virgem.” (2 Kori. 11:2; Uso. 14:4) Mu Babilonia ya ku shakulu, mwe mwapwile chishina cha uwayilo wa mahuza. Kashika Babilonia yinene, muyihasa kulumbunuka uwayilo weswe wa mahuza. Kwamba pundu, Babilonia yinene che chishina cha uwayilo wa mahuza wa hashi heswe.—Uso. 17:5, 18; Tala chikuma ha jw.org, “O que é Babilônia, a Grande?”
17. Yika muyikalingiwa kuli Babilonia yinene?
17 Yika muyikalingiwa kuli Babilonia yinene? Usolwelo 17:16, 17 unakumbulula chihula chino ngwo: “Kumi lia mbinga jize hiwamona, ni mwe ngongo, wano kumakapwa ni kole kuli chikoi, makamupwisa wahululu, makamupwisa ni uselesele, makalia musunya wenyi, makamwocha ni kahia. Mumu Zambi hasela mu mbunge jo mukulinga upale wenyi.” Ewa, Yehova makatwala mavungu hanga azachise ngongo muchila, hanji ngwetu, Kulinunga cha Mavungu (Nações Unidas) alimike ni uwayilo wa mahuza wa hashi heswe ni kuunongesa liakulu.—Uso. 18:21-24.
18. Kuchi mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu kutushi kukwasa chuma nichimwe cha Babilonia Yinene?
18 Yika yino yinalumbunuka kuli yetu? Twatamba kufunga ‘uwayilo upema uze kuushi luchisa kumeso ja Zambi.’ (Tia. 1:27) Kutwatambile kukaula malongeso a mahuza, yiwanyino ya uwayilo wa mahuza, yitanga ni yipanda-panda ya mu Babilonia Yinene! Nawa tunungenu ni kulweza atu waze ‘atuhukemo’ hanga achine kulichinga ha milonga yenyi kumeso ja Zambi.—Uso. 18:4.
UPATWILO HALI MUKWA-KOLE MUNENE WA ZAMBI
NDRAGAU MUCHILA MUNENE
Satana kakuhana ndundo kuli ngongo. (Uso. 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10) Amu ali mukwa-kole munene wa Yehova, Satana makamusa mu jondo ha miaka 1.000. Hanyima lia yino, makamunyasa “mu chitende cha kahia.”(maparagrafu 19-20)
19. “Ndragau muchila munene” iya?
19 Mukanda wa Usolwelo unasolola nawa “ndragau muchila munene.” (Uso. 12:3) Ndragau wacho kakulimika ni Yesu ni angelo jenyi. (Uso. 12:7-9) Iye nawa kakulimika ni atu ja Zambi ni kuhana ndundo kuli ngongo hanji manguvulu a mafwefwe. (Uso. 12:17; 13:4) Ndragau wacho iya? Kali “kapela wa shakulu, jina lienyi ngwo, Ndiapu kanda Satana.” (Uso. 12:9; 20:2) Iye mwe wakusongwela akwa-kole eswe a Yehova.
20. Yika muyikalingiwa kuli Ndragau?
20 Yika muyikalingiwa kuli Ndragau? Usolwelo 20:1-3 unalumbununa ngwo, Satana makamusa mu jondo. Chino muchikapwa ngwe kali mu zuwo lia ususu. Muze makapwa mu jondo, iye “kechi kapiangula nawa mavungu ndo kanunu ka miaka mamanunuka.” Hi kusongo, Satana ni andemoniu jenyi maanyasa “mu chitende cha kahia,” chekwamba, kwanongesa liakulu. (Uso. 20:10) Muchikapema chinji kutwama hashi haze kuheshi Satana ni andemoniu jenyi. Wano makapwa mashimbu apema!
21. Mumu liaka mutuhasa kuwahilila ha yize twakutanga mu mukanda wa Usolwelo?
21 Chili utakamiso kunyingika ulumbunwiso wa yilayi yize yili mu mukanda wa Usolwelo! Twanyingika akwa-kole ja Yehova, nawa twamona yize muyikalingiwa kuli ayo. Chochene, “kawaha yoze matanga, ni waze mevwa maliji a uprofeto uno”! (Uso. 1:3) Mba yiwape yika makapwa nayo atu waze ashishika muze akwa-kole ja Zambi makaanongesa? Chikuma chino che mutushimutwina ha mutwe muuhataho.
MWASO 23 Yehova Haputuka Kuyula
a Mukanda wa Usolwelo wakulumbununa akwa-kole ja Zambi ha kuzachisa yilayi. Mukanda wa Daniele, wakutukwasa kunyingika ulumbunwiso wa yilayi yacho. Ha mutwe uno, mututesaho umwe uprofeto wa Daniele uze unalite ni uprofeto uli mu Usolwelo. Chino muchitukwasa kunyingika kanawa akwa-kole ja Zambi. Hanyima, mba mutushimutwina yize muyikalingiwa kuli ayo.
b Chuma chikwo chize chinasolola ngwo ngongo wa mitwe shimbiali kanalumbunuka manguvulu a hashi eswe chili “kumi lia mbinga.” Kanji-kanji, kwalula kumi kakuchizachisa mu Mbimbiliya hanga alumbunune chuma chize chili cha muwundu.
c Kulisa ni ngongo mutangu, kaponya keshi ni “yipangula” ha mbinga jenyi. (Uso. 13:1) Kuli kalisa yono, mumu iye kanakatuka kuli e mianangana akwo “shimbiali,” nawa ayo e akumukwasa mba ayule. Tala chikuma chili ha jw.org, “O que é a Fera cor de Escarlate de Apocalipse Capítulo 17?”