SANGO JA KU MWONO
Nawana Ufunge Wamwenemwene ha Kujikijila Muli Yehova
MUZE atu akunguhula hakutwala ku mwono wami, nakwalweza ngwami: “Nguli ngwe yikwata mu moko ja Yehova!” Ngwe chizechene nakumbata yikwata yami ni kuyitwala kweswako munguya, nakwecha Yehova ni ululikiso wenyi angutwale kweswako mazanga. Natayijile yiteli yikalu yize te yakusa mwono wami mu ponde. Alioze nalilongesele ngwami, kujikijila muli Yehova che chakuneha ufunge wamwenemwene.
CHIZE NANYINGIKINE YEHOVA NI KUMUJIKIJILA
Nasemukine ha mwaka 1948 mu chimwe chihunda chikehe mu Nigéria. Ha shimbu liacho, Moustafá, tata wa kanuke ni yaya Wahabi, yaapapachisa ngwe Yela ja Yehova. Tata kafwile muze te nguli ni miaka 9. Nevwile yikola yinji ku mbunge. Yaya Wahabi, yangulweza ngwenyi, te munguhasa kumona cheka tata ku uhindukilo wa afu. Maliji wano kangutakamishine, mba yinguzanga kulilongesa Mbimbiliya. Hachino, yangupapachisa ha mwaka 1963. Mandumbu jami atatu no yaapapachisa.
Ha mwaka 1965, yinguya ni kutwama maha yaya Wilson, mu mbonge ya Lagos. Chapemene chinji kunyingika mapionelu akwo a shimbu lieswe mu chikungulwila cha Igbobi. Kumona chiseke chize apwile nacho, ni yami yichingukwasa kupwa pionelu ha Janeiro 1968.
Ndumbu Albert Olugbebi, yoze te wakalakala ku Mbetele, yalinga kukunguluka chalipwila ni chizavu cha akweze ni kwalweza hakutwala ku ukwaso wa mapionelu alipwila uze te unafupiwa ku norte ya Nigéria. Ngunachiwuluka maliji autakamiso a ndumbu Olugbebi muze ambile ngwenyi: “Yenu nuchili akweze, kashika munuhasa kuzachisa mashimbu ni tachi jenu hanga nulingile Yehova. Kuli milimo yinji yize yinanushimbwila!” Nazangile chinji kwimbulula spiritu ya kulihana ya profeta Izaia ni kuya kweswako Yehova mangutuma, chocho yingusoneka petisau ya pionelu walipwila.—Iza. 6:8.
Ha Maio 1968, yangutuma ngwe pionelu walipwila mu mbonge ya Kano ku norte ya Nigéria. Yino yapwile ha mashimbu a jita ya Biafra yize yalingiwile ha 1967 ndo 1970, yize yanehene lamba linji ni kushihisa atu anji ku norte ya Nigéria. Jita yacho yiyinunga ndo ku leste. Ndumbu umwe yangulweza nguhone kuyako mumu kakazangile hanga ngumone lamba. Yingumulweza ngwami: “Twasakwila ha kulihulumba che hali yami. Alioze, nyi Yehova kanazange hanga ngulinge mulimo uno, nguli ni shindakenyo ngwami iye mapwa hamwe ni yami.”
KUJIKIJILA MULI YEHOVA KU CHIHELA CHIZE APIHISHILE KU JITA
Yuma mu Kano yapihile chinji. Jita yacho yapihishile chinji mbonge yinene. Mu mulimo wa kwambujola, ha mashimbu amwe te twakuwana mijimba ya atu akufwa ku jita yacho. Chipwe ngwe mu Kano mwapwile yikungulwila yinji, nihindu mandumbu anji yachinamo. Mu mbonge mwasalile wika mandumbu 15 waze te anevu woma unji ni kunenganyana. Mandumbu ni mapangi wano, kanakawahilila chinji muze yami ni mapionelu akwo atano twaheteleko. Yitwakolweza chinji, mba o yalivwa kanawa. Yitwakwasa nawa kuputuka kukunguluka, kwambujola ni kutuma cheka ku Mbetele lusango wa kwambujola ni mikanda.
Yituputuka kulilongesa limi lia Hausa. Muze atu apwile ni kwivwa sango jipema mu limi lio, ayo te kakuzanga chinji. Alioze akwa-yingeleja yinene mu Kano te keshi kuzanga chipwe hakehe mulimo wetu wa kwambujola. Tangwa limwe, yami ni mukwetu yoze te ngunambujola nenyi yatundandamisa kuli umwe lunga yoze te uli ni pwoko. Amu twazombokele chinji, chocho yituhasa kumuchina! Chipwe ngwe twapalikile mu yipikalo yinji, nihindu Yehova ‘yatufunga,’ chikwo nawa, akwa-kwambujola yaputuka kwoka. (Samu 4:8) Musono, mu Kano muli yikungulwila 11 ni akwa-kwambujola kuhiana 500.
YIHUNGUMIONA MU NÍGER
Kukalakala ngwe pionelu walipwila mu Niamey, Níger
Kulutwe, ha Agosto 1968, muze te hinakalakala mu Kano ha amwe tukweji, yangutuma ku Niamey, mbonge yinene ya Nigér hamuwika ni mapionelu akwo alipwila aali. Hanyima yitunyingika ngwetu, kuma Nigér yize yili mu África Ocidental chili chimwe chihela chize chasasaminya chinji hano hashi. Kuchizako kapinda wa chivukuminya, twatambile nawa kulilongesa limi lia Francês lize akuhanjikako. Chipwe ngwe kwapwile kapinda yono, nihindu yitujikijila muli Yehova ni kuputuka kwambujola, mu mbonge yacho amwe ni mandumbu waze te atwamamo. Ha shimbu likehe wika, atu anji mu Niamey katambwile mukanda, A Verdade Que Conduz à Vida Eterna. Atu te kakwiza ni kutufupa hanga atambule mukanda wacho!
Kulutwe yitunyingika ngwetu, nguvulu te keshi kuzanga Yela ja Yehova. Ha Julho 1969, yitulinga kukunguluka chitangu cha mbonge haze hapwile atu 20. Te tunashimbwila ni uwahililo kwivwa pande ja upapachiso, mumu te mapapachisa akwa-kwambujola aali. Chocho ha tangwa litangu lia kukunguluka chacho, tupokola yeza ni kuchikanjisa. Ayo yangukwata hamwe ni mapionelu akwo alipwila ni kalayi wa mbonge, yatutwala ku zuwo lia tupokola. Muze te hatusopesa, yatulweza tufuneko tangwa likwo. Amu twamwene ngwetu, yuma muyipiha yitulingila pande ja upapachiso mu zuwo lia umwe ndumbu, hanyima mba yituya mu usweke ni kupapachisa mandumbu ku lwiji.
Ha kupalika cha jimwe poso, nguvulu yatuma kutuhuma mu chifuchi hamuwika ni mapionelu akwo alipwila atano. Ayo yatwaha wika maola 48 hanga tutuhuke mu chifuchi. Chikwo nawa, yetu ene e te mutufweta mashinyi waze matutwala. Yitutuhuka mu chifuchi ni kuya ku Mbetele ya ku Nigéria, koko yatwaha yiteli yeka.
Mu Nigéria, yami yangutuma mu chimwe chihunda avuluka ngwo, Orisunbare, kwenako napwile ni kuwahilila mu mulimo wa kwambujola ni kusongwela malongeso a Mbimbiliya ni chimwe chizavu chikehe cha akwa-kwambujola waze atwamako. Alioze ha kupalika cha tukweji asambano, Mbetele yiyingutuma nawa ku Níger ukawami. Ku uputukilo, nakomokene ni kwivwa woma, alioze kulutwe yinguzanga chinji kulimona cheka ni mandumbu a mu Níger!
Yingufuna mu Niamey. Mukwachako, lunga umwe wa ku Nigéria yoze te wakulinga mingoso, yanyingika ngwo nguli Chela cha Yehova, mba yaputuka kunguhula chinji hakutwala ku Mbimbiliya. Hachino, yinguputuka kulilongesa nenyi Mbimbiliya, kulutwe muze echele kushipa makanya ni kutepulula kunwa walwa, yamupapachisa. Ku Níger, napwile ni chiwape cha kwambujola ni mandumbu a ku yihela yeka ni yeka mu chifuchi, ni kumona chize ha kupalika cha miaka atu atayijile umwenemwene. Muze naheteleko, mu chifuchi mwapwile wika Yela ja Yehova 31, alioze muze nakatukileko yapwa 69.
“KUTWANYINGIKINE CHIZE MULIMO WA KWAMBUJOLA ULI MU GUINÉ”
Ha Dezembro 1977, yingufuna ku Nigéria hanga ngutambule fumbo. Muze fumbo lia poso jitatu liahwile, yangusanyika kuli kasongo wa mu Komite ya Mutango, ndumbu Malcolm Vigo ni kungwaha mukanda uze wakatukile ku Mbetele ya ku Serra Leoa. Mandumbu te kanafupu ndumbu unakolo ku mujimba, twamishi yoze wakuhanjika Inglês ni Francês hanga akalakale ngwe kalayi wa mbonge mu Guiné. Ndumbu Vigo yangulweza ngwenyi, fumbo lize anguhele te lili hanga nguye ni kulinga mulimo wacho. Iye yashindakenya ngwenyi, chiteli chacho hi chashi ko ni kwamba ngwenyi: “Nyonga kanawa shimbu kanda uchitayiza.” Ha shimbu lizeliene yingwamba ngwami: “Amu Yehova mwe unangutumu, munguyako.”
Yinguya ku Serra Leoa ni kuliwana ni mandumbu a mu chipatulo cha komite ya mutango. Umwe ndumbu wa kuli ayo yamba ngwenyi: “Kutwanyingikine kanawa chize mulimo wa kwambujola uli kuze ku Guiné.” Chipwe ngwe mutango uno we te wakutala ha mulimo wa kwambujola mu Guiné, nihindu kuhanjika ni mandumbu jako chapwile chikalu, mumu lia vunda ya mafwefwe. Mutango watumine umwe ndumbu hanga ameneke mandumbu mu Guiné, chipwe chocho kakahashile. Kashika, o yangwita nguye ku Conacri, mbonge yinene ya Guiné hanga ngweseke kwita utayizo wa nguvulu wa kutwama mu Guiné.
“Amu Yehova mwe unangutumu, munguyako.”
Muze nahetele mu Conacri, yinguya ndo ku zuwo lia kanganda wa ku Nigéria (embaixador) hanga nguhanjike nenyi. Yingumulweza ngwami, ami ngunazange kwambujola muno mu Guiné. Iye yamba ngwenyi kanda weseka, mumu atu a mu Guiné kapwa chinji yilianyi. Ayo mahasa kungusa mu zuwo lia ususu hanji kungulinga lume chuma chikwo chipi. Yangwamba ngwenyi: “Funa ku Nigéria hanga wambulwileko.” Alioze ami yingumukumbulula ngwami: “Ngunazange kutwama kuno.” Chocho, iye yasoneka mukanda ni kuutuma kuli tuminyi wa mu Guiné yoze watala ha yuma ya uswalale ni kumwita hanga angukwase. Hanyima, tuminyi wacho yangutambula kanawa.
Ha shimbu likehe, yinguhiluka ku Mbetele ya ku Serra Leoa ni kulweza mandumbu ngwo, nguvulu wa mu Guiné kangutayiza kutwamamo. Mandumbu yawahilila chinji ha kumona chize te Yehova ananguwahisa!
Mu mulimo wa kalayi wa mbonge mu Serra Leoa
Kukatuka ha 1978 ndo 1989 nakalakalile ngwe kalayi wa mbonge mu Guiné, Serra Leoa nawa ngwe kalayi mukwa-kusalakana mu Libéria. Ku uputukilo te nakuyiza-yiza chinji. Yino kanji-kanji yapwile ni kulingiwa muze nguli kusuku ni mbonge yinene. Alioze, mandumbu te kakulinga yize mahasa hanga angutwale ku shipitali.
Ha chisuho chimwe, nayijile chinji kachiki ni yikola ya misangwinya. Muze nalivwile kanawa, yingunyingika ngwami mandumbu kalitesele kuze te mangufunjila mumu kanyongene ngwe mungufwa! Chipwe ngwe napalikile mu yuma yeswayi, nihindu te kanda ngunyonga kama kuhichika chiteli chami. Nguli ni shindakenyo ngwami, Zambi wika mwe mahasa kutwaha ufunge wamwenemwene, mumu chipwe ngwe mutufwa Iye mahasa kutuhindwisa cheka.
YAMI NI MUKWETU-PWO TWAJIKIJILILE MULI YEHOVA
Ha tangwa lia umbachiso wetu ha 1988
Ha 1988, yingunyingika Dorcas, umwe pangi pionelu walikehesa; nawa wajama ku ufulielo. Muze twalimbachile, yalichinga ni yami mu mulimo wa kalayi wa mbonge. Dorcas kechele yuma yinji hanga alingile Yehova mu mulimo uno. Ha kuya ni kumeneka yikungulwila yimwe te twakumbata yikwata yetu ha mitwe ni kwenda 25 kilometro hashi mba tuheteko. Alioze ku yikungulwila ya kusuku, te twakuyako mu mashinyi eswawo mutuwana mu tapalo muze mwapwile ni malowa ni mena anji.
Dorcas kakwete hamu linji. Chakutalilaho, ha mashimbu amwe te twakuzauka ngiji jize jili ni ngandu. Ha chisuho chimwe, te tuli mu wenyi wa matangwa atano, muze twahetele ku lwiji yituzauka ha wato mumu chau te hichamakuka. Alioze, muze Dorcas te anambe kutuhuka mu wato, yaholokela mu meya, ha chihela chacho te asuku chinji. Hakachi ketu niumwe te kanyingikine kusana hanji kuhala, nawa mu lwiji wacho mwapwile ngandu. Alioze, akweze amwe yanjila mu lwiji ni kumututwisa. Chikuma chino chatupinjishile ha mashimbu anji, chipwe chocho kutwakechele mulimo wetu.
Ana jetu, Jahgift ni Eric kali yawana yize Yehova atuhele
Ku uputukilo wa mwaka 1992, twakomokene ha kunyingika ngwo, Dorcas haka ufumba. Twafupile kutesa nyi mutununga ngwe pionelu alipwila. Yituhengwola chikuma chacho, mba yitunyingika ngwetu: “Yehova mwe watwaha chawana chino.” Kashika, twalukile mwanetu jina lia Jahgift (chawana cha Yehova). Ha kupalika cha miaka yiwana, yitupwa nawa ni mwana mukwo, Eric. Pundu lume, Ana jetu eswe kali chawana cha Yehova. Ha amwe mashimbu, Jahgift kakwashile ku chipatulo cha kulumbunwina mikanda mu Conacri , Eric kali kavumbi mu chikungulwila.
Chipwe ngwe kulutwe Dorcas kechele kupwa pionelu walipwila, nihindu yanunga ni kukalakala ngwe pionelu wa shimbu lieswe chipwe muze te analele ana. Ni ukwaso wa Yehova, yami yingununga mu mulimo walipwila wa shimbu lieswe. Muze ana jetu akolele, Dorcas yaputuka kukalakala cheka ngwe pionelu walipwila. Musono yetu eswe aali tunakalakala ngwe mishionaliu a mu munda mu Conacri.
YEHOVA KALI CHISHINA CHA UFUNGE WAMWENEMWENE
Yami nakuya kweswako Yehova akungutuma. Kanji-kanji, yami ni mukwetu-pwo twakumona chize Yehova akutufunga ni kutuwahisa. Kujikijila muli Yehova, chatufunga ku kusakalala chize akupwa nacho atu waze akujikijila ku yuma ya ku musunya. Yami ni Dorcas twalilongesa ngwetu, Yehova “Zambi ya ulamwino wetu,” mwe ukwete ufunge wamwenemwene. (1 Sango 16:35) Nguli ni shindakenyo ngwami, mwono wa waze eswe akujikijila muli Yehova “muukapwa wa kukashila mu chichita cha akwa-mwono wa kufunga kuli Yehova.”—1 Samue. 25:29.