MUTWE WA KULILONGESA 2
MWASO 132 Hi Twapwa Mujimba Umuwika
Malunga, Lemesenu Mapwo Jenu
“Yenu malunga, . . . alemesenu.”—1 PETU. 3:7.
YIZE MUTULILONGESA
Mutumona chize malunga mahasa kulemesa mapwo jo mu maliji ni mu yitanga.
1. Mumu liaka Yehova atuhele chawana cha ulo?
YEHOVA kali “Zambi ya uwahililo,” kashika kanazange hanga ni yetu tuwahilile. (1 Timo. 1:11) Yehova kakutwaha yawana yinji yize yakutukwasa kuwahilila ku mwono. (Tia. 1:17) Chimwe cha ku yawana yacho, chili ulo. Muze lunga ni pwo akulimbata, ayo kakulilakenya kulizanga, kulilemesa ni kulivumbika umwe ni mukwo. Lunga ni pwo waze akulizanga kakupwa ni uwahililo wamwenemwene.—Yishi. 5:18.
2. Yika yakulingiwa mu malo anji musono?
2 Chaluyinda, atu anji musono, kakuvulama yize alilakenyene ha tangwa lia umbachiso wo. Ha mukunda wa chino, malo anji katwamine ni uwahililo. Lusango umwe (wa Organização Mundial da Saúde) kanasolola ngwo, malunga anji kakulamba mapwo jo, kwamba yuma yipi hanji kwalinga yuma yikwo yize yakwalemeka ku mbunge. Malunga amwe kakusolola vumbi kuli mapwo jo muze ali hakachi ka atu, alioze muze ali ukawo maputuka kwachoka. Chikwo nawa, muze malunga amwe akuputuka kutala yizulie ni yinema ya sonyi, chino chakutwala mapwo jo alivwe ngwe keshi kwazanga ni kwivwa yikola ku mbunge.
3. Yika yakutwala malunga anji kumwesa lamba mapwo jo?
3 Mumu liaka malunga amwe akumwesa lamba mapwo jo? Amwe hanji kakuchilinga mumu kaalelele kuli yisemi waze apwa yitenu, chino chakwatwala anyonge ngwo, yitanga yo hi yipi ko. Akwo kakwimbulula mianda ni yitanga ya kuze atwama. Yino muyihasa kwatwala anyonge ngwo, mba asolole ngwo kali malunga amwenemwene; nawa ngwo miata a mu usoko, katamba kulikita mapwo jo. Eka, kakaalongesele chize mahasa kulihumikiza muze anevu uli. Malunga amwe mumu lia kutala yinema ni yizulie ya sonyi, kakupwa ni manyonga api hali mapwo ni ha kulisumbakenya. Chaluyinda, sango jimwe jinasolola ngwo ha mashimbu a COVID-19, malunga anji kamwesene lamba mapwo jo. Alioze kwamba umwenemwene, yuma yeswayi kuyatambile kutwala lunga niumwe kumwesa mukwo-pwo lamba.
4. Ha yika malunga Akwa-Kristu atamba kukeya, nawa mumu liaka?
4 Lunga Mukwa-Kristu katamba kukeya hanga achine kupwa ni nyonga lipi hali mapwo.a Mumu liaka? Mumu kanji-kanji, yitanga yetu yakukatuka ha chize twakunyonga. Postolo Paulu kalwezele Akwa-Kristu akuwayisa mu Roma ngwenyi: “Kanda nwecha hanga yuma ya hano hashi yinwalumune.” (Roma 12:1, 2) Muze Paulu asonekene maliji wano kuli Akwa-Kristu mu Roma, chikungulwila te hichalinga yimwe miaka. Chipwe chocho, maliji a Paulu kanasolola ngwo amwe mu chikungulwila, nihindu te kakutwama kulita ni kunyonga cha hano hashi. Kashika Paulu aakolwezele hanga alumune yitanga ni kunyonga cho. Ni musono, chiyulo chino chichili ni ulemu kuli mandumbu jetu waze hanambata. Chaluyinda, malunga amwe kaneche kunyonga cha hano hashi chaasongwele, chino chakwatwala hanga amwese lamba mapwo jo.b Kuchi Yehova anazange hanga malunga atwame ni mapwo jo? Mutuwana kumbululo ha chisoneko chinakwate mutwe uno.
5. Kulita 1 Petulu 3:7, kuchi lunga mahasa kusolola ngwo kakulemesa mukwo-pwo?
5 Tanga 1 Petulu 3:7. Yehova kahanyine shimbi kuli malunga hanga alemese mapwo jo. Kulemesa chinatale ha kuvumbika umwe mutu. Lunga yoze wakulemesa mukwo-pwo, kakumusolwela zango ni umbovu. Ha mutwe uno, mutumonaho chize lunga atamba kulemesa mukwo-pwo. Alioze chitangu, mutumona yitanga yize yakusolola ngwo, lunga keshi kusolola zango ni kuvumbika mukwo-pwo.
KANDA ULINGA CHUMA CHIZE MUCHILELESA MUKWENU-PWO
6. Kuchi Yehova akwivwa muze malunga amwe akulamba mapwo jo? (A-Kolosu 3:19)
6 Lunga katambile kulamba mukwo-pwo. Yehova keshi kuzanga atu waze akulinga upupilo. (Samu 11:5) Chikwo nawa, Yehova keshi kuzanga malunga waze akumwesa lamba mapwo jo. (Mala. 2:16; tanga A-Kolosu 3:19.) Kulita ni chisoneko cha 1 Petulu 3:7 chize chinakwate mutwe uno, nyi lunga keshi kutwama kanawa ni mukwo-pwo, usepa wenyi ni Yehova wakupihia. Yehova keshi kupanjika chipwe yilemba yenyi.
7. Kulita ni A-Efwesu 4:31, 32, maliji a mutapu uka lunga atamba kwehuka? (Tala nawa “Ulumbunwiso wa Amwe Maliji.”)
7 Lunga katambile kwamba maliji akalu kuli mukwo-pwo. Malunga amwe kakutenukina mapwo jo ni kwamba yuma yize yakwalemeka ku mbunge. Alioze Yehova keshi kuzanga ‘ufwatulo, utenu, zungo ni matuka.’c (Tanga A-Efwesu 4:31, 32.) Iye kakwivwa yuma yeswe. Yehova kakulihulumba ha chize lunga akuhanjika ni mukwo-pwo chipwe muze ali ukawo. Lunga yoze wakwambila mukwo-pwo maliji akalu, keshi kupihisa wika ulo wo, alioze kakupihisa nawa usepa wenyi ni Yehova.—Tia. 1:26.
8. Kuchi Yehova akwivwa hakutwala ku yizulie ni yinema ya sonyi, nawa mumu liaka?
8 Lunga katambile kutala yizulie ni yinema ya sonyi. Kuchi Yehova akwivwa hakutwala ku yizulie ni yinema ya sonyi? Iye kakuyivwila lwaji. Lunga yoze wakutala yizulie ni yinema ya sonyi, kakupihisa usepa wenyi ni Yehova ni kulelesa mukwo-pwo.d Yehova kanashimbwila hanga lunga ashishike kuli mukwo-pwo hi wika ko ku yitanga, alioze ni ku manyonga. Yesu kambile ngwenyi, lunga yoze manunga ni kutala umwe pwo ni kumuvwila usolo, halinga nenyi kulu upangala “mu mbunge.”e—Mateu 5:28, 29.
9. Mumu liaka Yehova keshi kuzanga muze lunga akukolesa mukwo-pwo sonyi ha mashimbu akulisumbakenya?
9 Lunga katambile kushinjila mukwo-pwo hanga alinge yuma yize iye kazangile muze analisumbakenya. Malunga amwe kakushinjila mapwo jo muze analisumbakenya hanga alinge yuma yize muyaatwala alivwe ngwe keshi ulemu ni kulivwa chipi ku manyonga. Yehova keshi kuzanga yitanga yino ya kuzo yize kuyishi kusolola zango. Iye kanashimbwila hanga lunga azange mukwo-pwo, avumbike manyonga ni shimbi yenyi ya mbunge. (Efwe. 5:28, 29) Mba yika mutwamba nyi umwe lunga Chela cha Yehova, mamwesa mukwo-pwo lamba hanji kutala yizulie ni yinema ya sonyi? Yika muyimukwasa kwalumuna manyonga ni yitanga yenyi?
CHIZE LUNGA MAHASA KWECHA YITANGA YENYI YIPI
10. Kuchi lunga mahasa kuyuka ha kwimbulula chilweza cha Yesu?
10 Yika muyihasa kukwasa lunga mba eche kumwesa mukwo-pwo lamba hanji kumukolesa sonyi? Jila yimwe yili kusa tachi hanga embulule Yesu. Tunanyingika ngwetu, Yesu kakambachile, alioze mutapu uze te akutwama ni tumbaji twenyi uli chilweza chipema cha chize lunga atamba kutwama ni mukwo-pwo. (Efwe. 5:25) Ngwe chilweza, tutalenu yize lunga mahasa kulilongesa ha chize Yesu apwile ni kutwama ni apostolo jenyi ni chize te akuhanjika no.
11. Kuchi te Yesu akutwama ni apostolo jenyi?
11 Ha mashimbu eswe, Yesu kapwile ni kutwama kanawa ni apostolo jenyi ni kwasolwela umbovu ni vumbi. Iye kakapwile mukalu kuli ayo hanji kwalinga yuma yipi. Chipwe ngwe kapwile Mwene; nawa Longeshi wo, nihindu te keshi kulinga yuma yize muyitwala apostolo jenyi alivwe ngwe keshi ulemu hanji kumuvwila woma. Shimbu achilinge, Yesu te kakulingila apostolo jenyi milimo yize yapwile ni kusoloka ngwe kuyishi ulemu. (Yoa. 13:12-17) Ha chisuho chimwe, Yesu yalweza tumbaji twenyi ngwenyi: “Lilongesenu kuli yami, mumu nguli chihomboloji, mukwa-kulikehesa ni mbunge yeswe, mba kumunuwana uhwimino ku mbunge jenu.” (Mateu 11:28-30) Twamona ngwetu, Yesu kapwile chihomboloji. Mutu yoze ukwete umbovu hi mulelu ko. Alioze, kakwete hamu lize liakumukwasa kulihumikiza. Chipwe muze akuvutuka, chihomboloji kakununga ni kulihumikiza ni kusongwela kanawa manyonga jenyi.
12. Kuchi Yesu apwile ni kuhanjika ni akwo?
12 Kupalikila mu maliji jenyi, Yesu te kakutakamisa ni kukolweza akwo. Iye te keshi kuhanjika ni tumbaji twenyi mu yimwe jila yikalu. (Luka 8:47, 48) Ha mashimbu amwe, akwa-kole jenyi te kakumutuka ni kumulinga yuma yize muyimuvwisa uli, chipwe chocho iye “kakatukanyine.” (1 Petu. 2:21-23) Ha yisuho yimwe, shimbu akumbulule mu jila yikalu, iye te kakusakula kuhola. (Mateu 27:12-14) Chino chili chilweza chipema kuli malunga Akwa-Kristu.
13. Kulita ni Mateu 19:4-6, kuchi lunga mahasa ‘kulinunga ni mukwo-pwo’? (Tala nawa chizulie.)
13 Yesu kambile ngwenyi, malunga katamba kununga ni kushishika kuli mapwo jo. Kupalikila ha yize Tato ambile, iye yalweza malunga ngwenyi, katamba ‘kulinunga ni mapwo jo.’ (Tanga Mateu 19:4-6.) Mu Ngregu liji kulinunga, linalumbunuka “kulalaminya.” Chino chinasolola ngwo, zango lize liatwama hali lunga ni pwo, liatamba kupwa likolo ngwe kanalilalaminya umwe ni mukwo. Kulilalaminya chino, keshi kuhasa kuchihandununa chakuhona umwe kumona lamba. Lunga yoze wakuzanga chinji mukwo-pwo, kakwehuka kutala yizulie ni yinema ya sonyi. Iye kakuteulula meso jenyi ku “yuma yamokomoko” chakuhona kushimbula. (Samu 119:37) Chizechene ngwe Yombi, iye kakulinga usendo ni meso jenyi chakuhona kuvwila usolo pwo yoze kalimbachile nenyi.—Yombi 31:1.
Lunga yoze washishika kuli mukwo-pwo keshi kutala yizulie ni yinema ya sonyi (Tala paragrafu 13)g
14. Yika lunga yoze wakumwesa mukwo-pwo lamba atamba kulinga hanga alulieke usepa wenyi ni Yehova ni mukwo-pwo?
14 Lunga yoze wakulamba hanji kwamba maliji akalu kuli mukwo-pwo, katamba kulinga yimwe hanga alulieke usepa wenyi ni Yehova ni mukwo-pwo. Yika atamba kulinga? Chitangu, iye katamba kunyingika ngwenyi, uno uli mulonga unene. Yeswe yize akulinga ni yize akwamba, Yehova kakuyimona nawa kakuyivwa. (Samu 44:21; Chilu. 12:14; Hepre. 4:13) Chamuchiali, katamba kwalumuna yitanga yenyi ni kwecha kumwesa lamba mukwo-pwo. (Yishi. 28:13) Chamuchitatu, katamba kwita ukonekeno kuli mukwo-pwo ni kuli Yehova, ni kulinga yeswe yize mahasa hanga amukonekene. (Yili. 3:19) Iye katamba nawa kuliumba kuli Yehova ni kumwita hanga amukwase kwalumuna utu wenyi ni kumwaha tachi ja kusongwela manyonga, maliji ni yitanga yenyi. (Samu 51:10-12; 2 Kori. 10:5; Fwili. 2:13) Chamuchiwana, katamba kutwama kulita ni kulemba chenyi ni kulilongesa kuvwila lwaji upupilo ni maliji api. (Samu 97:10) Chamuchitano, katamba kawashi-washi kwita ukwaso wa makulwana a mu chikungulwila. (Tia. 5:14-16) Chamuchisambano, katamba kutesa chize malinga hanga kulutwe akahone kumwesa nawa lamba mukwo-pwo. Lunga yoze wakutala yizulie ni yinema ya sonyi, neye katamba kukaula usongwelo uno. Nyi machilinga, Yehova mamuwahisa ni kumukwasa hanga alumune yitanga yenyi. (Samu 37:5) Alioze, lunga katambile wika kwecha kulinga yuma yize muyilelesa mukwo-pwo. Iye katamba nawa kulilongesa kumulemesa. Kuchi mahasa kuchilinga?
CHIZE LUNGA MAHASA KULEMESA MUKWO-PWO
15. Kuchi lunga mahasa kusolwela mukwo-pwo zango?
15 Solwela mukwenu-pwo zango. Malunga amwe waze akwete uwahililo mu ulo wo, kakulinga yimwe tangwa ha tangwa hanga asolole kuli mapwo jo ngwo kakwazanga. (1 Yoa. 3:18) Lunga mahasa kusolola ngwenyi, kakuzanga mukwo-pwo, chipwe lume mu yuma yikehe-yikehe. Ngwe chilweza, kumukwata ku kwoko hanji kumukangayika. Ha kupalika cha tangwa, mahasa kumutumina mesage ni kumulweza ngwenyi, “ngunakuvwila usona” hanji kumuhula “chize tangwa linapalika.” Ha mashimbu amwe, mahasa kumusonekena mukanda haze masa maliji apema waze masolola chize akumuzanga. Muze lunga akulinga yuma yino, iye kakulemesa mukwo-pwo ni kukolesa ulo wo.
16. Mumu liaka lunga atamba kulemesa mukwo-pwo?
16 Lweza mukwenu-pwo ngwe, kali mulemu chinji kuli yena. Lunga yoze wakulemesa mukwo-pwo, kakumulweza yuma yize muyimuvwisa kuwaha. Jila yimwe yize mahasa kuchilingila yili kusakwilila mukwo-pwo ha yeswe yize akulinga hanga amukwase. (Kolo. 3:15) Muze lunga akuchichimieka mukwo-pwo ni mbunge yeswe, pwo kakuwahilila chinji. Iye nawa kakulivwa ngwe kali mu ufunge upema ni kulivwa ngwe kakumuzanga ni kumulemesa.—Yishi. 31:28.
17. Kuchi lunga mahasa kuvumbika mukwo-pwo?
17 Solwela mukwenu-pwo umbovu ni vumbi. Lunga yoze wakuzanga mukwo-pwo ni kumuvumbika, kakumumona ngwe chawana chipema chize chakatuka kuli Yehova. (Yishi. 18:22; 31:10) Hachino, mashimbu eswe mamusolwela zango, umbovu ni vumbi, chipwe muze analisumbakenya. Kashika, iye keshi kumushinjila hanga alinge yuma yize muyimukolesa sonyi hanji muyimutwala hanga alivwe chipi ku manyonga.f Iye nawa masa tachi hanga apwe ni mbunge yitoma kumeso ja Zambi.—Yili. 24:16.
18. Yika malunga atamba kununga ni kulinga? (Tala mushete, “Majila Awana Waze Makwasa Lunga Kusolola Vumbi.”)
18 Malunga, munuhasa kupwa ni shindakenyo ngwenu, Yehova kakumona ni kulemesa tachi jize nwakusa hanga nulemese mapwo jenu mu yuma yeswe yize nwakulinga. Nungenu ni kulemesa mapwo jenu ha kwehuka yitanga yize muyaalelesa. Asolwelenu umbovu, vumbi ni kwalembejeka. Asolwelenu nawa ngwenu, nwakwazanga ni kwalemesa. Nyi nwachilinga, munufunga chuma chilemu chize nukwete; usepa wenu ni Yehova.—Samu 25:14.
MWASO 131 “Chize Zambi Hanunga”
a Malunga, munuyuka chinji ha kutanga chikuma, “Shina Wakulemesa Mapwo Ngwe Chize Yehova Akwalemesa?” mu Kaposhi wa Kutalila wa Janeiro 2024.
b Nyi hanakumwesa lamba kuli yoze walimbata nenyi, tanga chikuma “Ukwaso Kuli Waze Anamwesa Lamba ku Mazuwo Jo” ha chikuma “Sango Jikwo” ha jw.org ni mu JW Library®.
c ULUMBUNWISO WA AMWE MALIJI: “Maliji akalu,” kanachingi matuka ni kuchokana. Kanachingi nawa kwamba yuma yize muyitwala mutu alivwe chipi.
d Tala chikuma, “A pornografia pode destruir seu casamento” ha jw.org ni mu JW Library.
e Pwo yoze lunga lienyi wakutala yizulie ni yinema ya sonyi, mayuka chinji ha kutanga chikuma, “Yize Mulinga Muze Yoze Walimbata Nenyi Matala Pornografia” mu Kaposhi wa Kutalila wa Agosto, 2023.
f Mbimbiliya kuyishi kwamba mu yimako-yimako yitanga yalita hanji yize kuyalitele yize lunga ni pwo atamba kusolola muze analisumbakenya. Akwa-Kristu waze alimbata, ene katamba kukwata yiyulo yize muyisolola ngwo, kakulemesa Yehova, muyaakwasa kuwahilila mu ulo wo ni kupwa ni mbunge yitoma. Kwamba pundu, waze alimbata keshi kuhanjika ni atu eka hakutwala ku chikuma chino cha mu ulo wo.
g ULUMBUNWISO WA CHIZULIE: Umwe ndumbu kanamushinjila kuli akwa-milimo-ni-akwo hanga atale yizulie ya sonyi ha umwe mukanda.