9-15 Março, 2026
MWASO 45 Kupukuna cha Mbunge Yami
Mutuhasa Kukumba Manyonga Api
“Lwangu mama, yami mutu wamokomoko!”—ROMA 7:24.
YIZE MUTULILONGESA
Mutumona yize mutuhasa kulinga nyi mutuputuka kunyonga ha yuma yize muyitusakalalisa hanji kutuvwisa chinyengo.
1-2. Kuchi postolo Paulu apwile ni kulivwa ha mashimbu amwe, nawa kuchi chilweza chenyi chinalifu ni yize twakupalika? (A-Roma 7:21-24)
YIKA wakunyonga muze wakwiuluka postolo Paulu? Shina wakunyonga hali mishionaliu wa hamu, longeshi mupema, nyi wakunyonga hali mutu yoze wasonekene mikanda yinji ya mu Mbimbiliya? Chochene, yuma yino yeswe ye alingile lume. Alioze ha mashimbu amwe Paulu te kakunenganyana, kulivwa chipi ni kusakalala chinji. Chizechene ngwe yetu, Paulu neye ha mashimbu amwe kapwile ni kupinda ni manyonga api.
2 Tanga A-Roma 7:21-24. Ha mukanda uze asonekenene A-Roma, Paulu yahanjika hakutwala ku kapinda wenyi yoze anji a kuli yetu twakupalika musono. Paulu kapwile Mukwa-Kristu wa ufulielo ukolo nawa kazangile kwononokena Zambi. Alioze iye kapwile chihenge, kashika chapwile chikalu kwononokena Zambi mashimbu eswe. Chikwo nawa, muze Paulu apwile ni kunyonga ha yuma yipi yize alingile muze te kanda achipwa Mukwa-Kristu, yino te yakumutwala hanga alihise.
3. Yihula yika mutukumbulula ha mutwe uno? (Tala nawa “Ulumbunwiso wa Amwe Maliji.”)
3 Chipwe ngwe Paulu ha mashimbu amwe kapwile ni kunenganyana, nihindu kapwile ni kusa tachi hanga achine kunyonga chinji ha yuma yipi.a Ha mutwe uno, mutukumbululaho yihula yino: Mumu liaka Paulu ambile ngwenyi kali mutu “wamokomoko”? Yika yakwashile Paulu ahone kunyonga chinji ha yuma yipi? Yika mutuhasa kulinga hanga tukumbe manyonga api?
MUMU LIAKA PAULU APWILE NI KULIVWA CHIPI?
4. Yika yatwalile Paulu kulivwa chipi?
4 Paulu te kakwiuluka yuma yipi yize alingile kunyima. Muze te kanda achipwa Mukwa-Kristu, Paulu hanji ngwetu Saulu, ngwe chize apwile ni kumuvuluka, kalingile yuma yinji yipi yize yamutwalile kulihisa. Ngwe chilweza, muze ashihile Eshetevau, umwe lunga washishika, Paulu neye kapwileho, nawa kapwile ni kunyonga ngwenyi ayo te kanalingi yuma yalita. (Yili. 7:58; 8:1) Chikwo nawa, Saulu kapwile ni kuhungumiona Akwa-Kristu anji ni kwamwesa lamba.—Yili. 8:3; 26:9-11.
5. Kuchi Paulu apwile ni kulivwa mumu lia yuma yize alingile kunyima muze te kanda achipwa Mukwa-Kristu?
5 Muze apwile Mukwa-Kristu, Paulu te kakupinda ni manyonga api mumu lia yuma yipi yize apwile ni kulinga kunyima. Chikwo nawa, chipwe ngwe te hapwa kulu Mukwa-Kristu, nihindu ha yisuho yinji te kakulihisa mumu lia yuma yize alingile. Ngwe chilweza, muze asonekene mukanda wenyi utangu kuli A-Korindu, ha 55 M.J., iye yamba ngwenyi: “Chatelele kunguvuluka ngwo postolo, mumu nahungumionene chikungulwila cha Zambi.” (1 Kori. 15:9) Ha kupalika cha miaka yitano muze asonekenene mukanda kuli A-Efwesu, iye yamba ngwenyi: “Nguli mukepe wahiana eswe hakachi ka asandu eswe.” (Efwe. 3:8) Muze asonekenene Timoteu, Paulu yamba nawa hakutwala kuli mwene ngwenyi: “Napwile mukwa-kutukana, mukwa-kuhungumiona, chikwo nawa te chishi kuvumbika atu.” (1 Timo. 1:13) Muze Paulu apwile ni kuya ku yikungulwila hanga atakamise mandumbu jetu a mapwo ni a malunga, kota chapwile chikalu chinji kuli iye kulitakana ni mandumbu jacho waze iye apwile ni kuhungumiona hanji kulitakana ni asoko ja mandumbu jacho.
6. Yika nawa yatwalile Paulu kunenganyana? (Tala nawa maliji mushi lia lifwo.)
6 Lumbambo ku musunya. Paulu kapwile ni kutesa chuma chize chapwile ni kumutwala hanga anenganyane ngwe “lumbambo ku musunya.” (2 Kori. 12:7) Iye kakalumbunwine yuma yize apwile ni kupalika yize te yakumunehena yikola yinji. Alioze muchihasa kupwa ngwe iye kapwile ni umwe musongo, hanji umwe kapinda mukwo yoze te wakumutwala hanga asakalale chinji.b
7. Mumu liaka chapwile chikalu kuli Paulu kulinga yuma yalita mashimbu eswe? (A-Roma 7:18, 19)
7 Uhenge wenyi. Paulu te kakupinda ni uhenge wenyi. (Tanga A-Roma 7:18, 19.) Chipwe ngwe te kakuzanga kulinga yuma yalita, nihindu uhenge wenyi te wakumutwala kulinga yuma yipi. Iye yatayiza ngwenyi kwapwile kulitachika hakachi ka mujimba wenyi ni manyonga jenyi a kulinga yuma yalita. Chipwe chocho, Paulu kasele tachi hanga alinge yuma yalita. (1 Kori. 9:27) Kashika mutuhasa kunyonga ha chize Paulu apwile ni kulivwa muze apwile ni kwiuluka yuma yipi yize apwile ni kusa tachi hanga ayivulame.
YIKA PAULU APWILE NI KULINGA MUZE APWILE NI KUNENGANYANA?
8. Yuma yika Paulu alingile yize yamukwashile kwalumuna mwono wenyi?
8 Ha mikanda yize asonekene, Paulu kasolwele chize spiritu ya Zambi muyihasa kukwasa Akwa-Kristu, kukumba manyonga api ni kusa tachi hanga apwe ni utu waha. (Roma 8:13; Ngala. 5:16, 17) Paulu kasolwele yitanga yize Akwa-Kristu atamba kupwa nayo mba evwise Yehova kuwaha. (Ngala. 5:19-21, 26) Chino chinasolola ngwo, Paulu kanyongene ha chize atamba kwalumuna mwono wenyi. Iye kota katangile yisoneko hanga awane yiyulo ya chize atamba kwalumuna mwono wenyi. Kashika mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu, yuma yize Paulu apwile ni kulweza akwo hanga alinge mba evwise Zambi kuwaha, neye ye apwile lume ni kulinga.
9-10. Yika yapwile ni kukwasa Paulu muze te akunenganyana? (A-Efwesu 1:7) (Tala nawa chizulie.)
9 Chipwe ngwe Paulu te kakunenganyana, nihindu te kakusa tachi hanga awahilile ha mashimbu anji. Ngwe chilweza, iye kapwile ni kuwahilila muze mandumbu apwile ni kwamba yuma yipema hakutwala ku yikungulwila yize yapwile kusuku. (2 Kori. 7:6, 7) Iye te kakuwahilila nawa mumu lia usepa uze apwile nawo ni mandumbu jenyi a ku ufulielo. (2 Timo. 1:4) Chikwo nawa, Paulu kapwile ni kuwahilila mumu lia kunyingika ngwenyi, kapwile ni usepa upema ni Yehova nawa te kakumuvwisa kuwaha. (2 Timo. 1:3) Chipwe muze apwile mu zuwo lia ususu, Paulu te kakukolweza mandumbu jenyi ‘awahilile muli Mwene.’ (Fwili. 4:4) Muze twakutanga mikanda yize Paulu asonekene twakuhasa kunyingika ngwetu, iye te keshi kunyonga mashimbu eswe ha yipikalo hanji ha tupalia waze apwile ni kulinga. Mba muze yuma yipi te yakwiza cheka mu manyonga jenyi, iye te kakusa tachi hanga akumbe manyonga jacho kawashi-washi ni kuwahilila cheka.
10 Chuma chikwo chize chapwile ni kukwasa Paulu kuwahilila, chili kunyonga ha ukuule. Iye kapwile ni kumona ukuule ngwe chawana cha zango chize Yehova ahanyine hali iye. (Ngala. 2:20; tanga A-Efwesu 1:7.) Iye nawa kapwile ni shindakenyo ngwenyi kupalikila mu chitapo cha ukuule wa Yesu Kristu, Yehova hanakonekena shili yenyi nawa te manunga ni kuchilinga. (Roma 7:24, 25) Yuma yino yeswe, yakwashile Paulu kununga ni kulingila Yehova ni uwahililo.—Hepre. 9:12-14.
Chipwe ngwe Paulu kapwile ni kunenganyana muze te akunyonga ha yuma yipi yize alingile kunyima, nihindu iye te kakulivwa kanawa muze te akuhengwola ha ukuule (Tala paragrafu 9-10)
11. Kuchi chilweza cha Paulu muchihasa kututakamisa?
11 Chizechene ngwe Paulu, ni yetu mashimbu eswe twatamba kusa tachi hanga tuhone kunyonga, kwamba, hanji kulinga yuma yize kuyishi kuvwisa Yehova kuwaha. Hanji nawa ha mashimbu amwe mutuhasa kulivwa ngwe, kutuchi kuhasa kuvwisa Yehova kuwaha. Ndumbu Elizac kanatulumbunwina chize akulivwa. Iye yamba ngwenyi: “Kuli yami chuma chakungutakamisa chili kunyonga ha chilweza cha postolo Paulu. Chili utakamiso kunyingika ngwami, Paulu kalumwine yimwe ku mwono wenyi ngwe chize ni yami natamba kulinga. Chuma chikwo chakungukwasa chili kunyingika ngwami, Yehova kananyingika ukalu uze tuvumbi twenyi akupwa nawo.” Chochene lume, chizechene ngwe Paulu, ni yetu mutuhasa kuvwisa Yehova kuwaha chipwe ngwe ha mashimbu amwe mutupinda ni manyonga api.
YIKA MUTUHASA KULINGA MUZE MUTUNENGANYANA?
12. Kuchi kulinga yuma ya ku ufulielo muchihasa kutukwasa kukumba manyonga api?
12 Pwako ni chako cha kulinga yuma ya ku ufulielo. Muze twakupwa ni chako cha kulinga yuma ya ku ufulielo, chino chakutukwasa kulihulikila ha yuma yalita. Mutuhasa kutesa chako chacho ni mukwa-kunana-nana mujimba yoze wakulihulumba hanga apwe ni mujimba upema. Muze twakunana-nana mujimba, kulia kanawa ni kupomba maola alita, kanji-kanji twakulivwa kanawa. Chizechene nawa, yetu eswe tunanyingika chize chapwa chipema hanji chize twakulivwa muze twakutanga Mbimbiliya mashimbu eswe, muze twakulilulieka hanga tuye ku kukunguluka ni muze twakuya ni kwambujola. Kulinga yuma yino, muchihasa kutukwasa kukumba manyonga api.—Roma 12:11, 12.
13-14. Kuchi mandumbu jetu akuyuka muze akulinga yuma ya ku ufulielo mashimbu eswe?
13 Tutalenu chilweza cha John, yoze awanyine ni musongo wa Câncer muze te uchili ni miaka 39. Ku uputukilo, iye kapwile ni kwivwa woma unji ni kusakalala chinji. Yamba ngwenyi: ‘Kuchi nakwachika musongo uno shimbu nguchili mukweze?’ Ha mashimbu jacho, mwanenyi te kali wika ni miaka yitatu. Yika yakwashile John kuhona kunenganyana mashimbu eswe? Iye yamba ngwenyi: “Chipwe ngwe napwile ni kuhonga chinji, nihindu napwile ni kusa tachi hanga yami ni usoko wami tupwe ni katalilo mupema wa kulinga yuma ya ku ufulielo. Twapwile ni kuya ku kukunguluka cheswe, kuya mu mulimo wa kwambujola, ni kulinga uwayilo wetu wa mu usoko poso jeswe.” John yamba nawa ngwenyi: “Ku uputukilo nyi makulweza ngwo uli ni umwe musongo, muhasa kunenganyana ni kulivwa chipi. Alioze yami nalilongesa ngwami ha kupalika cha mashimbu, Yehova mahasa kututakamisa, kutwaha tachi jize tunafupu ni kutusolwela ngwo kakutuzanga. Chizechene Yehova angukwashile, ni yena mahasa kukukwasa.”
14 Eliza yoze hitwatongola kulu yamba ngwenyi: “Kukunguluka mashimbu eswe ni kulinga longeso liami lia Mbimbiliya, yakungwiulula ngwo Yehova kakunguzanga, chino chakungunehena chiseke chinji.” Nolan, umwe kalayi wa mbonge wa mu África, kanalumbununa yize yakumukwasa hamwe ni mukwo-pwo Diane. Iye yamba ngwenyi: “Twakununga ni kulemba, kulilongesa Mbimbiliya, kukunguluka ni kwambujola chipwe muze kutushi kulivwa kanawa ku manyonga. Yehova mashimbu eswe kakutukwasa kuwahilila ni kulivwa kanawa. Muze twakulivwa chipi ku manyonga, yetu twakwiuluka ngwetu, Yehova matukwasa ni kutuwahisa chipwe ngwe kutwanyingikine chize iye machilinga.”
15. Yika mutuhasa kulinga mba tukumbe manyonga api? Hana chilweza.
15 Nyi mutununga ni kulivwa chipi ku manyonga, kuli yuma yikwo yize twatamba kulinga. Uchinyonga ngwe nyima yinakukolo. Nyi unazange hanga yikola yacho yipalike, kuwatambile wika kuya ni kwenda, alioze watamba kulinga chuma chikwo nawa. Chuma chacho chili kunyingika yize yinayijisa nyima hanji kuya ni kufupa ukwaso wa umwe ndotolo. Chizechene nawa, ni yetu twatamba kuhengwola Mbimbiliya ni mikanda yetu, hanji kuhanjika ni umwe Mukwa-Kristu wajama hanga tumone chize mutuhasa kukumba manyonga api. Tutalenu yikuma yimwe yize muyihasa kutukwasa.
16. Yika muhasa kulinga hanga ukumbe manyonga api? (Samu 139:1-4, 23, 24)
16 Mutuhasa kulemba kuli Yehova hanga atukwase kunyingika yize tunafupu. Mwanangana Ndawichi te kanyingika ngwenyi, Yehova kamunyingika kanawa. Kashika Ndawichi echile kuli Yehova hanga amukwase kunyingika yuma yize te yakumutwala kulipikala chinji. (Tanga Samu 139:1-4, 23, 24.) Ni yena muhasa kwita kuli Yehova hanga akukwase kunyingika yuma yize yakukutwala kupwa ni manyonga api ni kumona chize muhasa kwakumba. Muhasa nawa kulihula ngwe: ‘Yuma yika yakungutwala hanga ngulipikale chinji? Shina kuli chimwe chuma chize chakungutwala hanga ngulipikale chinji? Shina nakulihulikila chinji ha kunyonga yuma yipi nyi nakweseka kunyonga ha yuma yize yakunguvwisa kuwaha?
17. Yikuma yika mutuhasa kulilongesa yize muyitukwasa kunyonga ha yuma yize muyitutakamisa? (Tala nawa chizulie.)
17 Lilongese yikuma kulita ni yize unapalika. Mashimbu amwe, muchilita kulilongesa hakutwala ku yitanga ya Yehova yize muyikutakamisa. Ngwe chilweza, postolo Paulu kayukile ha kupukuna ha ukuule ni ha ukonekeno wa Yehova. Kashika ni yetu mutuhasa kwimbulula chilweza cha Paulu ha kulilongesa yize tunafupu. Kalakalisa Guia de Pesquisa ya Yela ja Yehova, Índice das Publicações da Torre de Vigia ni mikanda yikwo ya Mbimbiliya yize yili mu limi lie, hanga uhengwole hakutwala ku keke ya Zambi, ukonekeno ni utu wa zango lienyi. Nyi twamona ngwetu, yikuma yize twahengwola yatukwasa, mutuhasa kuyisoneka hamwe hanga tuyifunge. Mutuhasa nawa kusa yikuma yize twasoneka ha chihela haze muchipwa chashi kuyimona. Mba nyi mutupwa cheka ni manyonga api, mutuhasa kwanda yikuma yacho hanga tuyitange cheka. Muze mututanga jimwe versu ja mu Mbimbiliya hakutwala ku yikuma yino, tunyongenu ha chize mutuhasa kwimbulula Yehova ni chize yuma yize iye akutulweza muyihasa kutukwasa kulivwa kanawa.—Fwili. 4:8.
Lilongese yikuma yize muyikutakamisa (Tala paragrafu 17)
18. Yikuma yika Akwa-Kristu amwe akulilongesa?
18 Eliza yoze hitwatongola kulu, kalilongesele hakutwala ku chilweza cha Yombi. Yamba ngwenyi: “Mwono wami uli ngwe wa Yombi, iye kapalikile mu kapinda mweka ni mweka. Chipwe chocho, muze te ananenganyana ni kumona lamba chakuhona kunyingika kuze lamba liacho te linakatuka, nihindu iye yanunga ni kujikijila muli Yehova.” (Yombi 42:1-6) Diane yoze hitwatongola kulu yamba ngwenyi: “Yami ni mukwetu-lunga tunalilongesa hakutwala ku yitanga ya Yehova mu mikanda yetu. Twakusakwilila chinji Yehova ha kutukwasa kumwimbulula. Muze twakuhonga mumu lia tupalia waze twakulinga, twakwiuluka ngwetu, Yehova kanatulongesa nawa kakutukwasa kupwa atu apema. Chino, chakutukwasa kukundama kuli iye.”—Iza. 64:8.
MUTUHASA KUPWA NI SHINDAKENYO NGWETU YEHOVA MATUKWASA NI KUTUWAHISA
19. Kuchi mutuhasa kulivwa ha mashimbu amwe, nawa shindakenyo yika twatamba kupwa nayo?
19 Chipwe ngwe mutukaula yiyulo yize atwaha mu kaposhi yono, nihindu ha mashimbu amwe mutuhasa kunenganyana hanji kusakalala. Alioze ni ukwaso wa Yehova, mutuhasa kukumba manyonga api ni kulihumikiza. Mutuhasa nawa kupwa ni shindakenyo ngwetu, mutupwa ni mashimbu apema ku mwono, mumu tuli ni usepa upema ni Yehova. Chikwo nawa, iye kakuwahilila mumu lia yize twakumulingila.
20. Yika unazange kununga ni kulinga?
20 Kanda twecha yuma yize yalingiwile kunyima, hanji tupalia waze twakulinga atukwike kuwahilila. Yehova mahasa kutukwasa kulihumikiza ni kwecha kusakalala. (Samu 143:10) Tulihulikilenu ha kutalatala cha yuma ya kulutwe lia matangwa, muze yuma yeswe yize twakunyonga muyikatuvwisa kuwaha. Chikwo nawa, mutukahinduka hita tangwa chakuhona kusakalala hanji kupwa ni manyonga api, mumu mutukawahilila ha kuwayila Yehova Zambi yetu wa zango.
MWASO 34 Kwenda mu Ululi
a ULUMBUNWISO WA AMWE MALIJI: “Manyonga api” waze tunahanjikila ha mutwe uno, kanatale ha kunenganyana hanji kusakalala chize atu akupwa nacho ha mashimbu akehe. Kaso kuhanjikila hali atu waze mahasa kunenganyana mashimbu eswe hanji hali waze atamba kufupa ukwaso wa umwe ndotolo.
b Mikanda yize Paulu asonekene yakusolola ngwo, iye kapwile ni kapinda wa meso. Kashika, te chakupwa chikalu kuli iye kusoneka mikanda ni kulinga kanawa mulimo wa kwambujola. (Ngala. 4:15; 6:11) Kota Paulu te kakusakalala nawa mumu lia yuma ya mahuza yize alongeshi amwe ambile hakutwala kuli iye. (2 Kori. 10:10; 11:5, 13) Chipwe ngwe kutwanyingikine kanawa yuma yize yatwalile Paulu kusakalala, nihindu tunanyingika ngwetu, ha mashimbu amwe iye te kakunenganyana.
c Majina amwe kapwa kwalumuna.