Malongeso a Mukanda Wakuzachisa ha Kukunguluka cha Mwono ni Mulimo Wetu
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
3-9 MARÇO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 3
Solola Ujikijilo We Muli Yehova
(Yishima 3:5) Fuliela Yehova ni mbunge ye yeswe; kanda ukajikijila ha malinjekela ja yena mwene.
ijwbv mutwe 14 ¶4-5
Yishima 3:5, 6—“Kanda Ukajikijila ha Malinjekela ja Yena Mwene”
“Fuliela Yehova ni mbunge ye yeswe.” Twakusolola ujikijilo wetu muli Zambi muze twakulinga yuma kulita ni upale wenyi. Twatamba kujikijila muli Zambi ni mbunge yetu yeswe. Mu Mbimbiliya, liji mbunge kanji-kanji liakulumbunuka chize twapwa muchima, chino chinachingi nawa chize twakwivwa, manyonga jetu ni yize twakulinga. Kashika, kujikijila muli Zambi ni mbunge yetu yeswe, kuchatalile wika ha chize twakwivwa. Chili chiyulo chize twakukwata yetu ene mumu tuli ni shindakenyo ngwetu, Sakatanga wetu kananyingika kanawa yize muyihasa kutwaha uwahililo wamwenemwene.—A-Roma 12:1.
“Kanda ukajikijila ha malinjekela ja yena mwene.” Twatamba kujikijila muli Zambi mumu manyonga jetu mahasa kutupiangula. Nyi twalijikijila wika yetu ene ni kulinga yuma kulita ni chize twakwivwa, mutuhasa kukwata yiyulo yize ku uputukilo muyihasa kusoloka ngwe yipema, alioze kulutwe muyitunehena lamba. (Yishima 14:12; Jeremia 17:9) Mana a Zambi kahiana chinji mana jetu. (Izaia 55:8, 9) Nyi twecha hanga Zambi atusongwele, mutuwahilila chinji ku mwono.—Samu 1:1-3; Yishima 2:6-9; 16:20.
(Yishima 3:6) Ukamutayize mu yilinga ye yeswe mba iye makalulamisa majila je.
ijwbv mutwe 14 ¶6-7
Yishima 3:5, 6—“Kanda Ukajikijila ha Malinjekela ja Yena Mwene”
“Ukamutayize mu yilinga ye yeswe.” Ha yuma yeswe yize twakulinga ni yiyulo yize twakukwata, twatamba kunyonga chitangu hali Zambi. Twakulinga chino ha kulemba kuli iye ni kumwita hanga atusongwele, chikwo nawa, twatamba kukaula yize Liji lienyi Mbimbiliya yakwamba.—Samu 25:4; 2 Timoteu 3:16, 17.
“Iye makalulamisa majila je.” Zambi kakululamisa majila jetu ha kutukwasa kwenda kulita ni shimbi jenyi jingunu. (Yishima 11:5) Hachino, mutuhasa kwehuka milonga yinji ni kuwahilila ku mwono.—Samu 19:7, 8; Izaia 48:17, 18.
(Yishima 3:7) Kanda ulimona ngwe uli mukwa mana kuhiana; pwako ni woma wa Yehova ukatewuluke ku yipi.
be 76 ¶4
Nunga ni Kukola ku Ufulielo
Mutu yoze wakupalika mu yuma yinji ku mwono, mahasa kwamba ngwenyi: ‘Hingunapalika mu yuma yino, ngunanyingika yize natamba kulinga.’ Shina kunyonga chino chinalite? Mukanda wa Yishima 3:7 wakwamba ngwo: “Kanda ulimona ngwe uli mukwa mana kuhiana.” Muze twakumona yuma yize hitunapalika ku mwono yinalingiwa cheka, chakupwa chashi kunyonga ngwe, tunanyingika yize twatamba kulinga. Alioze nyi tunakola ku ufulielo, twatamba kupwa ni shindakenyo ngwetu, mba tulinge yuma kanawa ndo tupwe ni ukwaso wa Yehova. Kutushi kuhasa kwamba ngwetu tunakola ku ufulielo mumu lia kukumba kapinda ni hamu, alioze ha kufupa usongwelo wa Yehova. Twatamba kusolola ngwetu, tunakola ku ufulielo ha kupwa ni shindakenyo ngwetu, yuma yeswe yakulingiwa ni utayizo wa Yehova ni kununga kumujikijila ni mbunge yetu yeswe.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 3:3) Kanda utayiza utu wa zango ni umwenemwene kukukatuka. Ukayikashile ha kota ye, nikuyisoneka mu mbunge ye.
Yika Utu wa Zango Lia Yehova Unalumbunuka Kuli Yena?
Tuli ni yuma yinji yipema yize yatamba kututwala tulisolwele utu wa zango umwe ni mukwo. Yimwe ya ku yuma yacho yika? Tutalenu chize yishima yino ya mu Mbimbiliya yinakumbulula chihula chino: “Kanda utayiza utu wa zango ni umwenemwene kukukatuka. . . . Chocho mukawana vumbi ni malinjekela apema kumeso ja Zambi ni atu.” ‘Mukwa utu wa zango kakuwahisa mbunge yenyi mwene. “Mweswe makaula ululi ni utu wa zango mawana mwono.”—Yishi. 3:3, 4; 11:17; 21:21.
Mukanda uno wa Yishima unatongola yuma yitatu yize yakututwala hanga tusolole utu wa zango. Chitangu, muze twakusolola utu wa zango, twakupwa atu apema kumeso ja Zambi. Chamuchiali, kusolola utu wa zango chakutuyukisa yetwene. Ngwe chilweza, twakupwa ni usepa upema ni mandumbu jetu. Chamuchitatu, nyi twasolola utu wa zango, mutukazuka yiwape yinji ni mwono wa mutolo kulutwe lia matangwa. Kwamba pundu, tuli ni yuma yipema yize yakututwala hanga twononokene shimbi yino ya Yehova yinambe ngwo: ‘Lingenu ni utu wa zango ni keke mutu mweswe kuli mukwo.’—Zeka. 7:9.
(Yishima 3:1-18) Mwanami, kanda uvulama longeso liami. Mbunge ye yikafunge shimbi jami, 2 mumu muyikwaha kusuha cha matangwa ni miaka ya mwono, ni sambukila nawa. 3 Kanda utayiza utu wa zango ni umwenemwene kukukatuka. Ukayikashile ha kota ye, nikuyisoneka mu mbunge ye. 4 Chocho mukawana vumbi ni malinjekela apema kumeso ja Zambi ni atu. 5 Fuliela Yehova ni mbunge ye yeswe; kanda ukajikijila ha malinjekela ja yena mwene. 6 Ukamutayize mu yilinga ye yeswe mba iye makalulamisa majila je. 7 Kanda ulimona ngwe uli mukwa mana kuhiana; pwako ni woma wa Yehova ukatewuluke ku yipi. 8 Acho muchikapwa kuhinduka cha musunya we, ni usongosongo wa yifwaha ye. 9 Lemesa Yehova ni yikumba ye ni mbuto yitangu ya kufumbuka che cheswe, 10 mba machila je makazala ni kulumbama ni yikwachilo ye muyikasupwoka ni vinyu. 11 Mwanami, kanda ulelesa kufumba cha Yehova, hanji kwivwa kupiha ha kukanjisa chenyi, 12 mumu mweswe Yehova kamuzanga kakumukanjisa, ngwe lunga kakukanjisa mwanenyi yoze wamuwahila. 13 Kawaha yoze mawana mana, ni yoze mazuka malinjekela, 14 mumu kufumbuka chayo chahiana kufumbuka cheswe cha prata. Kuyipita chahiana kupita oru. 15 Yahiana ndando ya rubi mba cheswacho muhasa kuchizanga kuchalitele nenyi. 16 Yinyingi yapwa ngwe yoze uli ni mwono wunji mu kwoko lienyi lia chindume. Mu kwoko lienyi lia chimeso kali ni upite ni ulemu. 17 Ndako jenyi japwa ja kuwaha, mba majila jenyi eswe a sambukila. 18 Kuli waze mayizuka yapwa ngwe mutondo wa mwono. Kawaha waze akuyilalaminya.
10-16 MARÇO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI
YISHIMA 4
“Funga Mbunge Ye”
(Samu 51:6) Pundu yena wakuzanga umwenemwene mu michima. Mukangulongesa mana muze mwahengama.
Kuchi Muhasa Kufunga Mbunge Ye?
4 Ha Yishima 4:23, liji “mbunge” linalumbunuka “mutu wa muchima” hanji “chize mutu apwa muchima.” (Tanga Samu 51:6.) Mu maliji akwo, “mbunge” yinalumbunuka manyonga jetu, chize twakwivwa, yize twakulinga ni usolo wetu. Kwamba umwenemwene, chino chinalumbunuka chize twapwa muchima, hi wika ko chize twakusoloka haze.
(Yishima 4:23a) Funga mbunge ye kuhiana yuma yeswe, mumu kwe kuuto ya mwono kwenako.
Kuchi Muhasa Kufunga Mbunge Ye?
10 Nyi tunazange kufunga mbunge yetu, twatamba kwehuka ponde ni kusa tachi hanga tulifunge. Liji lize analumbununa ngwo “funga” ha Yishima 4:23, linatwiwulula mulimo uze te tulayi akulinga hanga afunge mbonge. Ha matangwa a Mwanangana Solomone, tulayi te kakunyina ha chinonga hanga afunge mbonge ni kwimba ngezo muze mamona akwa-kole kaneza. Kunyonga ha chilweza chino muchitukwasa tunyingike yize mutuhasa kulinga hanga tukwike Satana ahone kupihisa manyonga jetu.
11 Ku shakulu, tulayi te kakukalakala hamuwika ni tufunga mapito. (2 Sam. 18:24-26) Ayo eswe te kakukwasa kufunga mbonge hakusa shindakenyo ngwo, mapito eswe kaayika ha shimbu lieswalio mukwa-kole makundama. (Nehe. 7:1-3) Mbunge yetu yakufumba ni shimbi ja mu Mbimbiliya, muyihasa kukalakala ngwe kalayi ni kututoweza muze Satana meseka kupiangula manyonga ni yitanga yetu. Ha shimbu lieswalio mbunge yetu muyimba ngezo, chekwamba, muyitutoweza yimwe, twatamba kuyipanjika ni kusa tachi hanga tuyike mapito, hanji ngwetu, kwehuka ponde.
Kuchi Muhasa Kufunga Mbunge Ye?
14 Mba tufunge mbunge yetu, kutwatambile wika kuyiyika hanji kulituna yuma yipi, alioze twatamba nawa kuyazulula, chekwamba, kutayiza yuma yipema. Tunyongenu nawa ha chilweza cha chikalakala cha mbonge. Kafunga mapito mahasa kuyika kanawa mapito a mbonge hanga akwa-kole achine kunjilamo, alioze ha mashimbu akwo iye mahasa kwazulula mapito hanga kulia chinjile mu mbonge. Nyi mapito kaazulwile, atu mu mbonge mahasa kufwa ni zala. Chizechene nawa, twatamba kwazulula mbunge yetu hita shimbu hanga munjile manyonga a Zambi.
(Yishima 4:23b) Funga mbunge ye kuhiana yuma yeswe, mumu kwe kuuto ya mwono kwenako.
w12 1/5 32 ¶2
“Funga Mbunge Ye!”
Mumu liaka twatamba kufunga mbunge yetu? Zambi katumine mwanangana Solomone kusoneka ngwenyi: “Funga mbunge ye kuhiana yuma yeswe, mumu kwe kuuto ya mwono kwenako.” (Yishima 4:23) Mwono uze tulinawo haliapwila ni mwono wa kulutwe lia matangwa, unatale ha chize mbunge yetu yili. Mumu liaka? Mumu Zambi kakumona yize yili mu mbunge. (1 Samuele 16:7) Yuma yize yakupwa mu mbunge yetu ye yakutwala Zambi kumona nyi tuli atu apema kumeso jenyi nyi ka.—1 Petulu 3:4.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 4:18) Alioze jila ya mukwa ululi yapwa ngwe kutemuka cha kucha; chakuliwezela tachi ndo tangwa ha muchima.
Shina Uli ni Mbunge ya Kutwaminyina Muli Yehova?
4 Mukanda wa Yishima 4:18 unambe ngwo: “Jila ya mukwa ululi yapwa ngwe kutemuka cha kucha; chakuliwezela tachi ndo tangwa ha muchima.” Maliji wano, kanatale ha chize Yehova akukwasa tuvumbi twenyi hanga anyingike upale wenyi—chino chakulingiwa hakehe-hakehe. Alioze versu yino, yakutukwasa nawa kunyingika chize Mukwa-Kristu akwalumuna yitanga ku mwono wenyi hanga akundame kuli Yehova. Kukola ku ufulielo kuchishi kulingiwa kawashi-washi, chakumbata mashimbu. Nyi twapwa ni kulilongesa kanawa Mbimbiliya ni kukaula yiyulo yamo ni ya mu ululikiso wa Yehova, hakehe-hakehe mutuputuka kwimbulula yitanga ya Kristu.
(Yishima 4:1-18) Anami, ivwenu kufumba cha tatenu, panjikenu hanga nukanyingike malinjekela; 2 mumu ngunanwehe ndongo jipema, kashika kanda nwehuka shimbi jami. 3 Napwile nguli mwana kuli tata. Napwile mwovu, ni yami wika anguzangile kuli mama. 4 Tata wangulongesele ngwenyi, Mbunge ye yikalalaminye ku maliji jami; funga shimbi jami utwame ni mwono. 5 Kwata mana; kwata malinjekela; kanda uavulama chipwe kupianguka ku maliji a mu kanwa liami. 6 Kanda uehuka mana mba makufunga; ukaazange mba makulayila. 7 Che chuma chahiana, mana. Kashika kwata mana, ewa helu lia yuma yeswe mukwata, kwata malinjekela. 8 Ualemese mba makusenyesa kulutwe. Nyi muakwata makusa ku ulemu. 9 Kumasa ha mutwe we chipangula cha vumbi. Kumakwaha chipangula cha uhenya. 10 Panjika, mwanami. Tambula yambo yami hanga miaka ya mwono we yikapwe yinji. 11 Hinakulongesa ndako ja mana; hinakusongwela mu majila a ululi. 12 Muze muwenda shimbo je kujichi kukwikiwa. Nyi muzomboka kuchi kutalinga. 13 Kakaminya ku kufumba chami, kanda uchehuka. Uchifunge kanawa mumu chapwa mwono we. 14 Kanda unjila mu jila ya yingulungulu; kanda uliata mu jila ya atu api. 15 Kanda uyako. Kanda wendelamo. Tewulukako ukahiane. 16 Wano atu kahashile kuya tulo ndo halinga chuma chipi; nyi kalimbwile umwe chakuanehena chipundu. 17 Mumu kakulia mbolo ya ungulungulu; kakunwa vinyu ya upupilo. 18 Alioze jila ya mukwa ululi yapwa ngwe kutemuka cha kucha; chakuliwezela tachi ndo tangwa ha muchima.
17-23 MARÇO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI
YISHIMA 5
Chinenu Utanji
(Yishima 5:3) Mumu mivumbo ya pwo weka kuyakusotwola wuchi, yihanjika yenyi yasenena kuhiana maji;
w00 15/7 29 ¶1
Muhasa Kununga Kushishika mu Chifuchi Chino Chipi
Ha chishima chino, “pwo weka” kanalumbunuka chikoi. Maliji waze pwo wacho akuhanjika hanga onge mutu, kakuyema ngwe wuchi nawa kakusenena ngwe maji. Kanji-kanji, ni utanji che wakuputuka. Ngwe chilweza, tala yize yalingiwile kuli Amy, umwe mukweze chileza, nawa secretária wa miaka 27. Iye kambile ngwenyi: “Umwe lunga yoze nakukalakala nenyi ku mulimo, kakulihulumba chinji hali yami ni kunguchichimieka mashimbu eswe. Chili chipema muze akwetu akutuchichimieka. Alioze chinasoloka pundu ngwo, iye kanazange kulisumbakenya ni yami. Yami chichi kuholokela mu muheto wenyi.” Maliji a mutu yoze unazange hanga tulisumbakenye nenyi, mahasa kusoloka ngwe kali apema. Kashika, twatamba kupwa ni mana mba tuhase kwaehuka.
(Yishima 5:4, 5) alioze ku songo kasasa ngwe musase, kanambuka ngwe mukwale. 5 Molu jenyi kanapalumuka ku kufwa; shimbo jenyi jatwala kuma kwa afu.
w00 15/7 29 ¶2
Muhasa Kununga Kushishika mu Chifuchi Chino Chipi
Lamba lize liakwiza hamukunda wa kulinga utanji, liapwa lisasu chinji nawa liakwambuka ngwe mukwale, ha mashimbu amwe mulihasa kushiha mutu. Lamba liacho mulihasa nawa kupwa, kupinda ni shimbi ya mbunge, ufumba uze mutu keshi kushimbwila ni misongo. Hakutwala kuli waze alimbata, achinyonga ha yikola yize lunga hanji pwo mahasa kwivwa nyi umwe wa kuli ayo mahona kushishika kuli mukwo. Kashika, kuhona kushishika chipwe hakehe wika, muchihasa kulemeka mbunge ya mutu yoze twalimbata nenyi ku mwono wenyi weswe. Kwamba umwenemwene, utanji wakuneha kapinda.
(Yishima 5:8) Kanda wiza hakamwihi nenyi; kanda ukundama ku chikolo cha zuwo lienyi,
w00 15/7 29 ¶5
Muhasa Kununga Kushishika mu Chifuchi Chino Chipi
Twatamba kusa tachi hanga tuhone kulikata ni atu waze mahasa kututwala kulinga utanji. Kashika, kutwatambile kupanjika miaso yo, kwimbulula yitanga yo, kutala yizulie ni yinema yo yipi hanji kutala yizulie ya sonyi. (Yishima 6:27; 1 A-Korindu 15:33; A-Efwesu 5:3-5) Twatamba nawa kwehuka kwasolwela zango lia ulo hanji kuzala mazalo waze kalitele!—1 Timoteu 4:8; 1 Petulu 3:3, 4.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 5:9) kuchina muhana ulemu we kuli akwenu, hanji miaka ye kuli mukwa uswi.
w00 15/7 29 ¶7
Muhasa Kununga Kushishika mu Chifuchi Chino Chipi
Solomone kanalumbununa ponde yinene yize yakwiza hamukunda wa kulinga utanji. Ngwe, upangala ni kuhona kulivumbika. Hachino, muchipihia chinji nyi twalipwisa yetu ene ngwe chuma chakuhwisa nacho usolo wetu hanji wa akwetu. Kashika, muchipwa kulihona vumbi yetu ene nyi twalisumbakenya ni mutu yoze kutwalimbachile nenyi.
(Yishima 5:1-23) Mwanami, panjika ku mana jami, ivwa kanawa malinjekela jami, 2 hanga ukafunge maseliekela; mivumbo ye yikafunge yinyingi. 3 Mumu mivumbo ya pwo weka kuyakusotwola wuchi, yihanjika yenyi yasenena kuhiana maji; 4 alioze ku songo kasasa ngwe musase, kanambuka ngwe mukwale. 5 Molu jenyi kanapalumuka ku kufwa; shimbo jenyi jatwala kuma kwa afu. 6 Katalile jila ya mwono. Kwenda chenyi chapwa cha kulihiza alioze iye kachinyingikine. 7 Kashika, ana jami, ngwivwenu kanawa; kanda nwehuka maliji a mu kanwa liami. 8 Kanda wiza hakamwihi nenyi; kanda ukundama ku chikolo cha zuwo lienyi, 9 kuchina muhana ulemu we kuli akwenu, hanji miaka ye kuli mukwa uswi, 10 kuchina hanji yilambala mazuka upite we mba kukilikita che chikalitokele mu zuwo lia kandaka. 11 Ku songo lie mukalishimwoka, muze musunya we ni mujimba we hiyaliwa. 12 Mba muwamba ngwe, Cho kupiha nevwile ha kungufumba! Mbunge yami yalelesele kungukanjisa. 13 Chononokenene liji lia alongeshi jami; chapanjikile waze angufumbile. 14 Nanjilile mu yipi yeswe, te kwasalile hakehe wika mu chikungulwila ni mu mbunga. 15 Nwako meya a mu chikwachilo cha yena mwene, ni meya a kupukumuka mu shima lia yena mwene. 16 Te chatamba kumwanga mu matapalo e meya a ku mafuji je, nyi? 17 Akapwe a yena mwene wika; kanda apwa a yilambala aze uli no. 18 Fuji lie likawahe; ni yena, wahilila ni mukwenu-pwo wa ukweze we. 19 Akapwe kuli yena ngwe chihwo cha kapaji wa zango, ngwe chihwo cha kayi yoze unapeme. Mele jenyi akakuyukise matangwa eswe; zango lienyi likakuwahise matangwa eswe. 20 Ena mwanami kuchi te muliwahisa ni pwo weka? Kuchi te mukwata ku tulo ya kandaka? 21 Mumu ndako jeswe ja mutu jinasoloka ku meso ja Yehova. Iye kakutala majila jenyi eswe. 22 Chingulungulu kakukwachika mu uhenge wenyi mwene. Kumakakashiwa ni mihipu ya shili yenyi. 23 Kumakafwa mumu ha kuhona kumufumba. Makapiasuka mu kulumbama cha uhepuke wenyi.
24-30 MARÇO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 6
Yika Mutuhasa Kulilongesa Hali Kangenyengenye?
(Yishima 6:6) Ena chileya, yako kuli kangenyengenye ukazewule ndako jenyi ukakwate mana.
(Yishima 6:7, 8) O, chipwe keshi mwata, hanji kalayi, hanji mukwa kuayula, 8 hindu kakulifupila kulia ha mwaka upema; kakulikungila kulia ha mwaka wa kucha.
it-2 153 ¶2, 3
Kangenyengenye
‘Mutapu uze tungenyengenye akulingilamo yuma.’ Chipwe ngwe tungenyengenye keshi ni mana hanji malinjekela, nihindu Zambi kaatangile ni uhashi wa kulinga yuma mu jila yalita. Mbimbiliya yakwamba ngwo, tungenyengenye “kakulifupila kulia ha mwaka upema; kakulikungila kulia ha mwaka wa kucha.” (Yis 6:8) Tungenyengenye waze akusoloka chinji ku Palestina, kakusaka kulia ni kuchitulika ha mwaka upema ni kuzachisa kulia chacho ha mashimbu akwo, ngwe ha mashimbu a chishika waze akupwa chikalu kuwana kulia. Tungenyengenye wano kakusoloka chinji ku yizungwilo, kuze kwakupwa mbuto yinji ni masangu. Muze kulia chize akutulika chakuwula ni meya a vula, tungenyengenye waze akusaka kulia, kakuchitwala haze hanga chome ni mwalwa. Chikwo nawa, tungenyengenye wano kakuteta chihanda cha mbuto chize akutulika hanga chichine kusoka cheka muze anatulika mbuto yacho. Chizavu cha tungenyengenye waze akusaka kulia, kakusoloka zwalala muze ali mu jila, ni muze akumbata yilwa ya mbuto yize akuhichika haze ku unjililo wo.
Lilongese ha Yize Tungenyengenye Akulinga. Mu maliji akehe, hamukunda wa mulimo uze tungenyengenye akulinga, Mbimbiliya yakutoweza ngwo: “Ena chileya, yako kuli kangenyengenye ukazewule ndako jenyi ukakwate mana.” (Yis 6:6) Tungenyengenye keshi kufunga wika kulia hanga akalie kulutwe, alioze ayo kakusa tachi jinji ni kusolola hamu. Kanji-kanji kakumbata hanji kukoka yuma yize yinalema chinji kuhiana ayo. Ayo kakulinga chino hanga amanunune mulimo wo, chipwe muze akulimbuka hanji kusenena. Amu akukalakala hamuwika, ayo kakululieka ku chitutu hanji wina kuze atwama ha kuupemesa, chikwo nawa kakulihulumba hali tungenyengenye ni akwo. Ha mashimbu amwe, kakukwasa tungenyengenye ni akwo waze alemana hanji anahongo, ahase kufuna cheka ku wina kuze atwama.
(Yishima 6:9-11) Ndo mwiji muka mukaya tulo ena chileya? Tangwa lika mukakasumuka ku tulo twe? 10 Tulo amwe akepe; kunongwoka hakehe; kulindakenya hakehe moko mu tulo; 11 chocho uswale we muwiza ngwe chingumba; kuhona che muchiza ngwe kajita ni yitwa yenyi.
w00 15/9 26 ¶3-4
Funga Lufuma We
Chizechene ngwe tungenyengenye, ni yetu twatamba kulilulieka kanawa. Muze twakusa tachi hanga tulinge kanawa mulimo wetu, twakuwahilila chinji chipwe muze akwetu katumwene. Kashika, chipwe ngwe tuli ku shikola, ku mulimo ni muze tunalingi yuma ya ku ufulielo, twatamba kusa tachi jinji hanga tulinge kanawa mulimo weswawo tunalinga. Ngwe chize tungenyengenye akuyuka ha kuhondangana cho, Zambi kanazange hanga ni yetu ‘tuyuke ni yipema ya kuhondangana chetu cheswe.’ (Chilumbununyi 3:13, 22; 5:18) Mutuhasa kupwa ni mbunge yitoma ni kuwahilila mumu lia kuhondangana chetu.—Chilumbununyi 5:12.
Kulita ni yihula yaali ya Solomone, iye te kanafupu kukwasa atu hanga achine kupwa yileya. Iye yahula ngwenyi: “Ndo mwiji muka mukaya tulo ena chileya? Tangwa lika mukakasumuka ku tulo twe? Tulo amwe akepe; kunongwoka hakehe; kulindakenya moko mu tulo; chocho uswale we muwiza ngwe chingumba; kuhona che muchiza ngwe kajita ni yitwa yenyi.” (Yishima 6:9-11) Muze chileya anapomba uswale wakumuheta kawashi-washi. Wande wenyi wakuzala ni mingonga. (Yishima 24:30, 31) Mingoso yenyi yakutoka. Shina kuli mwenya-mulimo yoze wakutayiza kukalakala ni yileya? Shina longi yoze uli chileya nawa keshi kuzanga kulilongesa mahasa kufumbuka kanawa ku shikola?
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 6:16-19) Yuma yisambano Yehova kalinwa nayo, ewa shimbiali yapwa chizelwokeso kuli iye. 17 Yino ngwami, Meso a kulizelula; kanwa lia mahuza; moko a kushiha mutu chitela chakuhi; 18 mbunge ya kutaka manyonga a uhenge; molu a kutambukila mu yuma yipi; 19 chela cha mahuza; yoze wakukuwa vunda hakachi ka usoko.
w00 15/9 27 ¶3
Funga Lufuma We
Yikuma shimbiali yize anatongola ha mukanda wa Yishima 6:16-19, yinakwate ha shili yinji yize atu atamba kwehuka. Ngwe chilweza, “meso a kulizelula” ni “mbunge ya kutaka manyonga a uhenge” yinatale ha shili yize mutu mahasa kulinga mu manyonga. Mba “kanwa lia mahuza” ni “chela cha mahuza” yinatale ha kuhanjika maliji waze kalitele. “Moko a kushiha mutu chitela chakuhi” ni “molu a kutambukila mu yuma yipi” yinatale ha yitanga yize kuyalitele. Yehova kakuvwila nawa lwaji atu waze akulinga hanji kwamba yuma yize muyihasa kutokesa sambukila mukachi ka akwo. Chipwe chocho, yikuma yize anatongola ha Yishima 6:16-19 kuyatalile ha shili yeswe yize Zambi akuvwila lwaji mumu atu kananungu ni kulinga yuma yikwo yipi yize Zambi keshi kuzanga.
(Yishima 6:1-26) Mwanami, nyi hiwahana chifungo hali mukwenu, hanji hiwalilakenya ni chilambala, 2 hiwafwa mu muheto wa maliji a mu kanwa lie; hiwakwachika mu maliji a mu kanwa lie. 3 Linga chino mwanami, ukalipulule, se hiwapwa mu kwoko lia mukwenu; yako ukalikehese kuli mukwenu ukalembelele kuli iye. 4 Kanda uya tulo, kanda ufungunuka. 5 Ulipulule ngwe kai ku kwoko lia chinyanga ngwe kajila ku kwoko lia mukwa kumutela. 6 Ena chileya, yako kuli kangenyengenye ukazewule ndako jenyi ukakwate mana. 7 O, chipwe keshi mwata, hanji kalayi, hanji mukwa kuayula, 8 hindu kakulifupila kulia ha mwaka upema; kakulikungila kulia ha mwaka wa kucha. 9 Ndo mwiji muka mukaya tulo ena chileya? Tangwa lika mukakasumuka ku tulo twe? 10 Tulo amwe akepe; kunongwoka hakehe; kulindakenya hakehe moko mu tulo; 11 chocho uswale we muwiza ngwe chingumba; kuhona che muchiza ngwe kajita ni yitwa yenyi. 12 Chingandangali, chihenge, kakwenda ni kanwa lia kupiya. 13 Kakutenya ni meso jenyi; kakuhanjika ni molu jenyi; kakulahula ni minwe yenyi. 14 Kupiya chili mu mbunge yenyi; keshi kulitwamina kutaka chipi; kakukuwa vunda. 15 Kashika luyinda wenyi meza susumuku; susumuku kumakamakuka ni kumuwuka chakuhi. 16 Yuma yisambano Yehova kalinwa nayo, ewa shimbiali yapwa chizelwokeso kuli iye. 17 Yino ngwami, Meso a kulizelula; kanwa lia mahuza; moko a kushiha mutu chitela chakuhi; 18 mbunge ya kutaka manyonga a uhenge; molu a kutambukila mu yuma yipi; 19 chela cha mahuza; yoze wakukuwa vunda hakachi ka usoko. 20 Mwanami, funga shimbi ja tatenu; kanda uehuka longeso lia noko. 21 Ukayikashile matangwa eswe mu mbunge ye; ukayijichikile ha kujingilika kota ye. 22 Muze muwenda muyikusongwela. Muze mupomba tulo muyikulayila. Muze mulaula muyihanjika ni yena. 23 Mumu shimbi yapwa ndeya. Longeso liapwa pangu. Kukanjisa cha kufumba chapwa jila ya mwono, 24 cha kukufunga kuli pwo mupi, ni ku kupepieka cha limi lia pwo weka. 25 Kanda wivwa mu mbunge ye usolo wa kupema chenyi; kanda umutayiza kukukwata ni meso jenyi; 26 mumu ha mukunda wa chikoi-pinji ya mbolo, alioze pwo lia mbala mwono ulemu anazombo.
31 MARÇO–6 ABRIL
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 7
Ehuka Yuma Yize Muyihasa Kukusa mu Yeseko
(Yishima 7:7-9) Namwene hakachi ka yizuzuke, natalile hakachi ka ana a malunga umwe mukweze keshi mbunge. 8 Kanapalika mu tapalo hakamwihi ni malindalinda jenyi, mba yaya mu jila ya ku zuwo lienyi, 9 ha kajimba-usoko, ha chingoloshi, ha kulaa cha ufuku, mwe mu milima.
w11 15/11 9 ¶16
“Kanda Ukajikijila ha Malinjekela Ja Yena Mwene”
Twatamba kulemba hanga twehuke yeseko. Alioze chili chilemu kwiwuluka ngwe, twatamba kulemba ha shimbu lialita. Tala chilweza cha mukweze yoze anatongola ha mukanda wa Yishima 7:6-23. Ha ufuku, iye yanjila mu chihunda cha yikoi. Hachino, umwe chikoi yeseka kumupiangula ni maliji apema. Kashika, mukweze yamukaula ngwe ngombe yoze unayi ku chishihilo. Mumu liaka mukweze yono ayile mu mbonge ya yikoi? Amu iye apwile chizuzuke, kota usolo wenyi upi we wapwile ni kumusongwela. (Yishi. 7:7) Ha mashimbu aka iye te atambanga kulemba? Kwamba umwenemwene, kulemba mashimbu eswe hanga tukumbe yeseko chili chilemu. Alioze, mukweze yono te katamba kulemba, chipi-chipi muze aputukile kunyonga kunjila mu mbonge ya yikoi.
(Yishima 7:10; 13-21) Mba kwatakanyine nenyi umwe pwo; ha mujimba wenyi kali ni mazalo a chikoi; mu mbunge yenyi kali ni kalimbalimba. 13 Chocho yamukwata, yamwaha mbeju. Ni meso keshi sonyi yamba kuli iye ngwenyi, 14 Yitapo ya milambu ya sambukila nguli nayo. Musono hinamana yilakenyo yami. 15 Kashika hinatuhuka ni kukupatwiza ni kukufupafupa, mba hinakuwana. 16 Hinala muhela wami ni tunyime a kufwifwima, ni mahina a kuseleka ni linyu lia Engitu. 17 Hinasapwila muhela wami ni perfumo ya mira, ni aloa, ni kanela. 18 Tuye tukalikuchise ni zango ndo hikwacha tukaliwahise ni zango. 19 Mumu mwe lunga keshiko. Hanayi wenyi usuku. 20 Haya ni chipakumuna cha mbongo, mba meza nawa ha kakweji wa kuunduka. 21 Ni ulembekese wenyi wunji yamukumba. Yamushinjila ni kupepieka cha mivumbo yenyi.
w00 15/11 30 ¶4-6
“Funga Shimbi Jami Ukatwame ni Mwono”
Mivumbo ya pwo yono yapwile kusoloka ngwe yipema. Ku meso te kakusoloka ngwe katakama ni kuhanjika kanawa. Kapwile ni kusakula kanawa maliji hanga ahase kwonga mukweze yoze te keshi mana. Ha kwamba ngwenyi, kakuhana yitapo ya milambu ya sambukila, pwo yono te kanazange kusolola ngwe, te kali mukwa-ululi nawa ngwo kajama ku ufulielo. Yitapo ya milambu ya sambukila te kakuyihana mu Tembele mu Yerusaleme. Milambu yino yapwile ya yifwo, wunga, azeite ni vinyu. (Ulevi 19:5, 6; 22:21; Kwalula 15:8-10) Amu yifwo ya milambu atu te kakuyilia hamuwika ni asoko jo, pwo yono te kanazange kusolola ngwenyi, ku zuwo lienyi kuli kulia chinji ni walwa unji. Kwamba pundu, iye te kanazange kwamba ngwenyi: Mukweze, tweya muwahilila ni yami! Pwo yono te kanazange kusolola ngwo iye mwe wakatukile hanga aye ni kufupa mukweze wacho. Umwe mukwa-mana kambile ngwenyi: “Umwenemwene uli ngwo, pwo yono te kanafupu umwe lunga. Alioze chamwenemwene lume iye te kanafupu wika mukweze yono? Wika mutu yoze keshi mana mwe mahasa kutayiza maliji jenyi a saki.”
Pwo wacho kapwile kuzala kanawa, kuhanjika kanawa nawa te kakwete vumba lipema. Iye kambile ngwenyi: “Hinala muhela wami ni tunyime a kufwifwima, ni mahina a kuseleka ni linyu lia Engitu. Hinasapwila muhela wami ni perfumo ya mira, ni aloa, ni kanela.” (Yishima 7:16, 17) Pwo yono kaluliekele kanawa muhela wenyi ni linyu lia Engitu.
“Tuye tukalikuchise ni zango ndo hikwacha tukaliwahise ni zango.” Pwo kakasanyikine wika mukweze hanga alie hamuwika. Iye te kanazange kulisumbakenya nenyi. Mukweze kanyongene ngwenyi, te mawahilila chinji! Kashika pwo yamulweza nawa ngwenyi: “Mumu mwe lunga keshiko. Hanayi wenyi usuku. Haya ni chipakumuna cha mbongo, mba meza nawa ha kakweji wa kuunduka.” (Yishima 7:18-20) Kashika iye te kanazange kulweza mukweze ngwo, katambile kulipikala mumu mukwo-lunga te kali mu wenyi nawa te mashimbula chinji mba ahiluke. Pwo wacho kongele kanawa mukweze yono, “ni ulembekese wenyi wunji yamukumba. Yamushinjila ni kupepieka cha mivumbo yenyi.” (Yishima 7:21) Kashika, lunga yoze ukwete hamu ngwe Yosefwe mwe te mahasa kwehuka pwo yono.
(Yishima 7:22, 23) Lunga yakaula washiwashi ngwe ngombe maya ku chishihilo; ngwe chihepuke maya akamufumbe mu kuuli. 23 Ndo mwivu muumutuwa mu liayi lienyi; ngwe kajila unahumuka ni kutalikisa ku kambwila, kanyingikine ngwenyi, Mwono muungusalako.
Kuvwila Zambi Woma Chakutuyukisa
Kulinga upangala hanji utanji, muchihasa kukutwala kulivwa ngwe, kuushi ulemu ni kwivwa sonyi. Chikwo nawa, mukuhasa kusoloka ufumba uze mutu te keshi ni kushimbwila ni kushaha ulo hanji kupihisa usoko. Kashika chuma chipema kulinga chili, kuhona kuya ku zuwo lia pwo chihepuke. Kuchizako kufwa ku ufulielo hanji ngwetu kuhona utayizo wa Yehova, atu waze akulinga upangala hanji utanji kakuyiza chinji nawa mahasa kufwa. (Yishi. 7:23, 26) Mukanda wa Yishima 9:18 unambe ngwo: ‘Ngeji jenyi kali mwe muma mwa afu.’ Nyi kuya ku zuwo lia pwo chihepuke chakuneha lamba lipwahaha, mba mumu liaka atu anji akutayiza kuyako?—Yishi. 9:13-18.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 7:3) Uyikashile ha minwe ye; uyisonekene mu mbunge ye.
w00 15/11 29 ¶1
“Funga Shimbi Jami Ukatwame ni Mwono”
Solomone kasonekene ngwenyi: ‘Uyikashile [shimbi jami] ha minwe ye; uyisoneke mu mbunge ye.’ (Yishima 7:3) Chizechene ngwe minwe yetu twakuyimona mashimbu eswe nawa yili yilemu ha yuma yeswe yize twakulinga, yikuma yize twakulilongesa mu Mbimbiliya, yatamba kututoweza ni kutusongwela mu yuma yeswe yize mutulinga. Kashika, twatamba kusoneka shimbi ja Zambi mu mbunge yetu ha kujikaula ku mwono wetu mashimbu eswe.
(Yishima 7:6-20) Mumu kukapenda ka zuwo liami natalilile ku chisakala. 7 Namwene hakachi ka yizuzuke, natalile hakachi ka ana a malunga umwe mukweze keshi mbunge. 8 Kanapalika mu tapalo hakamwihi ni malindalinda jenyi, mba yaya mu jila ya ku zuwo lienyi, 9 ha kajimba-usoko, ha chingoloshi, ha kulaa cha ufuku, mwe mu milima. 10 Mba kwatakanyine nenyi umwe pwo; ha mujimba wenyi kali ni mazalo a chikoi; mu mbunge yenyi kali ni kalimbalimba. 11 Iye mukwa zungo, mukwa pami. Molu jenyi katwamine mu zuwo lienyi. 12 Mu matapalo ali; mu yitanda ali; kanajikinyina ku malindalinda eswe. 13 Chocho yamukwata, yamwaha mbeju. Ni meso keshi sonyi yamba kuli iye ngwenyi, 14 Yitapo ya milambu ya sambukila nguli nayo. Musono hinamana yilakenyo yami. 15 Kashika hinatuhuka ni kukupatwiza ni kukufupafupa, mba hinakuwana. 16 Hinala muhela wami ni tunyime a kufwifwima, ni mahina a kuseleka ni linyu lia Engitu. 17 Hinasapwila muhela wami ni perfumo ya mira, ni aloa, ni kanela. 18 Tuye tukalikuchise ni zango ndo hikwacha tukaliwahise ni zango. 19 Mumu mwe lunga keshiko. Hanayi wenyi usuku. 20 Haya ni chipakumuna cha mbongo, mba meza nawa ha kakweji wa kuunduka.
7-13 ABRIL
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 8
Panjika Mana a Yesu
(Yishima 8:1, 4, 22) Te mana kasanyikine, nyi? Malinjekela kakalumukine, nyi? 4 Ngwenyi, Kuli yenu, malunga, ngunasanyika; liji liami lili kuli ana ja atu. 22 Yehova wanguzukile ku uputukilo wa jila yenyi, shimbu kanda achiputuka yitanga yenyi ha shakulu.
cf 131 ¶7
“Nakuzanga Tata”
7 Ha versu 22, mana kanambe ngwo: “Yehova wanguzukile ku uputukilo wa jila yenyi, shimbu kanda achiputuka yitanga yenyi ha shakulu.” Versu yino kuyahanjikile ha mana waze atu akusolola. Mana keshi ni uputukilo, mumu Yehova mwenya-chitanga chino keshi ni uputukilo. (Samu 90:2) Alioze, Mwana wa Zambi kali “mwana mutangu wa yitangiwa yeswe.” Iye kali chitangiwa chitangu ku yuma yeswe yize Yehova atangile. (A-Kolosu 1:15) Kulita ni mukanda wa Yishima, Mwana wa Zambi kamutangile shimbu Zambi te kanda achitanga malilu ni hashi. Amu ali Liji hanji ngwetu, Mukwa-Kumanyinako Yehova, kashika Yesu kapwile chitanga chingunu chize chapwile ni kusolola mana a Yehova.—Yoano 1:1.
(Yishima 8:30, 31) Kweswe napwile nenyi hamuwika ngwe chilangaji. Tangwa ha tangwa napwile nguli uwahililo wenyi, ni kuwahilila kumeso jenyi matangwa eswe, 31 nikuwahilila hashi henyi hakutwama atu mba kuwahilila chami chapwile kuli ana ja atu.
cf 131-132 ¶8-9
“Nakuzanga Tata”
8 Yika Yesu te akulinga muze apwile mu malilu? Versu 30 yakusolola ngwo, iye kapwile sali lia Zambi ngwe chilangaji. Yika chino chinalumbunuka? Mukanda wa A-Kolosu 1:16 wakwamba ngwo: “Mumu kupalikila muli iye, yuma yikwo yeswe yatangiwile mu malilu ni hashi . . . Yuma yikwo yeswe yatangiwile kupalikila muli iye hanga yimuvwise kuwaha.” Chekwamba, Yehova Sakatanga, katangile yitangiwa ya ku spiritu mu malilu ni atu hashi ni yuma yeswe kupailikila muli Mwanenyi. Mutuhasa kutesa chino ni chize atu waze akutunga mazuwo akukalakala ni yikwashi yo. Muze twakukomoka ha kumona yitangiwa yipema ya Yehova, chekwamba, tunamuhalisa mumu iye mwe Chilangaji Munene. (Samu 19:1) Chipwe chocho, tuli ni shindakenyo ngwetu, Sakatanga kapalikishile mashimbu apema chinji ha kutanga yuma yeswe ni ukwaso wa Mwanenyi.
9 Muze atu yihenge akukalakala hamuwika, ha mashimbu amwe kwakusoloka kapinda hakachi ko. Alioze, chino kuchishi kulingiwa hakachi ka Yehova ni Yesu. Mwana kakalakalile hamuwika ni Tato ha mashimbu anji, kashika iye ambile ngwenyi: “Nguli uwahililo wenyi, ni kuwahilila kumeso jenyi matangwa eswe.” (Yishima 8:30) Iye te kakuwahilila ha kukalakala hamuwika ni Tato, Tato neye te kakuwahilila ha kukalakala hamuwika ni Mwanenyi. Ha kupalika cha mashimbu, Mwana yaputuka kulifwa ni Tato ha kwimbulula yitanga yenyi. Kashika zango lia Mwana ni Tato lili linene chinji! Mutuhasa kwamba ngwetu zango lize lili hakachi ka Tata ni Mwanenyi liahiana zango lize atu akulisolwela musono.
(Yishima 8:32, 35) Mba haliapwila, ana jami a malunga, ngwivwenu, mumu kawaha waze akuya mu majila jami. 35 Mumu mweswe manguwana mawana mwono, mba mazuka vumbi lia Yehova.
w09 15/4 31 ¶14
Lemesenu Yesu—Yoze Uli Munene Kuhiana Ndawichi ni Solomone
14 Hashi heswe, Yesu Kristu wika mwe wapwile ni mana kuhiana Solomone. Kashika Mbimbiliya yakumuvuluka ngwe “mutu munene wahiana Solomone.” (Mateu 12:42) Yesu kambujolele sango ja “mwono wa mutolo.” (Yoano 6:68) Ngwe chilweza, ha Longeso lia ha Mulundu, Yesu kahanjikile yikuma yimwe yize yinalifu ni yize Solomone asonekene mu mukanda wa Yishima, ngwe yuma yize yakuneha uwahililo kuli waze akuwayila Yehova. (Yishi. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) Yesu kalongesele ngwenyi, yuma yize yakuneha uwahililo yinatale ha kuwayila Yehova ni kumanunuka cha yilakenyo yenyi. Yesu kambile ngwenyi: “Kawaha waze ananyingika ngwo, kanafupu Zambi, mumu Wanangana wa malilu ni wo.” (Mateu 5:3) Waze akukaula yize Yesu alongesele kakukundama kuli Yehova mwe ‘chishina cha mwono.’ (Samu 36:9; Yishi. 22:11; Mateu 5:8) Yesu Kristu kali “mana ja Zambi.” (1 Kori. 1:24, 30) Amu Yesu ali Mwanangana wa Wanangana wa Mesaya, iye katwama ni “spiritu wa malinjekela ni yinyingi.”—Iza. 11:2.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 8:1-3) Te mana kasanyikine, nyi? Malinjekela kakalumukine, nyi? 2 Kanamana helu lia manangamo ku sesa lia jila ku makano. 3 Kakutambikila ku yikolo, ku unjililo wa limbo, kuze atu akunjilila ku yikolo.
‘Mana Amwenemwene Kanakololoka’
Mu yifuchi yinji, chakupwa chashi kumona mandumbu jetu mawahilila ha kwambujola ha mbunga ni kuhana mikanda. Shina ni yena hiunambujola mu mutapu au? Nyi chenacho, kota unewuluka chikuma chize chili mu mukanda wa Yishima, chinambe ngwo, mana kakukololoka mu matapalo hanga atu aapanjike. (Tanga Yishima 1:20, 21.) Mu Mbimbiliya ni mu mikanda yetu twakuwanamo ‘mana amwenemwene’ waze akukatuka kuli Yehova. Yino ye atu anafupiwa mba azuke mwono wa mutolo. Twakuwahilila chinji muze umwe mutu akutayiza mikanda yetu. Alioze amwe keshi kuzanga kunyingika yize Mbimbiliya yakwamba. Akwo kakutuseha mumu kakunyonga ngwo, Mbimbiliya yili mukanda ukulu. Eka kakwamba yuma yipi ha yize Mbimbiliya yakulongesa hakutwala ku yitanga yipema, ni kwamba ngwo waze akukaula malongeso jacho kapwa akalu nawa kakulimona ngwe kanahiane akwo. Chipwe chocho, Yehova kananungu ni kuhana mana jenyi kuli atu eswe nawa kanachilingi ni zango.
2 Jila yimwe yize Yehova akukwashilamo atu kuwana mana amwenemwene yili Liji lienyi, Mbimbiliya. Kwamba pundu, atu eswe kali ni yimwe Mbimbiliya. Mba yika mutwamba ha mikanda yetu yize yakukatuka mu Mbimbiliya? Mumu lia ukwaso wa Yehova, mikanda yacho yili mu unji wa malimi kuhiana 1.000. Waze akutanga sango jamo ni kujikaula ku mwono wo, kakuyuka chinji. Alioze atu anji keshi kuzanga kupanjika liji lia mana amwenemwene. Muze akukwata yiyulo, kakuzanga kujikijila hali ene hanji hali atu akwo. Atu anji kakunyonga ngwo yetu kutwanyingikine yuma yinji, mumu lia kukaula yize Mbimbiliya yakwamba.
(Yishima 8:22-36) Yehova wanguzukile ku uputukilo wa jila yenyi, shimbu kanda achiputuka yitanga yenyi ha shakulu. 23 Anguwayishile chize ku miaka ya mutolo, chize ku uputukilo, shimbu te hashi kanda hapwa. 24 Angusolwele shimbu te kanda kupwa jondo; shimbu te kukushi mafuji a meya akulumbama. 25 Shimbu kanda achikolesa milundu angusolwele, ni ye mindundena kanda; 26 shimbu kanda achitanga hashi, hanji minda, chipwe uputukilo wa fufuta ya hashi. 27 Muze alulikile malilu napwileko, shimbu machifunjika kujingulula cha jondo; 28 muze akolesele lilu lia malelwa ni mafuji a jondo apwile a tachi; 29 muze afunjikile njiza ja kalunga-lwiji kuchina meya mahiana shimbi jenyi, muze afunjikile fundamentu ya hashi. 30 Kweswe napwile nenyi hamuwika ngwe chilangaji. Tangwa ha tangwa napwile nguli uwahililo wenyi, nikuwahilila kumeso jenyi matangwa eswe, 31 nikuwahilila hashi henyi hakutwama atu mba kuwahilila chami chapwile kuli ana ja atu. 32 Mba haliapwila, ana jami a malunga, ngwivwenu, mumu kawaha waze akuya mu majila jami. 33 Ivwenu kufumba nukapwe ni mana, kanda nulitunacho. 34 Kawaha yoze mangwivwa, nikulayila tangwa ha tangwa ku yikolo yami, nikutwaminyina ku yikuli ya mapito jami. 35 Mumu mweswe manguwana mawana mwono, mba mazuka vumbi lia Yehova. 36 Alioze mweswe manguvulumuna malumbula mwono wenyi; yoze wakulinwa ni yami kanazange kufwa.
14-20 ABRIL
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 9
Solola Mana ha Kutayiza Yiyulo
(Yishima 9:7, 8a) Mweswe malulamisa mukwa kulenya mamukolesa sonyi; mweswe makanjisa chingulungulu malikokela kupiha. 8 Kanda ukanjisa mukwa kulenya, mokomoko makuvwila kole; kanjisa mukwa mana mba makuzanga.
‘Panjika Maliji a Mukwa-Mana’
4 Kwamba umwenemwene, ha mashimbu amwe, chakupwa chikalu kutayiza yiyulo. Mutuhasa kuvwila uli mutu yoze unatwehe yiyulo. Mumu liaka? Mumu chipwe ngwe tunanyingika ngwetu tuli yihenge, nihindu muchihasa kupwa chikalu kutayiza yiyulo yize umwe matwaha ha upi uze twalinga. (Tanga Chilumbununyi 7:9.) Mutuhasa nawa kufupa kulikalila, kuhamika chiyulo chize atwaha hanji kuvwila ndumbu wacho uli ha kunyonga ngwo, katwaha chiyulo mumu keshi kutuzanga hanji ngwo kanatuvwila ukwa. Kashika mutuhasa kwamba ngwetu: ‘Iye iya mba angwehe chiyulo? Neye ngwami kakulinga upi!’ Hachino, nyi chiyulo chacho hi chize ko te tunashimbwila, mutuhasa kuchilengulula hanji kwita chiyulo kuli ndumbu yoze matulweza yize tunazange kwivwa.
(Yishima 9:8b, 9) Kanda ukanjisa mukwa kulenya, mokomoko makuvwila kole; kanjisa mukwa mana mba makuzanga. 9 Fumba mukwa mana mba maliwezela mana. Longesa mukwa ululi mba maliwezela yinyingi.
‘Panjika Maliji a Mukwa Mana’
12 Yika muyihasa kutukwasa kutayize yiyulo? Tunafupiwa kulikehesa ha kunyingika ngwetu tuli yihenge, nawa ha mashimbu amwe mutuhasa kulinga yuma yize kuyalitele. Ngwe chize twamona, Yombi kapwile ni nyonga lipi. Alioze kalumwine nyonga lienyi nawa Yehova yamuwahisa ha kuchilinga. Mumu liaka? Mumu iye kapwile mukwa-kulikehesa. Iye kasolwele ngwenyi, kali mukwa-kulikehesa ha kutayiza chiyulo chize amuhele kuli Elihu, chipwe ngwe Elihu kapwile kanuke. (Yombi 32:6, 7) Ni yetu nawa kulikehesa muchitukwasa kutayiza chiyulo chipwe ngwe kuchatutalile hanji matwahacho kuli kanuke. Umwe mukulwana wa mu chikungulwila mu Canadá, yamba ngwenyi: “Yetwene kutushi kuhasa kulimona ngwe chize akwetu akutumona. Mba kuchi mutuhasa kwalumuna yitanga yetu nyi akwetu katuhele chiyulo?” Tulieswe tunafupiwa kwima mihuko ya spiritu ni kululieka utotombo wetu mu mulimo wa kwambujola.—Tanga Samu 141:5.
13 Tumonenu chiyulo ngwe jila yize Zambi anatusolwelamo zango. Yehova nihindu kanazange upeme hali yetu. (Yishi. 4:20-22) Muze akutwaha chiyulo kupalikila mu Liji lienyi, mu umwe mukanda uze unalumbununa Mbimbiliya hanji muli umwe ndumbu wajama, chino chakusolola ngwo kakutuzanga. Mukanda wa A-Hepreu 12:9, 10, unambe ngwo: “Iye kakuchilinga hanga atuyukise.”
14 Lihulikile ha chiyulo, hi ha mutapu uze ko akuhelacho. Ha mashimbu amwe, mutuhasa kunyonga ngwetu chiyulo chize atwaha katuhelecho mu jila yalita. Kwamba pundu, mutu mweswawo unayi ni kuhana chiyulo katamba kusa tachi hanga achihane mu jila yalita. (Ngala. 6:1) Mba yika twatamba kulinga nyi yetu e anahane chiyulo? Twatamba kulihulikila ha yize mutulilongesa ha chiyulo chacho hi ha kunyonga ko ngwo kachi katwahangacho mu jila yalita. Twatamba kulihula ngwetu: ‘Chipwe ngwe chazangile mutapu uze anguhelamo chiyulo, alioze munguhasa kulilongesa yimwe ha chiyulo chacho? Kutala munguhasa kwecha kulihulikila ha uhenge wa mutu yoze wangwaha chiyulo ni kuyuka ha yize amba?’ Nyi mutupwa akwa-mana mutusa tachi hanga tuyuke ha chiyulo cheswacho matwaha.—Yishi. 15:31.
w01 15/5 30 ¶1-2
‘Mana Matukwasa Kutwama Miaka Yinji’
Kulisa ni yihepuke, mukwa-mana kakutayiza yiyulo. Solomone kambile ngwenyi: “Kanjisa mukwa mana mba makuzanga. Fumba mukwa mana mba maliwezela mana.” (Yishima 9:8b, 9a) Yoze ukwete mana kananyingika ngwenyi: “Niumwe wakuwahilila ni fumbo ha shimbu lize amwahalio wakuhi, alioze kakwivwa yikola, ha kupalika cha mashimbu, fumbo liacho liakwima muhuko wa sambukila ya ululi kuli waze akulitambula.” (A-Hepreu 12:11) Chipwe ngwe ha mashimbu amwe twakwivwa yikola ku mbunge muze akutwaha yiyulo, kutwatambile kulikalila, mumu yiyulo yakutukwasa kupwa akwa-mana.
Solomone yanunga ngwenyi: “Longesa mukwa ululi mba maliwezela yinyingi.” (Yishima 9:9b) Niumwe yoze mahasa kwamba ngwo kali ni mana ahiana hanji ngwo hakola chinji kashika katambile nawa kulilongesa wakuhi. Twakuwahilila chinji kumona tushinakaji malilongesa Mbimbiliya ni kulihana kuli Yehova! Ni yetu nawa, tusenu tachi hanga tufunge mu mbunge yetu zango lia kununga kulilongesa chipwe ngwe tuli tushinakaji hanji akweze.
(Yishima 9:12) Nyi muopwa ni mana, mana je makuwahisa yena mwene, alioze nyi mulenya, yena mwene muchimbata.
w01 15/5 30 ¶5
‘Mana Matukwasa Kutwama Miaka Yinji’
Mutu ni mutu katamba kusa tachi hanga apwe ni mana. Ha chikuma chino, Solomone kambile ngwenyi: “Nyi muopwa ni mana, mana je makuwahisa yena mwene, alioze nyi mulenya, yena mwene muchimbata.” (Yishima 9:12) Mana kakutuyukisa, alioze waze akulituna yiyulo kakumona lamba. Kwamba umwenemwene, cheswacho mutu makuwa, chenacho nawa makacha. Kashika twatamba ‘kupanjika maliji a mana.’—Yishima 2:2.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 9:17) Meya a kwiya kuyema-o; mbolo ya kulia ku tenga, cho kupema.
Kuvwila Zambi Woma Chakutuyukisa
Kuli yuma yinji yize muyitutwala kwehuka yitanga ya upangala. Pwo chihepuke yamba ngwenyi: “Meya akwiya kuyema-o.” Meya akwiya yika analumbunuka? Mbimbiliya yakutesa kulisumbakenya cha pwo ni lunga ngwe meya waze akuhwimisa mbunge. (Yishi. 5:15-18) Lunga ni pwo waze alimbata kulita ni shimbi, mahasa kulivwisa kuwaha mu ulo wo ha kulisumbakenya. Alioze meya akwiya kalisa chinji, mumu o mahasa kulumbunuka upangala, hanji kulisumbakenya chize kuchalitele. Atu waze akulinga upangala hanji utanji, kanji-kanji kakufupa kuswekela akwo ngwe chizechene eji akulinga muze anayi ni kwiya. Chikwo nawa, muze atu akunyonga ngwo kukushi niumwe yoze manyingika yize akulinga, chocho meya jacho akwiya mahasa kusoloka ngwe kanayeme chinji; alioze yili ponde yinene kunyonga chocho. Yehova kakumona yuma yeswe. Kashika, meya wano hi ayema ko, mumu kakutwala mutu kuhona utayizo wa Yehova. (1 Kori. 6:9, 10) Alioze hi yino wika ko.
(Yishima 9:1-18) Mana hatunga zuwo lienyi; hasonga manguji jenyi shimbiali. 2 Hashiha yimuna jenyi; halulika vinyu yenyi; hala mesa yenyi. 3 Hatuma tumbaji twenyi a mapwo; kanasanyika ha manangamo ahiana a mu limbo, 4 ngwenyi, Chizuzuke mweswe anjile muno. Ha kutwala kuli yoze keshi mbunge kanambe kuli iye ngwenyi, 5 Tweya ukalie mbolo yami, ukanwe vinyu yino hinalulika. 6 Enu hichikenu yizuzuke nukatwame ni mwono, nukendele mu jila ya malinjekela. 7 Mweswe malulamisa mukwa kulenya mamukolesa sonyi; mweswe makanjisa chingulungulu malikokela kupiha. 8 Kanda ukanjisa mukwa kulenya, mokomoko makuvwila kole; kanjisa mukwa mana mba makuzanga. 9 Fumba mukwa mana mba maliwezela mana. Longesa mukwa ululi mba maliwezela yinyingi. 10 Woma wa Yehova we uputukilo wa mana; kunyingika mwe Musandu chapwa malinjekela. 11 Mumu kuli yami matangwa je moka, ni miaka ya mwono we muyikaliwezela. 12 Nyi muopwa ni mana, mana je makuwahisa yena mwene, alioze nyi mulenya, yena mwene muchimbata. 13 Pwo chihepuke kakupwa ni zungo; kapwa chizuzuke; kanyingikine nichimwe. 14 Mumu kakutwama ku chikolo cha zuwo lienyi; ha chitwamo ha manangamo ja limbo. 15 Kakusanyika kuli waze anapajeka, kuli waze anayi mu majila jo, 16 ngwenyi, Chizuzuke mweswe anjile muno. Ha kutwala kuli yoze keshi mbunge kanambe kuli ye ngwenyi, 17 Meya a kwiya kuyema-o; mbolo ya kulia ku tenga-cho kupema. 18 Alioze kanyingikine ngwenyi, Afu aliko, ni ngeji jenyi mwe muma mwa afu ali.
21-27 ABRIL
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 10
Yika Muyihasa Kutukwasa Kupwa ni Uwahililo Wamwenemwene?
(Yishima 10:4, 5) Mweswe malinga ni kwoko lia uleya meza kuhona, alioze kwoko lia chipalakata kuliakwokesa upite. 5 Mweswe makungika ha mwaka wa mbuto iye mwana wa mana, alioze mweswe maya tulo ha mwaka wa kucha iye mwana wa kukolesa sonyi.
w01 15/7 25 ¶1-3
‘Yiwape Yili ya Akwa-Ululi’
Akwa-ululi kakwawahisa mu jila yikwo nawa. Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Mweswe malinga ni kwoko lia uleya meza kuhona, alioze kwoko lia chipalakata kuliakwokesa upite. Mweswe makungika ha mwaka wa mbuto iye mwana wa mana, alioze mweswe maya tulo ha mwaka wa kucha iye mwana wa kukolesa sonyi.”—Yishima 10:4, 5.
Maliji a mwanangana kali alemu chinji chipi-chipi ha mashimbu wano akucha. Mashimbu akucha hi mashimbu ko a kupomba. Kali mashimbu akuhondanga chikolo.
Yesu kambile kuli tumbaji twenyi ngwenyi: “Kucha chamwenemwene chinalumbama, alioze akwa milimo akehe. Kashika liumbenu kuli Mwenya kucha, hanga atume akwa milimo aye ku kucha chenyi.” (Mateu 9:35-38) Ha mwaka 2000 atu kuhiana 14,000,000 kapwanga ha Chwanyino cha Kwiwuluka Kufwa cha Yesu. Kwamba umwenemwene, chino chasolwele pundu ngwo, ‘mbuto hiyahia hanga ayihele.’ (Yoano 4:35) Akwa-Kristu amwenemwene kakulemba kuli Zambi hanga atume akwa-milimo anji, o kakununga ni kusa tachi mu mulimo wa kulongesa atu hanga apwe tumbaji twa Yesu. (Mateu 28:19, 20) Yehova kakuwahisa tachi jize twakusa mu mulimo wa kwambujola! Ngwe chilweza, ha mwaka 2000 atu kuhiana 280,000 kanakaapapachisa. Atu wano nawa, kakusa tachi hanga alongese akwo Liji lia Zambi. Wahililenu ha mashimbu wano akucha ha kulihana chinji mu mulimo wa kulongesa atu hanga apwe tumbaji twa Yesu.
(Yishima 10:15, 16) Upite wa pichi kuwapwa limbo likolo, alioze kwonwona cha chiswale we uswale wenyi. 16 Kuhondangana cha mukwa ululi chatwala ku mwono, alioze kufumbuka cha chingulungulu chatwala ku shili.
w01 15/9 24 ¶3-4
Nunga ni ‘Kwenda mu Jila ya Ululi’
Solomone kasolwele ulemu wa kukaula ululi muze ambile ngwenyi: “Upite wa pichi kuwapwa limbo likolo, alioze kwonwona cha chiswale we uswale wenyi. Kuhondangana cha mukwa ululi chatwala ku mwono, alioze kufumbuka cha chingulungulu chatwala ku shili.”—Yishima 10:15, 16.
Chizechene ngwe umwe kaposhi yoze wakufunga atu waze akuchinyinamo, yikumba neyo muyihasa kutufunga mashimbu amwe ku mwono wetu. Uswale wakupwa ukalu chinji chipi-chipi muze yimwe yakulingiwa susumuku. (Chilumbununyi 7:12) Chipwe chocho, mwanangana Solomone kasolwele ponde yize yakusoloka kuli yiswale ni pichi. Waze ali pichi mahasa kuholokela mu muheto wa kujikijila ha upite wo, ni kunyonga ngwe yikumba yo yili “chipanga chisuku.” (Yishima 18:11) Mba chiswale neye mahasa kunyonga ngwenyi, amu apwa chiswale, keshi ni kutalatala cha kulutwe lia matangwa. Hachino, eswe aali, chiswale ni pichi mecha kulingila Zambi.
(Yishima 10:22) Chiwape cha Yehova kuchakupichisa, ni kechi kuwezako chinyengo.
it-1 331
Yiwape
Yehova Kakuwahisa Atu. “Chiwape cha Yehova kuchakupichisa, ni kechi kuwezako chinyengo.” (Yis 10:22) Yehova kakuwahisa waze akumwononokena ha kwafunga, kwasongwela, kwaha yeswe yize anafupu ni kwalingila yuma yipema hanga aayukise.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 10:22) Chiwape cha Yehova kuchakupichisa, ni kechi kuwezako chinyengo.
w06 15/5 30 ¶18
Uwahililo Uze Wakwiza ha Kushishika
18 ‘Chiwape cha Yehova’—Che chakukwasa atu jenyi kununga ni kukola ku ufulielo. Tuli ni shindakenyo ngwetu ‘keshi kutuwezela chinyengo nichimwe.’ (Yishima 10:22) Mba mumu liaka tuvumbi anji a Zambi akupalika mu yipikalo yize yakwamwesa lamba? Twakupalika mu lamba mumu lia yuma yitatu: (1) Mumu lia uhenge wetu. (Uputukilo 6:5; 8:21; Tiangu 1:14, 15) (2) Mumu lia Satana ni andemoniu jenyi, (A-Efwesu 6:11, 12) ni (3) Mumu lia chifuchi chino chipi. (Yoano 15:19) Chipwe ngwe Yehova kakwecha yuma yipi kulingiwa, hi iye ko wakulinga yuma yacho. Chamwenemwene “chawana cheswe chipema ni chawana cheswe chingunu chakwiza kwilu, chakukatuka kuli Tata ya pangu lia mwilu.” (Tiangu 1:17) Yiwape ya Yehova kuyishi kuneha chinyengo.
(Yishima 10:1-19) Yishima ya Solomone. Mwana wa mana kakuwahisa tato, alioze mwana chihepuke kapwa chinyengo kuli naye. 2 Upite wa ungulungulu kuwafumbukile nichimwe, alioze ululi kuwakupulula mutu ku kufwa. 3 Yehova kechi kutayiza mukwa ululi kufwa ni zala, alioze kakuchinda solo lia chingulungulu. 4 Mweswe malinga ni kwoko lia uleya meza kuhona, alioze kwoko lia chipalakata kuliakwokesa upite. 5 Mweswe makungika ha mwaka wa mbuto iye mwana wa mana, alioze mweswe maya tulo ha mwaka wa kucha iye mwana wa kukolesa sonyi. 6 Yiwape yakupwila ha mutwe ya mukwa ululi, alioze kanwa lia chingulungulu kuliakufuka upupilo. 7 Kwiwuluka mukwa ululi kuwahacho, alioze jina lia chingulungulu kumulikapola. 8 Yoze uli ni mbunge ya mana kumatambula shimbi, alioze chihepuke mukwa kumbambula kumakalimbuka. 9 Yoze wakwenda ni kutuwika cha mbunge kakujikiza, alioze mukwa kuhengesa majila jenyi kumakamunyingika. 10 Yoze matenya ni liso mamwesa chinyengo, alioze chihepuke mukwa kumbambula kumakalimbuka. 11 Kanwa lia mukwa ululi kuliapwa fuji lia mwono, alioze kanwa lia chingulungulu kuliakufuka upupilo. 12 Kole kuyakuvundula ndombo, alioze zango kuliakufuka utanguko weswe. 13 Ku mivumbo ya yoze uli ni malinjekela mawana mana, alioze ha nyima lia yoze keshi mbunge malambaho ni mbwechi. 14 Akwa mana kakupachikila yinyingi, alioze kanwa lia chihepuke kuliakukoka kwonwona. 15 Upite wa pichi kuwapwa limbo likolo, alioze kwonwona cha chiswale we uswale wenyi. 16 Kuhondangana cha mukwa ululi chatwala ku mwono, alioze kufumbuka cha chingulungulu chatwala ku shili. 17 Yoze matayiza kumufumba kali mujila ya mwono, alioze mweswe machina ha kumukanjisa kanapianguka. 18 Yoze masweka kole kali ni kanwa lia mahuza; mukwa kulamikiza iye chihepuke. 19 Nyi maliji hoka, utanguko kuuchi kuhona; alioze mukwa kusula ku kanwa lienyi kanalingi ni mana.
28 ABRIL 4–MAIO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 11
Kanda Wamba Chino!
(Yishima 11:9) Ni kanwa lienyi chilembese kakwonwona mwenyembo wenyi; alioze ku yinyingi kumakapulula akwa ululi.
w02 15/5 26 ¶4
Ululi Wakusongwela Yimbovu
Ushishiko wa akwa-ululi ni uhenge wa atu api wakukwata ku mwono wa atu akwo. Mbimbiliya yakwamba ngwo “ni kanwa lienyi chilembese kakwonwona mwenyembo wenyi; alioze ku yinyingi kumakapulula akwa ululi.” (Yishima 11:9) Yetu eswe tunanyingika ngwetu, mahuza, kulinyenyeta, kumwanga sango ja mahuza yakupihisa lufuma wa akwetu. Kashika, akwa-ululi kakusakula kanawa yize mahanjika, o kakuhanjika yuma yipema ya ululi. Mukwa-ululi kakuhengwola kanawa yuma, kashika keshi kumwonga kuli waze akumwanga sango ja mahuza.
(Yishima 11:11) Ku kuwahisa cha akwa ululi kakufumanyisa chihunda; alioze kakuchipupa ni kanwa lia yingulungulu.
w02 15/5 27 ¶2-3
Ululi Wakusongwela Yimbovu
Atu waze akukaula shimbi kakukwasa mu chihunda muupwe sambukila ni kulivwashana. Kakulikwasa umwe ni mukwo hanga chihunda chikole. Alioze, waze akuhanjika yuma yipi ni kumwanga sango ja mahuza hakutwala kuli akwo, kakuhandununa mbunga ni kuneha mbwanja. Chino chakulingiwa chipi-chipi nyi waze akuhanjika yuma yacho kali alemu. Mu mbonge yize atu akuhanjika yuma yipi hali akwo, kanji-kanji mwakusoloka mbwanja, yuma ya mafwefwe ni yuma yikwo yize kuyalitele.
Shimbi yize tunawane ha mukanda wa Yishima 11:11 yinatale nawa hali tuvumbi twa Zambi, ha chize ayo atamba kutwama ni akwo mu chikungulwila hanji mu chihunda muze atwama. Muze mu chikungulwila mwakupwa Akwa-Kristu waze ajama—waze akwenda ni ululi—mandumbu kakuwahilila, kakulihana chinji mu mulimo wa kwambujola ni kuhalisa Zambi. Chikwo nawa, Yehova kakuwahisa chikungulwila. Ha mashimbu amwe, mandumbu amwe mahasa kulinyenyeta mumu lia chize makulwana akulinga yuma mu chikungulwila. (A-Hepreu 12:15) Atu a mutapu au waze akweseka kupiangula akwo kapwa ngwe ‘muji usasu’. O kakumwanga sango ja mahuza, ni kwamba ngwo, makulwana a mu chikungulwila hanji mandumbu akwo katwama ni katonde. Twatamba kwehuka kupanjika sango ja mutapu au ni kusa tachi hanga twehuke kumwanga sango jize mujihasa kuhandununa chikungulwila.
(Yishima 11:12, 13) Yoze malelesa mukwo keshi mbunge; alioze mukwa malinjekela kakuhola. 13 Mukwa kwendangana ni kalundanganyishi kakusolola yuma yize yahengama; alioze mukwa spiritu ya kushishika kakusweka chikuma.
Shimbu Lika Twatamba Kuhanjika?
Yika wakulinga nyi munyingika ngwo, umwe ndumbu kali ni sango jize katambile kulweza niumwe? Achinyonga nyi waliwana ni umwe ndumbu yoze watwama mu chifuchi chize mulimo wetu wakwambujola hanaukanjisa. Shina muchilita kumuhula chize mulimo wetu unende mu chifuchi chacho? Hi chipi ko kumuhula. Yetu twakuzanga mandumbu jetu, kashika twakulihulumba hanga tunyingike chize ayo ali. Nawa twakwalembela. Alioze, wano e mashimbu twatamba “kukwata kanawa lwoji” hanga tuhole. Nyi twashinjila umwe ndumbu hanga atulweze sango jize katambile kutulweza, mutusolola ngwetu, kutushi zango hali iye ni hali mandumbu waze anakamulweza sango jacho. Kwamba pundu, twazangile kusa mu ponde mwono wa mandumbu jetu waze ali mu chifuchi chize anakanjisa mulimo wetu wakwambujola. Nawa mandumbu waze ali mu yifuchi yacho, katambile kulumbununa kuli atu chize Yela ja Yehova akwambujola ni kulinga milimo yikwo ya ku ufulielo mu chifuchi chacho.
Makulwana a mu chikungulwila katamba kukaula kanawa shimbi yili ha Yishima 11:13 hanga afunge sango jize katambile kulweza atu. (Tanga.) Chakukaliwa chinji kuli mukulwana yoze uli ni pwo kusweka sango jambala. Kwamba pundu, lunga ni pwo katamba kulilweza yuma yeswe yize akupalika ku mwono wo, mba anunge ni kulivwashana ni kuwahilila mu ulo wo. Alioze, lunga yoze uli mukulwana wa mu chikungulwila kananyingika ngwenyi, katambile kulweza atu eswawo yuma yambala ya mu chikungulwila. Nyi malinga chino, mamulelesa kuli mandumbu, nawa kechi kumujikijila. Malunga waze akutambula yiteli mu chikungulwila, katambile kupwa “akwa malimi aali.” Mu Ngregu, liji “malimi aali,” kuliatalile wika hali mutu yoze ‘wakuhanjika mahuza,’ alioze linatale nawa hali mutu yoze wakumwanga sango jambala. (1 Timo. 3:8) Mukulwana yoze wakuzanga mukwo-pwo, keshi kumulumbika sango jize kujatalile hali iye.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 11:17) Mukwa keke kakuwahisa mbunge yenyi mwene; alioze mukwa uswi kakupinjisa musunya wenyi mwene.
g20.1 11, mushete
Chize Muhasa Kukumba Kusakalala
“KUSOLOLA UMBOVU CHAKUHWISA KUSAKALALA”
“Mukwa keke kakuwahisa mbunge yenyi mwene; alioze mukwa uswi kakupinjisa musunya wenyi mwene.”—YISHIMA 11:17.
“Umbovu wakuhwisa kusakalala.” Maliji wano kanakatuka ha mukanda unambe ngwo, “Chize Mutu Mahasa Kukumba kusakalala.” Kulita ni Dr. Tim Cantopher, kusolwela akwetu umbovu chakukwasa kupwa ni mujimba upema ni kuwahilila. Mu maliji akwo, mutu yoze wakwambila akwo yuma yipi keshi kuwahilila mumu niumwe wakuzanga kupwa nenyi hakamwihi wakuhi.
Muhasa nawa kutepulula kusakalala ha kulisolwela umbovu yena mwene. Ngwe chilweza, hi chipema ko kushimbwila yuma yinji hali yena mwene hanji kulimona ngwe kuushi ulemu. Yesu kambile ngwenyi: ‘Zanga mwenyembo we ngwe chize wakulizanga yena mwene.’—Marku 12:31.
(Yishima 11:1-20) Mbalansa ya kwonga yapwa chizelwokeso kuli Yehova; alioze pezu ya ululi yamuwahila chinji. 2 Muze kulengumuka hicheza, ni sonyi nawa mujiza, alioze mana katwama ni akwa kulikehesa. 3 Kutuwika cha mbunge cha akwa ululi muchiasongwela, alioze kupiya cha akwa mafwefwe muchiaonwona. 4 Upite kuuchi kukwasa ha tangwa lia ufwatulo; alioze ululi kuwakupulula ku kufwa. 5 Ululi wa mutu mungunu muumusongwela mu jila yenyi; alioze chingulungulu makalimbukila mu ungulungulu wenyi. 6 Ululi wa akwa ululi muukaapulula; alioze akwa mafwefwe kumakakwachika mu uhenge woene. 7 Muze chingulungulu mafwa, kutalatala chenyi hichatoka, ni kutalatala cha uhenge kuchakutoka. 8 Kakupulula mukwa ululi ku lamba lienyi; alioze chingulungulu kumakamusalakanamo. 9 Ni kanwa lienyi chilembese kakwonwona mwenyembo wenyi; alioze ku yinyingi kumakapulula akwa ululi. 10 Muze akwa ululi anawaha limbo lieswe linawahilila; alioze muze yingulungulu mafwa kulikwiza chakupwamo. 11 Ku kuwahisa cha akwa ululi kakufumanyisa chihunda; alioze kakuchipupa ni kanwa lia yingulungulu. 12 Yoze malelesa mukwo keshi mbunge; alioze mukwa malinjekela kakuhola. 13 Mukwa kwendangana ni kalundanganyishi kakusolola yuma yize yahengama; alioze mukwa spiritu ya kushishika kakusweka chikuma. 14 Kuze kukushi chiyulo cha mana atu kakulimbuka; alioze ku wunji wa akwa kuyula kwatwama kuwaha. 15 Yoze mahana chifungo hali chilambala kumakachivwila kusasaminya; alioze yoze keshi kuzanga kuhana yijikilo matwama kawape. 16 Pwo wa vumbi kakupwa ni ulemu, ni akwa upupilo mapwa ni upite. 17 Mukwa keke kakuwahisa mbunge yenyi mwene; alioze mukwa uswi kakupinjisa musunya wenyi mwene. 18 Chingulungulu kakutambula fweto ya kwonga; alioze yoze makuwa ululi kali ni kwononona chamwenemwene. 19 Mukwa kulikoleza mu ululi kumakaheta ku mwono; alioze mukwa kukaula yipi kakulikokela kufwa. 20 Akwa kupiya mu mbunge kapwa chizelwokeso kuli Yehova; alioze kakuwahilila ni atu angunu mu ndako jo.