“Kanmahle Kan Thil Cio Cu Kanmah Tein Kan I Phorh Awk A Si”
“Kan dihlak hin Pathian hmai ah kan kong kan i chim cio a herh lai”—Rom 14:12.
1. Hebru pathum hna tuahmi ṭuanvo cu zeidah a si?
Babilon i a ummi Hebru mino pathum nih nunnak le thihnak he aa tlaimi biakhiahnak tuah awk an rak ton. Cu ram upadi ningin milem nganpi hmai ah an kun lai maw? Asiloah milem kha bia duh loin a alh hluahmahmi meiphu chungah maw paih an si lai? Shadrak, Meshak le Abednego cu aho he hmanh bia i ruahceihnak caan an rak ngei lo i cuti i ruahceih zong a rak herh lo. Annih nih i cungcang loin hitin an rak leh: “Na pathian cu kan bia hlei lai lo i na phunmi milem hmai zongah kan kun hlei lai lo.” (Daniel 3:1-18) Hebru mi pathum nih an ṭuanvo kha anmah theng nih an rak tuah.
2. Jesuh Khrih kong he aa tlai in Pilat tuahmi biakhiahnak a tuahtu taktak cu ahodah an si i mah nih khan Rom mangki bawi cu dantatnak in a luatter lai maw?
2 Mah hnu kum zabu paruk hrawng-ah, mangki bawi nih mipa pakhat sual an puhnak bia kha a rak ngaih. An bia kha ṭha tein a dothlat tikah cu mipa sualnak zeihmanh a ngeih lo kha fiangte in a hun hngalh. Asinain, mibu nih cun mah pa kha that ko tiah fakpi in an au. Tlawmpal an aukhuan hnu ah, mangki bawi nih a ṭuanvo kha a la duh ti lo i mipi an duhnak kha a rak zulh. A kut kha aa ṭawl i, “hi mi suallopa thihnak kongah hin kei cu ka thiang, nanmah tuahmi a si” tiah a ti. Cun mipa kha tung cungah khenhchih awkah a pek hna. Jesuh Khrih kongah Pontius Pilat nih amah tuah awk biakhiahnak kha midang a rak tuahter hna. Zeitluk hmanh in a kut aa ṭawl len zongah Jesuh kha a ding loin biaceih a si ruangah dantatnak in a luat hlei lai lo.—Matthai 27:11-26; Luka 23:13-25.
3. Zeiruangah kanmah thengte nih biakhiahnak kan tuah awk a si?
3 Nang tah zeitin? Biakhiahnak tuah awk a um tikah Hebru mi pathum bantuk na si maw asiloah midang dah bia na khiahter hna? Biakhiahnak tuah cu a fawi lo. Thimnak hmaan tuah khawh awkah upa ruahnak ngeih a hau. Tahchunhnak ah, nulepa nih ngakchiate a simi an fale caah a ṭhami biakhiahnak tuah a herh. Thil sining a hnok tuk i ruah awk kong hna a tam tikah biakhiahnak tuah cu a har ngai ko. Asinain, biakhiahnak tuah awk rian cu “a thlarau deuhmi” nih phorhpiak ding mi “thilrit” ah i tel awk tlak tiangin a ritmi a si lo. (Galati 6:1, 2) Mah can ah, biakhiahnak tuah cu “kan dihlak hin Pathian hmaiah kan kong kan i chim cio” dingmi kan phorh awk thil a si. (Rom 14:12) “Kanmahle kan thil cio cu kanmahte nih kan i phorh awk a si” tiah Baibal nih a ti. (Galati 6:5) Cuti a si caah, kan nunnak ah a fimmi biakhiahnak hna zeitindah kan tuah khawh? Pakhatnak ah, kan ti khawh lomi thil kha cohlang in zei in dah rulh khawh a si ti kha hngalh a hau.
A Biapi In A Herhmi
4. Nawl ngai lomi hmasa bik minu le mipa sinin biakhiahnak tuahnak kongah zei a biapimi cawn awk dah kan i lak awk a si?
4 Minung tuanbia hramthawk ah hmasa bik minu le mipa nih harnak a chuahtermi biakhiahnak an rak tuah. A ṭha le a ṭhalo hngalhnak pe khotu thingkung a tlai kha ei awk an rak i thim. (Genesis 2:16, 17) Zeicah cuticun biakhiahnak an tuah? Baibal nih hitin a chim: “Nu nih cun thingkung cu mithlaang ngai a si le a thei cu mitthi ngai a si kha a hmuh tikah a fimmi si cu zeitluk in dah a nuamh hnga ti kha a ruat. Cucaah a thei cu a lawh hna i a ei. Cun a va zong kha tlawmpal a pek ve i a ei ve.” (Genesis 3:6) Evi nih cuti aa thim cu mah zawn ruahnak lungthin a ngeih caah a si. Amah bantukin Adam nih a rak tuah ve. Cuticun “mi vialte cu” sualnak le thihnak an tong. (Rom 5:12) Adam le Evi nawlngaih lonak nih minung nih tuah khawh lomi kan ngei timi, hi a biapimi cawn awk kha a kan pek: Pathian lamhruainak zulh lo ahcun minung biakhiahnak cu a palh kho.
5. Jehovah nih kan caah zei lamhruainak dah a kan pek i mah in khan ṭhathnemnak kan hmuh nakhnga zei dah kan tuah lai?
5 Jehovah Pathian nih lamhruainak a kan pek caah zeitluk in dah kan i lawmh awk a si! Cathiang nih hitin a kan chim: “Lam in kehlei orhlei ah nan pial sual ahcun , ‘Lam cu hika lei ah hin a si. Lam kha zul u,’ tiah nan hnu lei in a aw kha nan theih lai.” (Isaiah 30:21) Jehovah nih thawchuah hnawhmi a Bia, Baibal in kan sinah bia a chim. Cathiang kha hlathlai in a hmaanmi hngalhnak ngeih kan i zuam lai. Kan i thimmi cu a hmaanmi a si nakhnga ‘upa nih an ei khawhmi rawl hak kha kan ei’ awk a si. Cun ‘kan ngeihmi thleidan khawhnak hmannak thawngin chia le ṭha thleidang thiam dingin kan cawn lai.’ (Hebru 5:14, Nw) Baibal kan hngalhmi kha hmannak thawngin thleidan khawhnak kan ngeihmi kha cawnpiak khawh a si.
6. Kan chiaṭha thleidannak lungthin ṭha tein rian a ṭuan khawh nakhnga zeidah a herh?
6 Biakhiahnak tuah tikah biapi ngai in a herhmi cu kan i chuahkehpimi chia-ṭha thleidannak lungthin a si. Hi lungthin cu biakhiah khawhnak a ngei i a zeimaw caan ah sual a kan phawt i a zeimaw caan ah thiam a kan coh. (Rom 2:14, 15) Asinain, kan chia-ṭha thleidannak lungthin cu ṭha tein rian a ṭuan khawh nakhnga Pathian Bia hngalhnak nih a ceuh a hau. Cun Baibal ningin nunnak thawngin hliphlau tein kan umter lai. Cu bantukin cawnpiak lomi chia-ṭha thleidannak lungthin cu umnak hmun phungphai, pawngkam le midang ruahnak hna nih fawite in a khuh khawh i a ping ah a kan hruai khawh. Ralrin a kan peknak kha atu le atu al in Pathian phunglam kan buar a si ahcun kan chia-ṭha thleidannak lungthin cu zeitindah a um lai? A donghnak ah “thir lin” nih a kanghmi hmape bantukin a hak lai i lehrulh khawhnak a ngei ti lai lo. (1 Timote 4:2) Baibal in cawnpiakmi chia-ṭha thleidannak lungthin tu cu bochan awk tlak lamhruaitu a si.
7. A fimmi biakhiahnak tuah awkah a biapimi herhnak cu zeidah a si?
7 Cu a si caah, a fimmi biakhiahnak tuah awkah biapi in a herhmi cu a hmaanmi Baibal hngalhnak le mah ningin nun khawhnak ngeih kha a si. Khulrang in biakhiahnak tuah colh loin a caan la in Baibal phunglam hna kha hlathlai le nunnak ah hmannak in kan khuaruah khawhnak kha cawnpiak ding a si. Shadrak, Meshak le Abednego bantukin a hmaanmi Baibal hngalhnak kan ngeih i mah in khan kan chia-ṭha thleidannak lungthin kha kan cawnpiak a si ahcun ruahlopi in biakhiahnak tuah a herh tikah timhcia kan si lai. Nutling/pa-tling kan si tikah kan biakhiah khawhnak a ṭhat deuh kha kan hngalhthiam nakhnga nunnak ah a cangmi thil pahnih kha ruat hmanh hna u sih.
Hawikom Thimnak
8, 9. (a) Zei phunglam nih dah hawi ṭhalo hrial a herh kha a langhter? (b) Hawikom ṭhalo timi nih a ziaza a rawkralmi hna he i komhnak lawng kha a chim duhmi a si maw? Fianter.
8 “Ahohmanh i hlenter hna hlah u, ‘Hawi ṭhalo nih ziaza ṭha a hrawh,’ ti pei a si kha” tiah Paul nih a rak ṭial. (1 Korin 15:33) Jesuh Khrih nih a zultu pawl kha ‘vawlei ta nan si lo’ tiah a rak ti hna. (John 15:19) Hi phunglam pawl kan theih tikah nupa sualnak a tuahmi, a zuangzammi, mifir, zurit a hmangmi le kha bantuk minung pawl he i komh lo awk a herh kha kan hun hngalhthiam. (1 Korin 6:9, 10) Asinain, Baibal Biatak kan hngalhnak a ṭhancho deuh tikah kha bantuk mi hna kha baisakup, Tv asiloah compu-ter chungah zohnak in asiloah cauk hna ah an kong relnak in annih he i hawikomh cu rawhnak a chuahtertu a si kha kan hngalh. Internet biaruahnak ah “mi hrokhrol” pawl he i hawikomh-nak zong nih cu bantuk rawhnak a chuahter.—Salm 26:4.
9 A thiangmi ziaza a ngei nain a hmaanmi Pathian a zum lomi hna he i hawikomhnak tah zeitindah? Baibal nih hitin a kan chimh: “Vawlei hi a pumpi in Mi Ṭhalopa kut tangah a um.” (1 John 5:19) Hawikom ṭhalo timi nih a ziaza a ṭha lomi pawl lawng a chim duhmi a si lo kha kan hun hngalhthiam. Cucaah, Jehovah a dawmi hna he lawng i hawikomh ding i zuam cu fim a si.
10. Vawlei he pehtlaihnak kongah biakhiahnak ṭha tein tuah khawh awkah zeinihdah a kan bawmh?
10 Vawlei mi hna he zeihmanh i pehtlaih lo cu a si khawh lo bantukin cuti tuah ding zongin nawl pek kan si lo. (Johan 17:15) Phungchimnak rian ah, sianginn ah, rianṭuannak kal tikah a dihlak in vawlei mi hna he kan i pehtlai. Zumlotu he aa ṭhi ummi Khrihfa pakhat cu midang nakin vawlei he aa pehtlai deuh lai. Asinain, thleidan khawhnak kan ngeihmi kha kan cawnpiak caah khuama chel a herh caan i vawlei he i pehtlaih cu vawlei mi hna he liang cung kut khinh in i komh he aa khat lo ti kha kan hngalh. (Jeim 4:4) Cuti a si caah, sianginn lentecelhnak le laamnak ti bantuk cacawn awk leng i a dang cawlcanghnak hna, cun rianṭuantu pawl caah tuahmi nuamhnak le zanriah dum ṭinak hna ah kan i tel awk a si le si lo kongah biakhiahnak ṭha tein kan tuah khawh lai.
Rian Thimnak
11. Rian he aa tlai in biakhiahnak tuah tikah zeidah ruah hmasa awk a si?
11 Baibal phunglam hna kha ṭha tein zulhnak nih “innchungkhar . . . zohkhenh” awk kan rian kha tlamtling tein ṭuan dingin biakhiahnak tuah a kan bawmh. (1 Timote 5:8) Zei bantuk rian dah a si ti le zeidah tuah ding a si ti kha hmasa bik ah kan ruah awk a si. Baibal nih hlangfang in sual a phawtmi bantuk rian ṭuan cu a palh. Cucaah siasal biaknak, firnak, thi ningcang loin hmannak asiloah a dang Baibal he aa ralchanhmi tuahsernak hna aa telmi rian kha Khrihfa hna nih an ṭuan duh lo. Rian uktu bawi nih lihchim in hlen a kan fial hmanh ah tuah kan duh lai lo.—Lamkaltu 15:29; Biathlam 21:8.
12, 13. Rian kong biakhiahnak tuah tikah zei bantuk rian ti lengin zei a biapimi thil hna dah a um rih?
12 Ṭuanmi rian thengte kha Pathian nawlbia nih dairek in hrial fialmi a si lo ah tah? Biatak kan hngalhnak a ṭhancho bantukin thleidan khawhnak kan ngeihmi zong a ṭhat deuh caah a dang ruah chap ding konglam hna kha kan hun hngalh. Phekahnak hmun i ṭelifawn tlaihnak rian ti bantuk Baibal he aa ralchanhmi tuahsernak hna ah i tel ding rian a si ah tah? Zei hmuhmi in dah hlawh man an phalh le rianṭuannak hmun hna kha kan ruah a herh. Tahchunhnak ah, rian tlaitu Khrihfa pakhat in Khrihfaram church si thuhnak in a hmaan lomi biaknak tha pek dawhdang a simi rian kha rian tlaitu pakhat in khawnṭrek kan la lai maw?—2 Korin 6:14-16.
13 Kan rian bawi nih a hmaan lomi biaknak inn pakhat kha si thuh awk khawnṭrek a tlaih ah tah? Cuti a si ahcun, zeitluk tiang dah i tel in ṭuan awk a si ti kha kan ruah a herh. Thil ṭhalo tuahnak a umnak hmun hna ah ca va peknak, upadi ningin ṭuanmi rian pakhat kan ṭuan a si ah tah? Matthai 5:45 i phunglam kha biakhiahnak tuah tikah kan ruah awk a si hnga lo maw? Cun ni fate mah rian kan ṭuannak nih kan chia-ṭha thleidannak lungthin a hnorsuan khawh ti kha zeirel loin kan um awk a si lo. (Hebru 13:18) Rian he aa tlai in biakhiahnak hmaan tuah awk rian kha kanmah theng nih kan tuah khawh nakhnga kan ngeihmi thleidan khawhnak ṭhanter le Pathian pekmi chia-ṭha thleidannak kha cawnpiak a hau.
“Na Kalnak Lam Kip Ah Amah Kha Hngal”
14. Biakhiahnak tuah tikah zei kong hna kha dah ruah awk a si?
14 Vawlei fimnak cawnnak le sii lei thlop ning cheukhat cohlan asiloah al ti bantuk a dang kong hna he aa tlai in biakhiahnak kan tuah a si ah tah? Biakhiahnak tuah awk kan ngeih tikah mah he aa tlakmi Baibal phunglam hna kha fiangte in hngalh a hau i kha ningin kan khuaruah khawhnak kha kan hman lai. Hlan lio Israel Siangpahrang mifim Solomon nih hitin a rak chim, “Bawipa kha na lung chung dihlak in i bochan law nangmah fimnak kha i rinh hlah. Na kalnak lam kip ah amah kha hngal law amah nih na lam kha a tluanter hna lai.”—Phungthlukbia 3:5, 6.
15. Biakhiahnak tuahnak kong he aa tlai in kum zabu pakhatnak Khrihfa hna sinin zei cawn awk dah kan ngeih?
15 Kan i thimmi nih midang kha a hnorsuan tawn caah mah khakha kan ruah chih a herh. Tahchunhnak ah, kum zabu pakhatnak Khrihfa hna cu Moses Nawlbia nih rawl kong i a thlauh hna nak tampi tangah an um ti lo. Nawlbia tangah a thiang lomi le a dang alnak ding lam a um lomi rawl cheukhat kha ei an duh a si ahcun ei khawh a si. Asinain, lamkaltu Paul nih siasal biaknak i an pekchanhmi sa kongah hitin a rak ṭial: “Rawl nih ka unau kha a sualternak cha cun sa zeihmanh ka ei ti lai lo, ka unaupa ca i tluknak a chuahtertu si cu ka duh lo.” (1 Korin 8:11-13) Hmasa Khrihfa hna cu midang tlukrilhter lo awkah a dang pawl i an chia-ṭha thleidannak lungthin kha zawnruahnak langhter dingin thapek an rak si. Kan biakhiahnak cu “tlukrilhnak” a chuahtermi a si awk a si lo.—1 Korin 10:29, 32, Nw.
Pathian Fimnak kha Kawl
16. Biakhiahnak tuah tikah thlacamnak nih zeitindah a kan bawmh?
16 Biakhiahnak tuah tikah a man tuak khawh lomi bawmtu pakhat cu thlacamnak a si. “Fimnak a baumi nan um ahcun, Pathian sinah thla cam sehlaw Pathian nih a pek ko lai; Pathian nih cun ahopaoh kha zaangfah ngai le siang ngai in a pek ko hna” tiah zultu Jeim nih a rak ti. (Jeim 1:5) Aa tlakmi biakhiahnak tuah awkah a herhmi fimnak hmu dingin Jehovah sinah zumhnak he thla kan cam kho. A hmaanmi Pathian sinah kan lungretheihnak kha chim in a lamhruainak kan hal tikah kan ruahmi Baibal cang hna kha hngalhthiam awk le kan philhmi cacang hna kha hun hngalh ṭhan awkah thiang thlarau nih a kan bawmh lai.
17. Biakhiahnak tuah tikah midang nih zeitindah a kan bawmh khawh?
17 Biakhiahnak kan tuah tikah midang nih a kan bawm kho maw? A kan bawmh khawh, Jehovah nih Khrihfabu ah nutling patling a si mi pawl a kan chiahpiak. (Efesa 4:11, 12) A hlei in a biapimi biakhiahnak tuah tikah an sinah ruahnak hal khawh a si. Thlarau thinlung in a khat i hmuhtonnak tampi a ngeimi upa hna nih kan biakhiahnak ah ṭhatnak a chuhtermi Baibal phunglam dang hna kha a kan theihternak thawngin “a biapi deuh mi kha hngalh” dingin a kan bawmh. (Filipi 1:9, 10, Nw) Asinain, kan i ralrin dingmi cu kan tuah awk a simi biakhiahnak kha midang tuahter lo ding a si. Kanmah kan thil cio kha i phorh in kanmah theng nih biakhiahnak kan tuah lai.
A Phichuak—A Ṭha Peng Lai Maw?
18. Aa dawh tlakmi biakhiahnak kongah zeidah chim khawh a si?
18 Baibal phunglam ah hram bunh in le chia-ṭha thleidan thiamnak kha hmangin kan tuahmi biakhiahnak cu a zungzal in a phichuak a ṭha lai maw? Caan saupi caah a ṭhahnem lai. Asinain, khua ma caan i chikkhat ca a phichuak cu duh awk tlak lo a si kho men. Shadrak, Meshak le Abednego nih milem nganpi kha biak lo awk biakhiahnak an tuah ahcun thah kan si lai ti kha an hngalh. (Daniel 3:16-19) Cu bantukin, lamkaltu pawl nih Judah biaceihnak Sanhedrin hmai ah minung nakin Pathian nawl kan ngaih deuh awk a si tiah an chim caah thong inn in an thlah hna hlan ah fung in an tuk hna. (Lamkaltu 5:27-29, 40) Mah lengah, “a caan le hmuh chung khawh lomi thil sining” nih zei bantuk biakhiahnak hmanh kha harnak a chuahter khawh. (Phungchimtu 9:11, Nw) Biakhiahnak hmaan kan tuah ko nain lam khatkhat in harnak kan ton tikah Jehovah nih in khawhnak ngeih awk a kan bawmh lai i a donghnak ah thluachuah a kan pek lai.—2 Korin 4:7.
19. Biakhiahnak ṭuanvo kha ralṭha tein zeitindah kan tuah khawh?
19 Cuti a si caah, biakhiahnak kan tuah tikah aa tlakmi Baibal phunglam hna kha kan kawl lai i ṭha te ruat in mah he aa tlak in kan nung lai. Jehovah nih a thiangthlarau le Khrihfabu i upa hna hmangin bawmhnak a kan pek caah zeitluk i lawmh awk dah a si! Mah bantuk lamhruainak le bawmhnak hna in khan a fimmi biakhiahnak tuah awk rian kha ralṭha tein tuah i zuam hna u sih.
Zeidah Na Rak Cawn Cang?
• Biakhiahnak tuah tikah a biapi ngai in a herhmi cu zeidah a si?
• Nutling patling sinak cu hawikom thimnak ah zeitindah a ṭhathnem khawh?
• Rian he aa tlai in biakhiahnak tuah tikah zei a biapimi thil hna dah kan ruah awk a si?
• Biakhiahnak tuah tikah zei bawmhnak hna dah kan hmuh khawh?