BIOGRAFI
Zeova ti ekout mon lapriyer
EN ZOUR swar, ler mon ti annan di-z-an, mon ti get bann zetwal pe briye dan lesyel. Sa ti motiv mwan pour tonm azenou e priye. Menm si mon ti’n fek aprann konsernan Zeova, mon ti koz avek li konsernan tou sa ki ti pe fatig mwan. Sa ti sa moman ki mon ti kon- mans annan en lanmitye pros avek Zeova, “sa Enn ki ekout lapriyer.” (Ps. 65:2) Les mwan rakont ou akoz mon ti fer lapriyer avek en Bondye ki mon ti’n fek konnen.
EN VIZIT KI TI SANZ NOU LAVI
Mon ti ne le 22 Desanm 1929, dan en pti vilaz ki apel Noville. Dan sa vilaz, i ti annan nef laferm e i pa tro lwen avek Bastogne, dan Belgian Ardennes. Mon ti annan en bon lanfans lo laferm avek mon paran. Mwan ek mon pti frer Raymond, nou ti tir dile avek bef tou le zour e nou pa ti servi okenn lekipman pour fer sa. Nou ti osi ede fer rekolt. Dan nou vilaz, tou dimoun ti travay ansanm pour ed kanmarad.
Mwan ek mon fanmir pe travay lo nou laferm
Mon paran, Emile ek Alice, ti bann gran Katolik. Zot ti al lanmes tou le Dimans. Me apepre lannen 1939, bann pionye ki ti sorti Langleter ti vin dan nou vilaz e zot ti demann mon papa si i ti pou kontan ganny en kopi magazin Consolation sak fwa i sorti (aprezan i Awake!). Mon papa ti rekonnet ki sa ti laverite e deswit i ti konmans lir Labib. Ler mon papa ti aret al lanmes, nou bann vwazen ki ti byen avek nou, ti konmans opoz nou. Zot ti met presyon lo mon papa pour reste dan larelizyon Katolik e sa ti fer ki i ti annan bann diskisyon vreman entans.
Mon ti vreman sagren pour vwar mon papa pe ganny trete dan sa kalite fason. I pour sa rezon ki dan sa lapriyer senser ki’n ganny mansyonnen lo konmansman sa lartik, mon ti demann Bondye pour ed mon papa. Mon ti vreman kontan ler nou bann vwazen ti ptitapti aret opoz mon papa. Sa ti fer mwan asire ki Zeova i “sa Enn ki ekout lapriyer.”
LAVI PANDAN DEZYENM LAGER MONDYAL
Le 10 Me 1940, Lalmanny, ki ti anba kontrol bann Nazi, ti atak Belzik e sa ti fer ki en kantite dimoun ti kit sa pei. Mon fanmir ti sove pour al reste dan sid Lafrans. Ler nou ti pe ale, parfwa nou ti pri dan bann landrwa danzere kot bann larme Alman ek larme Franse ti pe lager.
Pli tar, ler nou ti retourn lo nou laferm, nou ti vwar ki tou nou bann keksoz ti’n ganny vole. Zis nou lisyen Bobbie ki ti la pour akeyir nou. Sa bann leksperyans ti fer mwan demande: ‘Akoz i annan en kantite lager ek soufrans?’
Ler mon ti adolesan, mon ti vin pli pros avek Zeova
Pandan sa letan, nou ti ganny ankouraze en kantite ler en ansyen ki apel Emile Schrantz,a ki ti en pionye ti vin vizit nou. I ti servi Labib pour eksplik nou akoz soufrans i egziste e i ti reponn mon bann kestyon konsernan lavi. Sa ti fer mwan vin pli pros avek Zeova e mon ti asire ki i en Bondye ki kontan nou.
Menm avan ki lager ti fini, mon fanmir ti kapab vwar e kominik avek lezot Temwen Zeova. An Out 1943, Frer José-Nicolas Minet ti vizit nou laferm pour fer en diskour. I ti demande: “Lekel ki anvi batize?” Mon papa ti lev son lanmen e mwan osi mon ti fer parey. Nou ti batize dan en pti larivyer o bor nou laferm.
An Desanm 1944, larme Alman ti lans son dernyen latak lo lezot pei dan Was Lerop. Sa lager ti apel Battle of the Bulge. Nou ti reste pros kot lager ti pe deroule e pour apepre en mwan nou ti bezwen reste dan soubasman nou lakaz. En zour ler mon ti’n sorti deor pour donn bann zannimo manze, en misil ti tonm lo nou laferm e twatir en stor ti anvole. En solda Ameriken ki ti o bor mwan dan sa landrwa kot i met zannimo, ti kriye: “Koule!” Mon ti taye e alonz ater o bor li e i ti met son kasket lo mon latet pour protez mwan.
BANN BON LEKSPERYANS KI TI FER MON VIN PLI PROS AVEK ZEOVA
Zour nou maryaz
Apre ki lager ti’n fini, regilyerman nou ti kominik avek bann frer ek ser dan en kongregasyon Liège. Sa kongregasyon ti apepre 90 kilomet nor avek kot nou ti reste. Avek letan, nou ti kapab organiz en pti group letid Bastogne. Mon ti konmans travay dan en biznes ki annan pour fer avek taks e mon ti ganny sa loportinite pour etidye lalwa. Pli tar mon ti travay dan en lofis gouvernman. An 1951, nou ti fer en pti lasanble rezyonal Bastogne. I ti annan apepre san dimoun ki ti asiste sa lasanble, enkli en ser ki ti apel Elly Reuter, ki ti en pionye vreman devoue. I ti’n vwayaz apepre 50 kilomet lo son bisiklet pour asiste sa lasanble. I pa ti pran bokou letan pour nou tonm anmoure e apre sa, nou ti fiyanse. Sa letan, Elly ti’n ganny envite pour asiste Lekol Gilead Leta-z-ini. I ti ekri biro prensipal pour eksplike akoz i krwar ki i pou bezwen refiz sa lenvitasyon. Frer Knorr, ki sa letan ti pe diriz pep Zeova, ti reponn li e dir li ki petet en zour i pou kapab asiste Lekol Gilead ansanm avek son msye. An Fevriye 1953, nou de Elly, nou ti marye.
Elly ek nou garson, Serge
Sa menm lannen, mwan ek Elly, nou ti asiste sa lasanble ki ti annan pour tit New World Society ki ti ganny fer Yankee Stadium, New York. Ler nou ti laba, mon ti zwenn en frer ki ti ofer mwan en bon travay e ki ti envit mwan pour vin reste Leta-z-ini. Apre ki nou ti’n priy Zeova, mwan ek Elly, nou ti deside pour pa al Leta-z-ini e nou ti retourn Belzik pour siport sa pti group proklanmater Bastogne ki ti annan apepre dis proklanmater. Son lannen answit, nou ti kontan ler Elly ti donn nesans en pti garson e nou ti apel li Serge. Me malerezman, set mwan pli tar, Serge ti tonm malad e i ti mor. Nou ti eksprim nou sagrinasyon avek Zeova dan lapriyer e sa lespwar rezireksyon ti donn nou lafors.
SERVIS A PLEN TAN
An Oktob 1961, mon ti ganny en travay a mitan ki ti fer li posib pour mwan fer pionye. Me sa menm zour, serviter biro brans Belzik ti telefonn mwan. I ti demann mwan si mon pou kapab konmans servi konman en circuit servant (ki konmela i apel sirveyan rezyonal). Mon ti demann li: “Eski nou kapab servi konman pionye avan ki nou aksepte sa responsabilite?” Bann frer ti dir ki nou kapab. Apre ki nou ti’n servi konman pionye pour wit mwan, an Septanm 1962, nou ti konmans nou servis konman circuit servant.
Apre de-z-an dan nou servis, nou ti ganny envite pour al servi dan Betel Brussels. An Oktob 1964, nou ti konmans nou servis dan Betel. Nou ti ganny en kantite benediksyon. Pa bokou letan apre an 1965, Frer Knorr ti vizit Betel e mon ti ganny apwente konman serviter biro brans. Sa ti sirprann mwan. Pli tar, nou de Elly, nou ti ganny envite 41 tyenm laklas Lekol Gilead. Sa parol ki Frer Knorr ti’n dir 13 an pli boner ti’n vin vre. Ler nou ti fini sa lekol, nou ti retourn dan Betel Belzik.
MON TI EDE POUR DEFANN DRWA LEGAL PEP ZEOVA
Pandan bann lannen ki’n pase, mon’n ganny sa loportinite pour servi sa ki mon konnen konsernan lalwa pour defann drwa ki pep Zeova i annan pour ador Bondye dan en fason lib Lerop e dan lezot pei. (Fili. 1:7) Sa ti fer ki mon ti bezwen zwenn bann zofisye sorti dan plis ki 55 pei kot nou travay ti anba restriksyon oubyen ti’n ganny enterdi. Olye koz lo mon leksperyans dan lalwa, mon ti entrodwir mon lekor konman “en serviter Bondye.” Mon ti toultan rod gidans avek Zeova dan lapriyer parski mon ti konnen ki “leker en lerwa [oubyen en ziz] i parey bann pti larivyer dan lanmen Zeova. I diriz li kot i anvi.”—Prov. 21:1.
Mon ankor rapel en konversasyon ki mon ti annan avek en manm Parlman Eropeen. Mon ti’n demande plizyer fwa pour koz avek li e finalman i ti dakor pour zwenn mwan. I ti dir: “Mon pou koz avek ou pour senk minit, pa plis ki sa.” Mon ti bes mon latet e konmans priye. Sa msye ti demann mwan ki mon ti pe fer. Mon ti lev mon latet e dir: “Mon’n remersye Bondye parski ou enn son bann minis.” I ti dir: “Ki ou pe esey dir?” Mon ti montre li Romen 13:4. I ti en Protestan alor sa verse ti atir son latansyon. Ki ti arive apre sa? I ti koz avek mwan pour 30 minit e nou ti fer en bon konversasyon. I ti menm dir ki i respekte sa travay ki Temwen Zeova i fer.
Pandan bann lannen ki’n pase, pep Zeova Lerop in al ankour plizyer fwa konsernan drwa bann Temwen Zeova pour pa pran kote, konsernan avek lekel ki en zanfan pou reste, konsernan taks e lezot keksoz ankor. Mon’n annan sa privilez pour ede dan plizyer sa bann ka e mon’n vwar pour mwan menm ki mannyer Zeova in ed nou ganny laviktwar. Temwen Zeova in ganny plis ki 140 ka dan Lakour Eropeen pour Drwa Imen.
SA TRAVAY PREDIKASYON I OGMANTE KIBA
Dan bann lannen 1990, sa travay predikasyon ti anba restriksyon Kiba. Alor mon ti travay ansanm avek Frer Philip Brumley, ki sorti biro prensipal e avek Frer Valter Farneti, ki ti sorti Itali, pour ed bann frer ek ser ki ti reste dan sa pei kapab ador Zeova dan en fason lib. Mon ti ekri lanbasad Kiba ki ti baze Belzik e mon ti rankontre en zofisye ki ti’n ganny apwente pour ed nou. Pandan bann premye fwa ki nou ti zwenn sa zofisye, nou pa ti kapab rezourd sa bann problenm ki ti’n fer gouvernman restrikte sa travay predikasyon dan sa pei.
Mwan ansanm avek Philip Brumley ek Valter Farneti pandan enn nou bann vizit Kiba dan bann lannen 1990
Apre ki nou ti’n priy Zeova pour rod son gidans, nou ti demann permisyon pour nou kapab anvoy 5,000 Labib, Kiba e nou ti ganny permisyon bann lotorite pou fer sa. Sa bann Labib ti ariv dan sa pei e bann frer ek ser ti kapab ganny zot Labib. Sa ti fer nou konvenki ki Zeova ti pe beni nou bann zefor. Apre sa, nou ti demann permisyon pour anvoy ankor 27,500 Labib. Gouvernman ti donn nou permisyon pour fer sa osi. Mon ti vreman kontan ki nou ti’n kapab ed nou bann frer ek ser Kiba ganny zot prop kopi Labib.
Mon’n vizit Kiba plizyer fwa pour mwan ed bann frer ek ser ganny zot drwa legal pour ador Zeova dan en fason lib. Pandan sa letan, mon’n reisi devlop en bon lantant avek en kantite zofisye gouvernman.
MON TI AL ED BANN FRER EK SER RWANNDA
An 1994, plis ki 1 milyon dimoun ti ganny touye ler i ti annan vyolans parmi bann diferan group dan pei Rwannda. Malerezman, plizyer nou bann frer ek ser ti ganny touye. Pa bokou letan apre, en group frer ti ganny demande pour anvoy led sekour pour nou bann frer ek ser laba.
Ler nou group ti ariv Kigali, ki kapital Rwanda, nou ti vwar ki dan bann miray biro tradiksyon ek dan landrwa kot ti met bann piblikasyon, i ti annan bann trou kot bann dimoun ti’n tir fizi. Bann frer ek ser ti dir nou ki i ti annan bann frer ek ser ki ti’n ganny touye avek gran kouto. Me zot ti osi rakont nou konsernan bann diferan moman kot bann frer ek ser ti demontre lanmour anver kanmarad. Par egzanp, nou ti zwenn en frer ki ti en Tutsi, ki ti kasyet dan en trou dan later pour 28 zour. Sa frer ti’n ganny proteze par en fanmir Temwen Zeova ki ti bann Hutu. Pandan en renyon ki ti ganny fer Kigali, nou ti ankouraz e rekonfort plis ki 900 frer ek ser.
Gos: En liv dan biro tradiksyon ki ti annan en trou ladan kot en boulet ti’n pase
Drwat: Mon ti pe ede avek travay led sekour
Apre sa nou ti travers lafrontyer e al Zair (ozordi i apel Repiblik Demokratik Kongo) pour al rod bann frer ek ser ki ti’n kit Rwannda pour al reste dan bann kan refizye ki ti o bor lavil Goma. Nou pa ti kapab trouv zot. Alor nou ti priy Zeova e demann li pour ed nou trouv zot. Apre sa, nou ti vwar en msye pe vin ver nou e nou ti demann li si i konn okenn Temwen Zeova. I ti reponn: “Wi, mon en Temwen Zeova. Mon ti pou kontan pour anmenn zot kot komite sekour.” Apre ki nou ti’n ganny en renyon vreman ankourazan avek sa komite sekour, nou ti zwenn apepre 1,600 dimoun pour nou kapab rekonfort e ankouraz zot. Nou ti osi lir avek zot en let ki ti sorti kot Konsey Direkter. Bann frer ek ser ti vreman kontan pour tann sa ki Konsey Direkter ti’n ekri pour zot: “Nou toultan pe priy pour zot. Nou konnen ki Zeova pa pou abandonn zot.” Sa bann parol ti vre. Ozordi, i annan apepre 30,000 Temwen Zeova Rwannda.
NOU TI DETERMINEN POUR RESTE FIDEL
An 2011, mon madanm Elly ti mor apre ki nou ti’n marye pour preski 58 an. Mon ti dir Zeova ki kantite sa ti fer mwan sagren e Zeova ti rekonfort mwan. Mon ti osi ganny rekonfor ler mon ti koz avek mon bann vwazen konsernan sa bon nouvel Rwayonm.
Menm si mon dan mon bann 90 an, mon ankor partisip dan sa travay predikasyon tou le semenn. Mon osi vreman kontan pour ede dan Departman Legal dan biro brans Belzik, pour partaz mon leksperyans avek lezot e pour ede ankouraz bann zenn frer ek ser ki dan lafanmir Betel.
Apepre 84 an pase, mon ti koz avek Zeova dan lapriyer pour sa premye fwa. Sa ti konmansman en lavi kot mon’n deplizanpli vin pli pros avek Zeova. Mon vreman rekonesan ki tou dilon mon lavi, Zeova in ekout mon bann lapriyer.—Ps. 66:19.b
a Biografi Frer Schrantz ti ganny pibliye dan Latour Veyer le 15 Septanm 1973, lo paz 570-574 an Angle.
b Frer Marcel Gillet ti mor le 4 Fevriye 2023, pandan ki sa lartik ti pe ganny prepare pour ganny pibliye.