5
Wãrĩnuta jai ʉ̃rʉ akʉza nʉ̃gʉi ʉ̃rʉ
1. ¿Áfricadera jarada ẽ jai wãrĩnubʉ kʼawuaita akʉza nʉ̃gʉira wãrĩnubʉ kʼawuaita?
«ÁFRICADERA kʼãrẽa widira neẽ jai ʉ̃rʉ akʉza nʉ̃gʉi ʉ̃rʉ maʉ̃ra jõmaʉ̃ba ĩjãpanʉ baera», maʉ̃ra jarabʉ naʉ̃ libroba African Traditional Religion (La religión tradicional africana). Maʉ̃ra ĩjãpanʉ yi ẽbẽra lebe ẽãba, yi mejãcha estudiapanʉraba, religion ʉ̃rʉ mejãcha ĩjãpanʉraba adewara yi Kristo ʉ̃rʉ ĩjãpanʉrabida.
2. ¿Ẽbẽrarãitara samareba zebʉ jaira?
2 Áfricadebemarabara krĩchapanʉ Daizezeba zarea diabʉta jai omarẽã. Adewara krĩchapanʉ maʉ̃ jaira zokʼapanʉta jaureraba akʉza ẽbẽra naweda badaraba. Akʉza ẽbẽrarãbara krĩchapanʉ zokʼapanʉta maʉ̃ jaira nebia oita (magia blanca), mawũã ẽ bʉrʉ nekayirua oita (magia negra).
3. ¿Kʼãrẽ magia negrara?
3 Kʼãrẽta oseabʉta krĩchaseabʉ ẽbẽrarãbara maʉ̃ magia negraba. Maʉ̃ magia negrata, mawũã ẽ bʉrʉ nʉ̃gʉita, maʉ̃ra jarapanʉ zokʼabʉta nejʉra neida oita. Akʉza ẽbẽrarã mejãchaʉba krĩchapanʉ ãya zokʼaseabʉta kʉrʉgʉrata, ibanata, sunata akʉza nedʉwʉrʉrata mawũã ẽbẽrarã zʉbʉria oita. Akʉza ẽbẽrarã mejãchaʉba krĩchapanʉ magia negrabara ẽbẽrarãra beaseabʉta, jã serraseabʉta akʉza kayata zebiseabʉta.
4. ¿Ẽbẽrarãba kʼãrẽta krĩchabʉ bruja ʉ̃rʉra, adewara kʼãrẽta jarapanʉ bruja badarabara?
4 Magia negrata brujaʉ̃mera abarika badeabʉ. Jarapanʉ brujarabara ãyira diamasira ãyi kakua amae kʼãrãpe jaurede ewarade wã abari wãbʉta, mawũã ẽbẽrarã beaita akʉza awuru brujarabawara yi ũduita. Maʉ̃ta jarabʉ bruja badaraba, kartata Áfricadebemaba jarabʉ warrara wẽrãra brujarabadaba jarasida: «Mʉ̃a ãyikʉza asidenta beabʉrʉ ẽbẽrarã 150». «Mʉ̃a wũãwũãrãra juesoma beasi ãyi wa dobʉde». «Mʉ̃ nobiobadata ũbea beasi mʉ̃a, ãya mʉ̃ bedʼeata ĩjã ẽ basi baera».
5. ¿Kʼãrẽ magia blancara akʉza ẽbẽrarãbara kʼãrẽta opanʉ maʉ̃ kʼawuaita?
5 Ẽbẽrarãbara zokʼabʉ magia blancara neida berabari ẽ bamarẽã. Ãyi neida berabari ẽ bamarẽã zokʼapanʉ ojiatata, ʉ̃kʉrʉba nei dopanʉ neida berabari ẽ bamarẽã, mawũã ẽ bʉrʉ kakuade chiratʉpanʉ, adewara ãyi deda nei wuagapanʉ, mawũã maʉ̃ba ãyita kʼarebamarẽã akʉza edepanʉ testo Coránʼnebemata mawũã ẽ bʉrʉ ʉ̃kʉrʉ testo Daizeze Bedʼeadebemata.
Sewidata
6. ¿Diaruba akʉza angelera kayiruaraba kʼãrẽta ozebʉrʉ, adewara kʼãrẽta krĩchadaibara ãya zarea erbʉ ʉ̃rʉra?
6 Diaruta akʉza iyi angelera kayiruarata ẽbẽrarã nejʉrara. Maʉ̃rabara ẽbẽrarã nekayiruata obiseabʉ akʉza ãyi krĩchade nemitiata zebiseabʉ. Jesús ewaribasidera Diarura eda iwãsi nedʉwʉrʉ kakuade akʉza ẽbẽrarã kakuade (Mateo 12:43- 45). Diaru mejãcha zarea barabʉmina aukʼara krĩcha ẽ baibara iya kʼãrẽ zarea erbʉ ʉ̃rʉ.
7. ¿Diarubara kʼãrẽta ĩjãmarẽã kãgabʉ akʉza iya obʉra kʼãrẽ kĩrãkʼabʉ?
7 Diarubara ẽbẽrarã sewa kʼawuabʉ. Ĩjãbibʉ ẽbẽrarãra iyira mejãcha zarea barabʉta. Bari jaradaita África pʉwʉrʉde gorogororabara zokʼasi parlante zromata mawũã ãyi nejʉrara daʉperaita maʉ̃nera biabasi põga zromaba batabʉ kĩrãkʼa, mawũã ãyi nejʉrarata peramarẽã. Maʉ̃ kĩrãkʼa obʉ Diaruba, ẽbẽrarãba krĩchadamarẽã kãgabʉ, iyira mejãcha zarea barabʉta. Diarubara kãgabʉ odamarẽã iya kãgabʉta, mawũã oda ẽ bamarẽã Jeowaba kãgabʉra. Nekʼãrẽ ũbea kʼawuadaya Diaruba sewa nebʉrʉ jarabʉ ʉ̃rʉ.
8. ¿Diarubara kʼãrẽ sewidata jarakabʉ?
8 Diarubara krĩchabibʉ ẽbẽrarã ãyi nekayirua berabaribʉrʉdera jai kayiruaba mawũã berabaribibʉta. Bari jaradaita wũãwũã aba beisi paludismoba yi papabara kʼawuabʉmina maʉ̃ kayara sunaneba zebʉta, mawũãsidu iya krĩchaseabʉ iyi wũãwũãra jaiba beisita.
Nekayiruara edaʉde ãyidoba berabaribari
9. ¿Daizeze Bedʼeaba sãwũã ũdubibʉ jõma nekayirua berabaribʉra Diaruba obʉ ẽãta?
9 Diaruba ʉ̃kʉrʉ bedʼea zroma zebibʉmina krĩcha ẽ baibara iya jõma obʉta bedʼea zromara. Daizeze Bedʼeaba jarabʉ: «Yi audre wẽbabʉbara ewari jõmaʉ̃ne nããra ze ẽ, mia zarea barabʉrabida ewari jõmaʉ̃nẽ ganana ẽ yõra, mia buru biarasida ewari jõmaʉ̃nẽ yiko erpanʉ ẽ, mia yi ne mesera kʼawuabʉbara ewari jõmaʉ̃nẽ plata erbʉ ẽ, mia ewari jõmaʉ̃nẽ bia wã ẽ yi ʉ̃ta kʼawuabʉsida. Jõmaʉ̃ta edaʉde ewari kayirua erpanʉ baera akʉza daya kʼawua ẽãde zʉbʉria ũdupanʉ baera» (Eclesiastés 9: 11). Wẽbabarita mesera wẽbabʉmina edaʉde nããra jʉ̃ẽ ẽ iyira. Iya kʼawua ẽãne zʉbʉria ũduseabʉ: tenedrʉseabʉ, bia senti ẽã seabʉ, mawũã ẽ bʉrʉ nañataseabʉ. Maʉ̃ra baduta mawũã berabariseabʉ mawũã Diaruba osi baera mawũã berabari ẽ, mawũã ẽ bʉrʉ jaiba obʉ kʼarea.
10. ¿Bruja ʉ̃rʉra kʼãrẽta jarapanʉ akʉza sãwũã kʼawuapanʉ maʉ̃ra sewidata?
10 Diarubara krĩchabikĩrãbʉ brujara ãyi kakuadeba ãyira ãĩ wãseabʉta awuru brujarabawara yi ũduita mawũã ẽ bʉrʉ ẽbẽrarã beaita. Mamina naʉ̃ ʉ̃rʉ krĩchara: «¿Brujaraba mawũã obasibʉrʉ wãrĩnu bʼaira kʼãrẽta ãĩ wãbʉ ãyi kakuadebara?». Daizeze Bedʼeaba jarabʉ almara dayi bebʉta, mawũã iyideba ãĩ wã ẽ. Adewara jaureba diabʉ daya zareata, mamina kakuata neẽbʉrʉ kʼãrẽ obe ẽ.
Brujarãra ãyi kakuadebara ãĩ wãbe ẽ
11. ¿Sãwũã kʼawuapanʉ brujara ãyi kakudeba ãĩ wã ẽãta? ¿Bʉara kʼãrẽta krĩchabʉ maʉ̃ ʉ̃rʉra?
11 Dayi jaurera ãĩ wãbe ẽ dayi kakuadebara mawũã nekayirua oita mawũã ẽ bʉrʉ nebia oita. Maʉ̃ba wãrĩnu ẽ bruja ãyi kakuadeba ãĩ wãbʉ apanʉra, adewara oẽ ãya jarabʉ obʉ abʉra.
12. Diarubara ẽbẽrarã ĩjãbibʉ ãya obʉta nekʼãrẽ wãrĩnu bʼai ãya oẽãta, ¿sãwũã obʉ maʉ̃ra?
12 ¿Maʉ̃ra sãwũã obʉ iyara? ¿Wãrĩnu ĩjãseabʉka ẽbẽrarãba jaradara ãyi brujabaside nekayirua obada ʉ̃rʉ? Diarubara ẽbẽrarã ĩjãbibʉ ãya obʉta nekʼãrẽ wãrĩnu bʼai ãya oẽãta, ¿iya maʉ̃ra sãwũã obʉ? Ẽbẽrarãra ʉrʉmabʉde Diarubara neida ũdubiseabʉ ãyaʼa. Iyara obiseabʉ ẽbẽrarã neida nekʼãrẽ ũrĩmarẽã mawũã ẽ bʉrʉ nekʼãrẽ ũdumarẽã maʉ̃ wãrĩnu berabari ẽãta. Iyara mawũã obʉ ẽbẽrarãra Jeowadeba jĩgara bamarẽã akʉza Daizeze Bedʼeaba jarabʉra krĩchadamarẽã sewidata.
13. (1) ¿Yibiaka magia blancara? (2) ¿Kʼãrẽta jarabʉ Daizeze Bedʼeabara maʉ̃ ʉ̃rʉra?
13 Diaruba nekʼãrẽ awuara dayirã sewabʉra naʉ̃: iya jarabʉ magia blancara yibiata. Mamina Daizeze Bedʼeabara jara ẽ magia blancara yibiata waya magia negrara yibia ẽãta. Daizeze Bedʼeaba jarabʉ jipa magiara zeri ẽãta, akʉra Jeowaba kʼãrẽta jarasita iyi pʉwʉrʉʼa magia ʉ̃rʉ akʉza yi ẽbẽra maʉ̃ obʉ ʉ̃rʉ:
«Magia oẽ baibara» (Levítico 19:26).
«Badu yumakẽrãba mawũã ẽ bʉrʉ badu yuwẽrãba jaidebemata obʉbʉrʉ waña beadaibara» (Levítico 20:27).
Jeowaba jarasi iyi pʉwʉrʉʼa ẽbẽra mawũã obʉra ba ẽ baibarata iyi pʉwʉrʉdera: «Mia jaidebema obʉta, mia jara ĩjãbʉra, mia jaibanata, mia awuru nʉ̃gʉbʉta, mia wãbe ẽ jaure kayiruaʉ̃me bedʼeabʉma, mia kʼãrẽ sãwũã berabari jarabʉma» (Deuteronomio 18:10-14).
14. ¿Kʼãrẽa Jeowabara leyta diasi magia ʉ̃rʉ?
14 Naʉ̃ leyba dajada ũdubibasi Daizezebara kãga ẽ basita iyi kʼaidupanʉrãra magia odamarẽã. Jeowabara maʉ̃ leyʼra diasi iyi pʉwʉrʉta iya kãgabasi baera akʉza pera senti ẽ marẽã Diaru kʼarea akʉza nʉ̃gʉdai kʼarea.
15. ¿Sãwũã ũdubibʉ Daizeze Bedʼeabara Jeowara audre zarea barachuta Diaruira?
15 Daizeze Bedʼeabara mejãcha jara ẽ Diaruba nekʼãrẽ oseabʉ ʉ̃rʉra, mamina jarabʉ Jeowara audre zarea barabʉta Diaruira akʉza iyi angelera kayiruaraira. Bari jaraita Jeowabara jʉretasi Diarura ʉ̃tʉba (Revelación 12:9). Diaruba Job zʉbʉria oi nãã, Jeowaʼa widibarabasi, maʉ̃ne Jeowaba Job bea ẽ bamarẽã jarasidera Diarubara ũrĩsi (Job 2: 4-6).
16. ¿Kʼai kʼarebata jʉrʉseabʉ dayirãbara?
16 Proverbios 18:10de jarabʉ: «Daizeze trʉ̃ra torre zareabʉ kĩrãkʼabʉ. Ẽbẽra biaratrʉ iyima wãbʉ akʉza mama kʼareba ũdʉbʉ». Maʉ̃ kʼarea dayirãta kʼarebamarẽã panʉbʉrʉ jʉrʉibara Jeowa kʼarebata. Jeowa odepanʉrabara jʉrʉda ẽ ojiata jʉ̃ita, nekʼãrẽ doita, mawũã nekayiruadeba ãyita kʼarebadamarẽã akʉza perada ẽ Diaru kʼarea, adewara jaibana kʼarea. Ãyara wãrĩnu ĩjãbʉ Daizeze Bedʼeaba jarabʉra: «Jeowabara akʉbʉ naʉ̃ drʉa jõma, iyi zarea diaita jari wãrĩnu soiduba iyi kãgabʉaʼa» (2 Crónicas 16:9).
17. ¿Kʼãrẽta jaradiabʉ Santiago 4:7bara, mamina dayirãbara kʼãrẽta odaibara?
17 Bʉa Jeowaba kãgabʉta obʉbʉrʉ ĩjãra Jeowaba kʼarebaita. Santiago 4:7ba jarabʉ: «Daizezeba jarabʉde bʼaidua, mamina jʉraidua Diarura (Ãtomĩa), mawũã iyira wãñi maraneba». Bʉta Jeowa odebʉbʉrʉ akʉza iyi ʉ̃rʉ wãrĩnu ĩjãbʉbʉrʉ, iya bʉra wãrĩnu kʼarebayi.