ARTIKULO KʼAWUAITA 45
Yiya ũdubidadrʉ kãga jõkata
«Kãga jõkata ũdubidua akʉza so zʉbʉriata ũdubidua» (ZAC. 7:9).
TRÃBI 107 Dios nos enseñó a amar
KʼÃRẼTÃ ŨDUDAITAa
1, 2. ¿Kʼãrẽa dayirãra yiya kãga jõkata ũdubidaibara?
DAYIRÃBARA kʼawuapanʉ kʼãrẽa yiya ũdubidaibarata kãga jõkara, maʉ̃ranebemara ũduseapanʉ naʉ̃ra proverbio Daizeze Bedʼeadebemane: «Kãga jõkaba mia kʼẽrẽpa bʼaiba bʉta, idubʉda ẽ baidebʉa», «mawũẽ Daizezeba akʉza yumakẽrãba bʉra bia akʉdayi adewara bʉra ũdukʼaudebayi buru biatabʉta»; «ẽbẽra biabara iyi ʉ̃rʉ nebiata zebibʉ» akʉza «zarea obʉbara ũduita ne aripe oita akʉza kãga jõkata, ũduyi bebʉta» (Prov. 3:3, 4; 11:17, nota; 21:21).
2 Naʉ̃ra proverbiorabara ũdubibʉ ne ũbea dayirãba kʼãrẽa ũdubibarata kãga jõkara. Nããra, dayirã nebiata babibʉ baera Jeowa dabʉ nãã. Yi ũmera, dayikʉza kʼarebabʉ baera. Bari jaraita, kʼarebabʉ ũduita neũdukʼawua biata. Yi ũbeara, kãga jõkata ũdubipanʉbʉrʉ nebiata ũdudayi ʉ̃ra zeidera. Maʉ̃ranebemara ewari jõmaʉ̃nẽ bʼaita. Dayirãbara erpanʉ kʼãrẽa ũrĩnaibarata Jeowaba zokʼabʉra: «Mayirainʉ kãga jõkata ũdubidua akʉza so zʉbʉriata ũdubidua» (Zac. 7:9).
3. ¿Kʼãrẽ bedʼeata panʉnai naʉ̃ artikulodera?
3 Naʉ̃ artikulodera bedʼea kimare panʉnañi: ¿kʼaira ũdubidaibara kãga jõkara?, ¿Rut libroba kʼãrẽta jaradiabʉ kãga jõka ũdubi ʉ̃rʉra?, ¿sãwũã ũdubiseapanʉ maʉ̃ nebiara idi ewadera? Mawũã opanʉneba, ¿kʼãrẽ nebiata ũdupanʉ?
¿KʼAIRA ŨDUBIDAIBARA KÃGA JÕKARA?
4. ¿Sãwũã Jeowade kĩrãkʼa kãga jõkata ũdubipanʉ? (Marcos 10:29, 30).
4 Nããrabema artikulode akʉda kĩrãkʼa, Jeowabara kãga jõkara ũdubibʉ iyi kãgapanʉʼa akʉza iyita trajapanʉʼabʉrʉ (Dan. 9:4). Okĩrãpanʉ Efesios 5:1ba jarabʉta: «Mawũẽra, wũãwũãra kãga erbʉ kĩrãkʼa, Daizezede kĩrãkʼa oidua». Kãga jõkata ũdubikĩrãpanʉ ewari jõmaʉ̃nẽ dayirã mebẽrã kongregasionebemara (akʉra Marcos 10:29, 30).
5, 6. ¿Ẽbẽrarãitara kʼãrẽ kʼẽrẽpa bʼaira?
5 Dayirãba audre biʼia ũrĩpanʉne kʼãrẽta jarakĩrãkʉta kãga jõkara, mawũãra zare ẽ bayi maʉ̃ nebia ũdubita dayirã mebẽrã kongregasionebemara. Yiza abaʉdeba akʉdayi kʼãrẽne awuarabʉta kãga jõkata akʉza ẽbẽrarãba sãwũã krĩchapanʉta kʼẽrẽpa bʼai ʉ̃rʉ.
6 Ẽbẽra abaʉta iyabaʉ empresade traja kikibaribʉrʉ maʉ̃ ẽbẽrarã jaraseapanʉ kʼẽrẽpabʉta. Mama kikibarimina iyara ũdukabaibara mia abaʉta maʉ̃ra yibariranebemara. Edaʉde krĩcha abarikabʉ ẽ baibara empresaba omarẽã zokʼabʉta. Mamara soiduba trajabʉ ẽ awuarabʉrʉ nesidabʉ baera. Iyira mama trajabayi ẽdrʉyeda mawũã ẽ bʉrʉ awuru trabajo biabʉta ũduyeda.
7, 8. (1) ¿Ẽbẽra abaʉba kʼãrẽa kãga jõka ũdubibʉ? (2) ¿Kʼãrẽa Rut libro ʉ̃rʉ akʉdayi?
7 Nabema parrapodera akʉsida ẽbẽra empresade trajabʉra kʼẽrẽpabʉta, mamina maʉ̃ra awuarachu kãga jõkaira, ũdubibʉ baera ne awuara obʉ kʼarea. Nããra Daizeze ode badarabara, ¿kʼãrẽa ũdubisida kãga jõkara? Ãyara osida ẽ oibara baera, awuarabʉrʉ ãyi soiduba osida. Akʉdayi David yizata, iyara iyi soiduba kãga jõkata ũdubisi iyi neũdukʼawua Jonatánʼa, Jonatán zezebara beakĩrãbasimina Davidʼra. Poaga bio berabarida tẽã Jonatán beidadeba, Davidbara kãga jõkata ũdubisi Jonatán warraʼa, Mefibóset (1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7).
8 Dayirãbara Rut libro ʉ̃rʉ akʉpanʉne kʼawuaseapanʉ mejãcha kãga jõka ʉ̃rʉ. ¿Kʼãrẽ nebiata kʼawuapanʉ kãga jõka ʉ̃rʉra ẽbẽrarã maʉ̃ librode jarabʉdebara? Maʉ̃ne kʼawuadara, ¿sãwũã ũdubiseapanu kongregasionera?b
¿RUT LIBROBA KʼÃRẼTA JARADIABɄ KÃGA JÕKA ŨDUBI Ʉ̃RɄRA?
9. ¿Kʼãrẽa Noemíbara krĩchasi Jeowara iyi ʉ̃rʉ zebʉrʉta?
9 Rut librobara nebʉrabʉ Noemí ʉ̃rʉ, iyi ãĩgʉ ʉ̃rʉ akʉza yumakẽrã Boaz ʉ̃rʉ. Israelde jarrabata mejãcha zesi baera Noemíra iyi kimaʉ̃me akʉza iyi wũãwũãraʉ̃me wãsida Moabʼeda. Mama iyi kimara beisi akʉza iyi wũãwũãrãra mia kʼãĩsida mamina ãyisida beisi (Rut 1:3-5; 2:1). Maʉ̃ bedʼea pʉaba Noemíra mejãcha sopʉasi, mejãcha zʉbʉrianʉmasi. Mawũẽ krĩchasi Jeowaba mawũã onʉmʉta. Akʉdaya iya Daizeze ʉ̃rʉ sãwũã krĩchabʉta jaradata: Jeowa juwara mʉ̃ ʉ̃rʉ zebʉrʉ «ne jõma oseabʉbara mʉ̃ bebʉra ãrĩbʉrʉ baera». Akʉza jarasi: «Jeowara mʉ̃ ʉ̃rʉ zebʉrʉ. Ne jõma oseabʉbara mʉ̃ra mejãcha zʉbʉriabibʉrʉ» (Rut 1:13, nota, 20, 21).
10. ¿Kʼãrẽta osi Jeowabara Noemí zʉbʉria bedʼeasidera?
10 ¿Kʼãrẽta osi Jeowabara Noemí zʉbʉria bedʼeasidera? Abapai idubʉ ẽ basi awuarabʉrʉ iyi zʉbʉriabʉta ũdui, iyi ʉ̃rʉ krĩchabʉta ũdubisi. Jeowabara kʼawuabʉ «buru biara mejãcha krĩcha zroma obʉba, nekʼãrẽ aña obiseabʉ» (Ecl. 7:7). Mawũãsidu Noemíbara kʼarebara nesidabasi iya ũduita Jeowara iyiʉ̃mebʉta. ¿Kʼãrẽta osi Daizezebara iyi kʼarebaita? (1 Sam. 2:8). Rut sode zebisi kãga jõka ũdubita. Iyara ibiade kʼarebasi iyi pakõrera jẽda sobiamarẽã akʉza Daizeze ʉ̃rʉ bia krĩchamarẽã. Rut yizabara, ¿kʼãrẽta jaradiabʉ dayirã?
11. ¿Kʼãrẽa mebẽrã mejãchaʉba kʼarebapanʉ sopʉapanʉrãra?
11 Kãga jõka ũdubidaiba kʼarebabʉ so zarea diaita yi sopʉapanʉrata. Rut Noemíʉ̃me ãbabada kĩrãkʼa, idibida panʉ mebẽrãra so zarea diadapanʉra ibiade, mebẽrãra sopʉapanʉrata. Ãyi mebẽrãra kʼãgapanʉ baera ãya oseabʉta opanʉ naʉ̃ra mebẽrã kʼarebaita (Prov. 12:25, nota; 24:10). Mawũã opanʉ ũrãgʼa apostol Pabloba jaradata: «So zarea diadamarẽã yi krĩcha opanʉrãra, kʼarebadamarẽã yi zarea neẽãpanʉra akʉza jõmaʉ̃bawara jʉ̃ã kʼawuapanamarẽã» (1 Tes. 5:14).
Edaʉde sopʉapanʉrãra kʼarebaseabʉ dayirãba ãyi ũrĩbʉdeba. (Akʉra parrapo 12).
12. ¿Edaʉde sãwũã kʼarebaseabʉ mebẽã sopʉanʉmʉra?
12 Edaʉde audre yibia mebẽrã kʼarebaira ãyi ũrĩpanʉne akʉza jaradaide ãyira kãgapanʉta. Jeowabara jõma akʉbʉ dayirãba onʉmʉta iyi odepanʉraʼa kʼarebaita (Sal. 41:1). Proverbios 19:17ba jarabʉ: «Zʉbʉriabʉta so borekea akʉbʉbʉrʉ, Jeowaba dayirãʼa atia eda ne widibʉ kĩrãkʼabʉ, maʉ̃ta jẽda diayi iyara».
Rutbara kãga jõkata ũdubibʉ iyi pakõre Noemiʼa, maʉ̃ena Orpara jẽda wã Moabʼeda. Rutba jarabʉ Noemiʼa: «Mʉ̃ra bʉ wãbʉrʉmae wãi baera». (Akʉra parrapo 13).
13. ¿Kʼãrẽta awuara osi Rutbara Orpába odaira akʉza kʼãrẽta osi kãga jõka ũbubita? (Akʉra yi poto nããranebemata).
13 Audre biʼia ũrĩnaita kãga jõka ʉ̃rʉ akʉdayi Noemí kʼãrẽta berabarisita iyi kima beida tẽã akʉza iyi wũãwũãra beida tẽã. Noemíba ũrĩside Jeowabara jẽda kĩrãbesita iyi pʉwʉrʉra akʉza yiko diasita, krĩchasi jẽda wãita iyi pʉwʉrʉeda (Rut 1:6). Iyi ãĩgʉra ũmepanʉra wãsida kʼaidu, ãyi ode wãne Noemíbara jarasi ũbeabayeda jẽda wãnamarẽã Moabʼeda. ¿Kʼãrẽta berabarisi? Daizeze bedʼeaba nebʉrabʉ: «Maʉ̃ tẽã Orpábara iyi pakõre ñega kʼãrãpe wãsi, mamina Rutbara idubʉamabasi iyira» (Rut 1:7-14). Orpábara osi Noemíba jaradata mõbe wãsi Moabʼeda. Mamina Rutbara osi wuabemaraba krĩchabʉde wueta. Iyira wãseabasi deda, mamina krĩchasi iyi pakõreʉ̃me bʼaita iyi kʼarebaita (Rut 1:16, 17). Iyiʉ̃me ãba bʼaita jidasi mamina oibara baera mawũã oẽ basi awuarabʉrʉ okĩrãbasi baera, kãga jõka ũdubita. ¿Maʉ̃ nebʉradeba kʼãrẽta kʼawuapanʉ?
14. (1) ¿Idira mebẽrã mejãchaʉba sãwũã ũdubipanʉ kãga jõkara? (2) Hebreos 13:16ba jarabʉdebara, ¿kʼãrẽta omarẽã kãgabʉ Jeowabara?
14 Kãga jõkara daya krĩchabʉde wuetabʉ. Nããrabada kĩrãkʼa, idi ewadebida mejãchaʉba Jeowa odepanʉrabara kãga jõkata ũdubipanʉ mebẽrãra akʉza ãya ũdukabida. Bari jaraita nekʼãrẽ mitiata berabaribʉrʉdera aramaʉ̃ta widipanʉ sãwũã kʼarebaseapanʉta. Mawũã ẽ bʉrʉ ãya kʼawuadara mebẽã abaʉta plata nesidabʉta, krĩchapanʉ iya kʼãrẽta nesidanʉmʉta mawũẽ kʼarebapanʉ. Opanʉ kristianora siglo nããradebemane kĩrãkʼa Macedonianebemaraba ãya diaseabʉde ʉ̃ta diasidade (2 Cor. 8:3). Maʉ̃ra kristianorane kĩrãkʼa opanʉ audre ãyi krĩchabʉde. Audre zarea opanʉ mebẽrã nesidabʉ kʼarebaita. Wãrĩnu bʼaira Jeowara sobiabʉ akʉbʉde iyi odepanʉra kãga jõkata (akʉra Hebreos 13:16).
¿SÃWŨÃ ŨDUBISEAPANɄ MAɄ̃ NEBIARA IDI EWADERA?
15, 16. ¿Rutbara sãwũã ũdubisi iyira ñabasea pae ẽ baita?
15 Mejãcha nebiata kʼawaseapanʉ Rut akʉza Noemí nebʉradeba. Akʉdayi ʉ̃kʉrʉ maʉ̃nebemarata.
16 Pae ẽ badrʉ. Rutba jaraside iyi pakõreʼa kopayaita Judáeda wãita, iyara jarasi iyi kʼaidu ze ẽ bamarẽã mamina Rutʼra pae ẽ basi. ¿Kʼãrẽta berabarisi? Noemíba ũduside Rutʼra wãrĩnu jipa iyi kʼaidu wãkĩrãbʉta, wua jara ẽ basi iyi kʼaidu ze ẽ bamarẽã (Rut 1:15-18).
17. ¿Kʼãrẽba kʼarebai ñabasea pae ẽ baita?
17 Kʼãrẽta oseapanʉ: Jʉ̃ã kʼawuabaibara daya kʼarebaibʉrʉ yi sopʉapanʉrata mamina pae ẽ baibara. Bari jaraita mebẽã wẽrãba kʼareba nesidabʉdera iyara nããrãra ĩjãkĩrã ẽ bayi.c Mawũãsidu kãga jõkabara nejõma obiyi iyi kʼawa bʼaita (Gál. 6:2). Adewara jʉ̃ãpanʉ tẽã iya ĩjãmarẽã daya kʼarebakĩrãbʉta akʉza so zarea diakĩrãbʉta.
18. ¿Kʼãrẽa sopʉasibaibara Rutʼra?
18 Krĩchada ẽ badrʉ dayirã ʉ̃rʉ jarapanʉta. Noemí Rutʼʉ̃me jʉ̃ẽsidade Belén drʉaeda, Noemíra yi ũdusi ẽbẽrarã iyiʉ̃me nããra badaraʉ̃me, mõbe jarasi: «Mʉ̃a nejõma erbasi mʉ̃ wãi nawedara, mamina Jeowabara mʉ̃ra jẽda juwa awa zebibʉrʉ» (Rut 1:21). ¿Dayirãba krĩchaseapanʉ Rut sãwũã sentisita yi pakõreba maʉ̃ bedʼea mawũã jaraside? Iya oseabʉta jõma osi Noemí kʼarebaita: iyiʉ̃me ãba jẽgasi, iya so zarea diasi akʉza ewari biobayeda ode wãsida. Iya mawũãsidu jarasi: «Jeowabara mʉ̃ra jẽda juwa awa zebibʉrʉ». Rutʼra Noemí kʼawabasimina, iyara ũdubibʉ kĩrãkʼa basi maʉ̃ra kʼãrẽ ẽ kĩrãkʼa akʉbʉta. Rutba maʉ̃ kʼarea mejãcha sopʉasibaibara. Mamina iyira Noemí kʼawabasi mawũãsidu.
19. ¿Kʼãrẽba kʼarebayi ẽbẽra sopʉabʉ kʼawa bʼaita?
19 Kʼãrẽta oseapanʉ: Mebẽã wẽrã sopʉabʉbara nããrãra jaraseabʉ bedʼea sopʉabibʉta, dayirãba zarea osidamina iyi kʼarebaita. Mamina zarea opanʉ krĩchada ẽ baita dayi ʉ̃rʉ jarabʉta. Iyi kʼawapanʉ akʉza Jeowa widipanʉ ũdubimarẽã iyi sãwũã kʼarebaita (Prov. 17:17).
¿Zõrãrãbara sãwũã Boazde kĩrãkʼa oseapanʉ? (Akʉra parrapo 20 akʉza 21).
20. ¿Kʼãrẽba kʼarebasi Rutʼra pae ẽã takeraita?
20 So zarea diadadrʉ yi nesidapanʉʼa. Rutbara so zarea diasi Noemí, mamina iyabida nesidasi so zarea diadamarẽã. Mawũẽ Jeowaba naʉ̃ bedʼea biata jarabisi Boaz: «Jeowaba bʉaʼa nebia diamarẽã bʉa nebia obʉrʉ kʼarea. Akʉza Jeowaba bʉaʼa nebia zromata diaidebʉa, Israeldebema Daizezeba, bʉra mĩrʉsi baera iyi edre». Naʉ̃ bedʼea biaba so zarea diasi Rutʼra. Iya jarasi: «Bʉa mʉ̃ra so zareabisi» «za bʉ nezokʼata, bʉa mʉ̃ra aduʼa babisi bʉ bedʼeaba» (Rut 2:12, 13). Boaz bedʼea biaba Rutʼra zarea jidasi pae ẽã takeraita.
21. Isaías 32:1 akʉza 2ba jarabʉdebara, ¿kʼãrẽta oi zõrãrãbara kãga kʼareara?
21 Kʼãrẽta oseapanʉ: Yi wuabemara so zarea diabʉbara edaʉde iyabida nesidabʉ iyisida so zarea diadamarẽã. Boazbara jarasi bia osita, Rutba ibiade edasi baera Noemíta. Maʉ̃ kĩrãkʼa idibida zõrãrãbara bia osita jarapanʉ mebẽrã kongregasionebemarãra, ãya wuabemarata kʼarebabʉ baera. Maʉ̃ bedʼea biaba kʼarebayi ãyira pae ẽã takeraita (akʉra Isaías 32:1, 2).
KÃGA JÕKA ŨDUBIPANɄNEBA, ¿KʼÃRẼ NEBIATA ŨDUPANɄ?
22, 23. ¿Kʼãrẽne awuarabasi Noemíra akʉza kʼãrẽba mawũã awuara babisi? (Salmo 136:23, 26).
22 Maʉ̃ tẽã Boazbara yiko mejãcha diasi Noemíʼa akʉza Rutʼa (Rut 2:14-18). Noemíbara, ¿kʼãrẽta krĩchasi Boazba diasi baera iya erbʉta? Iya jarasi: «Jeowa kãga jõka udubidaba zokʼaipanʉʼa akʉza beidaraʼa, iyaʼa nebiata diamarẽã» (Rut 2:20a). Noemíra nããra badaira awuarabasi, iyara nããrãra sopʉa kʼãrãpe jarabarisi: «Jeowara mʉ̃ ʉ̃rʉ zebʉrʉ». Naʉ̃arera iya sobia jarasi: Jeowabara mʉ̃a kãga jõkata ũdubisi. ¿Kʼãrẽba awuara krĩchabisi iyira?
23 Idibʉrʉ Noemíbara iyi bebʉde ũdu jʉ̃drʉsi Jeowa juwata. Jeowabara Rutdeba kʼarebasi iyi jẽda Judáeda wãside (Rut 1:16). Noemíbara Jeowa juwara ũdusi ãyi ẽdrʉbibari abaʉdebemaneba, Boaz,d iya erbʉta diaside akʉza ibiade edaside ãyi ũmeta (Rut 2:19, 20b). Iya krĩchasibaibara: «Mʉ̃a idibʉrʉ kʼawuadogo. Jeowara mʉ̃mebasi naʉ̃ ewaribasidu» (akʉra Salmo 136:23, 26). Iya bika diasibaibara Rutʼra Boazʼʉ̃mera paeda ẽ basi baera iyi kʼarebapanʉta. Ãyi ũbeaweda sobiasidabaibara Noemíra jẽda zarea jidasi baera akʉza sobiata.
24. ¿Kʼãrẽa badua ũdubikĩrãpanʉ kãga jõkara dayirã mebẽrãra?
24 ¿Kʼãrẽta kʼawuasida dayirãbara kãga jõka ʉ̃rʉra Rut librodera? Kãga jõkabara zarea diabʉ mebẽrãra kʼarebaita akʉza ñabasea pae ẽ baita. Akʉza zarea obibʉ ãyi kʼarebaita. Zõrãrãbara ibia jaraibara yi wuabemara kãga jõka ũdubipanʉrãra. Dayirãra arigʉ sobiapanʉ akʉpanʉne mebẽrãra jẽda zarea jidapanʉta Jeowaita trajapanʉne (Hech. 20:35). Dayirãbara kĩrãdua ẽ baibara dayirãitara, audre yibiata kãga jõkata ũdubita, Jeowade kĩrãkʼa okĩrãpanʉ baera akʉza Jeowa «kãga jõka mejãcha erbʉta» sobiabikĩrãpanʉ baera (Éx. 34:6; Sal. 33:22).
TRÃBI 130 Aprendamos a perdonar
a Jeowabara kãgabʉ kãga jõkata ũdubidamarẽã mebẽrã kongregasionebemara. Biʼia ũrĩta kʼãrẽta jarakĩrãkʉta kãga jõkara, akʉdayi sãwũã ũdubisidata Jeowa ode nããra badaraba. Naʉ̃ artikulodera akʉdayi kʼãrẽta jaradiabʉta Rut yizaba, Noemí yizaba akʉza Boaz yizaba.
b Audre kʼawuakĩrãbʉbʉrʉ, bʉyidobaʉba akʉseabʉ yi zroma 1, 2 bayeda Rut librota.
c Dayirãbara akʉpanʉ baera Noemí yiza ʉ̃rʉ bedʼeadayi mebẽrã wẽrãra kʼarebai ʉ̃rʉ. Mamina nama nekʼawuapanʉra iyabaʉ yibia mebẽrã yumakẽrãraitabida.
d Audre kʼawuaseabʉ Boazʼra ẽdrʉbibarisita La Atalaya 1 octubre 2012de «Ejemplos de fe: «Una mujer excelente»».