ARTIKULO KʼAWUAITA 14
TRÃBI 8 Jehová es mi Refugio
«Idi jidaidua kʼaiare wãita»
«Mamina mʉ̃ta akʉza mʉ̃ deda panʉbawarãra wãnañi Jeoware» (JOS. 24:15).
KʼÃRẼTA ŨDUDAITA
Naʉ̃ artikulode kĩrãbebidayi kʼãrẽa Jeowa ode panʉta.
1. Dayirã wãrĩnu sobia bʼaira, ¿kʼãrẽta oibara akʉza kʼãrẽa? (Isaías 48:17, 18).
JEOWABARA dayirãra mejãcha kãga baera kãgabʉ idi ewade bia wãmarẽã akʉza ʉ̃ra zeidebida (Ecl. 3:12, 13). Jeowabara parãsi dayirãba nekʼãrẽ mejãcha obamarẽã. Mamina Jeowabara oẽ basi dayirãra dayikʉza zokʼa bamarẽã. Akʉza dayikʉzaʉba kʼawuamarẽã saʉ̃ta bigata akʉza saʉ̃ta zeri ẽãta (Ecl. 8:9; Jer. 10:23). Jeowaba bia kʼawuabʉ dayirã sobia bʼaira ũrĩbarata iyi bedʼeata akʉza iya zokʼabʉde obaibarata (akʉra Isaías 48:17, 18).
2. (1) ¿Diarubara dayirãba kʼãrẽta krĩchamarẽãbʉ? (2) ¿Jeowabara sãwũã panʉsi maʉ̃ sewidara?
2 Diaruba kãgabʉ dayirãba krĩchadamarẽã dayirãba kãgabʉta odara bia wãita, maʉ̃ba nesida ẽãta Daizezeba zokʼabʉta odaira (Gén. 3:4, 5). Maʉ̃ bedʼea panʉita Jeowabara ewari berabari bi wã, ẽbẽrarãba akʉdamarẽã sãwũã ãyira sobia panʉ ẽãta ãyikʉza zokʼabʉdeba. Adewara idi ewadera maʉ̃ra wãrĩnu akʉpanʉ, nokʼoraba bia zokʼapanʉ ẽ baera. Mamina Daizeze Bedʼeadera yizara biobʉ ẽbẽrarã Jeowaba zokʼabʉ obadara mejãcha sobiabadata. Yi audre sobiabadara Jesús basi. Naʉ̃ artikulode kʼawuadayi dayirãbara bedʼea ũbea. Nããra kʼawuadayi kʼãrẽa Jesúsbara jidasita Jeowaba zokʼabʉ oita. Maʉ̃are kʼawuadayi kʼãrẽa yibiata Jeowaba zokʼabʉ oira. Yi ũbeata kʼawuadayi dayirãbara kʼãrẽ kʼarea Jeowa ode bʼaita jidasidata.
JESÚSBARA KʼÃRẼA JIDASI JEOWABA ZOKʼABɄ OBʼAITA
3. ¿Kʼãrẽta diaya asi Diarubara Jesúsʼa akʉza kʼãrẽta osi Jesúsbara?
3 Jesús nama egorode baside Diaruba iyaʼa jarasi iya naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽ zokʼa erbʉta Jesúsʼa diaita, Jesústa iyi nãã sãkokode kʉba wãra. Maʉ̃nera, ¿kʼãrẽta osi Jesúsbara? Jesúsba Diaruʼa kʼãwũã panʉsi: «Ãtõmiã wãrũã, maʉ̃ẽnabemata zhi bʼʉmata mawũã bʼʉa: Bʉ Nokʼo Daizezetrʉ ibia jaradua, izhi bedʼeatrʉ aribʼaedua» (Mat. 4:8-10). Naʉ̃ bedʼeadeba Jesúsba ũdubisi iyira Diaruare bakĩrã ẽ basita awuarabʉrʉ Jeoware kʼẽrẽpa bakĩrãbasita. ¿Kʼãrẽa maʉ̃ta jidasi Jesúsbara? Naʉ̃ artikulode kʼawuadayi maʉ̃ ʉ̃rʉ.
4, 5. ¿Kʼãrẽa Jesúsbara Jeoware kʼẽrẽpa bʼaita jidasi?
4 Audrera Jesúsbara Jeoware kʼẽrẽpa bʼaita jidasi Jeowata soiduba kãgabʉ baera (Juan 14:31). Adewara Jesúsʼra Jeoware kʼẽrẽpa basi kʼawuabasi baera maʉ̃ta bigata (Juan 8:28, 29; Apoc. 4:11). Jesúsbara biʼia kʼawuabasi Jeowaba diasita bebʉra akʉza Jeowaba nekʼãrẽ diabʉrʉdera soiduba diabʉta akʉza Jeowa ʉ̃rʉ ĩjãseabʉta (Sal. 33:4; 36:9; Sant. 1:17). Maʉ̃ jõmaʉ̃nẽba Jesúsbara bia kʼawuabasi Jeowa sãwũã chura. Wãrĩnubaira Jeowabara Jesúsʼara ewari jõmaʉ̃nẽ wãrĩnuta jarabasi akʉza Jesúsba nekʼãrẽ erbʉra Jeowaba diadabasi (Juan 1:14). Mamina iya bia kʼawuabasi Diarusida sãwũã chʉra. Iya kʼawuabasi dayirãra zʉbʉriapanʉta akʉza beipanʉta Diaruba mawũã obʉ baera, iyira sewa nebʉrʉ omia akʉza nekʼãrẽ biata jʉrʉ ẽ wuabemaraitara (Juan 8:44). Maʉ̃ba Jesúsba kʼawuabasi iyira Diaru kĩrãkʼa bakĩrãbʉ ẽãta awuarabʉrʉ ewari jõmaʉ̃nẽ Jeoware kʼẽrẽpa bakĩrãbʉta (Filip. 2:5-8).
5 Adewara Jesúsba Jeoware kʼẽrẽpa bʼaita jidasi, kʼawuabasi baera iyita kʼẽrẽpa bʉbʉrʉ iyitaʼa nebia ũduita akʉza awuruita (Heb. 12:2). Iya kʼawuabasi kʼẽrẽpa bʉbʉrʉ maʉ̃ba kʼarebaibasita Jeowa trʉ̃ ʉ̃rʉ ibia bedʼeabita akʉza kʼẽrẽpa bʉbʉrʉ Diaruba ẽbẽrarã zʉbʉriabibʉra jipa jõita.
KʼÃRẼA JEOWABɄRɄ YIWIDʼIDAIBARA
6, 7. (1) ¿Kʼãrẽa ẽbẽra mejãchaʉba Jeowaʼa yiwidʼida ẽ? (2) ¿Kʼãrẽa Jeowaʼa yiwidʼidaibara dayirãra?
6 Idi ewadera ẽbẽrarã mejãchaʉba bia ũdukʼawuada ẽ Jeowara. Ãyara kʼawua ẽ Jeowaba iyi sode kʼãrẽ nebia erbʉra, mia Jeowaba ãyi bari kʼãrẽta ozebʉrʉta, maʉ̃ba Jeowaʼa yiwidʼida ẽ ãyira. Mawũã berabarisi ẽbẽrarã Atenasdebema Pabloba jaradiadarata (Hech. 17:19, 20, 30, 34).
7 Pabloba ẽbẽrarã Atenasdebemaraʼa naʉ̃ta jarasi: «Izhabʉrʉ jõmaʉ̃ã dia bʼʉa zokʼai bʼaita, ĩñabata, aramaʉ̃ne ne jõma dia bʼʉa». Adewara jarasi Jeowa kʼarebadeba pirabʼea akʉza panʉa. Adewara Pabloba jarasi Jeowabara ẽbẽra abaʉdeba eababisita ẽbẽra jõmaʉ̃ta. Maʉ̃ba Jeowara dayirã parãna baera Jeowa abapaiabʉrʉ yiwidʼidaibara (Hech. 17:25, 26, 28).
8. ¿Kʼãrẽta oẽ Jeowabara?
8 Jeowaba parãsi dayirãra akʉza iyabʉrʉ zokʼaseabʉ jõma ʉ̃rʉ, maʉ̃ba jaraseabʉ ajuerzade iya kãgabʉta omarẽã. Mamina Jeowara ẽbẽra bia, maʉ̃ba iya kãgabʉ dayirãra dayirã biadeba iyi kʼawa panamarẽã ewari jõmaʉ̃nẽ (1 Tim. 2:3, 4). Maʉ̃ kʼarea Jeowaba dayirãʼa kʼawuabibʉ iyira wãrĩnu chʉta akʉza iya dayirãra mejãcha kãgata. Adewara iya dayirãʼa jaradiabʉ sãwũã jaradiaita ẽbẽrarãʼa iya kʼãrẽ nebia okĩrãbʉta ãyibari akʉza sãwũã oita (Mat. 10:11-13; 28:19, 20). Maʉ̃ awuara Jeowaba diabʉ kongregasionʼrata, naʉ̃ra kongregasionʼrane bʉ kongregasion nãã edebarirata, maʉ̃raba dayirãra kãgade akʉpanʉ (Hech. 20:28).
9. ¿Jeowabara sãwũã ũdubibʉ ẽbẽrarã kãgata?
9 Jeowabara ẽbẽrarã jõmaʉ̃ta kãga, iyara nebiata diabʉ ẽbẽrarã iyi ode bʉ ẽãrabida. Krĩchadaya naʉ̃ta. Dããrãneba ẽbẽrarã mejãchaʉba jida zebʉda ãya kãgata oita, ãyima bia bʉta akʉza ãyima zeri ẽãta. Ãyara oita jidada ẽ Daizezedeta, mawũãsidu Jeowara jipade ẽbẽra bia baera diabʉ naʉ̃ra ẽbẽrarãba kʼãrẽ nesidabʉra (Mat. 5:44, 45; Hech. 14:16, 17). Bari jaradaita, diabʉ mebẽrãta, neũdukʼawuarata, wũãwũãrata akʉza trajota mawũã ãyisida sobiapanamarẽã (Sal. 127:3; Ecl. 2:24). Naʉ̃ba ũdubibʉ Jeowabara ẽbẽrarã jõmaʉ̃ta daucha kãgabʉta (Éx. 34:6). Atia kĩrãbedayi dayirãba kʼãrẽa Jeowa ode bʼaita jidasidata akʉza Jeowaba dayirãʼa kʼãrẽ nebiata diabʉta maʉ̃neba.
KʼÃRẼA JEOWA ODE BʼAITA JIDASIDA
10. (1) ¿Audrera kʼãrẽ kʼarea Jeowa ode panʉ? (Mateo 22:37). (2) ¿Kʼãrẽ nebiata ũdubʉ bʉara Jeowaba nekʼãrẽ aña oda kĩrãduabʉdeba? (Salmo 103:13, 14).
10 Jesús nama egorode basidera audrera iyara jidasi Jeowa ode bʼaita, Jeowata mejãcha kãgabʉ baera. Abarika dayirãbida audrera Jeowa ode bʼaita jidasida iyita mejãcha kãgapanʉ baera (akʉra Mateo 22:37). Akʉza dayirãba kʼawuabʉdade Jeowaba iyi sode kʼãrẽ nebia erbʉta, maʉ̃nera audre kãgapanʉ iyita akʉza audre iyi kʼawa bakĩrãpanʉ. Bari jaradaita, Jeowaba ũdubibʉ dayirãba nemitia obʉrʉdera kĩrãduakĩrãbʉta dayirã nemitiara. Maʉ̃ta osi israelitaraba iyi bedʼea ũrĩna ẽ baside, kĩrʉ ẽ basi awuarabʉrʉ widida ʉ̃rʉ widibasi ãyaʼa iyima jẽda zedamarẽã (Jer. 18:11). Jeowabara kʼawuabʉ dayirãra nemitia omiarata (akʉra Salmo 103:13, 14). Bʉa Jeowaba bʉ nemitia kĩrãduakĩrãbʉ ʉ̃rʉ krĩchabʉrʉde mawũã ẽ bʉrʉ iya nekʼãrẽ awuru nebia erbʉ ʉ̃rʉ krĩchabʉrʉdera naʉ̃ba kʼarebayi ewari jõmaʉ̃nẽ iyi kʼawa bakĩrãita, ¿bʉmabida?
11. ¿Adewara kʼãrẽ kʼarea Jeowa ode bʼaita jidasida dayirãbara?
11 Adewara dayirãba Jeowa ode bʼaita jidasida kʼawuapanʉ baera maʉ̃ta audre bigata (Mat. 4:10). Adewara kʼawuapanʉ kʼẽrẽpa panʉbʉrʉ kʼãrẽ nebiata ũdudaita, Jeowa trʉ̃ta neneẽã babidayi, ũdubidayi Diarura sewa nebʉrʉ omiata akʉza Jeowata sobiabidayi. Adewara kʼẽrẽpa panʉbʉrʉ ewari jõmaʉ̃nẽ Jeowa ode panañi (Juan 17:3).
12, 13. ¿Kʼãrẽta kʼawuapanʉ Jane akʉza Pam nebʉradeba?
12 Wũãwũãrabara Jeowara mejãcha kãga zeseabʉ ãyi beiyeda. Akʉdaya Pama akʉza Jane nebʉrata. Ãya Daizeze Bedʼea kʼawua jʉ̃drʉsidera abara 11 poaga basi yi ababemata 10 poaga basi. Maʉ̃nera yibarirabara ĩjãna ẽ basi Daizeze Bedʼea kʼawua jʉ̃drʉira, mamina yibarirabara jarasi ãyi kau zakerabara kʼawuaseabʉta Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ akʉza ãba baseabʉta Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrãʉ̃me. Mamina maʉ̃itara ãyi kaurãra ãyi kʼaidu wãibarabasi yibarirabawara iglesiaeda. Janeʼba nebʉrabʉ: «Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrãba mʉ̃aʼa Daizeze Bedʼeadeba jaradiadaba mejãcha kʼarebasi chirua kayirua do ẽ baita akʉza Jeowaba kãgabʉde mia erkʼãĩ ẽ baita mʉ̃me estudiabʉraba obada kĩrãkʼa».
13 Tẽã ãyi yi zroma chʉpanei Janeʼra Pamʼʉ̃mera nejaradiabari basida. Akʉza ãyara yi nãã edebarita ojʉ̃drʉsida. Maʉ̃are ãyi yibarira zõna babʉrʉde maʉ̃rata akʉsida. Janeʼba nebʉrabʉ: «Mʉ̃a ũdusi Jeowaba dai sãwũã mejãcha kʼarebadara, 2 Timoteo 2:19ba jarabʉ kĩrãkʼa ‹Jeowabara ũdukʼawuabʉ iyi dera›». Naʉ̃ba ũdubibʉ Jeowabara iyi ode bʼai jidabʉrãra bia akʉbʉta akʉza mejãcha kãgata.
14. Jeowa trʉ̃ ʉ̃rʉ imitia bedʼeabʉdadera dayirãra, ¿sãwũã iyiare bedʼeaseapanʉ? (Akʉra potota).
14 Krĩchadaya naʉ̃ ʉ̃rʉ: Bʉa erbʉta neũdukʼawua aba, maʉ̃ neũdukʼawuara jipade ẽbẽra bia. Iyara ẽbẽrarãʼa kãga ũdubibʉ, wuabemara nediakĩrã adewara wuabemara zʉbʉriabʉdera iyisida zʉbʉriabʉ. Mamina maʉ̃ ẽbẽra ʉ̃rʉ bʉa ũrĩra ewari aba jarabarabʉta iyira jipade ẽbẽra kayiruata, ¿maʉ̃nera kʼãrẽta oi bʉara? Bʉmabi iyiare bedʼeakĩrãñi kʼawuabʉ baera iyi sãwũã bʉta. Abarika berabaribʉ dayirãʉ̃me, Jeowa ode panʉrãra Jeowa ʉ̃rʉ ibia bedʼeakĩrãpanʉ, Jeoware bedʼeakĩrãpanʉ Jeowa ʉ̃rʉ sewidata jarabʉdade. Diaruba akʉza awuru ẽbẽrarãba iyi ʉ̃rʉ sewida jarabʉdadera Jeoware bedʼeakĩrãpanʉ (Sal. 34:1; Is. 43:10). Dayirãba kʼãrẽ jarabʉdeba akʉza kʼãrẽ obʉdeba ũdubipanʉ wãrĩnu soiduba okĩrãpanʉta Jeowaba jarabʉta.
¿Bʉra Jeowa trʉ̃are bedʼeaika? (Akʉra parrapo 14).b
15. ¿Pablobara kʼãrẽ nebiata ũdusi nekʼãrẽ awuara odadeba? (Filipenses 3:7, 8).
15 Dayirãba Jeowadeta audre oi kʼarea nekʼãrẽ opanʉta awuara oibarabʉrʉ, maʉ̃ra soiduba opanʉ audre diakĩrãpanʉ baera Jeowaʼa. Mawũã osi Pabloba, iyira religion judiadera yi zromabasi. Mamina iya maʉ̃ra idubʉsi Jeowadeta audre okĩrãbʉ baera akʉza Jesús kʼaidubema bakĩrãbʉ baera (Gál. 1:14). Maʉ̃neba, ¿kʼãrẽ nebiata ũdusi Pablobara? Iyira mejãcha sobiabasi iya obʉ kʼarea. Adewara Jeowabara jidasi iyita ʉ̃tʉ Jesúsʼʉ̃meba zokʼamarẽã. Pabloba Jeowade oita jidada kʼareara krĩcha ze ẽ basi ãĩbe mawũã osita, abarika dayirãbida Jeowadeta oita jidapanʉbʉrʉ krĩchada ẽ bayi ãĩbe oita jidasita Jeowadeta (akʉra Filipenses 3:7, 8).
16. ¿Kʼãrẽta kʼawuapanʉ Julia nebʉradeba? (Akʉra potota).
16 Dayirãba ewari jõmaʉ̃nẽ Jeowaba kãgabʉta oita jidadara mawũãra nebiata ũdudayi atia akʉza ʉ̃ra zeide. Akʉdaya mebẽã Julia nebʉrata. Iyi Jeowa ode bʼai nããra iglesiade trãbasi wiña kiruedauba, iyira bia trãbʉ baera estudia jʉ̃drʉsi sãwũã trã kʼawuai ʉ̃rʉ jaradiapanʉ mae. Maʉ̃ tẽã iyira jõmaʉ̃ba ũdukʼaudebasi. Maʉ̃ba konsierto zromane trãbasi. Iyi sãwũã trãi ʉ̃rʉ jaradiabʉmae iyiʉ̃me ãba estudiabʉba iyaʼa bedʼeasi Daizeze ʉ̃rʉ, jara ũrĩbisi saʉ̃ta Daizeze trʉ̃ta. Maʉ̃ tẽã Juliabara Daizeze Bedʼeata kʼawua jʉ̃drʉsi, iyara semanane ewari ũme kʼawua jʉ̃drʉsi Daizeze Bedʼeara. Juliabara Jeowadeta audre oi kʼarea idubʉsi trãbʉra. Iya mawũã oira iyitara zare basi. Juliaba jarabʉ: «Ẽbẽrarã mejãchaʉba jarapanasi mʉ̃ara bia zokʼa ẽãta mʉ̃a nebia okʼawuabʉra. Mamina mʉ̃ara kʼawuabasi Jeowadeta okĩrãbʉta». 30 poaga berabarida tẽã Juliaba maʉ̃ oita jidada kʼarea, ¿sãwũã sentibʉ iyira? Iya jarabʉ: «Mʉ̃ra mejãcha sobiabʉ Jeowadeta oita jidasi baera akʉza mʉ̃a kʼawuabʉ ẽjũã kĩrãwãreã zebʉrʉdera Jeowaba diaita mʉ̃a kʼãrẽ kãgabʉra» (Sal. 145:16).
Jeowadeta nããra bʉepanʉbʉrʉ, wãrĩnu sobia panañi. (Akʉra parrapo 16).c
JEOWA ODE BARA
17. ¿Kʼãrẽta jarakĩrãbʉ ewari jõbodoarebʉbara?
17 Dayirãra naʉ̃ ewari jõbodoarepanʉ. Apostol Pabloba naʉ̃ta jarasi: «Aranʉ zeyi yi zeibarata, arakʼaitaba» (Heb. 10:37). ¿Kʼãrẽta jarakĩrãbʉ maʉ̃ba? Maʉ̃ba jarakĩrãbʉ yi ẽbẽrarã Jeowa ode bʉ ẽãraitara ewari mejãchabʉ ẽãta ãya Jeowade oita jidaira (1 Cor. 7:29). Waya Jeowa ode panʉrãitara ewari jõbodoarebʉbara jarakĩrãbʉ ãyira bedʼea zroma ũdudaita, mamina maʉ̃ bedʼea zromara dããra ba ẽ baita.
18. ¿Kʼãrẽta omarẽã jarabʉ Jeowaba Jesúsʼʉ̃meba dayirã?
18 Jesúsbara iyi kʼaidubemarãra bari jara ẽ basi iyi ode panamarẽã, maʉ̃ awuara Jesúsba jarasi iyi ode bʉta idubʉda ẽ marẽã (Mat. 16:24). Mawũẽra dayirãra Jeowa ode bʉta dããraba bʉrʉ zarea odaibara idubʉ ẽ baita mawũã opanʉta, mapaeda ẽ baibara. Wãrĩnubaira zare Jeowa ode kʼẽrẽpa bʼaira, mamina mawũãsidu dayirã Jeowa ode bʉba kʼarebabʉ atia sobia bʼaita akʉza nebia ũduita (Sal. 35:27).
19. ¿Kʼãrẽta kʼawuapanʉ Gene nebʉradeba?
19 Edaʉde ʉ̃kʉrʉba krĩchabʉ Jeowa ode bʼaira nekʼãrẽ dayima biabʉ kĩrãkʼa bʉta idubʉibarata. Edaʉde dayi warraraenara krĩchabʉ Daizezede oira zõrãrãneta, maʉ̃ba sobia ẽãta dayirã, ¿bʉara mawũã krĩchabarika? Akʉdaya Gene nebʉrata. Mawũã berabarisi mebẽã yi trʉ̃ Geneʼta. Iya jarabʉ: «Mʉ̃ara krĩchabasi dayi Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrã babʉrʉdera nekʼãrẽ mejãcha obe ẽãta. Mʉ̃a ũdubasi mʉ̃ daucha bemarãra piestaeda wãbʉta, wẽrãrabawara wãbʉta akʉza bideo juego yõbʉta jemepanʉta. Mamina mʉ̃ra wãibarabasi ãba yi jʉrebarieda akʉza jaradiade». Naʉ̃ kʼãwũã krĩchabʉba, ¿kʼãrẽta obisi Geneʼa? Geneba jarabʉ: «Mʉ̃ara chupea nemitiata ojʉ̃drʉsi, maʉ̃ne mʉ̃a ũdubasi maʉ̃ obʉrʉdera bari atia edabʉrʉ sobiabʉta. Akʉza mʉ̃a krĩcha jʉ̃drʉsi Daizeze Bedʼeadebema kʼãrẽta aña onʉmʉta mʉ̃a akʉza mʉ̃a Daizeze Bedʼeaba jarabʉde obʉbʉrʉ kʼãrẽ nebiata ũduita. Maʉ̃neba mʉ̃a krĩchasi idubʉita mʉ̃a obadara akʉza Jeowadeta soiduba ojʉ̃drʉita. Mʉ̃a ũdusi Jeowaba mʉ̃ yiwidʼi jõma sãwũã panʉbʉta».
20. ¿Dayirãbara kʼãrẽta okĩrãpanʉ?
20 Salmistaba naʉ̃ta jarasi Jeowaʼa: «Sobiabʉ yi ẽbẽra bʉa jidabʉra akʉza yi bʉma webʉra bʉ de ewarade bamarẽã» (Sal. 65:4). Dayirãba krĩchadara ewari jõmaʉ̃nẽ Jeowa ode bʼaita mawũãra Josuéde kĩrãkʼa kʼãwũã jaradayi: «Mʉ̃ta akʉza mʉ̃ deda panʉbawarãra wãnañi Jeoware» (Jos. 24:15).
TRÃBI 28 ¿Kʼaita bʉ neũdukʼawuabai Jeowa?
a Ʉ̃kʉrʉ trʉ̃ra awuara jarapanʉ.
b POTORABA ŨDUBIBɄTA: Asamblea obada mae ewarade ẽbẽrarãta imitia bedʼeapanʉ Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrã ʉ̃rʉ, maʉ̃ne ẽbẽra wẽrãta mamare berabaribʉ. Maʉ̃ tẽã iyabaʉ ẽbẽra wẽrãba ũdubʉ dayirã esibidorta, mõbe maʉ̃ta orrabʉ Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ kʼawuaita.
c POTORABA ŨDUBIBɄTA: Naʉ̃ potoba ũdubibʉ Juliaba kʼãrẽta awuara oibarabasita mawũã Jeowa ode bʼaita.