BIBLIOTECA TI INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA TI INTERNET
ch'ol
ʌ
  • Λ
  • ʌ
  • ʼ
  • BIBLIA
  • JUN TAC
  • TEMPA BɅ TAC
  • g23 Núm. 1 i yopol 3-5
  • Jiñi jaʼ

Ma'añic video cha'an ili.

Ñusʌbeñon lojon, maʼañic tsiʼ jamʌ jiñi video.

  • Jiñi jaʼ
  • ¡Jamʌx a wut! 2023
  • Subtítulo
  • Lʌcʼʌ lajal bʌ yicʼot
  • Jiñi wem bʌ jaʼ woliʼ jilel
  • Jiñi Lum tsaʼ mejli chaʼan mi lac mejlel ti chumtʌl
  • An woli bʌ i qʼuelob chuqui tac yom miʼ mejlel
  • Mucʼʌch caj i tojʼan ili wocol.¿Chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia?
  • ¿Chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia cheʼ bʌ wolix i jilel jiñi jaʼ?
    Yambʌ tema tac
¡Jamʌx a wut! 2023
g23 Núm. 1 i yopol 3-5
Juntiquil xʼixic woliʼ lech sʌc bʌ jaʼ tiʼ cʼʌb.

¿MUʼTO BA CAJ I CHAʼ TOJʼAN JIÑI LUM?

JIÑI JAʼ

JIÑI JAʼ wen ñucʌch i cʼʌjñibal chaʼan laj cuxtʌlel, ñumento jiñi muʼ bʌ i mejlel ti jajpel. Pejtelel chuqui cuxul bʌ jaʼon jachla. Machic an paʼ, colem jaʼ, jaʼ lumil yicʼot jaʼ yaʼ ti yebal lum, joñonla yicʼot jiñi añimal tac maʼañic baqui mi lac taj jiñi jaʼ chaʼan mi lac jap yicʼot chaʼan mi lac mul jiñi pʌcʼʌbʌl tac.

Jiñi wem bʌ jaʼ woliʼ jilel

Anquese jiñi Lum joyolʌch ti jaʼ, jiñi Organización Meteorológica Mundial miʼ yʌl chaʼan tsʼitaʼ jach jiñi jaʼ muʼ bʌ i mejlel lac jap yicʼot muʼ bʌ i mejlel laj cʼʌn. Anquese mach oñic yilal jasʌlʌch chaʼan pejtelel cuxul bʌ. Pero jiñi jaʼ wolix i ñumen asiyel yicʼot ñumen wocolix ti tajtʌl. Iliyi woliʼ yujtel tiʼ caj ñoj qʼuexelix jiñi clima yicʼot ñumen oñix jaʼ woli lac jisan. Jiñi expertojob miʼ ñaʼtañob chaʼan ti jiñi 30 jab talto bʌ, 5 mil millón lac piʼʌlob maʼañix mi caj i tajob jaʼ.

Jiñi Lum tsaʼ mejli chaʼan mi lac mejlel ti chumtʌl

Jiñi Pañimil melbil chaʼan maʼañic baʼ ora miʼ jilel jaʼ. Cheʼ jaʼel, jiñi lum, jiñi cuxul tac bʌ yaʼ ti jaʼ yicʼot jiñi Qʼuin miʼ mejlel i sʌqʼuesan jiñi jaʼ. Laʼ laj qʼuel muʼ tac bʌ i pʌsbeñonla chaʼan jiñi Lum melbilʌch chaʼan mi lac mejlel ti chumtʌl:

  • Qʼuelbil chaʼan jiñi lum miʼ mejlel i sʌqʼuesan jiñi jaʼ ti chuqui tac miʼ mejlel i bibʼesan. Jumpʼejl ejemplo, qʼuelbil chaʼan yaʼ ti jaʼ lumil tac miʼ colel jam tac muʼ bʌ i tsʼuʼ jiñi nitrógeno, jiñi fósforo yicʼot jiñi veneno tac chaʼan bʌ mateʼel.

  • Jiñi científicojob an i qʼueleyob bajcheʼ miʼ bajñel sʌqʼuesan i bʌ jiñi jaʼ cheʼ bʌ miʼ bajñel bibʼan. Cheʼ bʌ miʼ chaʼlen ajñel jiñi jaʼ, miʼ bicʼtiyel jiñi i bibiʼlel i jiñix jiñi i yalʌ chʌñil tac jiñi jaʼ miʼ junyajlel jisan.

  • Jiñi almeja tac yicʼot mejillón muʼ bʌ i tajtʌl ti jiñi jaʼ tac maʼañic bʌ i yʌtsʼʌmlel ti chaʼpʼej uxpʼejl jach qʼuin miʼ mejlel i sʌqʼuesan jiñi jaʼ tiʼ pejtelel jiñi químico tac muʼ bʌ i mejlel i yʌsin, i tajol ñumen wento miʼ mel bajcheʼ jiñi máquina tac.

  • An jaʼ ila ti Lum come jiñi Qʼuin miʼ ticwesan jiñi jaʼ am bʌ ti mar, cheʼ jiñi miʼ sujtel ti tocal i ti wiʼil miʼ yajlel bajcheʼ jaʼal. Cheʼ bajcheʼ iliyi yicʼot yan tac bʌ muʼ bʌ i yujtel ila ti Lum maʼañic miʼ jilel jiñi jaʼ.

    ¿A WUJILIX BA?

    Jiñi lum lajal bajcheʼ chicoñib

    Jiñi lum miʼ mejlel i sʌqʼuesan jiñi jaʼ, lajal bajcheʼ miʼ chic. Cheʼ bajcheʼ iliyi maʼañic miʼ ñumel pejtelel chuqui miʼ mejlel i yʌsin. Cheʼ bʌ jiñi jaʼ yaʼix an tiʼ yebal jiñi lum, sʌquix yicʼot muʼto i mejlel ti jajpel.

    Dibujo muʼ bʌ i pʌs bajcheʼ miʼ chic jaʼ jiñi lum. Jiñi jaʼal miʼ ñumel majlel ti lum, baqui an xajlel jinto sʌquix miʼ cʼotel tiʼ yebal lum.

    Jiñi jiʼ yicʼot xajlel lajal bajcheʼ chicoñib

    Lajal bajcheʼ chicoñib come miʼ tsʼuʼ muʼ tac bʌ i bibʼesan jiñi jaʼ.

    Jiñi bacteria tac lajal bajcheʼ chicoñib

    Yaʼ ti lum an bacteria tac muʼ bʌ i mejlel i jisʌben i pʼʌtʌlel pejtelel chuqui muʼ bʌ i mejlel i ticʼlañonla. Cheʼ jaʼel, an bacteria tac muʼ bʌ i mejlel i jisan jiñi aceite tac muʼ bʌ i ticʼlañonla yicʼot miʼ locʼsan jiñi dióxido de carbono yicʼot jiñi jaʼ.

    Jiñi lum lajal bajcheʼ miʼ chic jiñi químico tac

    Jiñi lum an i chaʼan electricidad i jiñi miʼ coltan i tsʼuʼ pejtelel jiñi químico mach bʌ weñic o yan tac bʌ muʼ bʌ i mejlel i yʌsin. Jumpʼejl ejemplo, jiñi ocʼol an i chaʼan electricidad am bʌ i chaʼan carga negativa, iliyi miʼ tsʼuʼ cʌytʌl jiñi amonio am bʌ ti jaʼ come an i chaʼan carga positiva.

An woli bʌ i qʼuelob chuqui tac yom miʼ mejlel

Foto tac: 1. Juntiquil wiñic woliʼ tojʼesan i carro chaʼan maʼañic miʼ becʼ aceite. An bajcheʼ woliʼ tempan jiñi aceite chaʼan maʼañic miʼ bejqʼuel ti lum. 2. Juntiquil wiñic woliʼ chʼʌm majlel aceite tac yicʼot yan tac bʌ químico chaʼan mach baqui jach miʼ chojquel.

Mi mucʼʌch lac tojʼesan baqui tac miʼ bejqʼuel jiñi aceite yicʼot mach baqui jach mi lac choc jiñi muʼ bʌ i mejlel i bibʼesan jiñi jaʼ, woli lac chaʼlen coltaya chaʼan sʌc jiñi jaʼ.

Jiñi expertojob miʼ yʌlob chaʼan mach yomic mi laj cʌlʌx beqʼueʼ jaʼ. Cheʼ jaʼel, miʼ yʌlob chaʼan mi an laj carro yomʌch mi lac wen qʼuel chaʼan maʼañic miʼ bejqʼuel i yaceitejlel, mach yomic mi lac choc tsʼac yaʼ ti taza yicʼot maʼañic mi lac choc baqui miʼ ñumel jiñi jaʼ pejtelel chuqui miʼ mejlel i bibʼesan.

An ingenierojob am bʌ i qʼueleyob chuqui tac miʼ mejlelob i mel chaʼan miʼ locʼsʌbeñob i yʌtsʼʌmlel jiñi jaʼ am bʌ ti mar, cheʼ bajcheʼ jiñi ñumen cabʌl lac piʼʌlob miʼ mejlel i tajob jaʼ chaʼan miʼ japob o chaʼan miʼ cʼʌñob.

Pero mach jasʌlic jiñi. Mach mejlic ti luʼ locʼsʌbentel i yʌtsʼʌmlel jiñi jaʼ am bʌ ti mar come yom cabʌl taqʼuin yicʼot cʌlʌxix miʼ cʼʌjñel luz. Ti 2021, ti jumpʼejl informe tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ jiñi Naciones Unidas baqui tsiʼ taja ti tʼan jiñi jaʼ, tsiʼ yʌlʌ chaʼan ñumen orato yom miʼ chaʼlentel wersa chaʼan pejtelel lac piʼʌlob miʼ tajob jaʼ.

Mucʼʌch caj i tojʼan ili wocol.¿Chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia?

«Dios [ . . . ] miʼ yʌcʼ ti letsel i yowix jaʼ. Miʼ sujtel ti jaʼal ti chʌjcʼ ti chʌjcʼ. I yowix colem ñajb miʼ chaʼ chʼujyel letsel ti tocal. Jini tocal mi yʌcʼ jaʼal ti lum. Miʼ yʌchʼesañonla» (Job 36:26-28).

Dios añʌch chuqui tac tsiʼ mele chaʼan maʼañic miʼ jilel jiñi jaʼ (Eclesiastés 1:7).

Ñaʼtancu iliyi: Mi Dios tsaʼ mejli i mel chaʼan jiñi jaʼ miʼ mejlel i bajñel sʌqʼuesan i bʌ, miʼ mejlel lac ñop chaʼan yomʌch yicʼot mucʼʌch caj i mejlel i tojʼesan pejtelel jiñi wocol am bʌ i yʌcʼʌ jiñi wiñicob. Qʼuele jiñi tema «Dios miʼ yʌl chaʼan mi caj i chaʼ tojʼan ili Lum» am bʌ ti página 15 ti ili revista.

CHAʼAN MAʼ ÑUMEN CɅN

Jumpʼejl foto muʼ bʌ i pʌs i molécula jiñi jaʼ.

Jiñi jaʼ cabʌl chuqui wem bʌ an i chaʼan i cʼʌjñibal bʌ chaʼan jiñi cuxtʌlel. Cucu ti jw.org i qʼuele jiñi video Las maravillas de la creación revelan la gloria de Dios: El agua.

    Jun tac ti chol (2006-2025)
    Loq'uel
    Ochen
    • ch'ol
    • Chocben majlel
    • Bajcheʼ a wom
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condiciones de uso
    • Política de privacidad
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Ochen
    Chocben majlel