ESTUDIO 12
CʼAY 119 Yom an pʼʌtʌl bʌ lac ñopoñel
Chʼʌmʌ ti ñuc chuqui miʼ ñaʼtan Jehová, mach jiñic chuqui maʼ bajñel ñaʼtan
«Chumulonla cheʼ bajcheʼ an lac ñopoñel i mach chaʼañic chuqui mi lac taj laj qʼuel» (2 COR. 5:7).
TEMA
Bajcheʼ mi lac pʌs chaʼan añʌch lac ñopoñel cheʼ bʌ mi caj lac chʼʌm jumpʼejl decisión.
1. ¿Chucoch tijicña tsiʼ yubi i bʌ Pablo cheʼ bʌ tsiʼ ñaʼta pejtelel tsaʼ bʌ i mele?
JIÑI apóstol Pablo yujil chaʼan tsʼitaʼ jax yom chaʼan miʼ tsʌnsʌntel. Pero cheʼ tsiʼ ñaʼta bajcheʼ tsiʼ cʼʌñʌ jiñi i cuxtʌlel tijicña tsiʼ yubi i bʌ. ¿Chucoch? Tsiʼ yʌlʌ: «Tsaʼ cujtesa jiñi ajñel i maʼañic tsaʼ j cʌyʌ jiñi c ñopoñel» (2 Tim. 4:6-8). Cheʼ bʌ xñoptʼañix tsiʼ chʼʌmʌ wen tac bʌ decisión, jin chaʼan yujil chaʼan Jehová tijicñayʌch yicʼot. Cheʼ bajcheʼ Pablo, la com lac chʼʌm wen tac bʌ decisión i utsʼat miʼ qʼuelonla Jehová. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac mel (chaʼlen)?
2. ¿Chuqui yom i yʌl jiñi tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo ti 2 Corintios 5:7?
2 Cheʼ bʌ Pablo tsiʼ taja i bʌ ti tʼan yicʼot tsiʼ taja ti tʼan yambʌ xñoptʼañob, tsiʼ yʌlʌ: «Chumulonla cheʼ bajcheʼ an lac ñopoñel i mach chaʼañic chuqui mi lac taj laj qʼuel» (2 Cor. 5:7). ¿Chuqui yom i yʌl iliyi? Jiñi maʼañic bʌ miʼ ñopob Jehová mucʼ jach i chʼʌmob ti ñuc chuqui tac miʼ taj i qʼuelob, miʼ yubiñob ti ajlel yicʼot bajcheʼ yubil miʼ yubiñob i bʌ cheʼ bʌ mi caj i chʼʌmob jumpʼejl decisión. Pero jiñi am bʌ i ñopoñel miʼ chʼʌm ti ñuc chuqui yom Jehová cheʼ bʌ mi caj i chʼʌm jumpʼejl decisión. Tsiquil tiʼ melbal chaʼan miʼ ñop chaʼan Jehová mi caj i yʌqʼuen i chobejtʌbal yicʼot chaʼan jiñi ñumen wem bʌ tiʼ tojlel jiñʌch cheʼ miʼ jacʼ muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia (Sal. 119:66; Heb. 11:6).
3. ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla cheʼ mi lac pʌs chaʼan añʌch lac ñopoñel? (2 Corintios 4:18).
3 I sujmʌch, añʌch decisión tac muʼ bʌ lac chʼʌm chucul bʌ ti chuqui mi lac taj laj qʼuel, muʼ bʌ la cubin ti ajlel yicʼot bajcheʼ yubil mi la cubin lac bʌ. Pero mi jin jach mi lac chʼʌm ti ñuc jiñi tajol mi caj lac taj wocol tac. ¿Chucoch? Come jiñi muʼ bʌ lac taj laj qʼuel, muʼ bʌ la cubin ti ajlel yicʼot bajcheʼ yubil mi la cubin lac bʌ an i tajol mach weñic. Cheʼ jaʼel, mi jin jach mi lac mel muʼ bʌ lac taj laj qʼuel, tajol maʼañic mi caj lac mel chuqui miʼ mulan Jehová o maʼañic mi lac jacʼ jiñi ticʼojel tac muʼ bʌ i yʌqʼueñonla (Ec. 11:9; Mat. 24:37-39). Pero mi mucʼʌch lac pʌs lac ñopoñel mi caj lac chʼʌm decisión tac muʼ bʌ i mulan lac Yum (Efes. 5:10). Cheʼ mi laj jacʼ i ticʼojel tac Dios miʼ yʌqʼueñonla ñʌchʼtʌlel yicʼot i sujm bʌ tijicñʌyel (Sal. 16:8, 9; Is. 48:17, 18). I mi mucʼʌch lac bej pʌs lac ñopoñel, mi caj lac mejlel ti chumtʌl tiʼ pejtelel ora (pejcan 2 Corintios 4:18).
4. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac ñaʼtan chuqui woli lac chʼʌm ti ñuc cheʼ bʌ mi lac chʼʌm decisión tac?
4 Ti lac pejtelel yom mi laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Chuqui mic chʼʌm ti ñuc cheʼ bʌ mi caj c chʼʌm decisión tac? ¿Jin jach ba chuqui mic taj j qʼuel o mic chʼʌm ti ñuc jiñi ticʼojel muʼ bʌ i yʌqʼueñon Jehová?». Ti ili estudio mi caj laj qʼuel chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan mi lac pʌs lac ñopoñel ti ili uxchajp: Cheʼ bʌ mi caj lac yajcan la queʼtel (lac troñel), cheʼ bʌ mi caj lac yajcan majqui la quicʼot mi caj lac ñujpuñel i cheʼ bʌ jiñi organización miʼ yʌqʼueñonla instrucción tac. Ti jujunchajp mi caj laj qʼuel chuqui miʼ mejlel lac chʼʌm ti ñuc chaʼan mi lac chʼʌm wen tac bʌ decisión.
CHEʼ BɅ YOM MI LAC YAJCAN LA QUEʼTEL
5. Cheʼ bʌ mi lac sʌclan la queʼtel, ¿jin jach ba yom mi lac chʼʌm ti ñuc jaypʼejl mi caj lac tojtʌl?
5 I sujmʌch, luʼ la com chaʼan an wem bʌ la queʼtel chaʼan mi lac taj i cʼʌjñibal bʌ lac chaʼan yicʼot chaʼan lac familia (Ec. 7:12; 1 Tim. 5:8). An eʼtel tac baqui wen miʼ tojtʌl jiñi xʼeʼtelob chaʼan miʼ mejlel i tajob chuqui i cʼʌjñibalob i chaʼan i muʼto i mejlel i tsʼitaʼ tempañob. Pero an mach bʌ letsic miʼ tojtʌlob i wocol jach miʼ jastiyel chaʼan miʼ mʌñob chuqui i cʼʌjñibal i chaʼan i familia. Jin chaʼan, cheʼ ba ora yom mi lac ñaʼtan mi mucʼʌch caj lac chʼʌm jumpʼejl eʼtel o maʼañic, i sujmʌch chaʼan yom mi lac chʼʌm ti ñuc jaypʼejl mi caj lac tojtʌl. Pero mi jin jach mi lac ñaʼtan jiñi, woli (choncol) jach lac chʼʌm ti ñuc chuqui mi lac taj laj qʼuel.
6. ¿Bajcheʼ mi lac pʌs chaʼan añʌch lac ñopoñel cheʼ bʌ mi caj lac chʼʌm jumpʼejl eʼtel? (Hebreos 13:5).
6 Mi añʌch lac ñopoñel, mi caj lac chʼʌm ti ñuc bajcheʼ jiñi eʼtel miʼ mejlel i ticʼlan bajcheʼ añonla la quicʼot Jehová. Laʼ laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Muʼ ba caj i yʌcʼ ili eʼtel chaʼan mic mel maʼañic bʌ miʼ mulan Jehová? ¿Muʼ ba caj i mʌctañon chaʼan maʼañix mic majlel ti tempa bʌ, ti subtʼan o chaʼan mic pejcan c Biblia? ¿Yom ba mij cʌy c familia cabʌl uw chaʼan mic majlel ti eʼtel?» (Pr. 6:16-19; Filip. 1:10). Mi mucʼʌch caj i mʌctañet, ñumen wen cheʼ maʼañic maʼ chʼʌm jiñi eʼtel, anquese wocol chaʼan maʼ taj yambʌ. Mi lac ñop ti Jehová, jin chaʼan jiñi lac decisión tac yomʌch miʼ pʌs chaʼan mi lac wen ñop chaʼan Jehová añʌch chuqui mi caj i mel chaʼan miʼ yʌqʼueñonla chuqui i cʼʌjñibal lac chaʼan (Mat. 6:33; pejcan Hebreos 13:5).
7, 8. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ juntiquil hermano am bʌ ti Sudamérica chaʼan añʌch i ñopoñel? (Qʼuele jaʼel jiñi foto).
7 Juntiquil hermano i cʼabaʼ Javiera chʼoyol bʌ ti Sudamérica miʼ ñaʼtan chaʼan jiñi ñuc bʌ i cʼʌjñibal jiñʌch cheʼ an i ñopoñel. Miʼ yʌl: «Yaʼ baqui woliyon (yʌquelon) ti eʼtel tsaʼ loqʼui jumpʼejl eʼtel baqui ñumen lets lac tojol i jiñʌch com bʌ tsaʼ cubi, jin chaʼan tsaʼ cotsa c solicitud». Pero Javier yom ochel bajcheʼ precursor. Miʼ bej al: «Tsaʼ subentiyon chaʼan juntiquil gerente mi caj i chaʼleñon ti entrevistar chaʼan jiñi eʼtel. Pero cheʼ bʌ muʼto caj c majlel tsaʼ c melbe oración Jehová come cujil chaʼan jin jach yujil chuqui ñumen wem bʌ chaʼañon. Tsaʼ c mulaj c taj ñumen wem bʌ eʼtel, pero maʼañic mi caj c jacʼ mi jiñi eʼtel miʼ mʌctañon chaʼan mic tsʼʌctesan jiñi c meta».
8 Javier miʼ yʌl: «Cheʼ bʌ yaʼ añon ti jiñi entrevista, jiñi gerente tiʼ subeyon chaʼan an i tajol ñumen jal mij cajel ti eʼtel. Ti wen jach bʌ tʼan tsaʼ c sube chaʼan maʼañic mi caj c mel jiñi». Javier maʼañic tsiʼ chʼʌmʌ jiñi eʼtel i tsaʼ jach ñumi chaʼpʼejl semana tsaʼ ochi bajcheʼ precursor. Ti wiʼil, ti jin jach bʌ jabil tsiʼ taja jumpʼejl eʼtel. Javier miʼ yʌl: «Jehová tsiʼ ñʌchʼtʌbeyon coración i tsiʼ yʌqʼueyon jumpʼejl eʼtel muʼ bʌ i yʌqʼueñon c tsʼʌctesan jiñi c tiempo bajcheʼ precursor. Tijicña mi cubin come miʼ mejlel c melben i yeʼtel Jehová yicʼot mi cajñel yicʼot jiñi hermanojob».
Mi tsaʼ subentiyet jumpʼejl eʼtel ñumen wem bʌ, ¿muʼ ba caj a pʌs chaʼan mucʼʌch a ñop chaʼan Jehová yujil chuqui jiñi ñumen wem bʌ chaʼañet? (Qʼuele jiñi párrafo 7 yicʼot 8).
9. ¿Chuqui tsaʼ cʌñʌ tiʼ yexperiencia Trésor?
9 ¿Ixcu mi tsaʼ laj qʼuele chaʼan jiñi la queʼtel woliʼ mʌctañonla chaʼan mi lac mel chuqui tac miʼ mulan Jehová? Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ i mele Trésor, juntiquil hermano ti Congo. Miʼ yʌl: «Tsaʼ c taja jumpʼejl eʼtel muʼ bʌ c wen mulan. Ñumento mic tojtʌl cheʼ bajcheʼ ti ñaxan i mic wen qʼuejlel ti ñuc». Pero Trésor maʼañix miʼ wen ajñel ti tempa bʌ come yom miʼ ñumen chaʼlen eʼtel. Cheʼ jaʼel, miʼ xijqʼuel chaʼan miʼ chaʼlen lot i maʼañic miʼ yʌl chuqui tac mach bʌ weñic miʼ mejlel yaʼ ti empresa. Yom i cʌy jiñi eʼtel, pero miʼ bʌcʼñan chaʼan maʼañix miʼ taj yambʌ. ¿Chuqui tsiʼ colta? Miʼ yʌl: «Muʼ bʌ i yʌl Habacuc 3:17-19 tsiʼ coltayon j cʼajtesan chaʼan Jehová mi caj i cʌntañon anquese miʼ jilel c taqʼuin. Jin chaʼan tsaʼ j cʌyʌ queʼtel». Miʼ yʌl: «Cabʌl lac patroñob miʼ ñaʼtañob chaʼan jiñi lac piʼʌlob jin jach chuqui mi caj i melob chaʼan maʼañic miʼ sʌtob jiñi eʼtel baqui wen miʼ tojtʌlob anquese maʼañix miʼ yajñelob yicʼotob i familia o maʼañix miʼ melob i chaʼan tac bʌ Dios. Tijicña mi cubin c bʌ cheʼ lʌcʼʌl añon quicʼot Jehová yicʼot c familia. Cheʼ ñumeñix jumpʼejl jab, Jehová tsiʼ coltayon chaʼan mic taj yambʌ queʼtel chaʼan miʼ mejlel c mʌcʼlan c familia i miʼ mejlel c melben i yeʼtel. Cheʼ ñaxañʌch mi la cʌcʼ Jehová ti laj cuxtʌlel, tajol mi caj i cʼotel i yorajlel cheʼ tsʼitaʼ jax lac taqʼuin, pero Jehová jiñʌch muʼ bʌ caj i cʌntañonla». Jin chaʼan, mi mucʼʌch lac jacʼ jiñi ticʼojel tac muʼ bʌ i yʌqʼueñonla Jehová yicʼot chuqui tac miʼ subeñonla, mi caj lac chʌn pʌs lac ñopoñel i mi caj i yʌqʼueñonla i bendición.
CHEʼ BɅ MI LAC YAJCAN MAJQUI LA QUICʼOT MI CAJ LAC ÑUJPUÑEL
10. ¿Bajcheʼ miʼ pʌs juntiquil woli bʌ i ñaʼtan ñujpuñel chaʼan jin jach woliʼ chʼʌm ti ñuc muʼ bʌ i taj i qʼuel?
10 Jiñi ñujpuñel jumpʼejlʌch majtañʌl tilem bʌ ti Jehová, i maʼañic i wocolel cheʼ la com ñujpuñel. Cheʼ bʌ juntiquil hermana miʼ ñaʼtan ñujpuñel tajol miʼ ñaʼtan bajcheʼ yilal i ñiʼ i wut jiñi hermano, bajcheʼ yilal i melbal, bajcheʼ yilal miʼ qʼuelob yambʌlob, bajcheʼ miʼ cʼʌn i taqʼuin, mi yom miʼ cʌntan i familia i mi mucʼʌch i yʌqʼuen i tijicñʌyel.b Ñucʌch i cʼʌjñibal pejtelel iliyi, pero mach jiñic jach yom bʌ miʼ chʼʌm ti ñuc.
11. ¿Bajcheʼ mi lac pʌs chaʼan añʌch lac ñopoñel cheʼ bʌ mi lac ñaʼtan majqui mi caj i ñujpuñel la quicʼot? (1 Corintios 7:39).
11 Jehová tijicña miʼ yubin cheʼ jiñi hermanojob yicʼot hermanajob miʼ jacʼob jiñi ticʼojel tac cheʼ bʌ miʼ ñaʼtañob majqui yicʼot mi caj i ñujpuñelob. Jumpʼejl ticʼojel jiñʌch cheʼ yom miʼ pijtañob chaʼan mach chʌn cʌlʌx peqʼuix i jabilelob chaʼan miʼ techob jumpʼejl noviazgo (1 Cor. 7:36). Yambʌ jiñʌch cheʼ miʼ wen qʼuelob mi añobix wen tac bʌ i melbal cheʼ bajcheʼ miʼ pijtan Jehová chaʼan miʼ sujtel ti wem bʌ ñoxiʼalʌl o wem bʌ ijñamʌl (Pr. 31:10-13, 26-28; Efes. 5:33; 1 Tim. 5:8). Mi juntiquil mach bʌ Testigo miʼ tech i mulan, jiñi hermano o hermana miʼ jacʼ jiñi ticʼojel chaʼan yom miʼ ñujpuñel ti lac Yum, cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl 1 Corintios 7:39 (pejcan). Miʼ pʌsob i ñopoñel come yujilob chaʼan Jehová miʼ mejlel i yʌqʼueñob chuqui i cʼʌjñibal i chaʼañob (Sal. 55:22).
12. ¿Chuqui maʼ cʌn tiʼ tojlel Rosa?
12 Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Rosa, juntiquil precursora chʼoyol bʌ ti Colombia. Tiʼ yeʼtel tsiʼ cʌñʌ juntiquil wiñic mach bʌ Testigojic i jiñi wiñic tsaʼ caji i mulan. Rosa tsaʼ caji i mulan jaʼel. Miʼ yʌl: «Wem bʌ wiñic yilal. Miʼ coltan yambʌlob i miʼ wen cʌntan i bʌ. Mic wen mulan bajcheʼ miʼ pejcañon. Mi caj i sujtel ti wem bʌ ñoxiʼalʌl yilal, pero mach Testigojic». Miʼ bej al: «Wocol tsaʼ cubi chaʼan mic suben chaʼan maʼañic come yambʌ chuqui miʼ subeñon c pusicʼal. Ti jimbʌ ora c bajñel tsaʼ cubi c bʌ i jin chaʼan com ñujpuñel, pero maʼañic tsaʼ c taja juntiquil Testigo bʌ». Rosa mach jin jach tsiʼ chʼʌmʌ ti ñuc chuqui miʼ taj i qʼuel, tsiʼ ñaʼta bajcheʼ mi caj i ñajtʼesan ti Jehová. Jin chaʼan, tsiʼ junyaj cʌyʌ i pejcan jiñi wiñic i tsiʼ ñumen melbe i yeʼtel Jehová. Mach jalic tsaʼ ñumi, tsaʼ pʌjyi ti jiñi Escuela chaʼan Evangelizadores del Reino, i wʌleʼli an bajcheʼ precursora especial. Miʼ yʌl: «Jehová tsiʼ coltayon chaʼan chʌn tijicñayon». I sujmʌch, wocol chaʼan mi lac pʌs lac ñopoñel cheʼ bʌ an chuqui woli la cubin, pero tiʼ sujm añʌch i wenlel.
CHEʼ BɅ JIÑI ORGANIZACIÓN MIʼ YɅQʼUEÑONLA INSTRUCCIÓN TAC
13. ¿Bajcheʼ yubil mi la cubin cheʼ bʌ mi la cʌqʼuentel jumpʼejl instrucción?
13 Jiñi organización miʼ wen aqʼueñonla instrucción tac muʼ bʌ i coltañonla chaʼan mi lac melben i yeʼtel Jehová, miʼ cʼʌn jiñi ancianojob, jiñi superintendentejob chaʼan circuito, jiñi sucursal o jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij. Pero an i tajol maʼañic mi lac chʼʌmben i sujm chucoch woli la cʌqʼuentel jumpʼejl instrucción. ¿Chuqui mi caj lac mel? ¿Jin jach ba mi caj lac ñaʼtan chaʼan wocol mi caj la cubin chaʼan mi lac jacʼ? ¿Jin jach ba mi caj laj qʼuel chaʼan xmulilob jiñi hermanojob woli bʌ i yʌcʼob jiñi instrucción? Mi tsaʼ lac mele bajcheʼ jiñi, jin jach woli laj chʼʌm ti ñuc chuqui mi lac taj laj qʼuel.
14. ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla lac ñopoñel chaʼan mi lac jacʼ jiñi instrucción tac? (Hebreos 13:17).
14 Cheʼ bʌ an lac ñopoñel, mi lac ñop chaʼan Jehová jiñʌch am bʌ tiʼ wenta i yorganización i yujil bajcheʼ yilal añonla. Jin chaʼan wen jach bajcheʼ mi lac jacʼ (pejcan Hebreos 13:17). La cujil chaʼan mi mucʼʌch lac jacʼ mi caj lac chaʼlen coltaya chaʼan temel miʼ yajñel jiñi congregación (Efes. 4:2, 3). La cujil chaʼan, anquese xmulilob jiñi muʼ bʌ i yʌcʼob jiñi instrucción tac, Jehová mi caj i yʌcʼ i bendición mi mucʼʌch lac jacʼ tʼan (1 S. 15:22). I mi tsiʼ qʼuele chaʼan an chuqui yom miʼ tojʼesʌntel mi caj i mel cheʼ tiʼ yorajlel (Mi. 7:7).
15, 16. ¿Chuqui tsiʼ colta Kevin chaʼan miʼ pʌs i ñopoñel? (Qʼuele jaʼel jiñi foto).
15 Laʼ laj qʼuel jumpʼejl experiencia muʼ bʌ i pʌs chaʼan weñʌch cheʼ an lac ñopoñel. Ti Perú miʼ cʼʌjñel español, pero yonlel lac piʼʌlob yujiloʼ bʌ yan tac bʌ tʼan. Jumpʼejl jiñʌch jiñi quechua. Jiñi hermanojob cabʌl jab tiʼ sʌclayob tiʼ territorio jiñi yujiloʼ bʌ ili tʼan. Pero tsaʼ qʼuextʌyi bajcheʼ miʼ melob tiʼ caj muʼ bʌ i yʌl jiñi ley am bʌ yaʼ ti país (Rom. 13:1). Tiʼ caj jiñi, an tsaʼ bʌ caji i cʼajtibeñob i bʌ bajcheʼ mi caj i tajob jiñi yujiloʼ bʌ quechua. Jiñi hermanojob tsaʼʌch i jacʼʌyob jiñi tsijiʼ bʌ instrucción, i Jehová tsiʼ yʌqʼueyob i bendición come tsiʼ tajayob cabʌl lac piʼʌlob yujiloʼ bʌ ili tʼan.
16 Kevin, juntiquil anciano am bʌ ti jumpʼejl congregación quechua, wocol tsiʼ yubi chaʼan miʼ jacʼ jiñi tsijiʼ bʌ instrucción. Miʼ yʌl: «Tsaʼ j cʼajtibe c bʌ bajcheʼ mi caj lon c mel chaʼan mi lon c taj jiñi yujiloʼ bʌ quechua». ¿Chuqui tsiʼ mele Kevin? Miʼ yʌl: «Tsaʼ c ñaʼta muʼ bʌ i yʌl Proverbios 3:5. Cheʼ jaʼel, tsaʼ c wen ñaʼta tsaʼ bʌ i mele Moisés. Jehová tiʼ sube chaʼan miʼ locʼsan jiñi israelitajob ti Egipto i miʼ pʌyob majlel yaʼ ti mar Rojo, baqui maʼañobic i loqʼuib yilal tiʼ tojlel jiñi egipciojob. Pero Moisés tsiʼ jacʼʌ i Jehová tsiʼ yʌqʼue i bendición cheʼ tsiʼ mele ñuc bʌ milagro» (Éx. 14:1, 2, 9-11, 21, 22). Kevin tsiʼ jacʼʌ jiñi instrucción, ¿i chuqui tsaʼ ujti? Miʼ yʌl: «Ñoj utsʼatax bajcheʼ tsiʼ yʌqʼueyon lon i bendición Jehová. Ti ñaxan yom mi lon c wen chaʼlen xʌmbal ti subtʼan i an i tajol juntiquil o chaʼtiquil jach mi lon c taj, pero wʌleʼli yaʼ jax mi lon c majlel baqui añob jiñi yujiloʼ bʌ quechua. Mi lon c ñumen chaʼlen tʼan, ñumen an revisita yicʼot estudio tac. I cabʌl lac piʼʌlob miʼ majlelob ti tempa bʌ». Tsiquil chaʼan Jehová miʼ yʌqʼueñonla i bendición cheʼ mi lac pʌs lac ñopoñel.
Yonlel lac piʼʌlob tiʼ subeyob jiñi hermanojob baqui miʼ mejlel i tajob jiñi yujiloʼ bʌ quechua. (Qʼuele jiñi párrafo 15 yicʼot 16).
17. ¿Chuqui tsaʼ laj cʌñʌ ti ili estudio?
17 Tsaʼix laj qʼuele uxchajp ñuc bʌ i cʼʌjñibal baqui yom mi lac pʌs lac ñopoñel. Pero yomʌch mi lac chʼʌm ti ñuc jaʼel chuqui miʼ ñaʼtan Jehová ti yan tac bʌ muʼ bʌ lac mel bajcheʼ chuqui ti película mi caj laj qʼuel, chuqui mi lac mel ti lac ñusaqʼuin, muʼ ba caj lac bej cajel ti clase yicʼot bajcheʼ mi laj cosan la calobilob. Cheʼ bʌ mi caj lac chʼʌm jumpʼejl decisión, yom mi laj cʼajtesan bajcheʼ yilal miʼ qʼuel Jehová, mi lac chʼʌm ti ñuc jiñi i ticʼojel tac yicʼot mi laj cʼajtesan chaʼan mi caj i cʌntañonla, i mach jin jach mi lac chʼʌm ti ñuc chuqui mi lac taj laj qʼuel. Cheʼ bajcheʼ jiñi, mi caj lac chaʼlen xʌmbal tiʼ bijlel Jehová tiʼ pejtelel ora (Mi. 4:5).
CʼAY 156 Laʼ lac chʌn ñop
a An cʼabaʼʌl tsaʼ bʌ qʼuextʌyi.
b Anquese ti ili párrafo woli lac taj ti tʼan hermanajob, yaʼʌch ochemob jaʼel hermanojob.