ESTUDIO 32
CʼAY 38 Jehová mi caj i cʌntañet
Jehová miʼ coltañonla laj cuch jiñi wocol tac
«Jiñi Dios muʼ bʌ i pʌs ñuc bʌ i yutslel [ . . . ] mi caj i xucʼchocoñetla, jin mi caj i pʼʌtʼesañetla, jin mi caj i yʌqʼuetla ti tsʌts bʌ laʼ cʼʌclib» (1 PED. 5:10).
TEMA
Mi caj laj qʼuel chuqui tac am bʌ i yʌqʼueyonla Jehová muʼ bʌ i coltañonla laj cuch jiñi wocol tac, i chuqui yom mi lac mel chaʼan miʼ ñumen coltañonla jiñi am bʌ i yʌqʼueyonla.
1. ¿Chucoch wocol miʼ mejlel la cubin chaʼan mi lac bej melben i yeʼtel Jehová, i baqui miʼ mejlel lac taj laj coltʌntel? (1 Pedro 5:10).
TI ILI cojix bʌ qʼuin jiñi i wiñiconbʌla Dios mi lac ñusan wocol. An añoʼ bʌ i chaʼan tsʌts bʌ cʼamʌjel, an woli bʌ (choncol bʌ) i contrajintelob ti yumʌlob o tiʼ familia, i an woli bʌ i ñusañob wocol tiʼ caj an majqui tsaʼ chʌmi i chaʼan (Mat. 10:18, 36, 37). Jin chaʼan, an i tajol wocol mi la cubin chaʼan mi lac bej melben i yeʼtel Jehová. Pero mach yʌlʌyic chuqui ti wocol woli lac ñusan, miʼ mejlel lac ñop chaʼan Jehová mi caj i yʌqʼueñonla lac pʼʌtʌlel chaʼan mi laj cuch (pejcan 1 Pedro 5:10).
2. ¿Chuqui yom i yʌl cheʼ mi laj cuch wocol?
2 Cheʼ mi laj cuch wocol yom i yʌl chaʼan chʌn xucʼul mi lac melben i yeʼtel Jehová anquese mi lac taj wocol, mi laj contrajintel o mi lac xijqʼuel lac mel mach bʌ weñic. Cheʼ jaʼel, chaʼan mi laj cuch yom mi lac ñaʼtan chaʼan jiñi wocol mucʼʌch caj i tojʼan, pero la cujil chaʼan mach ti lac bajñel pʼʌtʌlelic mi lac mel iliyi. Mi laj cuch come an lac chaʼan jiñi pʼʌtʌlel tilem bʌ ti Dios (2 Cor. 4:7). Ti ili estudio mi caj laj qʼuel chʌnchajp am bʌ i yʌqʼueyonla Jehová muʼ bʌ i coltañonla laj cuch jiñi wocol i chuqui yom mi lac mel chaʼan miʼ ñumen coltañonla.
JIÑI ORACIÓN
3. ¿Chucoch miʼ mejlel la cʌl chaʼan jiñi oración jumpʼejlʌch ñuc bʌ lac majtan?
3 Junchajp am bʌ i yʌqʼueyonla Jehová muʼ bʌ i coltañonla laj cuch wocol jiñʌch jiñi oración. Anquese xmulilonla añʌch chuqui tsiʼ mele chaʼan miʼ mejlel lac pejcan (Heb. 4:16). Ñaʼtancu ili: Miʼ mejlel lac pejcan Jehová bajcheʼ jach ora i miʼ mejlel lac suben chuqui jach la com, mach yʌlʌyic chuqui ti tʼan la cujil. Cheʼ jaʼel, miʼ mejlel lac pejcan baqui jach añonla, mach yʌlʌyic mi añonla ti cárcel o wen ñajt baqui chumulonla (Jon. 2:1, 2; Hech. 16:25, 26). I mi maʼañic miʼ mejlel la cʌl bajcheʼ yubil mi la cubin tiʼ caj jiñi wocol, Jehová mucʼʌch i ñaʼtan chuqui la com bʌ lac suben (Rom. 8:26, 27). Jumpʼejlʌch ñuc bʌ lac majtan cheʼ miʼ mejlel lac pejcan Jehová.
4. ¿Chucoch weñʌch cheʼ mi laj cʼajtiben Jehová chaʼan miʼ coltañonla laj cuch jiñi wocol?
4 Yaʼ ti Biblia Jehová miʼ subeñonla chaʼan «miʼ mejlel laj cʼajtiben chuqui jach la com mi lajalʌch yicʼot jiñi muʼ bʌ i mulan i mucʼʌch i ñʌchʼtañonla» (1 Juan 5:14). Jin chaʼan, miʼ mejlel laj cʼajtiben i coltaya chaʼan mi laj cuch jiñi wocol tac come lajalʌch yicʼot jiñi muʼ bʌ i mulan. ¿I bajcheʼ la cujil chaʼan i sujmʌch iliyi? Come cheʼ bʌ mi laj cuch wocol, Jehová miʼ mejlel i pʌs chaʼan mach i sujmic am bʌ i yʌlʌ Satanás chaʼan jiñi i wiñicob Dios cojach mi caj i melbeñob i yeʼtel mi maʼañic miʼ ñusañob wocol (Pr. 27:11). Cheʼ jaʼel jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan Jehová «miʼ pʌsbeñob ñuc bʌ i coltaya» jiñi xucʼuloʼ bʌ i pusicʼal (2 Cr. 16:9). Jin chaʼan, miʼ mejlel lac ñop chaʼan Jehová yomʌch i coltañonla i mucʼʌch i mejlel i yʌqʼueñonla lac pʼʌtʌlel chaʼan mi laj cuch (Is. 30:18; 41:10; Luc. 11:13).
5. ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla lac taj lac ñʌchʼtʌlel jiñi oración? (Isaías 26:3).
5 Jiñi Biblia miʼ subeñonla chaʼan yom mi lac suben Jehová muʼ bʌ lac pensarin. Cheʼ bajcheʼ jiñi «jiñi i ñʌchʼtʌlel [ . . . ] maʼañic bʌ miʼ mejlel i chʼʌmben i sujm mi juntiquilic lac piʼʌl» mi caj i cʌntan lac pusicʼal yicʼot lac ñaʼtʌbal (Filip. 4:7). ¡Mi lac wen qʼuel ti ñuc iliyi! ¿Chucoch? Come jiñi maʼañic bʌ miʼ melbeñob i yeʼtel Jehová cabʌl chuqui miʼ melob chaʼan miʼ ñajʌtesañob i wocol o chaʼan miʼ tajob ñʌchʼtʌlel, pero jiñi ñʌchʼtʌlel muʼ bʌ i poj jumucʼ ubiñob mach wis lajalic yicʼot jiñi ñʌchʼtʌlel muʼ bʌ i yʌqʼueñonla Jehová. Cheʼ bʌ mi lac melben oración Jehová mi lac pʌs chaʼan mi lac ñop chaʼan mucʼʌch caj i yʌqʼueñonla i ñʌchʼtʌlel lac pusicʼal cheʼ bʌ woli (yʌquel) lac ñusan wocol (pejcan Isaías 26:3). ¿I bajcheʼ miʼ yʌqʼueñonla ili ñʌchʼtʌlel? Jiñʌch cheʼ miʼ yʌqʼueñonla laj cʼajtesan texto tac muʼ bʌ pʌsbeñonla chaʼan miʼ cʼuxbiñonla yicʼot chaʼan yom i coltañonla (Sal. 62:1, 2).
6. ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan miʼ coltañonla jiñi oración? (Qʼuele jaʼel jiñi foto).
6 ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan miʼ coltañonla jiñi oración? Cheʼ bʌ mi lac ñusan wocol, laʼ lac pejcan Jehová chaʼan mi lac suben bajcheʼ yubil mi la cubin lac bʌ i laʼ laj cʼajtiben chaʼan miʼ yʌqʼueñonla lac ñʌchʼtʌlel yicʼot lac ñaʼtʌbal. Cheʼ bʌ mi lac mel iliyi lajal bajcheʼ woli la cʌqʼuen Jehová jiñi laj cuch (Sal. 55:22; Pr. 2:10, 11). Cheʼ jaʼel mach yomic miʼ ñajʌyel lac chaʼan la cʌqʼuen wocolix i yʌlʌ (Filip. 4:6). I cheʼ bʌ tsaʼix laj cʼajtibe i coltaya yom yʌxʌl la co chaʼan mi laj qʼuel bajcheʼ woliʼ coltañonla majlel chaʼan mi laj cuch jiñi wocol. Mach yomic mi la cʌcʼ chaʼan jiñi wocol tac miʼ mʌctañonla chaʼan mi laj qʼuel bajcheʼ miʼ coltañonla Jehová (Sal. 16:5, 6).
Cheʼ bʌ mi lac mel oración, mi lac pejcan Jehová. I cheʼ bʌ mi lac pejcan jiñi Biblia, Jehová miʼ pejcañonla. (Qʼuele jiñi párrafo 6).b
JIÑI BIBLIA
7. ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla jiñi Biblia chaʼan mi laj cuch jiñi wocol?
7 Jehová an i yʌqʼueyonla jiñi Biblia chaʼan mi laj cuch jiñi wocol, yaʼ mi lac taj texto tac muʼ bʌ i pʌsbeñonla chaʼan Jehová yomʌch i coltañonla. Junchajp jiñʌch muʼ bʌ lac taj ti Mateo 6:8 baqui miʼ yʌl: «Jiñi laʼ Tat yujilix chuqui i cʼʌjñibal laʼ chaʼan anquese maxto laʼ cʼajtibe». Jesús tsiʼ yʌlʌ ili tʼan tac i laʼ cujil chaʼan jin jach i ñumen cʌñʌ bʌ Jehová, jin chaʼan miʼ mejlel lac ñop chaʼan Jehová mi caj i yʌqʼueñonla i cʼʌjñibal bʌ lac chaʼan cheʼ bʌ mi lac ñusan wocol. Yaʼ ti Biblia mi lac taj cabʌl texto tac muʼ bʌ i yʌqʼueñonla lac pʼʌtʌlel chaʼan mi laj cuch jiñi wocol (Sal. 94:19).
8. a) Alʌ jumpʼejl principio muʼ bʌ mejlel i coltañonla laj cuch cheʼ bʌ woli lac ñusan wocol. b) ¿Chuqui mi caj i coltañonla laj cʼajtesan jiñi principio tac cheʼ bʌ woli lac ñusan wocol?
8 Cheʼ jaʼel, yaʼ ti Biblia mi lac taj principio tac muʼ bʌ i coltañonla laj cuch jiñi wocol. Ili principio tac miʼ mejlel i coltañonla lac chʼʌm wen tac bʌ decisión (Pr. 2:6, 7). Jumpʼejl ejemplo, jiñi Biblia miʼ subeñonla chaʼan mach yomic mi lac pensarin muʼ bʌ caj i yujtel ijcʼʌl, ñumen wen cheʼ jin jach mi lac ñaʼtan chaʼan Jehová mi caj i coltañonla ti jujumpʼejl qʼuin (Mat. 6:34). Mi mucʼʌch lac pejcan jiñi Biblia yic’ot mi lac ñaʼtan chuqui miʼ yʌl, mi caj i mejlel laj cʼajtesan jiñi principio tac muʼ bʌ caj i coltañonla cheʼ bʌ woli lac ñusan wocol.
9. ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla cheʼ mi lac pejcan bajcheʼ Jehová tsiʼ colta jiñi i wiñicob ti wajali?
9 Yaʼ ti Biblia mi lac taj relato tac muʼ bʌ i taj ti tʼan jiñi i wiñicob Dios tsaʼ bʌ i ñopoyob chaʼan mi caj i coltʌntelob cheʼ bʌ añob ti wocol (Heb. 11:32-34; Sant. 5:17). Cheʼ bʌ mi la cʌqʼuen i yorajlel chaʼan mi lac ñaʼtan bajcheʼ tsaʼ coltʌntiyob, mi caj i coltañonla lac ñumen ñop chaʼan Jehová mi caj i yajñel «la quicʼot chaʼan miʼ coltañonla cheʼ an bʌbʌqʼuen bʌ» (Sal. 46:1). I cheʼ bʌ mi lac ñaʼtan bajcheʼ jiñi i wiñicob Dios ti wajali tsiʼ chʌn melbeyob i yeʼtel Jehová anquese tsiʼ ñusayob wocol, mi caj i coltañonla chaʼan cheʼʌch mi lac mulan lac mel jaʼel (Sant. 5:10, 11).
10. ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan miʼ coltañonla jiñi Biblia?
10 ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan miʼ coltañonla jiñi Biblia? Yom mi lac pejcan ti jujumpʼejl qʼuin i mi lac mel jumpʼejl lista chaʼan jiñi texto tac muʼ bʌ mejlel i coltañonla mi la cubin. Cabʌl hermanojob miʼ pejcañob jiñi texto diario cheʼ ti sʌcʼan come jiñʌch muʼ bʌ i coltañob chaʼan miʼ cuchob jujumpʼejl qʼuin. Jiñʌch tsaʼ bʌ i colta juntiquil hermana i cʼabaʼ Marie.a Jiñi i papá i mamá tsaʼ laja tajbentiyob cáncer i Marie jiñʌch tsaʼ bʌ i cʌntayob cʼʌlʌl tsaʼ chʌmiyob. Marie miʼ yʌl: «Ti jujumpʼejl sʌcʼan mic pejcan jiñi texto diario i mi cʌqʼuen i yorajlel chaʼan mic ñaʼtan jiñi tsaʼ bʌ c pejca. Jiñʌch tsaʼ bʌ i coltayon chaʼan mi cʌcʼ c ñaʼtʌbal ti muʼ bʌ caj i mel Jehová yic’ot muʼ bʌ i subeñon yaʼ tiʼ Tʼan, i mach jiñic mic ñaʼtan jiñi wocol woli bʌ c ñusan» (Sal. 61:2).
JIÑI HERMANOJOB
11. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i coltañonla cheʼ la cujil chaʼan jiñi la quermañujob woliʼ cuchob wocol jaʼel?
11 Jehová miʼ cʼʌn jiñi hermanojob chaʼan miʼ coltañonla lac lʌtʼ jiñi wocol. Cheʼ bʌ mi lac ñaʼtan chaʼan pejtelel jiñi hermanojob woliʼ ñusañob wocol tac jaʼel miʼ mejlel i coltañonla (1 Ped. 5:9). ¿Chucoch? Come cheʼ bʌ mi laj qʼuel bajcheʼ miʼ cuchob jiñi wocol tac lʌcʼʌ lajal bʌ bajcheʼ lac chaʼan, miʼ coltañonla lac ñop chaʼan mucʼʌch caj i mejlel lac lʌtʼ jaʼel (Hech. 14:22).
12. ¿Chuqui miʼ melob jiñi hermanojob cheʼ bʌ woli lac ñusan wocol, i chuqui yom bʌ mi lac mel tiʼ tojlelob jaʼel? (2 Corintios 1:3, 4).
12 Jiñi la quermañujob miʼ mejlel i ñuqʼuesañob lac pusicʼal cheʼ bʌ mi lac ñusan wocol. Jiñʌch tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Pablo, cabʌl hermanojob tsiʼ coltayob cheʼ bʌ yaʼ cʌchʌl tiʼ yotot. Jin chaʼan cheʼ bʌ tiʼ tsʼijbu jiñi i carta tac tsiʼ tajayob ti tʼan i tsiʼ yʌqʼueyob wocolix i yʌlʌ chaʼan tsaʼ bʌ i meleyob (Filip. 2:25, 29, 30; Col. 4:10, 11). Ili ora jiñi la quermañujob miʼ coltañoñobla cheʼ bʌ woli lac ñusan wocol, i cheʼʌch yom mi lac mel jaʼel tiʼ tojlelob (pejcan 2 Corintios 1:3, 4).
13. ¿Chuqui tsiʼ colta Maya chaʼan miʼ cuch jiñi wocol woli bʌ i ñusan?
13 Laʼ laj qʼuel bajcheʼ jiñi hermanojob tsiʼ coltayob juntiquil hermana i cʼabaʼ Maya chʼoyol bʌ ti Rusia cheʼ bʌ woliʼ ñusan wocol. Ti 2020 jiñi policíajob tsaʼ ochiyob tiʼ yotot i ti wiʼil tsaʼ pʌjyi majlel ti meloñel tiʼ caj jach miʼ chaʼlen subtʼan. Pero jiñi hermanojob tsaʼʌch i wen coltayob come tsiʼ pejcayob, tiʼ tsʼijbubeyob majlel mensaje yicʼot carta tac i tiʼ subeyob chaʼan miʼ wen cʼuxbiñob. Maya miʼ yʌl: «Cujilʌch chaʼan jiñi hermanojob miʼ cʼuxbiñoñob yic’ot chaʼan jiñobʌch c familia, pero cheʼ bʌ woli c ñusan ili wocol tsaʼto c ñumen qʼuele bajcheʼ cʼamel miʼ cʼuxbiñoñob».
14. ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan miʼ coltañonla jiñi hermanojob? (Qʼuele jaʼel jiñi foto).
14 ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan miʼ coltañonla jiñi hermanojob? Cheʼ bʌ mi lac ñusan wocol mach yomic mi lac ñajtʼesan lac bʌ tiʼ tojlelob. Yom mi laj cʼajtesan chaʼan miʼ mejlel laj cʼajtibeñob i coltaya jiñi ancianojob come lajalob bajcheʼ «putsʼibʌl chaʼan ñuqui icʼ» (Is. 32:2). Cheʼ jaʼel, yom mi laj cʼajtesan chaʼan jiñi hermanojob miʼ ñusañob wocol tac jaʼel i mi mucʼʌch laj coltañob, chʌn tijicña mi caj la cubin lac bʌ come mach yaʼic mi caj la cʌcʼ lac ñaʼtʌbal ti jiñi wocol woli bʌ lac ñusan (Hech. 20:35).
Mach lac ñajtʼesan lac bʌ tiʼ tojlel jiñi hermanojob. (Qʼuele jiñi párrafo 14).c
JIÑI ALBIL TAC BɅ I CHAʼAN JEHOVÁ
15. ¿Chuqui tsiʼ colta Jesús chaʼan miʼ cuch jiñi wocol, i chuqui miʼ mejlel i coltañonla jaʼel? (Hebreos 12:2).
15 La cujil chaʼan pejtelel am bʌ i subeyonla Jehová mucʼʌch caj i tsʼʌctiyel i jiñʌch muʼ bʌ i coltañonla laj cuch jiñi wocol (Rom. 15:13). Laʼ laj cʼajtesan chaʼan Jesús tsaʼ mejli i cuch jiñi wocol tsaʼ bʌ i ñusa come tsiʼ chʌn ñaʼta jiñi woli bʌ i pijtan (pejcan Hebreos 12:2). Yujil chaʼan mi chʌn xucʼul miʼ yajñel, mi caj i mejlel i pʌs chaʼan mach i sujmic pejtelel am bʌ i yʌlʌ Satanás tiʼ tojlel Jehová. Cheʼ jaʼel yujil chaʼan mi caj i chaʼ majlel ti panchan, mi caj i chaʼ ajñel yic’ot i Tat i mi caj i chaʼlen yumʌntel yicʼot jiñi ungidojob. Mi joñonla jaʼel mi lac chʌn ñaʼtan chaʼan mi lac mejlel ti chumtʌl tiʼ pejtelel ora mi caj i coltañonla laj cuch jiñi wocol tac.
16. ¿Bajcheʼ tsiʼ colta juntiquil hermana jiñi albil tac bʌ i chaʼan Jehová, i chuqui mi laj cʌn chaʼan tsaʼ bʌ i yʌlʌ?
16 Laʼ laj qʼuel chuqui tsiʼ ñusa juntiquil hermana ti Rusia i cʼabaʼ Ana. Jiñi i ñoxiʼal tsaʼ otsʌnti ti cárcel, pero jiñi albil tac bʌ i chaʼan Jehová tsiʼ colta i cuch jiñi wocol. Ana miʼ yʌl: «Tsaʼ bʌ i coltayon c lʌtʼ jiñi wocol jiñʌch jiñi oración yic’ot cheʼ tsaʼ c ñaʼta bajcheʼ yilal mi caj lac chumtʌl yaʼ ti tsijiʼ bʌ pañimil. Cujil chaʼan ili wocol mi caj i jilel, Jehová mi caj i mʌlben (jotben) jiñi i contrajob i mi caj i yʌqʼueñonla cabʌl bendición».
17. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac pʌs chaʼan mucʼʌch laj qʼuel ti ñuc jiñi albil tac bʌ i chaʼan Jehová? (Qʼuele jaʼel jiñi foto).
17 ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i coltañonla jiñi albil tac bʌ i chaʼan Jehová? Laʼ la cʌqʼuen i yorajlel chaʼan mi lac ñaʼtan pejtelel jiñi bendición tac muʼ bʌ caj i yʌqʼueñonla Jehová ti talto bʌ. Laʼ lac ñaʼtan chaʼan yaʼix añonla ti tsijiʼ bʌ pañimil i tijicña woli lac ñusan la quicʼot lac familia yic’ot la camigojob. Mi cheʼʌch mi lac mel, jiñi wocol tac woli bʌ lac ñusan ili ora mach wen ñuquic mi caj laj qʼuel (2 Cor. 4:17). Cheʼ jaʼel, yom mi lac chaʼlen wersa lac subeñob lac piʼʌlob muʼ bʌ caj i mel Jehová ti talto bʌ qʼuin come ñumen wocolto miʼ ñusañob come mach i cʌñʌyobic jiñi albil tac bʌ i chaʼan Jehová. Jiñi muʼ bʌ lac subeñob miʼ mejlel i coltañob chaʼan miʼ mulan i ñumen cʌñob Jehová yic’ot chuqui tac albil i chaʼan.
Laʼ la cʌqʼuen i yorajlel chaʼan mi lac ñaʼtan bajcheʼ yilal mi caj lac chumtʌl baʼ ora Jehová miʼ tsʼʌctesan pejtelel albil bʌ i chaʼan. (Qʼuele jiñi párrafo 17).d
18. ¿Chucoch miʼ mejlel lac ñop chaʼan Jehová mucʼʌch caj i tsʼʌctesan jiñi albil bʌ i chaʼan?
18 Cheʼ bʌ Job tsaʼix i ñusa jiñi wocol tac i chʌn xucʼul tsaʼ ajñi, tsaʼ cʼoti i qʼuel chaʼan Jehová mucʼʌch i tsʼʌctesan i tʼan, i tsiʼ yʌlʌ: «Maʼanic majqui mi mejlel i mʌctañet cheʼ an chuqui maʼ ñaʼtan a mel» (Job 42:2). Cheʼ bʌ joñonla jaʼel miʼ cʼotel lac ñaʼtan chaʼan Jehová mucʼʌch caj i tsʼʌctesan pejtelel chuqui albil bʌ i chaʼan, miʼ yʌqʼueñonla lac pʼʌtʌlel chaʼan mi laj cuch jiñi wocol tac. Chaʼan mi lac ñumen ñaʼtan iliyi, miʼ mejlel lac lajin yicʼot juntiquil xʼixic wen cʼam bʌ muʼ bʌ i yubin i chʼijyemlel come wen ajñemix ti doctor pero maʼañic woliʼ tajbentel i tsʼʌcal i cʼamʌjel. Pero ti jumpʼejl bʌ qʼuin miʼ taj juntiquil wem bʌ doctor muʼ bʌ i suben chaʼan mi caj i yʌqʼuen jumpʼejl tratamiento muʼ bʌ caj i coltan. Anquese bej cʼamto tijicñayix miʼ yubin i bʌ come yujilix chaʼan mucʼʌch caj i lajmel jiñi cʼamʌjel. Cheʼʌch joñonla jaʼel, miʼ mejlel laj cuch jiñi wocol come la cujil chaʼan tsʼitaʼ jachix yom chaʼan miʼ sujtel ti paraíso ili pañimil.
19. ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan mi laj cuch jiñi wocol?
19 Cheʼ bajcheʼ tsaʼix laj qʼuele, Jehová miʼ yʌqʼueñonla jiñi oración, jiñi Biblia, jiñi hermanojob yicʼot miʼ subeñonla chuqui mi caj i mel ti talto bʌ qʼuin chaʼan miʼ coltañonla laj cuch jiñi wocol tac. Mi mucʼʌch laj cʼʌn pejtelel iliyi mi caj i mejlel laj cuch baqui jach bʌ wocol cʼʌlʌl baʼ ora Jehová miʼ jisan jiñi i pañimil Satanás (Filip. 4:13).
CʼAY 33 Laʼ la cʌqʼuen Jehová jiñi laj cuch
a An cʼabaʼʌl tac tsaʼ bʌ qʼuextʌyi.
b MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Juntiquil hermano añix bʌ i jabilel miʼ bej cuch jiñi wocol anquese miʼ ñumel majlel jiñi tiempo.
c MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO: Juntiquil hermano añix bʌ i jabilel miʼ bej cuch jiñi wocol anquese miʼ ñumel majlel jiñi tiempo.
d MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO: Juntiquil hermano añix bʌ i jabilel miʼ bej cuch jiñi wocol anquese miʼ ñumel majlel jiñi tiempo.