ESTUDIO 35
CʼAY 121 Yom mi lac ticʼ lac bʌ
Miʼ mejlel a mʌlben cheʼ bʌ miʼ tilel ti a pensar a mel mach bʌ weñic
«Mach laʼ wʌcʼ chaʼan jiñi mulil miʼ bej chaʼlen yumʌntel yaʼ ti laʼ bʌcʼtal yujil bʌ chʌmel chaʼan mi laʼ jacʼ chuqui yom» (ROM. 6:12).
TEMA
Mi caj laj qʼuel chuqui mi caj i coltañonla chaʼan maʼañic mi la cubin lac chʼijyemlel cheʼ bʌ miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic i chuqui yom mi lac mel chaʼan maʼañic mi lac yajlel ti mulil.
1. ¿Chuqui muʼ bʌ i mejlel ti tilel ti lac pensar?
¿AM BAʼ wubi chaʼan miʼ tilel ti a pensar a mel mach bʌ añic miʼ mulan Jehová? Tajol maʼ ñaʼtan chaʼan jatet jach cheʼ maʼ wubin a bʌ bajcheʼ jiñi, i jiñi miʼ yʌqʼueñet a chʼijyemlel. Pero an yambʌ hermanojob cheʼ bʌ miʼ yubiñob i bʌ jaʼel bajcheʼ jiñi. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Jiñi i qʼuelbentel laʼ pusicʼal muʼ bʌ laʼ ñusan jiñʌch muʼ bʌ i ñusañob pejtelel lac piʼʌlob» (1 Cor. 10:13).a I cʼajtesan chaʼan Jehová yom i coltañet chaʼan maʼ mʌlben (jot) jiñi a cʼunlel i maʼañic maʼ yajlel ti mulil.
2. ¿Baqui tac bʌ cʼunlel woliʼ chaʼleñob wersa i mʌlbeñob chaʼtiqui uxtiquil hermanojob yicʼot estudiantejob? (Qʼuele jaʼel jiñi foto tac).
2 Cheʼ jaʼel jiñi Biblia miʼ yʌl: «Jujuntiquil miʼ qʼuelbentel i pusicʼal cheʼ miʼ pʌjyel i miʼ chujquel ti chuqui bajñel yom i pusicʼal» (Sant. 1:14). Ili yom i yʌl chaʼan mach junlajalic laj cʼunlel. An hermanojob o estudiantejob muʼ bʌ i tilelob tiʼ pensar i chaʼleñob piʼleya yicʼot mach bʌ i piʼʌlic o mach bʌ ñujpuñemic yicʼot, o cheʼ laja wiñicob o laja xʼixicob. Cheʼ jaʼel, an tsaʼix i bʌ i cʌyʌyob i qʼuel pornografía pero miʼ bixel tilelob tiʼ jol chaʼan yom i chaʼ qʼuelob. I an yomoʼ bʌ i chaʼ cʼʌñob droga o miʼ chaʼ cʌlʌx japob lembal. Mach yʌlʌyic baqui bʌ jiñi laj cʼunlel, tajol cheʼ mi la cubin lac bʌ cheʼ bajcheʼ tsiʼ yʌlʌ jiñi apóstol Pablo: «Cheʼ bʌ com c mel chuqui wen, jiñi mach bʌ weñic an tic tojlel» (Rom. 7:21).
Bajcheʼ jach ora yicʼot baqui jach añonla miʼ mejlel i pʌs i bʌ jiñi mach bʌ weñic. (Qʼuele jiñi párrafo 2).d
3. ¿Chuqui miʼ mejlel ti ujtel mi juntiquil maʼañic woliʼ mejlel i cʌy i ñaʼtan i mel mach bʌ weñic?
3 Mi jin jach miʼ joy tilel ti a pensar a mel mach bʌ weñic i maʼañic miʼ mejlel a cʌy a ñaʼtan maʼ wubin, tajol muqʼuix caj a ñaʼtan chaʼan mach mejlic a mʌlben jiñi a cʼunlel i chaʼan mach utsʼatix miʼ qʼuelet Jehová. ¡Pero jiñi mach isujmic! Jin chaʼan, ti ili estudio mi caj la cʌqʼuen i jacʼbal chaʼpʼejl cʼajtiya: 1) ¿majqui jiñi yom bʌ chaʼan maʼ ñaʼtan chaʼan maʼañic miʼ mejlel a mʌlben jiñi a cʼunlel o chaʼan mach utsʼatix miʼ qʼuelet Jehová? i 2) ¿chuqui miʼ mejlel a mel chaʼan maʼ mʌlben jiñi a cʼunlel?
CHUQUI YOM I YɅQʼUEÑONLA LAC ÑAʼTAN SATANÁS
4. a) ¿Chuqui yom bʌ i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan Satanás? b) ¿Bajcheʼ la cujil chaʼan mucʼʌch i mejlel lac mʌlben cheʼ bʌ miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic?
4 Satanás yom i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan chaʼan wersa mi caj lac yajlel ti mulil cheʼ bʌ mi laj qʼuelbentel lac pusicʼal. Jin chaʼan Jesús tsiʼ yʌlʌ chaʼan mi laj cʼajtiben Jehová: «Mach a wʌcʼon lon ti yajlel cheʼ bʌ mij qʼuelbentel lon c pusicʼal, locʼsañon lojon tiʼ cʼʌb jiñi Satanás» (Mat. 6:13). Satanás miʼ yʌl chaʼan mi caj lac ñusʌben i tʼan Jehová cheʼ bʌ mi laj qʼuelbentel lac pusicʼal come miʼ ñaʼtan chaʼan cheʼ mi caj lac mel cheʼ bajcheʼ tsiʼ mele (Job 2:4, 5). Satanás maʼañic tsiʼ tiqʼui i bʌ cheʼ bʌ tsaʼ caji i ñaʼtan i mel mach bʌ weñic, jin chaʼan tsiʼ ñusʌbe i tʼan Jehová. Pero mach lajalic la quicʼot. I tsaʼto i ñaʼta jaʼel chaʼan jiñi i yalobil Dios, juntiquil toj bʌ, mi caj i yajlel ti mulil (Mat. 4:8, 9). Pero ¿i sujmʌch ba chaʼan maʼañic miʼ mejlel lac mʌlben cheʼ bʌ miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic? Mucʼʌch lac mejlel, come Pablo tsiʼ yʌlʌ: «An c pʼʌtʌlel chaʼan chuqui jach mic mel wocolix i yʌlʌ jiñi muʼ bʌ i yʌqʼueñon c pʼʌtʌlel» (Filip. 4:13).
5. ¿Bajcheʼ la cujil chaʼan Jehová mucʼʌch i ñop chaʼan miʼ mejlel lac mʌlben cheʼ bʌ miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic?
5 Jehová mach cheʼic miʼ ñaʼtan bajcheʼ miʼ ñaʼtan Satanás. Yujil chaʼan mucʼʌch i mejlel lac mʌlben cheʼ bʌ miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic. ¿Bajcheʼ la cujil? Come Jehová, jiñi mach bʌ yujilic lot, tsiʼ wʌn alʌ chaʼan yonlel lac piʼʌlob cuxul mi caj i ñumelob ti jiñi ñuc bʌ wocol i mi caj i yochelob ti jiñi tsijiʼ bʌ pañimil. I tsiʼ yʌlʌ jaʼel chaʼan «lʌpʌlob i chaʼan pʌl bʌ i pislel sʌsʌc bʌ», ili yom i yʌl chaʼan sʌcob tiʼ wut (Apoc. 7:9, 13, 14). Tsiquil chaʼan Jehová yujil chaʼan mucʼʌch i mejlel lac mʌlben jiñi laj cʼunlel.
6, 7. ¿Chuqui yambʌ yom i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan Satanás?
6 Cheʼ jaʼel, Satanás yom i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan chaʼan Jehová maʼañic mi caj i yʌqʼueñonla laj cuxtʌlel tiʼ caj miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic. Yom i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan bajcheʼ ili come yujil chaʼan maʼañix i pijtaya i mi caj i jisʌntel (Gn. 3:15; Apoc. 20:10). Joñonla añʌch lac pijtaya i mucʼʌch lac mejlel ti chumtʌl tiʼ pejtelel ora, jin chaʼan Satanás mach yomic i qʼuelonla. Pero jiñi Biblia miʼ subeñonla chaʼan Jehová yom i coltañonla chaʼan wen mi la cajñel la quicʼot i mi lac chumtʌl tiʼ pejtelel ora. «Mach yomic chaʼan mi juntiquilic miʼ jisʌntel, yom chaʼan pejtelel lac piʼʌlob miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ» (2 Ped. 3:9). Joñonla añʌch lac pijtaya, i jiñi Diablo maʼañic.
7 Cheʼ bajcheʼ woli (choncol) laj qʼuel, jiñʌch Satanás yom bʌ i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan chaʼan maʼan mi caj i mejlel lac ticʼ lac bʌ cheʼ bʌ miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic o chaʼan Jehová maʼañix mi caj i yʌqʼueñonla i bendición. Mi mucʼʌch lac ñaʼtan chaʼan jiñʌch Satanás yom bʌ mi lac ñaʼtan bajcheʼ iliyi, maʼan mi caj la cʌcʼ chaʼan miʼ lotiñonla (1 Ped. 5:8, 9).
BAJCHEʼ YUBIL MIʼ MEJLEL LA CUBIN LAC BɅ TIʼ CAJ XMULILONLA
8. ¿Chuqui yambʌ miʼ mejlel i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan chaʼan maʼañic mi caj i mejlel lac mʌlben cheʼ bʌ miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic? (Salmo 51:5; qʼuele jaʼel «Yom bʌ miʼ ñaʼtʌntel»).
8 An yambʌ muʼ bʌ i mejlel i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan chaʼan maʼañic mi caj i mʌjlel lac chaʼan cheʼ bʌ miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic o chaʼan Jehová mach weñix miʼ qʼuelonla. ¿Chuquiyes? Jiñʌch jiñi mulil tsaʼ bʌ i ñusʌbeyonla Adán yic’ot Eva (Job 14:4; pejcan Salmo 51:5).b
9, 10. a) ¿Bajcheʼ yubil tsiʼ yubiyob i bʌ Adán yicʼot Eva cheʼ bʌ tsiʼ chaʼleyob mulil? (Qʼuele jaʼel jiñi dibujo). b) ¿Bajcheʼ yubil mi la cubin lac bʌ tiʼ caj xmulilonla?
9 Laʼcu lac ñaʼtan bajcheʼ yubil tsiʼ yubiyob i bʌ Adán yic’ot Eva cheʼ bʌ tsiʼ chaʼleyob mulil. Cheʼ bʌ tsiʼ ñusʌbeyob i tʼan Jehová, tsiʼ mujcuyob i bʌ i tiʼ sʌclayob chuqui miʼ cʼʌn i mʌcob i bʌ. ¿Chucoch cheʼ tsiʼ meleyob? Come cheʼ bʌ jiñi mulil tsaʼ ochi tiʼ tojlelob tsaʼ cajiyob ti bʌqʼuen, ti quisin, ti pensar i añobix i mul tsiʼ yubiyob. Anquese Adán yicʼot Eva miʼ ñop i tojʼesañob tsaʼ bʌ i meleyob maʼañix baʼ ora mi caj i chaʼ sujtelob tiʼ yamigo Jehová.
10 Pero joñonla mach cheʼic añonla bajcheʼ Adán yicʼot Eva. Mucʼʌch i mejlel lac taj laj coltʌntel come Jehová tsaʼix i yʌcʼʌ i yalobil chaʼan miʼ toj lac mul, jin chaʼan miʼ mejlel i ñusʌbeñonla lac mul yic’ot miʼ mejlel lac lʌcʼtesan lac bʌ tiʼ tojlel (1 Cor. 6:11). Pero come xmulilonla, mi la cubin quisin, mi lac chaʼlen pensar, mi lac chaʼlen bʌqʼuen yic’ot an lac mul mi la cubin. Cheʼ jaʼel, jiñi Biblia miʼ jamʌ al chaʼan jiñi mulil an i mele i yeʼtel ti lac tojlel cʼʌlʌl ti wajali (Rom. 5:14). Pero mach yomic mi lac ñaʼtan chaʼan mach mejlic lac mel chuqui wem bʌ o chaʼan Jehová maʼañic mi caj i yʌqʼueñonla i bendición. ¿Chuqui mi caj i coltañonla chaʼan mach cheʼic mi lac ñaʼtan bajcheʼ ili?
Cheʼ bʌ Adán yicʼot Eva tsiʼ ñusʌbeyob i tʼan Jehová tsaʼ cajiyob ti bʌqʼuen, ti quisin, ti pensar i añobix i mul tsiʼ yubiyob i bʌ. (Qʼuele jiñi párrafo 9).
11. ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla Romanos 6:12 cheʼ bʌ mi lac ñaʼtan chaʼan maʼañic mi caj i mejlel lac mʌlben cheʼ bʌ miʼ tilel mach weñic ti lac pensar?
11 Tiʼ caj xmulilonla an i tajol jiñi lac jol miʼ subeñonla: «Maʼañic mi caj a mejlel, wersa mi caj a mel mach bʌ weñic». ¡Pero jiñi mach i sujmic! Laʼ laj cʼajtesan chaʼan jiñi Biblia miʼ subeñonla chaʼan mach yomic mi la cʌcʼ chaʼan jiñi mulil miʼ bej chaʼlen «yumʌntel» ti lac bʌcʼtal (pejcan Romanos 6:12). Ili yom i yʌl chaʼan mucʼʌch i mejlel lac mʌlben jiñi laj cʼunlel chaʼan maʼañic mi lac mel mach bʌ weñic (Gál. 5:16). Cheʼ jaʼel, Jehová yujil chaʼan miʼ mejlel lac ticʼ lac bʌ cheʼ bʌ mi laj qʼuelbentel lac pusicʼal, cheʼ machiqui, maʼañic miʼ subeñonla chaʼan mi lac ticʼ lac bʌ (Dt. 30:11-14; Rom. 6:6; 1 Tes. 4:3). Tsiquil chaʼan mucʼʌch i mejlel lac ticʼ lac bʌ cheʼ bʌ miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic.
12. Cheʼ bʌ mi lac ñaʼtan chaʼan Jehová maʼañic mi caj i yʌqʼueñonla i bendición tiʼ caj an laj cʼunlel, ¿chuqui yom bʌ mi laj cʼajtesan?
12 An i tajol mi lac tech lac ñaʼtan chaʼan tiʼ caj an laj cʼunlel, Jehová maʼañic mi caj i yʌqʼueñonla i bendición. ¡Pero jiñi mach isujmic! Yom mi laj cʼajtesan chaʼan Jehová yujil chaʼan toj xmuliloñixla mi la quilan pañimil (chʼocʼan) (Sal. 103:13, 14). Cheʼ jaʼel, wen i cʌñʌyonla i yujil chaʼan jiñʌch jiñi mulil muʼ bʌ i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan lac mel mach bʌ weñic (1 Juan 3:19, 20). Pero mi mucʼʌch lac ticʼ lac bʌ i maʼañic mi lac mel jiñi mach bʌ weñic, chʌn sʌc mi caj la cajñel tiʼ wut Jehová. ¿Chucoch mi la cʌl bajcheʼ ili?
13, 14. ¿Bajcheʼ la cujil chaʼan Jehová chʌn sʌc mi caj i qʼuelonla anquese an i tajol miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic?
13 Jiñi Biblia miʼ pʌs chaʼan mach lajalic cheʼ miʼ tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic yicʼot cheʼ bʌ muqʼuix lac junyaj mel. La cujil chaʼan mucʼʌch caj i bixel tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic, pero miʼ mejlel lac ticʼ lac bʌ. Laʼcu lac ñaʼtan tiʼ tojlel jiñi añoʼ bʌ ti Corinto. An wiñicob tsaʼ bʌ piʼleyob yambʌ wiñicob cheʼ bʌ maxto xñoptʼañobic. Jin chaʼan jiñi apóstol Pablo tsiʼ yʌlʌ: «An cheʼetbʌla bajcheʼ jiñi». Anquese ili xñoptʼañob tsaʼʌch i qʼuextayob i melbal (chaʼlibal) mach yomic i yʌl chaʼan maʼañix tsaʼ chaʼ tiliyob tiʼ pensar i chaʼ melob tsaʼ bʌ i meleyob ti wajali. Pero tsaʼʌch i tiqʼuiyob i bʌ i maʼañic tsiʼ chaʼ meleyob mach bʌ weñic. Jin chaʼan sʌc tsaʼ qʼuejliyob ti Jehová i utsʼat tsaʼ ajñiyob yicʼot (1 Cor. 6:9-11). I cheʼʌch mi caj i qʼuelet Jehová jaʼel.
14 Mach yʌlʌyic baqui bʌ jiñi a cʼunlel, mucʼʌch i mejlel a mʌlben. Anquese miʼ bixel tilel ti a pensar jiñi mach bʌ weñic, miʼ mejlel a ticʼ a bʌ i maʼañic maʼ mel chuqui yom a bʌcʼtal yicʼot a ñaʼtʌbal (Efes. 2:3). Jin chaʼan, ¿chuqui miʼ mejlel a mel chaʼan maʼ mʌlben jiñi a cʼunlel? Laʼ laj qʼuel.
BAJCHEʼ MIʼ MEJLEL LAC MɅLBEN JIÑI LAJ CʼUNLEL
15. ¿Chuqui miʼ mejlel ti ujtel mi maʼañic mi laj cʌn baqui bʌ jiñi laj cʼunlel?
15 Jiñi yom bʌ mi lac ñaxan mel jiñʌch cheʼ mi laj cʌn baqui bʌ jiñi laj cʼunlel. Mach yomic mi lac bajñel lotin lac bʌ (Sant. 1:22). Laʼcu lac ñaʼtan tiʼ tojlel juntiquil woli bʌ (yʌquel bʌ) i chaʼlen wersa i cʌy i cʌlʌx jap lembal. Tajol miʼ tech i ñaʼtan: «Joñon maʼañic mij cʌlʌx jap lembal, an muʼto bʌ i ñumen japob bajcheʼ joñon». O tajol juntiquil woli bʌ i chaʼlen wersa i cʌy i qʼuel pornografía miʼ tech i ñaʼtan: «Muqʼuic i ñumen pʌsbeñon cʼuxbiya jiñi quijñam maʼañic mij qʼuel pornografía». Pero jiñi muʼ bʌ i ñaʼtan bajcheʼ jiñi maʼañic woliʼ cʌn i bʌ i mach wocolic chaʼan miʼ yajlel ti mulil. Mach la cʌqʼueñob tiʼ mul yañoʼ bʌ chuqui tac mi lac mel, yom mi laj cʼajtesan chaʼan ti jujuntiquil an tiʼ wenta i ñaʼtan chuqui mi caj i mel (Gál. 6:7).
16. ¿Chuqui yom maʼ mel chaʼan maʼañic miʼ mʌlbeñet jiñi a cʼunlel?
16 Yambʌ yom bʌ mi lac mel jiñʌch cheʼ mi la cʌl ti lac pusicʼal chaʼan maʼañic mi caj la cʌcʼ chaʼan miʼ mʌlbeñonla jiñi laj cʼunlel (1 Cor. 9:26, 27; 1 Tes. 4:4; 1 Ped. 1:15, 16). Ñaʼtan chuqui muʼ bʌ i yʌqʼueñet a mulan a mel mach bʌ weñic i bajcheʼqui ora miʼ ñumen ticʼlañet. ¿Jimba cheʼ wen acʼʌlelix o cheʼ lujbet? Ñaʼtan chuqui miʼ mejlel ti ujtel i ñaʼtan jaʼel chuqui mi caj a mel chaʼan maʼañic maʼ yajlel. Mi mucʼʌch lac wʌn chajpan lac bʌ maʼañic mi caj i mʌlbeñonla jiñi laj cʼunlel (Pr. 22:3).
17. ¿Chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel José? (Génesis 39:7-9; qʼuele jaʼel jiñi foto tac).
17 Laʼcu lac ñaʼtan chuqui tsiʼ mele José cheʼ bʌ jiñi i yijñam Potifar tiʼ sube chaʼan miʼ piʼlen. José ti ora tiʼ sube chaʼan maʼañic (pejcan Génesis 39:7-9). Jiñi tsaʼ bʌ i mele miʼ pʌs chaʼan wʌn ñaʼtʌbilix i chaʼan chaʼan maʼañic mi caj i yochel yicʼot i yijñam yambʌ wiñic. ¿Chuqui mi laj cʌn? Chaʼan yom mi lac wʌn chajpan lac bʌ i mi la cʌl ti lac pusicʼal chaʼan maʼañic mi caj la cʌcʼ chaʼan miʼ yʌsañonla jiñi laj cʼunlel. Cheʼ bajcheʼ jiñi, mach wocolic mi caj la cubin chaʼan mi lac mel muʼ bʌ i mulan Jehová.
Putsʼtan jiñi mulil cheʼ bajcheʼ tsiʼ mele José. (Qʼuele jiñi párrafo 17).
«CHɅN TSAJIN LAʼ BɅ»
18. ¿Chuqui mi caj i coltañet a mʌlben jiñi a cʼunlel? (2 Corintios 13:5).
18 Chaʼan miʼ mejlel a mʌlben jiñi a cʼunlel, yom maʼ wen ñaʼtan chuqui muʼ bʌ mejlel i yʌqʼuet ti yajlel ti mulil (pejcan 2 Corintios 13:5). Jiñi mi caj i coltañet a qʼuel mi an chuqui yom bʌ maʼ qʼuextan ti a pensar o ti jiñi woli bʌ a mel. Cheʼ tsiʼ waʼ pʌsʌ i bʌ ti a tojlel jiñi mach bʌ weñic pero maʼañic tsaʼ yajliyet, miʼ mejlel a cʼajtiben a bʌ: «¿Ti ora ba tsaʼ mejli c ticʼ c bʌ?». Pero mi wocol tsaʼ wubi chaʼan maʼañic maʼ yajlel, mach a wubin a chʼijyemlel, miʼ mejlel a ñaʼtan chuqui miʼ mejlel a mel cheʼ bʌ miʼ chaʼ pʌs i bʌ jiñi mach bʌ weñic. Cʼajtiben a bʌ: «¿Ti ora ba mic choc loqʼuel tic pensar jiñi mach bʌ weñic? ¿Bajcheʼ yilal jiñi muʼ bʌ j qʼuel, muʼ bʌ c ñʌchʼtan yicʼot muʼ bʌ c pejcan? ¿Wolʌch ba i coltañon chaʼan mic mʌlben j cʼunlel? ¿Ti ora ba mic tʌtsʼ loqʼuel c wut cheʼ bʌ miʼ pʌs i bʌ i chaʼan tac bʌ tsʼiʼlel? ¿Mucʼʌch ba c ñaʼtan chaʼan jiñi ñumen wem bʌ chaʼañon jiñʌch cheʼ mic jacʼben i tʼan Jehová anquese an i tajol wocol chaʼan mic ticʼ c bʌ?» (Sal. 101:3).
19. ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal cheʼ wen chuqui mi lac yajcan lac mel anquese mach wen ñuquic yilal?
19 Cʼajtesan chaʼan jiñi Biblia miʼ yʌl: «Wen yujilob lot i pusicʼal winicob. Cabʌl i sajtemal» (Jer. 17:9). Cheʼ jaʼel Jesús tsiʼ yʌlʌ: «Yaʼ ti laʼ pusicʼal miʼ loqʼuel mach bʌ weñic laʼ ñaʼtʌbal» (Mat. 15:19). Jin chaʼan mach a cʌy chaʼan jiñi a pusicʼal miʼ lotiñet. Laʼcu lac ñaʼtan jiñi tsaʼix bʌ i cʌyʌ i qʼuel pornografía, tajol miʼ tech i ñaʼtan chaʼan maʼañic i wocolel mi tsiʼ teche i qʼuel imagen tac muʼ bʌ i pʌyben tilel leco bʌ pensar. O tajol miʼ tech i ñaʼtan chaʼan maʼañic i wocolel cheʼ miʼ ñaʼtan i chaʼan tac bʌ piʼleya come maʼañic woliʼ junyaj mel. Pero jiñi muʼ bʌ i ñaʼtan bajcheʼ jiñi, miʼ pʌs chaʼan wolix i wʌn chajpan i mel jiñi yom bʌ i bʌcʼtal (Rom. 13:14). ¿Chuqui yom maʼ mel chaʼan maʼañic maʼ yajlel ti ili yac? Yom maʼ cʼajtesan chaʼan jiñi muʼ bʌ a yajcan a mel anquese mach wen ñuquic yilal mucʼʌch i mejlel i ticʼlañet ti wiʼil, come miʼ mejlel i yʌqʼueñet a mel mach bʌ weñic.c Jin chaʼan mach a wʌcʼ chaʼan jiñi a pusicʼal miʼ lotiñet.
20. ¿Bajcheʼ mi caj lac chumtʌl ti talto bʌ qʼuin, i chuqui miʼ coltañonla ili ora chaʼan mi lac mʌlben jiñi laj cʼunlel?
20 Cheʼ bajcheʼ tsaʼix laj qʼuele, Jehová miʼ yʌqʼueñonla lac pʼʌtʌlel chaʼan mi lac mʌlben jiñi laj cʼunlel. Cheʼ jaʼel, tsaʼix i tojo lac mul, jin chaʼan mi lac mejlel ti chumtʌl tiʼ pejtelel ora yaʼ ti paraíso. Yaʼi wen tijicña mi caj lac melben i yeʼtel Jehová come maʼañix mi caj i chʌn tilel ti lac pensar lac mel mach bʌ weñic. Pero cheʼ wolito lac pijtan miʼ cʼotel jiñi qʼuin, miʼ mejlel lac ñop chaʼan Jehová mi caj i coltañonla lac mʌlben jiñi laj cʼunlel.
CʼAY 122 ¡Yom xucʼulonla yicʼot bʌxonla!
a Jiñi Biblia, I tʼan Dios, miʼ chaʼlen ti traducir ili versículo bajcheʼ ili: «Maʼanic mi junchajpic laʼ pʌyol ti mulil mach bʌ anic tsiʼ yubiyob yañoʼ bʌ».
b YOM BɅ MIʼ ÑATɅNTEL: Yaʼ ti Biblia miʼ cʼʌjñel jiñi tʼan mulil chaʼan miʼ tajtʌl ti tʼan jiñi xujchʼ, tsʼiʼlel o tsʌnsa (Éx. 20:13-15; 1 Cor. 6:18). Pero an i tajol miʼ cʼʌjñel chaʼan miʼ tajtʌl ti tʼan chaʼan luʼ xmulilonla cʼʌlʌl mi la quilan pañimil anquese maxto lac mele mach bʌ weñic.
c Yaʼ ti Proverbios 7:7-23 miʼ yʌjlel chuqui tac jiñi mach bʌ weñic tsiʼ mele jiñi chʼiton wiñic tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ ti yajlel ti tsʼiʼlel.
d MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Tiʼ a tsʼej: Ti jumpʼejl cafetería, juntiquil hermano miʼ taj i qʼuel chaʼtiquil wiñic muʼ bʌ i laja mulañob i bʌ. Ti a ñoj: Juntiquil hermana miʼ taj i qʼuel chaʼtiquil lac piʼʌlob woli bʌ i ñucʼob cʼujts.