¿Woli ba laj cʌy chaʼan miʼ weñʼesañonla Jehová?
«Qʼuelela bajcheʼ miʼ yajñel ocʼol tiʼ cʼʌb [xmel pʼejt]. Cheʼʌch añetla tij cʼʌb, israelet bʌ la» (JEREMÍAS 18:6).
CʼAY: 60, 22
1, 2. a) ¿Chucoch wen ‹cʼuxbibil ti Dios› tsaʼ ajli jiñi Daniel? b) ¿Chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan mi lac jacʼ tʼan bajcheʼ Daniel?
CHEʼ bʌ jiñi judíojob tsaʼ cʌjchiyob majlel ti Babilonia, tsiʼ qʼueleyob chaʼan wen butʼul ti diosteʼ tac yicʼot wiñicob xʼixicob (quixtañujob) muʼ bʌ i chʼujutesañob xiba. Pero an judíojob xucʼul bʌ tsaʼ ajñiyob, i mach lajalic tsaʼ cajiyob i mel bajcheʼob. Iliyob jiñobʌch bajcheʼ Daniel yicʼot jiñi uxtiquil i yamigojob (Daniel 1:6, 8, 12; 3:16-18). Ili chʌntiquil xcolelob tsiʼ qʼueleyob chaʼan jiñʌch Jehová miʼ weñʼesañob yicʼot cojach tsiʼ chʼujutesayob. Anquese Daniel cabʌl ora tsaʼ chumle ti ili jontol bʌ tejclum, juntiquil ángel tsiʼ yʌlʌ chaʼan wen ‹cʼuxbibil ti Dios›, yom i yʌl, Dios wen ñuc tsiʼ qʼuele (Daniel 10:11, 19).
2 Juntiquil xmel pʼejt ti wajali miʼ mejlel i cʼʌn jumpʼejl molde chaʼan miʼ cʼʌn ti eʼtel jiñi ocʼol i cheʼʌch miʼ loqʼuel bajcheʼ yom. Ili ora, jiñi isujm bʌ xñoptʼañonla la cujil chaʼan Jehová añʌch tiʼ wenta chaʼan miʼ tojʼesan jiñi quixtañujob come jiñʌch Yumʌl bʌ ti panchan yicʼot ti pañimil (pejcan Jeremías 18:6). Jehová añʌch tiʼ wenta jaʼel chaʼan miʼ weñʼesañonla ti jujuntiquilonla. Pero maʼañic miʼ xicʼonla. Yom chaʼan joñonla mi lac ñaʼtan mi la comʌch miʼ weñʼesañonla. Ti ili temaj mi caj laj qʼuel bajcheʼ miʼ mejlel lac pʌs chaʼan chʌn lajalonla bajcheʼ ocʼol muʼ bʌ i mejlel i weñʼesan Jehová. Mi caj lac jacʼ ili uxpʼejl cʼajtiya: ¿Chuqui mach yomic mi lac mel mi mach la comic lac ñusʌben i ticʼojel Dios i maʼañic mi lac sujtel ti tsʌts bʌ ocʼol? ¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac taj wem bʌ lac melbal muʼ bʌ i coltañonla lac chʌn jacʼ tʼan yicʼot mi lac sujtel bajcheʼ cʼun bʌ ocʼol? ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i jacʼbeñob i tʼan Jehová jiñi tatʌlob cheʼ bʌ miʼ weñʼesañob i yalobil?
¿CHUQUI MACH BɅ YOMIC MI LAC MEL CHAʼAN MAʼAÑIC MIʼ TSɅTSʼAN LAC PUSICʼAL?
3. ¿Chuqui tac miʼ mejlel i tsʌtsʼesan lac pusicʼal? Alʌ jumpʼejl ejemplo.
3 Proverbios 4:23 miʼ yʌl chaʼan jiñʌch lac pusicʼal yom bʌ mi lac ñumen cʌntan, come yaʼʌch cʌyʌl laj cuxtʌlel. Chaʼan maʼañic miʼ tsʌtsʼan lac pusicʼal, mach yomic mi lac chanʼesan lac bʌ, lac mel mulil o mi lac pʌs chaʼan maʼañic lac ñopoñel (chʼujbiya) ti Dios (qʼuele jiñi recuadro «¿Chuqui yom i yʌl?»). Mi maʼañic mi laj cʌntan lac bʌ, ili tac miʼ mejlel i sujtesañonla ti xñusatʼan yicʼot tiʼ melol jontolil (Daniel 5:1, 20; Hebreos 3:13, 18, 19). Cheʼʌch tsaʼ ujti tiʼ tojlel Uzías, rey bʌ ti Judá (pejcan 2 Crónicas 26:3-5, 16-21). Ti ñaxan, jiñʌch wem bʌ i yamigo Dios yicʼot tsiʼ wen jacʼbe i tʼan. Jin chaʼan, Jehová tsiʼ sujtesa ti pʼʌtʌl bʌ rey, «pero cheʼ cabʌlix i pʼʌtʌlel, tsaʼ caji i chanʼesan i bʌ». Come tsiʼ wen chanʼesa i bʌ, tsaʼto majli ti pul pom yaʼ ti templo. Cheʼ bʌ jiñi xmotomajob tsiʼ subeyob chaʼan maʼañic tiʼ wenta miʼ mel jiñi eʼtel, tsaʼ wen michʼa. Pero Jehová tsiʼ peqʼuesa yicʼot tsiʼ yʌqʼue leco bʌ tsoy tiʼ pejtelel ora chaʼan miʼ toj i mul (Proverbios 16:18).
4, 5. ¿Chuqui miʼ mejlel ti ujtel mi chan mi la cubin lac bʌ? Alʌ jumpʼejl ejemplo.
4 Mi maʼañic mi laj cʌntan lac bʌ, tajol ñumen la cujil mi caj la cubin lac bʌ i maʼañix mi caj lac chʼʌm ti ñuc jiñi ticʼojel tac am bʌ ti Biblia (Proverbios 29:1; Romanos 12:3). Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel juntiquil anciano ti congregación i cʼabaʼ Jim. Cheʼ bʌ tsiʼ tempayob i bʌ yicʼot yambʌ ancianojob tiʼ congregación, maʼañic tsiʼ mulaj bajcheʼ tsaʼ cʌyle tsaʼ bʌ i yʌlʌyob. Tsiʼ yʌlʌ: «Tsaʼ c subeyob chaʼan maʼañic woliʼ pʌsob cʼuxbiya, i tsaʼ loqʼuiyon ti jiñi tempa bʌ». Tsaʼ jach ñumi 6 uw i tsiʼ qʼuexta i bʌ ti congregación, pero maʼañic tsaʼ waʼchoconti ti anciano yaʼi. Tsiʼ cʌyʌ subtʼan yicʼot tempa bʌ tac cheʼ bʌ 10 jab come wen michʼ tsiʼ yubi i bʌ yicʼot jiñʌch isujm chuqui tsiʼ yʌlʌ tsiʼ yubi. Wʌle ora miʼ yʌl chaʼan tsiʼ chanʼesa i bʌ i chaʼan tsiʼ yʌqʼue i mulin Jehová chaʼan tsaʼ bʌ ujti. Jiñi hermanojob tsiʼ lon wen julaʼtayob, pero maʼañic tsiʼ jacʼʌ i coltʌntel.
5 Jim miʼ yʌl chaʼan maʼañic tsiʼ cʌyʌ i ñaʼtan chuqui mach bʌ weñic yilal tsiʼ qʼuele chaʼan woliʼ melob jiñi yambʌlob. ¿Chuqui miʼ cʌntesañonla iliyi? Chaʼan cheʼ mi lac chanʼesan lac bʌ, miʼ mejlel lac sʌclan lac tʼan chaʼan mi lac pʌs chaʼan weñʌch bajcheʼ añonla, anquese mach cheʼiqui. Mi cheʼ mi la cujtel, mach chʌn lajaloñixla bajcheʼ cʼun bʌ ocʼol yubil (Jeremías 17:9). Mi juntiquil hermano ti wajali tsiʼ subeyonla maʼañic bʌ tsaʼ lac mulaj o mi an jumpʼejl eʼtel ti congregación tsaʼ bʌ lac sʌtʌ, ¿chuqui tsaʼ lac mele? ¿Tsaʼ ba lac chanʼesa lac bʌ, o tsaʼ ba lac ñaʼta chaʼan ñumen utsʼat cheʼ añonla ti ñʌchʼtʌlel la quicʼot la quermañojob yicʼot tiʼ tojlel Jehová? (Pejcan Salmo 119:165 yicʼot Efesios 4:32).
6. ¿Chuqui miʼ mejlel ti ujtel mi woliyonla ti mulil?
6 Mi woliyonla ti mulil i woli lac muc, tajol wocol mi caj lac jacʼ i ticʼojel Dios. Cheʼ jiñi, mach wocolic mi caj lac bej yajlel ti mulil. Juntiquil hermano tsiʼ yʌlʌ chaʼan maʼañix chuqui tsaʼ caji i yʌl jiñi i conciencia cheʼ bʌ miʼ mel mach bʌ weñic (Eclesiastés 8:11). Yambʌ hermano ñʌmʌl bʌ ti wen qʼuel pornografía ti wajali miʼ yʌl chaʼan mach weñic tsaʼ caji i qʼuel jiñi ancianojob. I mach utsʼatix tsaʼ caji ti ajñel yicʼot Jehová. Cheʼ bʌ tsaʼ ñaʼtʌnti woli bʌ i mel, tsiʼ jacʼʌ ti wen jiñi i coltʌntel ti ancianojob. Isujm chaʼan xmulilonla ti lac pejtelel yicʼot mi lac taj lac sajtemal. Pero mi mach weñic chuqui mi caj la cʌl tiʼ tojlel tsaʼ bʌ i yʌqʼueyoñobla ticʼojel o mi lac sʌclan chuqui mi la cʌl, miʼ mejlel ti tsʌtsʼan lac pusicʼal. Yom bʌ mi lac mel jiñʌch mi laj cʼajtiben Dios chaʼan miʼ ñusʌbeñonla lac mul yicʼot miʼ coltañonla.
Jiñi israelob tsaʼ chʌmiyob yaʼ tiʼ tiquiñal pañimil come tsiʼ yʌcʼʌyob ti tsʌtsʼan i pusicʼal yicʼot maʼañic tsiʼ wen ñopoyob Jehová
7, 8. a) ¿Bajcheʼ miʼ pʌs tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel israelob chaʼan mi lac mejlel ti tsʌtsʼan mi mach wen añic lac chʼujbiya? b) ¿Chuqui miʼ cʌntesañonla jiñi?
7 Cheʼ bʌ tsaʼ loqʼuiyob ti Egipto jiñi israelob, tsiʼ qʼueleyob bajcheʼ tsiʼ mele ñuc tac bʌ milagro Jehová. Pero cheʼ bʌ lʌcʼʌlix mi caj i yochelob yaʼ ti Lum tsaʼ bʌ wʌn Subentiyob, tsaʼ tsʌtsʼayob i pusicʼal. ¿Chucoch? Come mach wen añobic i ñopoñel ti Dios. Tsaʼ cajiyob ti bʌqʼuen yicʼot ti wulwul tʼan tiʼ contra Moisés. Tsaʼto caji i yʌlob chaʼan miʼ chaʼ sujtelob majlel ti Egipto, yaʼ baqui tsiʼ wen ñusayob wocol. Wen chʼijiyem tsiʼ yubi i bʌ Jehová yicʼot tsiʼ cʼajtibe i tejclum baqui ora mi caj i cʌyob wulwul tʼan (Números 14:1-4, 11; Salmo 78:40, 41). Come tsiʼ yʌcʼʌyob ti tsʌtsʼan i pusicʼal yicʼot maʼañic tsiʼ wen ñopoyob Jehová, yaʼʌch tsaʼ chʌmiyob ti jiñi i tiquiñal pañimil.
8 ¿Chuqui miʼ mejlel laj cʌn? Ili ora lʌcʼʌlix añonla ti jiñi tsijiʼ bʌ pañimil, i jiñi lac chʼujbiya ti Dios miʼ yʌjqʼuel ti wocol. Yom mi lac wen qʼuel mi pʼʌtʌlʌch jiñi lac chʼujbiya. ¿Bajcheʼ? La lac ñaʼtan tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús ti Mateo 6:33, i laʼ laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Muʼ ba c pʌs chaʼan mucʼʌch c ñop tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús ti chuqui mic ñaʼtan o chuqui com bʌ c taj? ¿Muʼ ba caj cʌy tempa bʌ tac o subtʼan chaʼan jach com c ñumen taj taqʼuin? Mi woliʼ ñumen mʌctañon yicʼot i jisʌbeñon c pʼʌtʌlel jiñi queʼtel, ¿chuqui mi caj c mel? ¿Muʼ ba caj cʌy chaʼan mic sujtel cheʼ bajcheʼ yilal ili pañimil i miʼ mʌctañon tiʼ melol i yeʼtel Jehová?».
9. ¿Chucoch yom mi lac chʌn qʼuel bajcheʼ an lac ñopoñel, i bajcheʼ miʼ mejlel lac mel?
9 ¿Muʼ ba lac jacʼ muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia chaʼan majqui la camigojob, muʼ bʌ i chaʼlentelob ti expulsar o jiñi lac ñusaqʼuin tac? Mi maʼañic, miʼ mejlel ti tsʌtsʼan lac pusicʼal. Mi cheʼ mi la cujtel, ti orajach yom mi lac jacʼ ili ticʼojel: «Ñaʼtan laʼ bʌ mi woli laʼ ñop Cristo ti isujm. Ñaʼtanla bajcheʼ añetla» (2 Corintios 13:5). ¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac ñaʼtan bajcheʼ an lac ñopoñel? Jiñʌch cheʼ mi laj qʼuel lac bʌ ti wen yicʼot mi laj cʼʌn jiñi Biblia chaʼan mi lac tojʼesan lac pensar.
YOM CHɅN LAJALONLA BAJCHEʼ CʼUN BɅ OCʼOL
10. ¿Chuqui miʼ mejlel i coltañonla chaʼan lajalonla bajcheʼ cʼun bʌ ocʼol tiʼ cʼʌb Jehová?
10 Dios tsiʼ yʌqʼueyonla jiñi Biblia, jiñi congregación yicʼot jiñi subtʼan chaʼan chʌn lajalonla bajcheʼ cʼun bʌ ocʼol. Cheʼ mi lac pejcan ti jujumpʼejl qʼuin jiñi Biblia yicʼot mi lac wen ñaʼtan miʼ mejlel i coltañonla chaʼan lajalonla bajcheʼ cʼun bʌ ocʼol tiʼ cʼʌb Jehová. Tsiʼ sube jiñi reyob ti Israel chaʼan miʼ tsʼijbuñob ti yambʌ jun jiñi Mandar yicʼot miʼ pejcañob ti jujumpʼejl qʼuin (Deuteronomio 17:18, 19). Jiñi apóstolob yujilob chaʼan wen ñucʌch i chaʼañob i subtʼan cheʼ miʼ pejcañob jiñi Tsʼijbujel yicʼot miʼ wen ñaʼtañob. Jin chaʼan, cheʼ bʌ tsiʼ meleyob jiñi Tsʼijbujel Griego, cabʌl baqui tsiʼ tajayob ti tʼan jiñi Tsʼijbujel Hebreo. Cheʼ bʌ tsiʼ chaʼleyob subtʼan, tsiʼ subeyob jiñi quixtañujob chaʼan miʼ pejcañob jiñi Tsʼijbujel tac (Hechos 17:11). Joñonla jaʼel ñuc i cʼʌjñibal mi laj qʼuel cheʼ ti jujumpʼejl qʼuin mi lac pejcan jiñi Biblia yicʼot mi lac wen ñaʼtan (1 Timoteo 4:15). Ili miʼ coltañonla lac chʌn pʌs lac pecʼlel yicʼot chaʼan miʼ weñʼesañonla Jehová.
Laʼ laj cʼʌn muʼ bʌ i yʌqʼueñonla Dios chaʼan lajalonla bajcheʼ cʼun bʌ ocʼol. (Qʼuele jiñi párrafo 10 cʼʌlʌl ti 13).
11, 12. Alʌ yicʼot jumpʼejl ejemplo bajcheʼ miʼ cʼʌn i weñʼesañonla Jehová jiñi congregación ti jujuntiquilonla.
11 Jehová yujil chuqui la com ti jujuntiquilonla i miʼ cʼʌn jiñi congregación chaʼan miʼ weñʼesañonla. Laʼ lac chaʼ al tiʼ tojlel Jim, tsaʼ bʌ la cʌlʌ ti párrafo 4. Cheʼ bʌ juntiquil anciano tsaʼ caji i coltan, tsaʼ caji i qʼuextan i bʌ. Jim miʼ yʌl: «Maʼañic chuqui lecoj bʌ tsiʼ wis subeyon mi tsaʼic i subeyon chaʼan joñon c mul. Wen tsiʼ qʼueleyon yicʼot tsiʼ yʌlʌ chaʼan yom i coltañon». Cheʼ ñumeñix uxpʼejl uw, jiñi anciano tsiʼ pʌyʌ ti jumpʼejl tempa bʌ. Jim miʼ yʌl chaʼan jiñi hermanojob tsiʼ wen pʌsbeyob i cʼuxbiya. Jiñʌch tsiʼ wen colta chaʼan miʼ qʼuextan i pensar. Tsaʼ cʼoti i ñaʼtan chaʼan mach wen i cʼʌjñibalic cheʼ bajcheʼ miʼ yubin i bʌ. Jiñi ancianojob yicʼot i yijñam tsiʼ wen pʼʌtʼesayob, i xucʼu xucʼul tsaʼ caji i chaʼ melben i yeʼtel Jehová. Tsiʼ wen pʼʌtʼesa jeʼel cheʼ tsiʼ pejca jiñi temaj «Maʼañic i mul Jehová» yicʼot «Melben i yeʼtel Jehová ti a xucʼtʌlel», ti La Atalaya 15 i chaʼan noviembre, 1992.
12 Ti wiʼil, Jim tsaʼ chaʼ ochi ti anciano. Cʼʌlʌl wʌle an i colta yambʌ hermanojob chaʼan miʼ ñusañob wocol tac bajcheʼ tsiʼ ñusa yicʼot chaʼan miʼ pʼʌtʼesañob i chʼujbiya. Miʼ yʌl chaʼan lon wem bʌ i yamigojʌch Dios tsiʼ ñaʼta, pero chaʼan mach cheʼiqui. Cʼux miʼ yubin cheʼ tiʼ cajach jiñi chanʼesa bʌ tsiʼ ñajʌtesa jiñi wen ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal, i cojach tsaʼ caji i qʼuelben i sajtemal yambʌlob (1 Corintios 10:12).
Cheʼ mi lac lajin i melbal Cristo, jiñi wiñicob xʼixicob mi caj i mulañob jiñi wen tʼan, i tajol miʼ qʼuextʌyelob ti lac tojlel
13. a) ¿Baqui tac bʌ melbalʌl miʼ mejlel lac taj yaʼ ti subtʼan? b) ¿Majqui miʼ mejlel i coltan jiñi eʼtel muʼ bʌ lac mel?
13 Jiñi subtʼan miʼ mejlel i weñʼesañonla yicʼot i coltañonla chaʼan ñumen weñonla. ¿Chucoch? Come cheʼ mi lac sub jiñi wen tʼan, yom mi lac pʌs lac pecʼlel yicʼot i yʌcʼbal jiñi espíritu (Gálatas 5:22, 23). ¿Muʼ ba mejlel lac ñaʼtan jiñi wen tac bʌ lac melbal tajbil lac chaʼan? Cheʼ mi lac lajin i melbal Cristo, jiñi wiñicob xʼixicob mi caj i mulañob jiñi wen tʼan, i tajol mi caj i qʼuextʌyelob ti lac tojlel. Laʼ laj qʼuel ili ejemplo. Ti Australia, chaʼtiquil Testigojob tsaʼ majliyob ti subtʼan tiʼ yotot juntiquil xʼixic. Pero tsaʼ wen michʼa jiñi xʼixic. Jiñi chaʼtiquil Testigojob wen jach tsiʼ ñʌchʼtʌbeyob i tʼan. Ti wiʼil, jiñi xʼixic tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ i tiʼ tsʼijbu majlel jumpʼejl carta yaʼ ti sucursal chaʼan miʼ cʼajtin i ñusʌbentel. Tsiʼ yʌlʌ: «Maʼañic tsaʼ c ñaʼta pañimil cheʼ mach weñic bajcheʼ tsaʼ c jacʼbeyob i tʼan jiñi woli bʌ i subob ñumel i Tʼan Dios». Ili miʼ cʌntesañonla chaʼan yom utsonla cheʼ añonla ti subtʼan. Ili eʼtel woli bʌ lac mel mucʼʌch i coltan yambʌlob, pero miʼ coltañonla lac ñumen weñʼesan bajcheʼ yilalonla jeʼel.
JIÑI TATɅLOB YOM MIʼ JACʼBEÑOB I TʼAN DIOS CHEʼ BɅ MIʼ WEÑʼESAÑOB I YALOBIL
14. Mi jiñi tatʌlob yomob chaʼan miʼ mejlel i weñʼesañob i yalobilob, ¿chuqui yom miʼ melob?
14 Yonlel xbiʼtalob añob i pecʼlel yicʼot yomob i bej cʌn (Mateo 18:1-4). Jin chaʼan, jiñi tatʌlob yom miʼ coltañob i cʌn i sujmlel yicʼot miʼ cʼuxbiñob cheʼ bʌ chutob to (2 Timoteo 3:14, 15). Mi yomob chaʼan miʼ tajob i wenlel i yalobilob cheʼ miʼ weñʼesañob, jiñobʌch yom miʼ cʼuxbiñob jiñi i sujmlel bʌ yicʼot miʼ jacʼob muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia. Cheʼ jiñi, mach wocolic mi caj i cʼuxbiñob i sujmlel jiñi i yalobilob, i mi caj i chʼʌmbeñob isujm chaʼan jiñi ticʼojel muʼ bʌ i yʌqʼuentelob chaʼañʌch miʼ cʼuxbintelob tiʼ tat i ñaʼ yicʼot ti Jehová.
15, 16. ¿Chuqui yom miʼ mel jiñi tatʌlob chaʼan miʼ pʌsob i chʼujbiya ti Dios cheʼ bʌ miʼ chaʼlentel ti expulsar juntiquil i yalobil?
15 Anquese jiñi tatʌlob miʼ cʌntesañob i yalobil, añʌch muʼ bʌ i cʌyob Jehová o miʼ chaʼlentelob ti expulsar. Ili wen cʼux tiʼ tojlel jiñi familia. Ti Sudáfrica, juntiquil hermana tsiʼ yʌlʌ: «Cheʼ bʌ tsiʼ chaʼleyob ti expulsar jiñi queran, lajal bajcheʼ tsaʼ chʌmi tsaʼ cubi. Wen cʼux tsaʼ cubi». Pero ¿chuqui tsiʼ mele ili hermana yicʼot i tat i ñaʼ? Tsiʼ jacʼʌyob muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia (pejcan 1 Corintios 5:11, 13). Jiñi tatʌlob yujilob chaʼan ñumen weñʌch cheʼ miʼ jacʼob i ticʼojel Dios. Tsiʼ chʼʌmbeyob isujm chaʼan jiñi muʼ bʌ i chaʼlentel ti expulsar, chaʼañʌch miʼ cʼuxbintel ti Jehová. Jin chaʼan, cojach tsiʼ pejcayob i yalobil cheʼ añʌch chuqui wen ñuc bʌ yom qʼuelol tiʼ familia.
16 ¿Bajcheʼ tsiʼ yubi i bʌ jiñi i yalobil? Tsiʼ yʌlʌ ti wiʼil: «Cujil chaʼan maʼañic tiʼ tsʼaʼleyon jiñi c familia. Tsaʼ jach i jacʼbeyob i tʼan Jehová yicʼot i yorganización». Tsiʼ yʌlʌ jeʼel chaʼan cheʼ bʌ tsiʼ qʼuele chaʼan cojach Jehová majqui miʼ mejlel i cʼajtiben i coltaya yicʼot miʼ ñusʌben i mul, cheʼʌch tsiʼ ñaʼta i mel. Cheʼ bʌ tsaʼ chaʼ caji i melben i yeʼtel Jehová, wen tijicña tsiʼ yubi i familia. Cheʼ tiʼ pejtelel ora mi lac jacʼben i tʼan Jehová, wen mi caj lac ñusan yicʼot tijicñayonla (Proverbios 3:5, 6; 28:26).
Mi añʌch lac pecʼlel yicʼot mi lac jacʼben i tʼan Jehová, wen ñuc mi caj i qʼuelonla
17. a) ¿Chucoch tiʼ pejtelel ora yom mi lac mel cheʼ bajcheʼ yom Jehová? b) ¿Baqui bʌ wenlel mi caj lac taj mi cheʼ mi lac mel?
17 Jiñi xʼaltʼan Isaías tsiʼ wʌn alʌ chaʼan jiñi judíojob añoʼ bʌ ti Babilonia mi caj i cʌyob i mul yicʼot mi caj i yʌlob: «C Yumet lojon, c Tatet lojon. Añon lojon ti a cʼʌb cheʼ bajcheʼ ocʼol tiʼ cʼʌb xmel pʼejt. Tic pejtelel lojon a melbalon lojon. C Yum, mach a chʌn michʼan. Mach yomic cʌlʌx jax a michʼajel. Mach maʼ chʌn cʼajtesan c mul lojon. Qʼueleyon lojon, awilan a chaʼañon lojon» (Isaías 64:8, 9). Laʼ lac chʌn pʌs lac pecʼlel yicʼot laʼ lac jacʼben i tʼan Jehová. Laʼ lac mel tiʼ pejtelel ora cheʼ bajcheʼ yom, i wen ñuc mi caj i qʼuelonla, lajal bajcheʼ Daniel. Jehová mi caj i chʌn weñʼesañonla yicʼot jiñi Biblia, chʼujul bʌ i yespíritu yicʼot i yorganización. Cheʼ bajcheʼ jiñi, mi caj lac sujtel tiʼ ‹yalobil Dios› mach bʌ xmulilix cheʼ ti talto bʌ qʼuin (Romanos 8:21).