¿Bajcheʼ tsaʼ tejchi yicʼot chucoch tsaʼ mejli jiñi ñujpuñel?
«Lac Yum Dios tsiʼ yʌlʌ: Mach utsʼatic miʼ yajñel tiʼ bajñelil jini winic. Mi caj c melben i yaj coltaya» (GÉNESIS 2:18).
CʼAY: 36, 11
1, 2. a) ¿Bajcheʼ tsaʼ tejchi jiñi ñujpuñel? b) ¿Chuqui tajol tsaʼ cʼoti i ñaʼtañob Adán yicʼot Eva chaʼan jiñi ñujpuñel? (Qʼuele jiñi dibujo am bʌ tiʼ tejchibal).
I TILELɅCH cheʼ miʼ ñujpuñel jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob). Pero ¿bajcheʼ tsaʼ tejchi jiñi ñujpuñel, i chucoch? Cheʼ mi laj cʌmben i sujmlel mi caj i coltañonla laj qʼuel ti utsʼat jiñi ñujpuñel yicʼot i wenlel. Cheʼ bʌ Dios tsiʼ mele Adán, tsiʼ sube i yotsʌben i cʼabaʼ jiñi añimal tac. Adán tsiʼ qʼuele chaʼan añob ti chaʼchaʼcojt jiñi añimal tac, «pero maʼanic tsaʼ tajle i piʼʌl jini winic». Jin chaʼan, Dios tsiʼ yʌcʼʌ ti wʌyel Adán i tsiʼ chʼʌmbe juntsʼijt i chʼilʼat, ili tsiʼ cʼʌñʌ i mel juntiquil xʼixic i tsiʼ yʌqʼue tiʼ yijñam. Cheʼʌch tsaʼ tejchi jiñi ñujpuñel (pejcan Génesis 2:20-24). Jumpʼejlʌch majtañʌl tilem bʌ ti Jehová jiñi ñujpuñel.
2 Cheʼ ñumeñix cabʌl jabil, Jesús tsiʼ chaʼ alʌ jiñi tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jehová yaʼ ti pʌcʼʌbʌl Edén: «Miʼ cʌy i tat i ñaʼ winic, miʼ ñochtan i yijñam. Jini chaʼtiquil miʼ yochelob ti juntiquil jach» (Mateo 19:4, 5). Adán yicʼot Eva tajol tsaʼʌch i ñaʼtayob chaʼan Jehová yom chaʼan tiʼ pejtelel ora miʼ lajal chumtʌlob come tiʼ chʼilʼat i ñoxiʼal tsaʼ mejli jiñi Eva. Jehová maʼañic tsiʼ wis ñaʼta chaʼan miʼ cʌyob i bʌ o chaʼan chaʼtiquil uxtiquil miʼ tajob i piʼʌl.
JIÑI ÑUJPUÑEL YAʼɅCH OCHEM TI TSAʼ BɅ I ÑAʼTA I MEL JEHOVÁ
3. ¿Chuqui i ñaʼtʌbal Dios cheʼ tsiʼ mele jiñi ñujpuñel?
3 Adán wen tijicña tsiʼ yubi yicʼot i yijñam. Jiñʌch i piʼʌl yicʼot xyaj coltaya i chaʼan. Yom i yʌl chaʼan Eva an chuqui tac yujil mach bʌ yujilic Adán, pero i cʼʌjñibal bʌ chaʼan utsʼat miʼ yajñelob. Tiʼ chaʼticlelob tijicña miʼ mejlelob ti chumtʌl (Génesis 2:18). Junchajp ñuc bʌ i cʼʌjñibal tsiʼ ñaʼta Jehová chaʼan jiñi ñujpuñel jiñʌch miʼ bujtʼel ili Pañimil (Génesis 1:28). Anquese wen ñocholob i chaʼan i tat i ñaʼ jiñi xcolelob, miʼ cʼotel i yorajlel miʼ ñujpuñelob i miʼ bajñel melob i familia. Cheʼʌch miʼ mejlel i bujtʼesañob ili Pañimil yicʼot miʼ sujtesañob ti jumpʼejl paraíso.
4. ¿Bajcheʼ tsaʼ ujti jiñi ñaxam bʌ xñujpuñel Adán yicʼot Eva?
4 I ñujpuñel Adán yicʼot Eva tsaʼ jejmi cheʼ bʌ tsiʼ ñusʌbeyob i tʼan Jehová. «Jini oñiyix bʌ lucum» tsiʼ loti Eva yicʼot tsiʼ sube chaʼan an chuqui wen ñuc mi caj i cʌn mi tsiʼ cʼuxbe i wut jiñi «teʼ muʼ bʌ i yʌcʼ ti cʌjñel chuqui utsʼat yicʼot chuqui jontol». Jiñi «lucum» jiñʌch Satanás. Tsiʼ sube Eva chaʼan jin mi caj i mejlel i ñaʼtan chuqui wen yicʼot mach bʌ weñic mi tsaʼ qui i cʼuxbe i wut jiñi teʼ. Eva tsaʼʌch i cʼuxu i maʼañic tsiʼ ñaxan sube i ñoxiʼal. Cheʼʌch tsiʼ pʌsʌ chaʼan maʼañic tsiʼ qʼuele ti ñuc Adán bajcheʼ i jol jiñi familia. Pero Adán tsiʼ cʼuxu jaʼel i wut jiñi teʼ cheʼ bʌ tsaʼ aqʼuenti tiʼ yijñam, i cheʼʌch tsiʼ ñusʌbe i tʼan Dios (Apocalipsis 12:9; Génesis 2:9, 16, 17; 3:1-6).
Chaʼan utsʼat miʼ ñusan jiñi xñujpuñelob, yom miʼ jacʼbeñob i tʼan Jehová yicʼot miʼ chʼʌmob tiʼ wenta chaʼan chuqui miʼ melob
5. ¿Chuqui mi laj cʌn chaʼan bajcheʼ tsiʼ jacʼbeyob i tʼan Jehová jiñi Adán yicʼot Eva?
5 Cheʼ bʌ Jehová tsiʼ cʼajtibe Adán yicʼot Eva chuqui tsiʼ meleyob, Adán tsiʼ yʌqʼue tiʼ mul i yijñam. Tsiʼ yʌlʌ: «Jini xʼixic tsaʼ bʌ a wʌqʼueyon chaʼan miʼ yajñel quicʼot tsiʼ yʌqʼueyon i wut jini teʼ. Tsaj cʼuxu». Cheʼ jaʼel, Eva tsiʼ yʌqʼue tiʼ mul jiñi lucum come jin tsiʼ loti (Génesis 3:12, 13). ¡Mach weñic tsaʼ bʌ i yʌlʌyob! Adán yicʼot Eva tsiʼ ñusayob tʼan, jin chaʼan Jehová tsiʼ yʌlʌ chuqui mi caj i chaʼleñob. ¿Chuqui mi laj cʌn chaʼan tsaʼ bʌ i mele Adán yicʼot Eva? Chaʼan jiñi xñujpuñelob yom miʼ jacʼbeñob i tʼan Jehová yicʼot miʼ wen ñaʼtañob chuqui mi caj i melob mi utsʼat yomob ajñel.
6. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel a tsictesan Génesis 3:15?
6 Anquese mach weñic tsaʼ bʌ i mele Satanás yaʼ ti Edén, Jehová tsiʼ chʼʌmʌ tiʼ wenta chaʼan maʼañic miʼ sʌt i pijtaya jiñi quixtañujob. Ili pijtaya yaʼʌch miʼ yʌjlel yaʼ ti ñaxam bʌ profecía am bʌ yaʼ ti Génesis 3:15 (pejcan). Ili profecía tsiʼ yʌlʌ chaʼan Jehová mi caj i cʼʌn «i pʼolbal» juntiquil «xʼixic» chaʼan miʼ jisan Satanás. Yaʼ ti panchan an yonlel ángelob xucʼuloʼ bʌ tiʼ tojlel Dios. Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan lajalob bajcheʼ i yijñam. Yaʼʌch baqui Jehová tsiʼ yajca juntiquil chaʼan miʼ jisan Satanás i chaʼan miʼ coltan jiñi wiñicob xʼixicob i chaʼ tajob tsaʼ bʌ i sʌtʌ Adán yicʼot Eva. Jiñi muʼ bʌ i chʼujbiñob tʼan mi caj i mejlelob ti chumtʌl tiʼ pejtelel ora wʌʼ ti Pañimil, cheʼʌch bajcheʼ tsiʼ wʌn ñaʼta Jehová (Juan 3:16).
7. a) ¿Chuqui an i chaʼle jiñi xñujpuñelob cʼʌlʌl cheʼ tsiʼ ñusayob tʼan Adán yicʼot Eva? b) ¿Chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia chaʼan yom miʼ mel jiñi wiñic yicʼot xʼixic?
7 Adán yicʼot Eva tsiʼ wen tajayob wocol tiʼ ñujpuñel tiʼ caj i ñusatʼan, i cheʼʌch jaʼel jiñi wiʼil xñujpuñelob. Jumpʼejl ejemplo, Eva tsiʼ wen chaʼle bajqʼuel cheʼ tsiʼ yʌcʼʌ ti pañimil (tsaʼ chʼocʼa) i yalobilob i cheʼʌch jaʼel jiñi yambʌ xʼixicob. Cheʼ jaʼel, yomob chaʼan miʼ wen cʼuxbintelob i miʼ qʼuejlelob ti ñuc tiʼ ñoxiʼal, pero jiñi wiñicob mi caj i chanʼesañob i bʌ tiʼ yijñam yicʼot mi caj i ticʼlañob, cheʼʌch bajcheʼ woli ti ujtel (Génesis 3:16). Yaʼ ti Biblia, Jehová miʼ yʌl chaʼan jiñi wiñic yom miʼ cʼuxbin i familia i jiñi xʼixic yom miʼ qʼuel ti ñuc i ñoxiʼal (Efesios 5:33) (qʼuele jiñi recuadro «¿Chuqui yom i yʌl?»). Jiñi xñoptʼañob ñujpuñemoʼ bʌ maʼañic miʼ cʌlʌx tajob wocol cheʼ miʼ lajal coltañob i bʌ.
JIÑI ÑUJPUÑEL TIʼ YORAJLEL ADÁN CʼɅLɅL TI JIÑI ÑUC BɅ BUTʼJAʼ
8. Tsictesan chuqui ujtem chaʼan jiñi ñujpuñel tiʼ yorajlel Adán cʼʌlʌl ti jiñi ñuc bʌ Butʼjaʼ.
8 Adán yicʼot Eva tsiʼ pʼoloyob i yalobil (Génesis 5:4). Caín jiñʌch ñaxam bʌ i yalobil. Tsiʼ pʌyʌ juntiquil loqʼuem bʌ tiʼ familia. Lamec jiñʌch juntiquil i yalobil Caín, jiñi ñaxam bʌ tsiʼ pʌyʌ chaʼtiquil i yijñam (Génesis 4:17, 19). Tiʼ yorajlel Adán cʼʌlʌl tiʼ yorajlel Noé, mach cabʌlic tsaʼ bʌ i chʼujutesayob Jehová. Jiñi xucʼul bʌ tsaʼ ajñiyob jiñobʌch bajcheʼ Abel, Enoc, Noé yicʼot i familia. Yaʼ ti Biblia miʼ yʌl chaʼan tiʼ yorajlel Noé, jiñi ángelob tsaʼ caji i qʼuelob i tʼojol jax bʌ «xchʼoc bʌ i yalobilob winicob». Yicʼot jaʼel, miʼ yʌl chaʼan mach juntiquil jach tsaʼ bʌ i pʌyʌyob tiʼ yijñam. Pero ili mach cheʼic bajcheʼ ñaʼtʌbil i chaʼan Dios, jin chaʼan tsiʼ tajayob chan bʌ i yalobilob wen jontoloʼ bʌ, cʌmbiloʼ bʌ ti Biblia bajcheʼ nefilim. Ti jiñi bʌ ora, «cabʌlix i jontolil winicob ti pañimil» i jin jach miʼ chʌn ñaʼtañob (Génesis 6:1-5).
9. a) ¿Chuqui tsiʼ mele Jehová tiʼ tojlel jiñi jontoloʼ bʌ tiʼ yorajlel Noé? b) ¿Chuqui miʼ cʌntesañonla iliyi?
9 Jehová tsiʼ choco tilel ñuc bʌ Butʼjaʼ chaʼan miʼ jisan jiñi jontoloʼ bʌ. Pero Noé tsiʼ wʌn tsictesa chuqui miʼ caj ti ujtel. Jin chaʼan, yaʼ ti Biblia miʼ yʌl chaʼan Noé toj tsiʼ subu i sujmlel (2 Pedro 2:5). Pero maʼañic tsiʼ jacʼʌyob come cabʌl chuqui woliʼ melob, bajcheʼ ñujpuñel. Jesús tsiʼ yʌlʌ chaʼan ili ora lajalʌch bajcheʼ tiʼ yorajlel Noé (pejcan Mateo 24:37-39). Wʌle ora, woli lac tsictesan chaʼan Jehová mi caj i jisan ili jontol bʌ pañimil. Pero yonlel maʼañic miʼ ñopob cheʼ mi lac subeñob jiñi wen tʼan chaʼan i Yumʌntel Dios. ¿Chuqui mi laj cʌn chaʼan tsaʼ bʌ ujti tiʼ qʼuiñilel ñuc bʌ Butʼjaʼ? Chaʼan mach jiñic yom mi lac wen qʼuel ti ñuc jiñi ñujpuñel yicʼot lac taj la calobil, come miʼ yʌqʼueñonla lac ñajʌtesan chaʼan lʌcʼʌlix i qʼuiñilel Jehová.
JIÑI ÑUJPUÑEL CHEʼ TIʼ QʼUIÑILEL ÑUC BɅ BUTʼJAʼ CʼɅLɅL TIʼ QʼUIÑILEL JESÚS
10. a) ¿Bajcheʼ yilal miʼ qʼuelob jiñi tsʼiʼlel ti cabʌl cultura? b) ¿Chuqui tsiʼ pʌsʌyob Abraham yicʼot Sara tiʼ ñujpuñel?
10 Noé juntiquil jach i yijñam tsiʼ pʌyʌ, i cheʼʌch tsiʼ mele jaʼel jiñi uxtiquil i yalobilob. Pero cheʼ ñumeñix jiñi ñuc bʌ Butʼjaʼ, jiñi wiñicob mach juntiquil jach tsiʼ pʌyʌyob i yijñam. Ti cabʌl cultura maʼañic bajcheʼ yilal miʼ qʼuelob jiñi tsʼiʼlel. An muʼ bʌ i yʌlol melob chaʼan miʼ chʼujutesañob i diosteʼ. Cheʼ bʌ Abraham yicʼot Sara tsaʼ majliyob ti Canaán, tsiʼ qʼueleyob chaʼan cabʌl muʼ bʌ i melob tsʼiʼlel i maʼañix miʼ qʼuelob ti ñuc i ñujpuñel. Jin chaʼan, Jehová tsiʼ jisa jiñi tejclum Sodoma yicʼot Gomorra come wen an tsʼiʼlel. Abraham mach lajalic i melbal bajcheʼ jiñi quixtañujob. Wen tsiʼ mele i yeʼtel bajcheʼ i jol i familia. Sara wen bajcheʼ tsiʼ mele jaʼel come tsiʼ qʼuele ti ñuc i ñoxiʼal (pejcan 1 Pedro 3:3-6). Abraham tsiʼ wen qʼuele chaʼan Isaac miʼ ñujpuñel yicʼot juntiquil xʼixic muʼ bʌ i chʼujutesan Jehová. Ti wiʼil, cheʼʌch tsiʼ mele Isaac tiʼ tojlel Jacob. Jiñi i yalobilob Jacob jiñobʌch tsaʼ bʌ sujtiyob tiʼ ñojteʼelob jiñi 12 tribu i chaʼan Israel.
11. ¿Bajcheʼ tsaʼ coltʌnti jiñi israelob tiʼ Mandar Moisés?
11 Ti wiʼil, Jehová tsiʼ mele jumpʼejl trato yicʼot jiñi tejclum Israel. Tsiʼ yʌqʼueyob i Mandar Moisés, i jiñʌch tsaʼ bʌ i coltayob chaʼan utsʼat miʼ yajñelob yicʼot Dios. Jumpʼejl ejemplo, tsaʼ ajqʼui mandar tac chaʼan bajcheʼ yom añob tiʼ ñujpuñel, junchajp jin cheʼ mach yom cabʌlob i yijñam. Tsaʼ ajli jaʼel chaʼan mach yom miʼ pʌyob juntiquil muʼ bʌ i chʼujutesan mach bʌ isujmic dios (pejcan Deuteronomio 7:3, 4). Mi jumpʼejl xñujpuñel an tsʌts bʌ i wocol, jiñi ancianojob miʼ mejlel i coltañob. Cheʼ jaʼel, tsaʼ ajli chuqui yom miʼ mejlel cheʼ bʌ an majqui miʼ qʼuel yambʌ mach bʌ i piʼʌlic, cheʼ miʼ tejchel tsʼaʼleya yicʼot cheʼ an chuqui miʼ ñaʼtʌntel ti juntiquil. Tsaʼ ajqʼui mandar tac jaʼel chaʼan mucʼʌch i mejlel jiñi divorcio, pero chaʼan mach bajcheʼic jach miʼ mejlel. Jumpʼejl ejemplo, juntiquil wiñic miʼ mejlel i chaʼlen i bʌ ti divorciar mi an ‹chuqui lecoj miʼ qʼuel tiʼ tojlel› i yijñam (Deuteronomio 24:1). ¿Chuqui jiñi lecoj bʌ miʼ qʼuejlel? Jiñi Biblia maʼañic miʼ tsictesan. Pero mach yom i yʌl chaʼan jiñi wiñic miʼ mejlel i chaʼlen i bʌ ti divorciar tiʼ cajach mach bʌ wen ñuquic i cʼʌjñibal (Levítico 19:18).
YOM CHɅN XUCʼULONLA TIʼ TOJLEL LAC ÑOXIʼAL O LA QUIJÑAM
12, 13. a) ¿Bajcheʼ yilalob tiʼ tojlel i yijñam jiñi judíojob tiʼ yorajlel Malaquías? b) Mi juntiquil chʼʌmʌlix bʌ i chaʼan jaʼ miʼ piʼlen yambʌ mach bʌ i piʼʌlic i miʼ ñujpuñel yicʼot, ¿chuqui miʼ yujtel?
12 Tiʼ qʼuiñilel jiñi xʼaltʼan Malaquías, cabʌl judíojob tsiʼ sʌclayob i tʼan chaʼan miʼ chaʼleñob i bʌ ti divorciar yicʼot i yijñam. Tsiʼ meleyob jiñi chaʼan miʼ ñujpuñelob yicʼot xcʼalʌlob to bʌ o maʼañic bʌ miʼ chʼujutesañob Jehová. Cheʼ tiʼ yorajlel Jesús, jiñi judíojob chuqui tac jach tiʼ caj miʼ chaʼleñob i bʌ ti divorciar (Mateo 19:3). Jehová miʼ tsʼaʼlen cheʼ miʼ mejlel bajcheʼ jiñi (pejcan Malaquías 2:13-16).
13 Ili ora mach utsʼatic cheʼ bʌ juntiquil i wiñic Jehová miʼ lotin i ñoxiʼal o i yijñam yicʼot yambʌ. Iliyi maʼañic miʼ wen ujtel. Laʼ cu lac ñaʼtan chaʼan juntiquil ñujpuñem bʌ chʼʌmʌlix bʌ i chaʼan jaʼ miʼ piʼlen yambʌ ñujpuñemix bʌ jaʼel, cheʼ jiñi, miʼ chaʼlen i bʌ ti divorciar chaʼan miʼ ñujpuñel yicʼot. Mi maʼañic miʼ cʌy i mul, miʼ chaʼlentel ti expulsar chaʼan sʌc miʼ yajñel jiñi congregación (1 Corintios 5:11-13). Chaʼan miʼ chaʼ sujtel ti congregación, yom miʼ pʌs chaʼan cʼuxʌch miʼ yubin tsaʼ bʌ i mele (Lucas 3:8; 2 Corintios 2:5-10). ¿Bajcheʼ cʼamel yom miʼ jalijel chaʼan miʼ chaʼ chʼʌjmel? Maʼañic jumpʼejl i yorajlel albil bʌ. Pero miʼ mejlel ti ñumel jumpʼejl jab o ñumento chaʼan miʼ pʌs chaʼan tsaʼʌchix i cʌyʌ i mul yicʼot miʼ mejlel ti chaʼ chʼʌjmel ti congregación. Mi tsaʼ qui chʼʌjmi, cʌyʌl to chaʼan miʼ majlel ti «waʼtʌl baʼ miʼ melonla Dios» (Romanos 14:10-12; qʼuele jiñi revista La Atalaya 15 i chaʼan febrero, 1980, tiʼ yopol 29 yicʼot 30).
JIÑI ÑUJPUÑEL TIʼ TOJLEL XÑOPTʼAÑOʼ BɅ
14. ¿Bajcheʼ tsaʼ cʼʌjñibʌyi jiñi Mandar?
14 Jiñi israelob ñumen ti 1,500 jab tsiʼ cʼʌñʌyob i Mandar Moisés, i cabʌl bajcheʼ tsiʼ coltayob. Jumpʼejl ejemplo, tsiʼ tajayob principio tac tsaʼ bʌ i coltayob i lajmesañob i wocol tiʼ familia. Tsiʼ coltayob jaʼel chaʼan miʼ cʼotel i cʌñob jiñi Mesías (Gálatas 3:23, 24). Jiñi Mandar tsaʼ jili cheʼ bʌ tsaʼ chʌmi Jesús. Cheʼ jiñi, Dios tsiʼ mele tsijiʼ bʌ trato yicʼot i wiñicob (Hebreos 8:6). Pero jiñi trato maʼañix tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan jiñi xñoptʼañob miʼ melob mach bʌ ticʼbilic tiʼ Mandar Moisés.
15. a) ¿Baqui bʌ jiñi mandar yaʼ ti congregación chaʼan jiñi ñujpuñel? b) ¿Chuqui yom miʼ yʌcʼ ti ñuc juntiquil xñoptʼan yom bʌ i chaʼlen i bʌ ti divorciar?
15 Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, jiñi ñucoʼ bʌ i yeʼtel tiʼ ñopbal judíojob an chuqui tsiʼ cʼajtibeyob Jesús chaʼan bʌ jiñi divorcio. Jesús tsiʼ yʌlʌ chaʼan anquese Dios tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan cheʼ miʼ mejlel yaʼ tiʼ Mandar Moisés, mach cheʼic bajcheʼ tsiʼ wʌn ñaʼta Jehová (Mateo 19:6-8). I jacʼbal Jesús tsiʼ pʌsʌ chaʼan yom miʼ yʌjqʼuel ti ñuc bajcheʼ tsiʼ ñaxan alʌ Dios chaʼan jiñi ñujpuñel (1 Timoteo 3:2, 12). Come jiñi xñujpuñelob «juntiquil jach» miʼ sujtelob, miʼ ñaʼtʌntel chaʼan tiʼ pejtelel ora temel miʼ yajñelob. Jin chaʼan yom miʼ cʼuxbiñob Jehová yicʼot miʼ cʼuxbiñob i bʌ. Mi tsiʼ chaʼleyob i bʌ ti divorciar cheʼ maʼañic majqui tsiʼ mele tsʼiʼlel, mach librejobic chaʼan miʼ chaʼ ñujpuñelob yicʼot yambʌ (Mateo 19:9)[1] (qʼuele jiñi nota am bʌ tiʼ yujtibal ili temaj). Tajol juntiquil miʼ ñaʼtan i ñusʌben i mul i piʼʌl. Jiñʌch tsaʼ bʌ i mele jiñi xʼaltʼan Oseas tiʼ tojlel i yijñam, i cʼabaʼ Gomer. I cheʼʌch tsiʼ mele Jehová jaʼel tiʼ tojlel jiñi israelob tsaʼ bʌ i cʌyʌyob i mul (Oseas 3:1-5). Pero mi juntiquil ñujpuñem bʌ miʼ cʼotel i ñaʼtan chaʼan tsiʼ chaʼle tsʼiʼlel i piʼʌl i miʼ chaʼ piʼlen, yom i yʌl chaʼan tsaʼix i ñusʌbe i mul. Jiñi Biblia maʼañic baqui to miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan yom miʼ chaʼleñob i bʌ ti divorciar.
16. ¿Chuqui tsiʼ yʌlʌ Jesús chaʼan cheʼ lac bajñel jach?
16 Jesús tsiʼ yʌlʌ chaʼan juntiquil cojach miʼ mejlel i chaʼlen i bʌ ti divorciar mi tsiʼ mele tsʼiʼlel i piʼʌl. Ti wiʼil tsiʼ yʌlʌ chaʼan an «muʼ bʌ yʌqʼuentyelob ti Dios» chaʼan i bajñelob miʼ yajñel, i tsiʼ yʌlʌ: «Majchical jach mach yom i pʌyeʼ i yijñam chaʼan tiʼ caj i troñel Dios, weñʌch miʼ bajñel ajñel» (Mateo 19:10-12, Jini wen bʌ tʼan). Cabʌl xñoptʼañob maʼañic miʼ ñujpuñelob come mach yomobic chuqui miʼ mʌctañob tiʼ melol i yeʼtel Jehová. I yom mi lac subeñob chaʼan la i tajob i tijicñʌyel.
17. ¿Chuqui mi caj i coltan i ñaʼtan juntiquil xñoptʼan mi mucʼʌch i ñujpuñel o maʼañic?
17 ¿Chuqui mi caj i coltan i ñaʼtan juntiquil xñoptʼan mi mucʼʌch i ñujpuñel o maʼañic? Yom miʼ ñaʼtan mi mucʼʌch caj i mejlel ti bajñel ajñel. Jiñi apóstol Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan wen cheʼ lac bajñel jach. Tsiʼ yʌlʌ jaʼel chaʼan wen cabʌl jax jiñi tsʼiʼlel. Jin chaʼan tsiʼ yʌcʼʌ ili ticʼojel: «Laʼ i pʌy i yijñam jujuntiquil winic. Laʼ i taj i ñoxiʼal jujuntiquil xʼixic». Tsiʼ yʌlʌ: «Mi mach mejlicob i bajñel ajñelob ti utsʼat, laʼ i chaʼleñob ñujpuñel. Utsʼat miʼ chaʼleñob ñujpuñel. Mach utsʼatic miʼ jacʼob i colosojlel [o tsuculel] i pusicʼal». Jin chaʼan, chaʼan juntiquil maʼañic miʼ yajlel tiʼ melol jiñi masturbación o ti tsʼiʼlel, miʼ mejlel ti ñujpuñel. Pero jiñi xcolelob yom miʼ wen ñaʼtañob mi añobʌchix i jabilel chaʼan miʼ ñujpuñelob. Pablo tsiʼ yʌlʌ: «Pero mi an majqui miʼ ñaʼtan chaʼan mach weñic chuqui woliʼ mel come chʌn i bajñel to, mi ñumeñix i yorajlel i ñich ti colel, jiñʌch yom bʌ melol iliyi: Laʼ i mel chuqui yom, maʼañic woli ti mulil. Laʼ ñujpuñicob» (1 Corintios 7:2, 9, 36, TNM; 1 Timoteo 4:1-3). Mach yomic mi lac suben juntiquil xcolel chaʼan miʼ ñujpuñel tiʼ cajach ñoj yom piʼleya miʼ yubin. ¿Chucoch? Tajol maxto wen chajpʌbilic chaʼan miʼ qʼuel ti wen i ñujpuñel.
18, 19. a) ¿Bajcheʼ yom añob jiñi muʼ bʌ caj i ñujpuñelob? b) ¿Chuqui mi caj i qʼuejlel ti yambʌ temaj?
18 Chaʼan wen miʼ tejchel jumpʼejl xñujpuñel, jiñi wiñic yicʼot xʼixic yom chʼʌmʌlix i chaʼañob jaʼ yicʼot miʼ wen cʼuxbiñob Jehová. Yom miʼ wen cʼuxbiñob i bʌ chaʼan temel miʼ yajñelob tiʼ pejtelel ora. Jehová mi caj i yʌqʼueñob i bendición cheʼ miʼ jacʼbeñob i ticʼojel chaʼan cojach yom miʼ ñujpuñelob yicʼot «ochem bʌ ti lac Yum» (1 Corintios 7:39). Wen mi caj i yajñelob tiʼ ñujpuñel mi mucʼʌch i chʌn jacʼob jiñi ticʼojel am bʌ ti Biblia.
19 Ili ora añonla ti «cojix bʌ qʼuin tac», cabʌl maʼañobic wem bʌ i melbal chaʼan wen miʼ yajñelob tiʼ ñujpuñel (2 Timoteo 3:1-5). Yaʼ ti yambʌ temaj, mi caj laj qʼuel principio tac am bʌ ti Biblia chaʼan tijicña miʼ yajñelob jiñi ñujpuñemoʼ bʌ anquese miʼ tajob wocol. Ili mi caj i coltañob ti chʌn ajñel ti jiñi bij chaʼan bʌ laj cuxtʌlel mach bʌ yujilic jilel (Mateo 7:13, 14).
^ [1] (párrafo 15): Chaʼan maʼ ñumen ñaʼtan chuqui yom i yʌl jiñi tsʼiʼlel, qʼuele jiñi libro «Chʌn ajñenla tiʼ cʼuxbiya Dios», yaʼ ti cʌntesʌntel 9 ti párrafo 7, melbil bʌ i chaʼan i testigojob Jehová.