I referenciajlel jiñi Jun chaʼan lac tempa bʌ I Subtʼan yic’ot i Melbal jiñi xÑoptʼan
2-8 I CHAʼAN ABRIL
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | MATEO 26
«Jiñi lajal bʌ yicʼot mach bʌ lajalic ti jiñi Pascua yicʼot i Cʼajtesʌntel i chʌmel Jesús»
(Mateo 26:17-20, I tʼan Dios [ITD]) Ti jini ñaxan bʌ qʼuin cheʼ tiʼ qʼuiñilel cheʼ miʼ cʼuxob caxlan waj mach bʌ anic i levadurajlel, jini xcʌntʼañob tsaʼ tiliyob baʼan Jesús. Tsiʼ yʌlʌyob: ¿Baqui a wom mic chajpan lojon chaʼan ma cʼux weʼelʌl cheʼ ti Pascua? Cheʼob. 18 Jesús tsiʼ yʌlʌ: Cucula ti tejclum baʼ mi caj laʼ qʼuel juntiquil winic. Subenla: «Lac Maestro woliʼ yʌl: I yorajlelix mic majlel. Muqʼuix c chaʼlen Pascua ti a wotot yicʼot xcʌntʼañob c chaʼan». Cheʼ yom mi laʼ suben, cheʼen Jesús. 19 Jini xcʌntʼañob tsiʼ jacʼbeyob i tʼan Jesús. Tsiʼ chajpayob Pascua. 20 Cheʼ wolix i yicʼan, tsaʼ buchle Jesús yicʼot jini lajchʌntiquil xcʌntʼañob tiʼ tʼejl mesa.
nwtsty video
Jiñi cena chaʼan Pascua
Ti jiñi cena chaʼan Pascua yomʌch an: 1) Pojpobil bʌ tiñʌmeʼ (mi juntsʼijtic i bʌquel yom miʼ cʼʌsbentel), 2) caxlan waj maʼan bʌ i levadurajlel yicʼot 3) chʼaj tac bʌ pimel (Éx. 12:5, 8; Nm. 9:11). Tajol jiñi chʼaj tac bʌ pimel miʼ cʼajtesʌben jiñi israelob jiñi wocol tac tsaʼ bʌ i ñusayob ti Egipto. Jesús tsiʼ cʼʌñʌ jiñi caxlan waj maʼan bʌ i levadurajlel chaʼan miʼ lajin jiñi toj bʌ i bʌcʼtal (Mt. 26:26). Jiñi apóstol Pablo tsiʼ laja Jesús bajcheʼ juncojt tiñʌmeʼ come tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñʌch «lac Tiñʌmeʼ chaʼan Pascua» (1 Co. 5:7). Cheʼ ti ñaxam bʌ siglo, 4) miʼ yʌjqʼuel vino jaʼel ti jiñi cena chaʼan Pascua. Jesús tsiʼ cʼʌñʌ jiñi vino chaʼan miʼ lajeʼ jiñi i chʼichʼel muʼ bʌ caj i yʌcʼ chaʼan miʼ tojtʌl lac mul (Mt. 26:27, 28).
(Mateo 26:26, ITD) Cheʼ bʌ woliyob ti weʼel, Jesús tsiʼ chʼʌmʌ waj. Tsiʼ chaʼle oración. Tsiʼ xetʼe. Tsiʼ yʌqʼue xcʌntʼañob i chaʼan. Tsiʼ yʌlʌ: Chʼʌmʌla. Cʼuxula. Jiñʌch c bʌcʼtal [Ili yom i yʌl c bʌcʼtal, Traducción del Nuevo Mundo (TNM)].
nwtsty nota chaʼan Mt. 26:26
yom i yʌl: Ti ili versículo miʼ cʼʌjñel jiñi tʼan estín am bʌ ti griego, i miʼ mejlel ti chaʼlentel ti traducir bajcheʼ «jiñʌch, lajintel, yom i yʌl». Jiñʌch tsaʼ bʌ i ñaʼtayob jiñi apóstolob ti jiñi bʌ ora come woliʼ qʼuelob jiñi toj bʌ i bʌcʼtal Jesús yicʼot jiñi caxlan waj mach bʌ añic i levadurajlel muʼ bʌ caj i cʼuxob. Jin chaʼan, jiñi caxlan waj mach yoque i bʌcʼtalic Jesús. Ili tʼan am bʌ ti griego miʼ cʼʌjñel jeʼel yaʼ ti Mateo 12:7 i cabʌl Biblia miʼ chaʼlen ti traducir bajcheʼ «yom i yʌl».
(Mateo 26:27, 28, ITD) Cheʼ jaʼel tsiʼ chʼʌmʌ vaso. Cheʼ bʌ tsiʼ sube Dios wocolix i yʌlʌ, tsiʼ yʌqʼueyob. Tsiʼ yʌlʌ: Japʌla ti pejteletla. 28 Jiñʌch c chʼichʼel chaʼan jini xucʼul bʌ tʼan muʼ bʌ i bejqʼuel chaʼan cabʌlob chaʼan i ñusʌntel mulil.
nwtsty nota chaʼan Mt. 26:28
chʼichʼel chaʼan jini xucʼul bʌ tʼan: Jiñi tsijiʼ bʌ trato tsaʼ bʌ i mele Jehová yicʼot jiñi bombiloʼ bʌ tsaʼ chʼʌjmi ti ñuc chaʼan tsiʼ yʌcʼʌ i cuxtʌlel Jesús (He. 8:10). Jiñi tʼan tsaʼ bʌ i cʼʌñʌ Jesús lajal bajcheʼ tsaʼ bʌ i cʼʌñʌ Moisés cheʼ bʌ tsaʼ waʼchoconti jiñi trato chaʼan Mandar yaʼ ti wits Sinaí (Éx. 24:8; He. 9:19-21). I chʼichʼel jiñi tat wacax yicʼot chivo tac tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan miʼ chʼʌjmel ti ñuc jiñi trato tsaʼ bʌ i mele Jehová yicʼot jiñi i tejclum Israel. Cheʼ jaʼel, jiñi i chʼichʼel Jesús tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan miʼ chʼʌjmel ti ñuc jiñi trato tsaʼ bʌ i mele Dios yicʼot jiñi chʼujul bʌ Israel cheʼ ti Pentecostés ti jabil 33 (He. 9:14, 15).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Mateo 26:17, ITD) Ti jini ñaxan bʌ qʼuin cheʼ tiʼ qʼuiñilel cheʼ miʼ cʼuxob caxlan waj mach bʌ anic i levadurajlel, jini xcʌntʼañob tsaʼ tiliyob baʼan Jesús. Tsiʼ yʌlʌyob: ¿Baqui a wom mic chajpan lojon chaʼan maʼ cʼux weʼelʌl cheʼ ti Pascua?
nwtsty nota chaʼan Mt. 26:17
Ti jini ñaxan bʌ qʼuin cheʼ tiʼ qʼuiñilel cheʼ miʼ cʼuxob caxlan waj mach bʌ anic i levadurajlel: Jiñi qʼuiñijel chaʼan caxlan waj mach bʌ añic i levadurajlel miʼ tejchel ti 15 i chaʼan nisán i 7 qʼuin miʼ jalʼan. Jiñi Pascua jiñʌch muʼ bʌ i ñaxan mejlel, miʼ tejchel ti 14 i chaʼan nisán (qʼuele jiñi Guía para el estudio de la Palabra de Dios [sgd-S], sección 19). Come lʌcʼʌ lajal miʼ tejchel ili chaʼpʼejl qʼuiñijel, tiʼ yorajlel Jesús tsaʼ cʼoti ti cʌjñel jiñi 8 qʼuin bajcheʼ ‹i qʼuiñilel cheʼ miʼ cʼuxob caxlan waj mach bʌ añic i levadurajlel› (Lc. 22:1). Ti ili texto, jiñi tʼan «Ti jini ñaxan bʌ qʼuin cheʼ tiʼ» miʼ mejlel lac chaʼlen ti traducir bajcheʼ «Cheʼ maxto i yorajlel». Jin chaʼan, cheʼ mi laj qʼuel jiñi oñiyix bʌ tsʼijbujel griego yicʼot i costumbre tac jiñi judíojob, miʼ cʼotel lac ñaʼtan chaʼan jiñi xcʌntʼañob tsiʼ melbeyob Jesús jiñi cʼajtiya cheʼ ti 13 i chaʼan nisán. Ti jiñi bʌ qʼuin, jiñi xcʌntʼañob tsiʼ chajpayob i bʌ chaʼan jiñi Pascua tsaʼ bʌ i meleyob ti icʼan cheʼ bʌ wolix i tejchel jiñi 14 i chaʼan nisán (Mr. 14:16, 17).
(Mateo 26:39, Jiñi tsijiʼ bʌ wen tʼañ chaʼañ estudio) Tsaʼ to i tsʼitaʼ xʌñʌ majlel, tsiʼ pʌcchoco i bʌ, tsiʼ chaʼle oración, tsiʼ yʌlʌ: C Tat mi cheʼʌch yom, tʌtsʼbeñon ili vaso i yejtal bʌ wocol, pero mach a mel cheʼ bajcheʼ com, mele cheʼ bajcheʼ yom a pusicʼal.
nwtsty nota chaʼan Mt. 26:39
tʌtsʼbeñon ili vaso: Yaʼ ti Biblia miʼ wen cʼʌjñel jiñi tʼan vaso chaʼan miʼ taj ti tʼan yom bʌ Dios o chaʼan jiñi eʼtel muʼ bʌ i yʌqʼuentel juntiquil ti Dios. Jesús tsaʼ subenti chaʼan tsiʼ pʼaja Dios yicʼot tsiʼ ñusʌbe i tʼan yumʌlob i tiʼ caj jiñi tsaʼ tsʌnsʌnti, jin chaʼan tsiʼ wen cʼojoʼta a mecu miʼ pʼajtʌl Dios. Jin chaʼan, tsiʼ sube i Tat chaʼan miʼ tʌtsʼben jiñi «vaso».
9-15 I CHAʼAN ABRIL
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | MATEO 27-28
«Cucula i sutqʼuiñob ti xcʌntʼan: ¿Chucoch, baqui yicʼot bajcheʼ?»
(Mateo 28:19, ITD) Cucula cheʼ jini. Sutqʼuiñob ti xcʌntʼañob winicob xʼixicob tiʼ pejtelel pañimil. Aqʼuenla chʼʌmjaʼ tiʼ cʼabaʼ lac Tat, tiʼ cʼabaʼ i Yalobil, tiʼ cʼabaʼ Chʼujul bʌ Espíritu.
nwtsty nota tac chaʼan Mt. 28:19
Sutqʼuiñob ti xcʌntʼañob: Jiñi tʼan matheteúo am bʌ ti griego tajol i sujmlel jiñʌch «cʌntesa chaʼan mi lac sutqʼuin ti xcʌntʼan» (laja yicʼot Mateo 13:52, baqui miʼ chaʼlentel ti traducir ili tʼan ti «cʌntesʌbil bʌ»). Jiñi tʼan chʼʌmjaʼ yicʼot cʌntesa miʼ tsictesan chuqui tac yom miʼ mejlel chaʼan mi lac sujtesan ti xcʌntʼan yambʌlob.
winicob xʼixicob tiʼ pejtelel pañimil: Ti jumpʼejl traducción literal cojach miʼ mejlel ti tsʼijbuntel bajcheʼ «tiʼ pejtelel tejclum tac» pero ila tsiquil chaʼan woliʼ cʼʌjñel chaʼan miʼ tajtʌl ti tʼan jiñi quixtañujob añoʼ bʌ tiʼ petol pañimil. Ti griego, jiñi tʼan aqʼuenla chʼʌmjaʼ miʼ cʼʌjñel chaʼan miʼ tajtʌl ti tʼan jiñi quixtañujob i mach jiñic tejclum tac. Tsijibto ili mandar tsaʼ bʌ aqʼuentiyob chaʼan yom miʼ cʌntesañob jiñi «winicob xʼixicob tiʼ pejtelel pañimil». Jiñi Tsʼijbujel tac miʼ yʌl chaʼan cheʼ bʌ maxto i techeʼ i subtʼan Jesús, jiñi gentilob miʼ mejlelob ti majlel ti Israel chaʼan comol miʼ chʼujutesañob Jehová (1 R. 8:41-43). Pero cheʼ bʌ Jesús tsiʼ yʌlʌ ili tʼan tiʼ sube jiñi xcʌntʼañob chaʼan yom miʼ cʌntesañob jeʼel jiñi mach bʌ judíojobic, i cheʼ bajcheʼ ili tiʼ yʌcʼʌ ti ñaʼtʌntel baqui jaxʌl miʼ caj i cʼotel i subol jiñi wen tʼan (Mt. 10:1, 5-7; Ap. 7:9).
(Mateo 28:20, ITD) Cʌntesanla chaʼan miʼ laj chʼujbiñob pejtelel chuqui tac tsac subeyetla. Awilan, añon quicʼotetla ti pejtelel ora cʼʌlʌl tiʼ jilibal pañimil.
nwtsty nota chaʼan Mt. 28:20
Cʌntesanla: Jiñi tʼan «cʌntesan», cheʼ bajcheʼ miʼ chaʼlentel ti traducir ti griego, yom i yʌl mi lac tsictesan yicʼot mi lac pʌs chucoch cheʼ mi la cʌl bajcheʼ jiñi (qʼuele jiñi nota tac chaʼan Mt. 3:1 yicʼot 4:23 yaʼ ti mwbr18.01). Maʼañic ba ora miʼ yujtel lac pʌs tiʼ pejtelel tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús, i yaʼ ochem i cʌntesa tac, cheʼ mi lac pʌsbeñob bajcheʼ yom miʼ jacʼob yicʼot chaʼan miʼ tsajcañob majlel Jesús (Jn. 13:17; Ef. 4:21; 1 P. 2:21).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Mateo 27:51, ITD) Awilan, jini pisil jocʼol bʌ ti Templo tsaʼ tsijli ti ojlil yaʼ tiʼ jol cʼʌlʌl tiʼ yoc. Tsaʼ tili i yujquel lum. Tsaʼ tojpʼi xajlel tac.
nwtsty nota tac chaʼan Mt. 27:51
pisil: Ili wen utsʼatax bʌ pisil jochʼbil bʌ jiñʌch muʼ bʌ i tʼox jiñi Chʼujul bʌ ajñibʌl yicʼot jiñi Cʼax Chʼujul bʌ ajñibʌl. Jiñi judíojob miʼ yʌlob chaʼan 18 metro i tamlel, 9 metro i colemlel yicʼot 7.4 centímetro i pimlel. Cheʼ bʌ tsaʼ tsijli jiñi pisil tiʼ yojlil, Jehová tsiʼ pʌsʌ i michʼajel tiʼ tojlel jiñi tsaʼ bʌ i tsʌnsʌbeyob i yalobil yicʼot tsiʼ pʌsʌ jaʼel chaʼan añix muʼ bʌ caj i mejlelob ti ochel ti panchan (He. 10:19, 20).
Templo: Ti ili versículo woliʼ cʼʌjñel jiñi tʼan naós am bʌ ti griego pero chaʼan jach miʼ taj ti tʼan jiñi otot baqui an jiñi Chʼujul bʌ ajñibʌl yicʼot jiñi Cʼax Chʼujul bʌ ajñibʌl.
(Mateo 28:7, ITD) Cucula ti ora. Subenla xcʌntʼañob i chaʼan: «Tsaʼix chʼojyi Jesús baʼan chʌmeñoʼ bʌ. Awilan, woliʼ majlel i pijtañetla ti Galilea. Yaʼ mi caj laʼ qʼuel». Awilan, tsaʼix c subeyetla.
nwtsty nota chaʼan Mt. 28:7
Subenla xcʌntʼañob i chaʼan: «Tsaʼix chʼojyi»: Ili xʼixicob jiñʌch tsaʼ bʌ i ñaxan ñaʼtayob chaʼan Jesús tsaʼix chaʼ tejchi, i tsaʼ aqʼuentiyob tiʼ wenta jeʼel chaʼan miʼ subeñob jiñi yambʌ xcʌntʼañob (Mt. 28:2, 5, 7). Tiʼ costumbre jiñi judíojob, jiñi xʼixicob maʼañic chuqui miʼ mejlel i yʌlob ti melobʌjʌl. Pero jiñi i yángel Jehová tsaʼʌch i qʼuele ti ñuc jiñi xʼixicob cheʼ bʌ tsiʼ yʌqʼueyob ili wen utsʼatax bʌ eʼtel.
16-22 I CHAʼAN ABRIL
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | MARCOS 1, 2
«Ñusʌbilix a mul»
(Marcos 2:6-12, ITD) Yaʼ buchulob chaʼtiquil uxtiquil stsʼijbayajob. Woliyob ti tʼan tiʼ pusicʼal: 7 ¿Chucoch cheʼi miʼ chaʼlen tʼan jini winic? Woli ti pʼajoñel. ¿Majqui mi mejlel i ñusan mulil? Jini jach Dios. Cheʼ tsiʼ yʌlʌyob tiʼ pusicʼal. 8 Jesús tsiʼ bʌcʼ ñaʼta tiʼ pusicʼal chuqui woliʼ ñaʼtañob. Tsiʼ subeyob: ¿Chucoch cheʼi mi laʼ chaʼlen tʼan ti laʼ pusicʼal? Cheʼen. 9 ¿Baqui bʌ ñumen wocol mic suben jini cʼam bʌ? ¿Ñumen wocol ba mic suben: «Ñusʌbilix a mul» o ñumen wocol ba mic suben: «Chʼojyen, teche a wʌyib, chaʼlen xʌmbal»? 10 Pero chaʼan mi laʼ ñaʼtan an i pʼʌtʌlel i Yalobil Winic ilayi ti pañimil chaʼan miʼ ñusan mulil (tsiʼ sube jini cʼam bʌ): 11 Mic subeñet: Chʼojyen, teche a wʌyib, cucu ti a wotot. Cheʼ tsiʼ yʌlʌ Jesús. 12 Tsaʼ bʌcʼ chʼojyi. Tsiʼ teche i wʌyib. Tsaʼ loqʼui majlel tiʼ wut pejtelelob. Cheʼ jini, tsaʼ toj sajtiyob i pusicʼal ti pejtelelob. Tsiʼ tsictesayob i ñuclel Dios. Tsiʼ yʌlʌyob: Maʼanic baʼ tsaʼ laj qʼuele bajcheʼ jini.
nwtsty nota chaʼan Mr. 2:9
¿Baqui bʌ ñumen wocol [...]?: Majqui jach miʼ mejlel i yʌl chaʼan añʌch i pʼʌtʌlel chaʼan miʼ ñusan mulil come mach cʼʌñʌlic miʼ pʌs chaʼan tsaʼʌch i mele. Pero chaʼan miʼ yʌjlel Chʼojyen [...] chaʼlen xʌmbal yom miʼ pʌstʌl ti jumpʼejl milagro baqui miʼ cʌjñel chaʼan Jesús añʌch i yeʼtel chaʼan miʼ ñusan mulil. Ili relato yicʼot muʼ bʌ i yʌl Isaías 33:24 miʼ pʌs chaʼan tiʼ caj jiñi mulil an cʼamʌjel tac.
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Marcos 1:11, ITD) Tsaʼ loqʼui tilel tʼan ti panchan tsaʼ bʌ i yʌlʌ: Calobilet, mij cʼuxbiñet, wen utsʼat mij qʼuelet.
nwtsty nota tac chaʼan Mr. 1:11
Tsaʼ loqʼui tilel tʼan ti panchan: Ti jiñi Evangelio tac uxsujtel miʼ yʌjlel chaʼan Jehová tsiʼ pejca jiñi quixtañujob, ti ili versículo jiñʌch ili ñaxam bʌ (Mr. 9:7; Jn. 12:28).
Calobilet: Cheʼ bʌ muʼto caj i tilel wʌʼ ti Lum, Jesús i Yalobil to Dios (Jn. 3:16). Pero cheʼ bʌ tsiʼ yila pañimil, tsaʼ sujti ti juntiquil «i yalobil Dios» cheʼ bajcheʼ Adán cheʼ bʌ maxto i chaʼle mulil (Lc. 1:35; 3:38). Jin chaʼan, miʼ mejlel la cʌl chaʼan Dios maʼañic tsiʼ yʌlʌ ili tʼan tac chaʼan jach miʼ sub majqui jiñi Jesús. Cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ iliyi yicʼot cheʼ bʌ tsiʼ yʌqʼue chʼujul bʌ i yespíritu, tsiʼ pʌsʌ chaʼan jiñʌch tsiʼ choco tilel, tsaʼ chaʼ chʼocʼa yicʼot añix i pijtaya chaʼan miʼ chaʼ majlel ti panchan i miʼ sujtel ti Rey yicʼot ti Ñuc bʌ xmotomaj (laja yicʼot Jn. 3:3-6; 6:51; Lc. 1:31-33; He. 2:17; 5:1, 4-10; 7:1-3).
wen utsʼat mij qʼuelet: O «wen tijicñayon quicʼotet, maʼ wʌqʼueñon cabʌl c tijicñʌyel». Ili tʼan miʼ chaʼ cʼʌjñel yaʼ ti Mateo 12:18 i yaʼ loqʼuem ti Isaías 42:1 baqui miʼ tajtʌl ti tʼan jiñi Mesías wʌn albil bʌ o Cristo. Cheʼ tsiʼ yʌqʼue jiñi chʼujul bʌ espíritu yicʼot cheʼ tsiʼ sube jiñi tʼan, Dios tsiʼ jamʌ pʌsʌ chaʼan Jesús jiñʌch jiñi Mesías wʌn albil bʌ.
(Marcos 2:27, 28, ITD) Jesús tsiʼ subeyob jaʼel: Aqʼuebilob winicob xʼixicob jini qʼuin cheʼ mi laj cʼaj la co. Jini qʼuin chaʼañʌch i wenlel winicob xʼixicob. Mach melbilobic winicob xʼixicob chaʼan miʼ yʌqʼueñob i ñuclel i qʼuiñilel cʼaj o. 28 Jini chaʼan i Yalobil Winic i Yumʌch jaʼel i qʼuiñilel cʼaj o.
nwtsty nota chaʼan Mr. 2:28
i Yumʌch [...] i qʼuiñilel cʼaj o: Jesús tsiʼ bajñel taja i bʌ ti tʼan ilayi (Mt. 12:8; Lc. 6:5), tsiʼ pʌsʌ chaʼan miʼ mejlel i cʼʌn jiñi i qʼuiñilel cʼaj o chaʼan miʼ mel jiñi eʼtel tsaʼ bʌ aqʼuenti tiʼ Tat (laja yicʼot Jn. 5:19; 10:37, 38). Jesús tsiʼ mele ñuc tac bʌ milagro cheʼ ti sábado cheʼ bajcheʼ i tsʼʌcʌntel cʼamoʼ bʌ (Lc. 13:10-13; Jn. 5:5-9; 9:1-14). Cheʼ bajcheʼ jiñi tsiʼ pʌsʌ muʼ bʌ caj i mel cheʼ bʌ miʼ chaʼlen yumʌntel baqui mi caj lac taj cabʌl ñʌchʼtʌlel cheʼ bajcheʼ i qʼuiñilel cʼaj o (He. 10:1).
23-29 I CHAʼAN ABRIL
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | MARCOS 3, 4
«Jesús tiʼ tsʼʌca juntiquil wiñic cheʼ i yorajlel cʼaj o»
(Marcos 3:5, ITD) Michʼ tsiʼ joy qʼueleyob Jesús, come chʼijiyem tsiʼ yubi chaʼan i tsʌtslelob i pusicʼal. Tsiʼ sube jini winic: Sʌtsʼʌ a cʼʌb, cheʼen. Tsiʼ sʌtsʼʌ. Tsaʼ wenʼesʌnti i cʼʌb.
nwtsty nota chaʼan Mr. 3:5
chʼijiyem tsiʼ yubi: Cojach Marcos tiʼ tsʼijbu bajcheʼ yubil tsiʼ yubi i bʌ Jesús cheʼ bʌ tsiʼ qʼuele chaʼan wen tsʌtsob i pusicʼal jiñi ñaxam bʌ miʼ yʌcʼob i bʌ ti ñopbalʌl (Mt. 12:13; Lc. 6:10). Tajol jiñʌch Pedro tiʼ sube Marcos iliyi come mucʼʌch i chʼʌmben jaʼel isujm muʼ bʌ i yubin yambʌ (qʼuele jiñi video I yochib tʼan chaʼan Marcos).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Marcos 3:29, ITD) Pero majqui jach miʼ chaʼlen pʼajoñel tiʼ contra jini Chʼujul bʌ Espíritu maʼanic baʼ ora mi caj i ñusʌbentel i mul. An i mul ti pejtelel ora.
nwtsty nota tac chaʼan Mr. 3:29
pʼajoñel tiʼ contra jini Chʼujul bʌ Espíritu: Jiñi pʼajoñel jiñʌch cheʼ mi la cʌl tʼan tac mach bʌ weñic tiʼ tojlel Dios o chuqui tac chʼujul bʌ. Jiñi Chʼujul bʌ Espíritu tilem ti Dios, jin chaʼan woli lac pʼaj Dios mi yʌlo jach mi la cʌcʼ chaʼan jiñi espíritu maʼañic miʼ mel i yeʼtel o mi la cʌl chaʼan mach tiʼ coltayajic chuqui tac tsaʼ mejli o ujti. Yaʼ ti Mateo 12:24, 28 yicʼot ti Marcos 3:22, miʼ yʌl chaʼan jiñi judíojob ñaxam bʌ miʼ yʌcʼob i bʌ ti ñopbalʌl tsiʼ qʼueleyob bajcheʼ woliʼ mel i yeʼtel i yespíritu Dios tiʼ milagro tac Jesús pero tsaʼ jach i yʌlʌyob chaʼan i pʼʌtʌlel Satanás.
An i mul ti pejtelel ora: Tajol woliʼ taj ti tʼan jumpʼejl mulil muʼ bʌ i yʌlo mejlel am bʌ i wocolel tiʼ pejtelel ora. Maʼix chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan miʼ ñusʌntel ili mulil (qʼuele jiñi nota chaʼan estudio pʼajoñel tiʼ contra jini Chʼujul bʌ Espíritu chaʼan ili versículo).
I MELBAL JIÑI XÑOPTʼAN
(Marcos 4:9, ITD) Jesús tsiʼ subeyob: Jini am bʌ i chiquin chaʼan miʼ yubin, laʼ i yubin.
nwtsty nota chaʼan Mr. 4:9
Jini am bʌ i chiquin chaʼan miʼ yubin, laʼ i yubin: Cheʼ bʌ muʼto caj i yʌl jiñi lajiya chaʼan jiñi xwejchʼuya pacʼ, Jesús tsiʼ yʌlʌ: «Ubinla» (Mr. 4:3). I cheʼ bʌ tsaʼ ujti, tsiʼ yʌlʌ ili tʼan tac chaʼan miʼ pʌs chucoch jiñi xcʌntʼañob yom miʼ wen ñʌchʼtañob jiñi i ticʼojel tac. Miʼ mejlel lac taj tʼan tac lʌcʼʌl lajal bʌ i sujmlel yaʼ ti Mt. 11:15; 13:9, 43; Mr. 4:23; Lc. 8:8; 14:35; Ap. 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22; 13:9.
30 I CHAʼAN ABRIL–6 I CHAʼAN MAYO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | MARCOS 5, 6
«Jesús miʼ mejlel i tech jiñi chʌmeñoʼ bʌ lac chaʼan»
(Marcos 5:39-41, ITD) Cheʼ bʌ tsaʼ ochi, tsiʼ cʼajtibeyob: ¿Chucoch juʼucñayetla? ¿Chucoch woliyetla ti uqʼuel? Jini xchʼoc mach chʌmenic. Woli ti wʌyel, cheʼen. 40 Jini winicob xʼixicob tsiʼ tseʼtayob. Pero Jesús tsiʼ chocoyob loqʼuel ti pejtelel. Tsiʼ pʌyʌ i tat i ñaʼ jini xchʼoc yicʼot jini añoʼ bʌ yicʼot. Tsaʼ ochi baʼ ñolol jini xchʼoc. 41 Tsiʼ chucbe i cʼʌb xchʼoc. Tsiʼ sube: Talita cumi, cheʼen. Miʼ yʌl ti lac tʼan: Xchʼoc, mic subeñet, chʼojyen.
nwtsty nota chaʼan Mr. 5:39
mach chʌmenic. Woli ti wʌyel: Jiñi Biblia miʼ lajeʼ jiñi chʌmel bajcheʼ wʌyel (Jn. 11:11-14). Jesús yujilix chaʼan mi caj i chaʼ tech jiñi alʌ xchʼoc, tajol jin chaʼan tsiʼ cʼʌñʌ jiñi tʼan chaʼan cheʼ bajcheʼ miʼ mejlel ti pʼixtisʌntel juntiquil wen wʌyʌl bʌ miʼ mejlel ti chaʼ tejchesʌntel jiñi chʌmen bʌ. Jiñi pʼʌtʌlel tsaʼ bʌ i cʼʌñʌ Jesús chaʼan miʼ tejchesan jiñi alʌ xchʼoc tilemʌch ti Jehová, jiñi «muʼ bʌ i yʌqʼueñob i cuxtilel chʌmeñoʼ bʌ, muʼ bʌ i mel tiʼ pʼʌtʌlel jach i tʼan jini tsiquil tac bʌ mach bʌ anic ti yambʌ ora» (Ro. 4:17).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Marcos 5:19, 20, ITD) Jesús maʼanic tsiʼ pʌyʌ. Tsiʼ sube: Cucu ti a wotot baʼan a piʼʌlob. Subeñob chuqui tac ñuc tsiʼ melbeyet a Yum. Subeñob bajcheʼ tsiʼ pʼuntayet, cheʼen. 20 Tsaʼ majli jini winic. Tsaʼ caji i puc tʼan yaʼ ti Decápolis. Tsiʼ subu chuqui tac ñuc tsiʼ melbe Jesús. Tsaʼ toj sajtiyob i pusicʼal ti pejtelelob.
nwtsty nota chaʼan Mr. 5:19
Subeñob: Jesús ñʌmʌl i suben jiñi quixtañujob chaʼan maʼañic miʼ subob jiñi milagro tac muʼ bʌ i mel (Mr. 1:44; 3:12; 7:36), pero tiʼ sube jiñi wiñic chaʼan miʼ tsictesʌben i familia chuqui tsaʼ melbenti. Tajol tsiʼ mele iliyi come tsaʼ subenti chaʼan miʼ loqʼuel i maʼañix mi caj i mejlel ti subtʼan yaʼi. Cheʼ jaʼel, mach lecojic miʼ cajelob ti tʼan chaʼan jiñi chitam tsaʼ tac bʌ chʌmi.
(Marcos 6:11, ITD) Baqui jach maʼanic miʼ pʌyetla ochel, mi maʼanic miʼ jacʼbeñetla, tijcanla loqʼuel i tsʼubeñal laʼ woc cheʼ mi laʼ majlel, chaʼan miʼ qʼuelob mach wenic bajcheʼ tsiʼ meleyob.
nwtsty nota chaʼan Mr. 6:11
tijcanla loqʼuel i tsʼubeñal laʼ woc: Ili miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan jiñi xcʌntʼañob mach i mulobix mi mach weñic miʼ jacʼob jiñi quixtañujob yicʼot chaʼan muqʼuix i cʌybeñob tiʼ wenta Dios. Ti Mateo 10:14 yicʼot Lucas 9:5 mi lac taj tʼan tac lʌcʼʌ lajal bʌ i sujmlel. Pero Marcos yicʼot Lucas tsiʼ yotsayob jaʼel jiñi tʼan miʼ qʼuelob mach wenic bajcheʼ tsiʼ meleyob. Pablo yicʼot Bernabé tsiʼ chʌn jacʼʌyob ili tʼan cheʼ bʌ yaʼañob ti Antioquía de Pisidia (Hch. 13:51). Cheʼ bʌ yaʼan ti Corinto, jiñi apóstol Pablo tsiʼ tijca i pislel i tsiʼ yʌlʌ: «Anix ti laʼ bajñel wenta laʼ cuxtʌlel. Mach c wentajetixla» (Hch. 18:6). Jiñi xcʌntʼañob i chaʼan Jesús tajol ñʌmʌlix i qʼuelob iliyi. Cheʼ bʌ jiñi judíojob miʼ majlelob tiʼ lumal mach bʌ judíojobic, miʼ tijcañob i tsʼubeñal i yoc cheʼ bʌ muqʼuix caj i yochelob tiʼ lumal come miʼ yʌlob chaʼan mach sʌquic. Pero Jesús mach jiñic tsiʼ yʌcʼʌ ti ñaʼtʌntel cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ ili tʼan tac.