I referenciajlel jiñi Jun chaʼan lac tempa bʌ I Subtʼan yicʼot i Melbal jiñi xÑoptʼan
4-10 I CHAʼAN ENERO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | LEVÍTICO 18, 19
«Laʼ lac chaʼlen wersa chaʼan sʌc mi la cajñel»
Jumpʼejl yac i chaʼan bʌ Satanás: ¿Bajcheʼ miʼ mejlel laj cʌntan lac bʌ?
Cheʼ bʌ tsiʼ taja ti tʼan jiñi lecoj jax bʌ i melbal jiñi yambʌ tejclum tac, Jehová tiʼ sube jiñi israelob: «Mach yomic mi laʼ tsajcʌbeñob i melbal jini añoʼ bʌ ti Canaán baʼ mi caj c pʌyetla majlel. [...] Come tsaʼ wen pʼojli jontolil ti jini tejclum. Wolix cʌqʼueñob i toj i mul». Chaʼan jiñi chʼujul bʌ Dios ti Israel, i melbal jiñi cananeojob wen biʼiltic jax, jin chaʼan tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi lum baqui añob mach weñix o tsaʼix bibaʼ (Lv. 18:3, 25).
Jehová miʼ tojʼesan majlel i tejclum
13 Jiñi yumʌlob ti yambʌ tejclum tac tsiʼ meleyob cheʼ bajcheʼ miʼ ñaʼtan wiñicob, mach bʌ wen añobic i ñaʼtʌbal. Jumpʼejl ejemplo, jiñi chumuloʼ bʌ ti Canaán yicʼot i reyob tsiʼ wen meleyob mach bʌ weñic. Tsiʼ piʼleyob añimal tac, tsiʼ wʌlʌc piʼleyob i bʌ o chaʼ jiñob jach bʌ tiʼ familia. Tsiʼ chʼujutesayob diosteʼ tac yicʼot tsiʼ tsʌnsayob alʌlob (Levítico 18:6, 21-25). Jiñi yumʌloʼ bʌ ti Babilonia yicʼot ti Egipto mach wen sʌcobic cheʼ bajcheʼ i tejclum Dios (Números 19:13). ¡Jiñi waʼchocobiloʼ bʌ tiʼ tojlel i tejclum Dios wen qʼuexel tsiʼ meleyob i yeʼtel! Tsiʼ coltayob jiñi tejclum chaʼan wen bajcheʼ miʼ chʼujutesañob Jehová chaʼan sʌc miʼ yajñelob tiʼ bʌcʼtal yicʼot maʼañic miʼ melob tsʼiʼlel. Wen tsiquil chaʼan jiñʌch Jehová tsaʼ bʌ i tojʼesayob majlel.
¿Chuqui mi caj i mel Dios chaʼan maʼañix jiñi jontolil?
Pero ¿chuqui mi caj i chaʼleñob jiñi mach bʌ wis yomobic i qʼuextan i melbal? Jiñi Biblia miʼ subeñonla muʼ bʌ caj i yujtel: «Jini tojoʼ bʌ mi caj i chʌn ajñelob tiʼ lumal [ti ili pañimil]. Jini mach bʌ añobic i mul xucʼul miʼ cajelob ti chumtʌl». Pero miʼ chaʼ al chaʼan jiñi xñusatʼañob «mi caj i chojquelob loqʼuel tiʼ lumal. Mi caj i jilelob» (Proverbios 2:21, 22). Maʼañix mi caj laj qʼuelob jiñi mach bʌ weñobic i melbal i tiʼ pejtelel ora an ñʌchʼtʌlel miʼ cajel. I cheʼ jaʼel, jiñi mucʼʌch bʌ i jacʼob tʼan xucʼu xucʼul mi caj i yʌjqʼuelob ti libre tiʼ pʼʌtʌlel jiñi mulil (Romanos 6:17, 18; 8:21).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
w06 15/6 22 párr. 11
«Cabʌl mij cʼuxbin a tʼan»
11 I chaʼpʼejlel bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ Dios yaʼ tiʼ Mandar Moisés chaʼan mucʼʌch i cʼuxbin i tejclum, jiñʌch cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi pʼumpʼuñoʼ bʌ miʼ mejlel i lotob jiñi tsaʼto bʌ cʌyle yaʼ ti pʌcʼʌbʌl tac. Jehová tiʼ sube jiñi wiñicob chaʼan mach yomic miʼ mʌctañob jiñi pʼumpʼuñoʼ bʌ chaʼan miʼ lotob jiñi tsaʼto bʌ cʌyle yaʼ baqui añob i pʌcʼʌb. Jiñi wiñicob mach yomic mi luʼ tucʼbeñob i wut jiñi pʌcʼʌl bʌ i chaʼañob, mach yomic miʼ majlel i chaʼ lotob i wut jiñi tsʼusubil o jiñi olivo tsaʼ bʌ cʌyle, mi jiñicto yom mi chaʼ sujtel i chʼʌmob jiñi trigo tsaʼ bʌ ñajʌyi i chaʼañob. Dios tsiʼ yʌcʼʌ ili mandar come miʼ cʼuxbin jiñi pʼumpʼuñoʼ bʌ, jiñi tilemoʼ bʌ ti yambʌ país, jiñi maʼañobix bʌ i tat i ñaʼ yicʼot jiñi mebaʼ xʼixicob. Ili miʼ mejlel cheʼ miʼ chaʼleñob tsʌts bʌ eʼtel, pero tsaʼʌch i coltayob chaʼan miʼ tajob chuqui miʼ cʼuxob (Lv. 19:9, 10; Dt. 24:19-22; Sal. 37:25).
11-17 I CHAʼAN ENERO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | LEVÍTICO 20, 21
«Jehová tsiʼ yajca jumpʼejl i tejclum»
w04 15/10 11 párr. 12
¿Muʼ ba caj a wajñel ti Paraíso?
12 Pero an mach bʌ yomic mi lac ñusan ti pʼis. Dios tiʼ sube jiñi israelitajob: «Yom tsʼʌcʌl mi laʼ jacʼ pejtelel jini mandar woli bʌ c subeñetla, chaʼan mi laʼ wutsi pʼʌtesʌntel cheʼ mi laʼ majlel ti chumtʌl ti jini lum» (Deuteronomio 11:8). Ti Levítico 20:22, 24 miʼ taj ti tʼan jaʼel: «Wersa yom mi laʼ jacʼbeñon pejtelel c tʼan yicʼot c mandar, ame mic chaʼ choquetla loqʼuel ti jini lum cheʼ bʌ tsac pʌyʌyetla ochel. [...] Tsaʼix c subeyetla chaʼan mi laʼ chʼʌmbeñob i lum. Tsaʼix cʌqʼueyetla jini wen bʌ lum baʼ miʼ colel ti utsʼat pejtelel pʌcʼʌbʌl». Chaʼan jiñi israelitajob maʼañic miʼ sʌtob jiñi Lum tsaʼ bʌ wʌn subentiyob, mach yomic miʼ ñajtʼesañob i bʌ ti Jehová. Come maʼañic tsiʼ jacʼʌyob tʼan, Dios tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan jiñi babiloniojob miʼ jisañob Jerusalén yicʼot chaʼan miʼ chujquelob majlel jiñi israelitajob.
it-1 1119
Muʼ bʌ caj i yʌqʼuen tiʼ wenta
Cheʼ an majqui miʼ chʌmel, jiñi i chubʌʼan miʼ cʼaxel tiʼ wenta jiñi tsaʼix bʌ wʌn yajcʌnti. Cheʼ jaʼel, jiñi tat ñaʼʌlob o jiñi i ñojteʼelob miʼ cʼaxtesʌbeñob jiñi i yalobil jiñi ñʌmʌl bʌ i melob o cheʼ bajcheʼ yilalob i melbal. Jiñi tʼan am bʌ ti hebreo muʼ bʌ i ñumen cʼʌjñel jiñʌch jiñi verbo na·jál (sustantivo, na·jaláh). Ili yom i yʌl chaʼan juntiquil quixtañu an chuqui miʼ cʌybentel come jiñʌch an tiʼ wenta i ñusʌbentel (Nm. 26:55, 56; Ez. 46:18). Jiñi verbo ya·rásch an i tajol yom i yʌl cheʼ bʌ an majqui miʼ chʼʌm chuqui am bʌ i chaʼan juntiquil lac piʼʌl anquese mach jiñic tsaʼ bʌ yajcʌnti (Gn. 15:2, 3; Lv. 20:24). Cheʼ jaʼel, yom i yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan an majqui miʼ chojquel loqʼuel o miʼ chilbentel am bʌ i chaʼan (Dt. 2:12; 31:3). Jiñi tʼan am bʌ ti griego klḗ·ros miʼ chaʼlentel ti traducir cheʼ bʌ an chuqui mi caj i yʌqʼuentel tiʼ wenta juntiquil.
it-2 579 párr. 5
Teʼlemut
Cheʼ bʌ tsaʼix ñumi jiñi ñuc bʌ Butʼjaʼ, Noé tsiʼ yʌqʼue Dios ‹sʌc tac bʌ mut› muʼ bʌ ti wejlel yicʼot yan tac bʌ añimal (Gn. 8:18-20). Cʼʌlʌl ti jimbʌ ora, Dios tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan jiñi wiñicob xʼixicob miʼ mejlel i cʼuxob jiñi teʼlemut tac, pero mach yomic miʼ cʼuxbeñob i chʼichʼel (Gn. 9:1-4; laja yicʼot Lv. 7:26, 27; 17:13). Ti jimbʌ ora jiñi wiñicob xʼixicob miʼ mejlel i ñaʼtañob baqui bʌ teʼlemut miʼ ‹mejlel i cʼuxob› cheʼ bʌ miʼ ñaʼtañob baqui bʌ tsiʼ yʌlʌ Dios chaʼan miʼ mejlel i yʌcʼob bajcheʼ majtañʌl. Jiñi Biblia miʼ pʌs chaʼan jinto cheʼ bʌ tsaʼ waʼchoconti jiñi i Mandar Moisés tsaʼ tajle ti tʼan chaʼan an xteʼlemut tac mach bʌ mejlic ti cʼuxtʌl (Lv. 11:13-20, 46, 47; 20:25; Dt. 14:11-20). Jiñi Biblia maʼañic miʼ taj ti tʼan chuqui tac miʼ pʌs chaʼan juncojt xteʼlemut maʼañic miʼ mejlel ti ajqʼuel bajcheʼ pulbil bʌ majtañʌl. Mucʼʌch i yʌl chaʼan jiñi yujil bʌ cʼuxol weʼelʌl maʼañic miʼ yʌjqʼuel bajcheʼ pulbil bʌ majtañʌl, i cheʼ jaʼel an mach bʌ yujilic i cʼuxol weʼelʌl maʼañic bʌ miʼ yʌjqʼuel bajcheʼ pulbil bʌ majtañʌl. Pero cheʼ bajcheʼ tsaʼ pʌsbenti Pedro, jiñi i Mandar Moisés tsaʼ jili i cʼʌjñibal cheʼ bʌ tsaʼ tejchi jiñi tsijiʼ bʌ trato (Hch. 10:9-15).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
it-1 562, párr. 1
Miʼ lowob i bʌ
Jiñi i Mandar Dios miʼ yʌl chaʼan jiñi israelitajob mach yomic miʼ lowob i bʌcʼtal cheʼ bʌ an majqui miʼ chʌmel (Lv. 19:28; 21:5; Dt. 14:1). ¿Chucoch? Come yajcʌbilobʌch ti Jehová, jin chaʼan mach yomic miʼ melob cheʼ bajcheʼ jiñi (Dt. 14:2). Cheʼ jaʼel, mach yomic miʼ lowob i bʌcʼtal cheʼ bʌ an majqui miʼ chʌmel come yujilob chuqui miʼ chaʼlen jiñi muʼ bʌ i chʌmelob yicʼot chaʼan mi caj i chaʼ tejchelob (Dn. 12:13; He. 11:19). Ili tsiʼ colta jaʼel jiñi israelitajob chaʼan miʼ qʼuelob ti ñuc jiñi i bʌcʼtal tsaʼ bʌ aqʼuentiyob ti Dios.
18-24 I CHAʼAN ENERO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | LEVÍTICO 22, 23
«¿Chuqui miʼ cʌntesañonla jiñi qʼuiñijel tac tsaʼ bʌ i meleyob jiñi israelitajob?»
it-1 934
Qʼuiñijel chaʼan jiñi pan tac mach bʌ añic i levadurajlel
Ti jiñi ñaxam bʌ qʼuin cheʼ bʌ miʼ mejlel jiñi qʼuiñijel chaʼan jiñi pan tac mach bʌ añic i levadurajlel jiñʌch jumpʼejl colem tempa bʌ, i yom miʼ qʼuejlel ti chʼujul. Ti jiñi chaʼpʼejlel qʼuin, jiñi 16 i chaʼan Nisán, miʼ chʼʌmbentel majlel jiñi ñuc bʌ sacerdote junsejt cebada tsaʼ bʌ ñaxan tsejpi yaʼ ti Palestina. Cheʼ bʌ maxto mejlem ili qʼuiñijel mach yomic miʼ cʼuxob jiñi ñaxan tac bʌ i wut jiñi cebada. Cheʼ bʌ jiñi ñuc bʌ sacerdote miʼ jʌmtsʼun jiñi cebada lajalʌch bajcheʼ woliʼ yʌqʼuen Jehová, pero ti jin jach bʌ ora jaʼel woliʼ yʌjqʼuel juncojt tat tiñʌmeʼ cʼocʼ bʌ an jaxto bʌ jumpʼejl i jabilel bajcheʼ pulbil bʌ majtañʌl yicʼot i wut cebada tsʼitaʼ achʼesʌbil bʌ ti aceite yicʼot ti vino (Lv. 23:6-14). Maʼañic baqui miʼ yʌl jiñi mandar chaʼan yom miʼ yʌjqʼuel bajcheʼ pulbil bʌ majtañʌl jiñi ñaxan tac bʌ i wut jiñi pʌcʼʌbʌl o jiñi harina, cheʼ bajcheʼ tsiʼ wiʼil meleyob jiñi sacerdotejob. Ti ili qʼuiñijel, mach cojach juntiquil israelita miʼ yʌcʼ jiñi ñaxan tac bʌ i wut i pʌcʼʌb, tsaʼʌch ajli jaʼel chaʼan tiʼ pejtelel jiñi familia tac yicʼot jiñi yambʌ quixtañujob añoʼ bʌ i lum ti jiñi tejclum Israel yom miʼ yʌcʼob majtañʌl (Éx. 23:19; Dt. 26:1, 2).
¿Chuqui i sujmlel ili qʼuiñijel? Cheʼ bʌ jiñi israelitajob tsiʼ cʼuxuyob jiñi pan tac mach bʌ añic i levadurajlel yaʼʌch chucul tsaʼ bʌ i sube Jehová jiñi Moisés yaʼ ti Éxodo 12:14-20. Yaʼ ti versículo 19 jiñʌch baqui miʼ yʌl jiñi mandar yom bʌ miʼ wersa jajqʼuel: «Wucpʼejl qʼuin mach yomic [an] levadura ti laʼ wotot». Ti Deuteronomio 16:3, jiñi pan mach bʌ añic i levadurajlel cʌmbil bajcheʼ pan chaʼan bʌ wocol come miʼ cʼajtesʌben jiñi israelitajob ti jujumpʼejl jab chaʼan orajʌch tsaʼ loqʼuiyob ti Egipto i maʼañix tsaʼ mejli i yotsʌbeñob i levadurajlel jiñi pan (Éx. 12:34). Cheʼ bajcheʼ ili, tsiʼ cʼajtesʌbeyob jiñi wocol tsaʼ bʌ i ñusayob jiñi israelitajob yaʼ ti Egipto come Jehová cheʼʌch tsiʼ yʌlʌ: «Chaʼan mi laʼ ñaʼtan [tiʼ pejtelel ora] bajcheʼ tsaʼ loqʼuiyetla tiʼ lumal Egipto». Ili qʼuiñijel muʼ bʌ i mejlel ti jujumpʼejl jab tsiʼ coltayob chaʼan mi ñaʼtañob bajcheʼ Jehová tsiʼ locʼsayob ti Egipto yicʼot chaʼan miʼ qʼuelob bajcheʼ i Yaj coltayajob (Dt. 16:16).
w14 15/5 28 párr. 11
¿Mucʼʌch ba laj coltan i yorganización Jehová?
11 Jiñi i yorganización Jehová yom chaʼan wen mi la cajñel, jin chaʼan miʼ chʌn cʼajtesʌbeñonla ili ticʼojel tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo: «Laʼ laj coltan lac bʌ tiʼ pejtelel chuqui wen, chaʼan mi laj cʼuxbin lac bʌ bajcheʼ yom yicʼot wen bʌ lac melbal. Mach yomic mi laj cʌy lac tempan lac bʌ cheʼ bajcheʼ miʼ bixel melob lamital. Laʼ lac chʼejlʼesan lac bʌ. Cojcoj wʌle cheʼ woli ti lʌcʼtiyel jini cojix bʌ qʼuin cheʼ bajcheʼ woli laʼ qʼuel» (He. 10:24, 25). Cheʼ bʌ jiñi israelitajob miʼ tempañob i bʌ chaʼan miʼ chʼujutesañob Jehová, miʼ wen coltañob. Cheʼ jaʼel, ili qʼuiñijel miʼ wen aqʼueñob i tijicñʌyel. Jumpʼejl ejemplo, cheʼ bʌ Nehemías yicʼot jiñi israelitajob tsiʼ meleyob jiñi qʼuiñijel chaʼan Lejchempat wen tijicña tsiʼ yubiyob i bʌ (Éx. 23:15, 16; Neh. 8:9-18). Ili ora jaʼel, jiñi tempa bʌ yicʼot jiñi colem tempa bʌ tac mucʼʌch i wen pʼʌtʼesañonla tiʼ chaʼan bʌ Dios yicʼot tijicña mi caj la cajñel. Jin chaʼan, mach yomic mi lac sʌt mi jumpʼejlic (Tit. 2:2).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
Yom tojonla tiʼ tojlel Dios
3 Cheʼ tojonla ti Dios yom i yʌl chaʼan ti jumpʼejl lac pusicʼal mi laj cʼuxbin Jehová yicʼot chaʼan jin jach mi lac chʼujutesan, i mi lac mel chuqui miʼ mulan. Yaʼ ti Biblia, jiñi tʼan am bʌ ti hebreo muʼ bʌ i chaʼlentel ti traducir bajcheʼ toj o xucʼul miʼ cʼʌjñel chaʼan miʼ tajtʌl ti tʼan chuqui tsʼʌcʌl o cʼocʼ. Jumpʼejl ejemplo, yaʼ ti Mandar tsaʼ ajli chaʼan mi jiñi israelob mi caj i yʌqʼueñob tiʼ majtan Jehová juncojt añimal, yomʌch miʼ yʌcʼob jiñi cʼocʼ bʌ (Lv. 22:21, 22). Maʼañic miʼ mejlel i yʌcʼob juncojt mach bʌ weñic i yoc, maʼañic bʌ i chiquin o i wut o cʼam. Jehová wen ñuc tsiʼ qʼuele cheʼ miʼ yʌqʼuentel juncojt añimal cʼocʼ bʌ yicʼot tsʼʌcʌl bʌ chuqui an i chaʼan (Mal. 1:6-9). ¿Chucoch yom Jehová chaʼan tsʼʌcʌl chuqui mi la cʌqʼuen? Chaʼan mi lac chʼʌmben i sujm, laʼ lac ñaʼtan ili ejemplo. Cheʼ mi lac mʌn jumpʼejl wut teʼ, maʼañic mi lac mulan cheʼ chʼujbeñix o cheʼ xutʼul jax. La com chaʼan tsʼʌcʌl mi la cʌqʼuentel yicʼot cheʼ wento. Lʌcʼʌl cheʼʌch miʼ yujtel chaʼan jiñi laj cʼuxbiya yicʼot lac xucʼtʌlel, Jehová yom tiʼ tsʼʌcʌl mi la cʌqʼuen.
25-31 I CHAʼAN ENERO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | LEVÍTICO 24, 25
«Jiñi Jabil chaʼan bʌ tijicñʌyel yicʼot cheʼ ba ora libre mi caj la cajñel»
Jehová yom chaʼan librejonla
3 Miʼ mejlel lac ñumen chʼʌmben i sujm tsaʼ bʌ i taja tiʼ tʼan Jesús cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi librejlel cheʼ mi lac tsajin jiñi tsaʼ bʌ i yʌqʼueyob i mel Dios jiñi israelitajob ti jiñi Jabil chaʼan bʌ tijicñʌyel. Tsiʼ yʌlʌ: «Yom mi laʼ qʼuel ti chʼujul jiñi jabil 50 i mi laʼ sub chaʼan an librejlel tiʼ tojlelob jiñi chumuloʼ bʌ ila ti lum. Ili jabil mi caj i sujtel ti laʼ tojlel ti jumpʼejl Jabil chaʼan bʌ tijicñʌyel, i ti jujuntiquiletla mi caj laʼ chaʼ sutqʼuibentel chuqui tac an laʼ chaʼan yicʼot ti jujuntiquiletla mi caj laʼ chaʼ sujtel baʼan laʼ familia» (pejcan Levítico 25:10 TNM; 25:8, 9, 11, 12). Ti jiñi yambʌ temaj, tsaʼ laj qʼuele bajcheʼ tsiʼ tajbeyob i wenlel jiñi israelitajob cheʼ bʌ tsiʼ chʼʌmʌyob ti ñuc jiñi i yorajlel cʼaj o ti jujumpʼejl semana. Mi caj lac bej qʼuel bajcheʼ tsiʼ tajbeyob i wenlel jiñi Jabil chaʼan bʌ tijicñʌyel. Laʼcu lac ñaʼtan juntiquil israelita an i bet i miʼ chon i lum chaʼan miʼ toj. Cheʼ ti Jabil chaʼan jiñi tijicñʌyel miʼ chaʼ sutqʼuibentel i lum. I cheʼ jiñi, miʼ mejlel i cʌybeñob tiʼ wenta i yalobilob. Laʼ lac ñaʼtan tiʼ tojlel juntiquil israelita wocol bʌ bajcheʼ miʼ taj taqʼuin, i chaʼan miʼ toj i bet, miʼ chon juntiquil i yalobil bajcheʼ xyaj eʼtel (troñel) o miʼ chon i bʌ jaʼel. Ti jiñi Jabil chaʼan bʌ tijicñʌyel, jiñi xyaj eʼtel miʼ «chaʼ sujtel yicʼot i familia». Cheʼ bajcheʼ iliyi, pejtelel jiñi xyaj eʼtelob miʼ mejlel i pijtañob chaʼan miʼ chaʼ ajñelob ti libre. Tiʼ sujm, Jehová miʼ cʼojoʼtan jiñi i wiñicob.
Jehová yom chaʼan librejonla
4 ¿Baqui bʌ yambʌ i wenlel jiñi Jabil chaʼan bʌ tijicñʌyel? Jehová tsiʼ yʌlʌ tiʼ tojlel Moisés: «Pero yaʼ ti jini lum muʼ bʌ caj i yʌqʼueñet Dios maʼanic mi caj i tajtʌl pʼumpʼun bʌ cheʼ xucʼuletla yicʼot Dios, come lac Yum mi caj i yʌqʼueñetla cabʌl bendición yaʼ baʼ mi laʼ majlel ti chumtʌl» (Dt. 15:4). Wen yʌñʌl bajcheʼ miʼ yujtel ti pañimil (mulawil) come jiñi añoʼ bʌ i taqʼuin miʼ ñumen tajob taqʼuin, pero jiñi pʼumpʼuñoʼ bʌ ñumen pʼumpʼun miʼ sujtelob.
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
w09 1/9 22 párr. 4
¿Wem ba cheʼ mi lac chaʼ qʼuextan chuqui mach bʌ weñic mi lac melbentel?
Mi juntiquil israelita miʼ low juntiquil i piʼʌl i miʼ locʼsʌben jumpʼejl i wut, jiñi Mandar miʼ yʌl chuqui yom miʼ tumbentel. Jin chaʼan, jiñi tsaʼ bʌ jajtsʼi maʼañic mi caj i majlel i jatsʼ jaʼel jiñi tsaʼ bʌ i lowo, mi jiñic miʼ ticʼlʌben i familia. Jiñi Mandar tsiʼ yʌlʌ chaʼan yom miʼ tojʼesañob jiñi wocol jiñi juezob. Cheʼ jaʼel, ili Mandar tsiʼ mʌcta chaʼan jiñi yomoʼ bʌ i ticʼlan i piʼʌlob maʼañic miʼ melob come yujilob chaʼan mi an chuqui miʼ melben i piʼʌl cheʼʌch mi caj i yʌqʼuentel toj jaʼel. Pero ili Mandar mach cojach yom i yʌl jiñi.
1-7 I CHAʼAN FEBRERO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | LEVÍTICO 26, 27
«¿Chuqui yom mic mel chaʼan Jehová miʼ yʌqʼueñon i bendición?»
w08 15/4 4 párr. 8
Mach lac sʌclan jiñi maʼañic bʌ i cʼʌjñibal
8 ¿Bajcheʼ miʼ mejlel ti sujtel ti lac dios jiñi chubʌʼañʌl tac? Laʼcu la cʌl jumpʼejl lajiya: Mi an majqui miʼ taj jumpʼejl xajlel wen jach bʌ i colemlel yaʼ ti tejclum Israel, tajol miʼ mejlel i cʼʌn chaʼan miʼ mel jumpʼejl otot. Pero miʼ tsaʼ cʼʌjñi jiñi xajlel chaʼan miʼ melob i dios o baqui miʼ chʼujutesañob, miʼ mejlel i yʌcʼ ti wocol jiñi i tejclum Jehová (Lv. 26:1). Cheʼ lajal jaʼel jiñi taqʼuin. Miʼ coltañonla chaʼan mi lac taj i cʼʌjñibal bʌ lac chaʼan, i cheʼ jaʼel miʼ mejlel laj cʼʌn tiʼ melol i yeʼtel Jehová (Ec. 7:11, 12; Lc. 16:9). Pero mi jin mi lac ñaxan acʼ jiñi taqʼuin i mach jiñic i melol i chaʼan bʌ Jehová, miʼ mejlel ti sujtel ti lac dios (pejcan 1 Timoteo 6:9, 10). Ili ora, cabʌlob miʼ yʌcʼob ti ñaxan i sʌclʌntel chubʌʼañʌl tac. Jin chaʼan, yom wen jach bajcheʼ mi laj qʼuel jiñi taqʼuin (1 Ti. 6:17-19).
it-2 1096 párr. 8
Bʌqʼuen
Come Jehová tsiʼ yʌqʼue ñuc bʌ eʼtel Moisés, jin chaʼan tsaʼ qʼuejli ti ñuc (ti hebreo moh·ráʼ) tiʼ tojlel jiñi israelitajob (Dt. 34:10, 11, 12; Éx. 19:9). Jiñi añobʌch bʌ i ñopoñel tsiʼ qʼueleyob ti ñuc Moisés. Tsiʼ qʼueleyob chaʼan Dios tsaʼʌch i cʼʌñʌ Moisés. I cheʼ jaʼel, jiñi israelitajob yom miʼ qʼuelob ti ñuc jiñi chʼujul bʌ i tabernáculo Jehová (Lv. 19:30; 26:2). Ili yom i yʌl chaʼan jiñi israelitajob yom miʼ melob jiñi chʼujutesaya cheʼ bajcheʼ tsiʼ yʌlʌ Jehová yicʼot yom miʼ tsʼʌctesañob pejtelel muʼ bʌ i yʌl jiñi i Mandar tac.
w91 1/3 17 párr. 10
Jiñi «i ñʌchʼtʌlel laʼ pusicʼal chʼoyol bʌ ti Dios» mi caj i cʌntañetla
10 Jehová tiʼ sube jiñi israelitajob: «Mi xucʼul mi la chʌn jacʼbeñon c tʼan yicʼot c mandar, joñon mi caj cʌqʼueñetla jaʼal cheʼ tiʼ yorajlel. Cheʼ jini mi caj i wen loqʼuel chuqui mi laʼ pʌcʼ yaʼ ti laʼ lum. Jini teʼ mi caj i wen acʼ i wut. Mi caj i wen loqʼuel i wut laʼ tsʼusub. Mi caj laʼ wen ñajʼan cheʼ mi laʼ cʼux i bʌl laʼ ñʌcʼ. Tijicña mi caj laʼ wubin yaʼ ti laʼ chumlib. Joñon mi caj cʌqʼueñetla i ñʌchʼtʌlel laʼ pusicʼal ila ti pañimil. Tijicña mi caj i yochel laʼ wʌyel. Maʼanic majch mi caj i bʌcʼtesañetla. Joñon mi caj c jisan jini jontol tac bʌ bʌteʼel yaʼ ti laʼ lumal. [...] Mi caj c chʌn ajñel ti laʼ tojlel. Mi caj laʼ Diosiñon. Mi caj cotsañetla ti calobil» (Levítico 26:3-6, 12). Jiñi tejclum Israel maʼañic mi caj i ticʼlʌntel tiʼ contrajob, cabʌl i chubʌʼan mi caj i yajñelob yicʼot mi caj i sujtelob tiʼ yamigo Jehová. Pero yomʌch miʼ jacʼbeñob i Mandar Jehová (Salmo 119:165).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
it-2 657
Tsʌts bʌ cʼamʌjel
Tiʼ caj maʼañic tsiʼ jacʼbeyob i mandar Dios. Jiñi tejclum Israel tsaʼ subentiyob chaʼan mi maʼañic miʼ tsʼʌctesañob jiñi trato tsaʼ bʌ i meleyob yicʼot Dios, mi caj i chocbentelob cʼotel «cʼamʌjel» (Lv. 26:14-16, 23-25; Dt. 28:15-19, 21, 22). Cheʼ bʌ jiñi Biblia miʼ yʌl cheʼ an majqui cʼocʼ, yom i yʌl, chaʼan an yicʼot i bendición Dios (Dt. 7:12, 15; Sal. 103:1-3; Pr. 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Ap. 21:1-4), i jiñi cʼamʌjel miʼ lajintel bajcheʼ jiñi mulil (Éx. 15:26; Dt. 28:58-61; Is. 53:4, 5; Mt. 9:2-6, 12; Jn. 5:14). Anquese Jehová tsiʼ chocbe cʼotel Míriam, Uzías yicʼot Guehazí jiñi cʼamʌjel (Nm. 12:10; 2 Cr. 26:16-21; 2 R. 5:25-27), lʌcʼʌ tiʼ pejtelel ora jiñi tsaʼ bʌ cʼamʼayob tiʼ cajʌch chuqui tsiʼ meleyob o tiʼ caj chaʼan xmulilob. Tsiʼ ñusayob ili cʼamʌjel tac, tiʼ cajʌch chaʼan chuqui tsiʼ meleyob (Gá. 6:7, 8). Jiñi apóstol Pablo tsiʼ yʌlʌ ili tʼan tac tiʼ tojlel jiñi tsaʼ bʌ i mulayob i mel tsʼiʼlel: «Dios tsiʼ cʌyʌyob tiʼ tsʼiʼlel [...]. Quisintic jax bajcheʼ tsiʼ cʼʌñʌyob i bʌcʼtal [...]. Tsaʼ aqʼuentiyob i tojol i mul cheʼ bajcheʼ an i jontolil» (Ro. 1:24-27).
8-14 I CHAʼAN FEBRERO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | NÚMEROS 1, 2
«Jehová wen jach bajcheʼ tsiʼ chajpa i tejclum»
w94 1/12 9 párr. 4
¿Bajcheʼ woli lac pʌs chaʼan mi la cʌcʼ ti ñaxan jiñi i chʼujutesʌntel Jehová?
4 Cheʼ tsaʼic laj qʼuele bajcheʼ yilal tsaʼ chumleyob pejtelel jiñi israelitajob yaʼ ti tiquiñal lum, ¿chuqui tsaʼ lac taja laj qʼuel? Cabʌl pisil bʌ otot, wen chajpʌbil bʌ bajcheʼ tsolol, baqui tsaʼ chumleyob tajol ñumen ti 3 millón quixtañujob, tʼoxbiloʼ bʌ ti uʼuxpʼejl tribu i an tsaʼ bʌ ajqʼuiyob ti chumtʌl ti norte, ti sur, ti este yicʼot ti oeste. Cheʼ tsaʼic lac ñumen qʼuele ti lʌcʼʌl, tajol tsaʼ laj qʼuele yambʌ junmojt ñumen lʌcʼʌl bʌ an yaʼ baqui an jiñi tabernáculo. Ti ili chʌnmojt bajcheʼ tʼoxbilob yaʼʌch añob jaʼel jiñi familia tac añoʼ bʌ tiʼ tribu Leví. Tiʼ yojlil baqui tsaʼ jijliyob jiñi israelitajob, tsaʼ joy mʌjqui ti pisil baqui tsaʼ ajqʼui jiñi «Tabernáculo». Jiñʌch tsaʼ bʌ i meleyob jiñi israelitajob ‹wen yujiloʼ bʌ eʼtel› cheʼ bajcheʼ tsiʼ yʌlʌ Jehová (Números 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Éxodo 35:10).
it-1 403 párr. 1
Tejclum Israel
Wen cabʌlob jiñi israelitajob. Jiñi wiñicob muʼ bʌ i majlelob ti guerra añob 603 mil 550. I jiñi xʼixicob yicʼot jiñi alobob, yicʼot jiñi añobix bʌ i jabilel yicʼot añoʼ bʌ i cʼamʌjel mach la cujilic jaytiquil añob. An 22 mil levitajob, i an yonlel wiñicob xʼixicob mach bʌ israelitajobic. Tajol tiʼ pejtelel jiñi tsaʼix bʌ lac taja ti tʼan añob ñumen ti 3 millón (Éx. 12:38, 44; Nm. 3:21-34, TNM; Nm. 3:39). Mach la cujilic bajcheʼ i colemlel jiñi lum baqui tsiʼ waʼchocoyob jiñi pisil bʌ i yototob jiñi tejclum Israel. Jumpʼejl ejemplo, cheʼ bʌ jiñi tejclum Israel tsaʼ cʼotiyob ti chumtʌl yaʼ tiʼ tʼejl Jericó, ‹tsiʼ chaʼleyob chumtʌl cʼʌlʌl ti Bet-jesimot cʼʌlʌl ti Abel-sitim am bʌ tiʼ lumal Moab› (Nm. 33:49).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
it-1 1231
Baqui tsʼijbubilob i cʼabaʼ
Cheʼ bʌ an majqui miʼ tsʼijbubentel i cʼabaʼ miʼ qʼuelbentel majqui jiñi i ñojteʼel, chuqui ti tribu loqʼuem yicʼot majqui jiñi i papá. Iliyi mach chaʼan jach miʼ tsijquelob jaytiquil añob ti jiñi tejclum. Cheʼ bʌ jiñi Biblia miʼ taj ti tʼan jiñi censo, cabʌlʌch i sujmlel. Jumpʼejl ejemplo, cheʼ bʌ miʼ chaʼleñob tojoñel, cheʼ bʌ miʼ yochelob ti soldado. Pero jiñi levitajob chaʼañʌch miʼ yʌqʼuentelob eʼtel yaʼ ti tabernáculo.
15-21 I CHAʼAN FEBRERO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | NÚMEROS 3, 4
«I yeʼtelob jiñi levitajob»
it-2 890 párr. 1
Sacerdote
Tiʼ Mandar Moisés. Cheʼ bʌ jiñi israelitajob woliyobto ti majtan eʼtel ti Egipto, Jehová chʼujul tsiʼ qʼuele jiñi ñaxam bʌ i yalobilob jiñi israelitajob cheʼ bʌ tiʼ tsʌnsa jiñi ñaxam bʌ i yalobilob jiñi egiptojob ti jiñi cojix bʌ wocol (Éx. 12:29; Nm. 3:11-13). Jiñi ñaxam bʌ i yalobilob jiñi israelitajob i chaʼañʌch Jehová, i cojach yom miʼ melbeñob i yeʼtel. I wentʌlel Dios tsiʼ cʼʌñʌ jiñi ñaxam bʌ i yalobilob jiñi israelitajob chaʼan miʼ yochelob bajcheʼ sacerdote o chaʼan miʼ cʌntañob jiñi tabernáculo. Pero ñumen wen tsiʼ qʼuele chaʼan jiñi wiñicob tiʼ tribu Leví jin miʼ melob ili eʼtel tac. Jin chaʼan, Jehová tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan jiñi wiñicob añoʼ bʌ tiʼ tribu Leví miʼ yochelob tiʼ qʼuexol jiñi ñaxam bʌ i yalobilob jiñi israelitajob, jiñi 12 tribu (jiñi i pʼolbalob Efraín yicʼot Manasés, i yalobilob José, tsaʼ tsijquiyob bajcheʼ chaʼpʼejl tribu). Ti jiñi censo tsaʼ qʼuejli chaʼan jiñi ñaxam bʌ i yalobilob jiñi 12 tribu ñumeñob ti 273, i jiñi levitajob añob jach 22 mil. Jin chaʼan, Dios tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi 273 miʼ yʌcʼob 5 siclos (11 dólar o $240.00), i jiñi taqʼuin tsaʼ aqʼuenti Aarón yicʼot jiñi i yalobilob (Nm. 3:11-16, 40-51). Cheʼ bʌ maxto ujti iliyi, Jehová tsaʼix i yajca jiñi wiñicob añoʼ bʌ tiʼ familia Aarón, añoʼ bʌ tiʼ tribu Leví, chaʼan miʼ yochelob ti sacerdote (Nm. 1:1; 3:6-10).
it-2 213
Levitajob
Eʼtel tac. Jiñi levitajob tʼoxbilob ti uxpʼejl familia: Guersón (Guersom), Qohat yicʼot Merarí (Gn. 46:8-14; 1 Cr. 6:1, 16). Jujumpʼejl jiñi familia tsaʼ ajqʼuiyob ti chumtʌl baqui lʌcʼʌl an jiñi tabernáculo yaʼ ti tiquiñal lum. Jiñi qohatitajob, loqʼuem bʌ ti familia Aarón, tsaʼ chumleyob yaʼ ti este, tiʼ yoque tojel i tiʼ jiñi tabernáculo. I jiñi yambʌ qohatitajob tsaʼ chumleyob ti sur, i jiñi guersonitajob tsaʼ chumleyob oeste, i jiñi meraritajob ti norte (Nm. 3:21-26, 27-32, 33-38). Jiñi levitajob añob tiʼ wenta chaʼan miʼ melob jiñi tabernáculo, miʼ chejob yicʼot chaʼan miʼ chʼʌmob majlel. Cheʼ baqui ora miʼ chʼʌjmel majlel jiñi tabernáculo, Aarón yicʼot i yalobilob miʼ juʼsañob jiñi pisil muʼ bʌ i tʼox jiñi Chʼujul bʌ ajñibʌl yicʼot jiñi Cʼax chʼujul bʌ ajñibʌl, i miʼ mosob jiñi arca chaʼan trato, jiñi pulʌntib tac, jiñi yambʌ chʼujul tac bʌ muʼ bʌ i cʼʌjñel yicʼot jiñi eʼtijib tac. Ili tac an ti wenta miʼ chʼʌmob majlel jiñi qohatitajob. I jiñi guersonitajob miʼ chʼʌmob majlel jiñi cortina tac, jiñi muʼ bʌ i mos ti joytʌlel jiñi tabernáculo yicʼot i chʼajñal tac. I jiñi meraritajob añob tiʼ wenta miʼ chʼʌmob majlel jiñi i teʼel tac chaʼan jiñi tabernáculo, i postejlel jiñi patio, i cʼʌclib tac baqui miʼ waʼtʌl jiñi poste tac yicʼot i chʼajñal tac jiñi patio muʼ bʌ i joyeʼ jiñi tabernáculo (Nm. 1:50, 51; 3:21-26, 27-32, 33-37; 4:4-33; 7:5-9).
it-2 214 párr. 2
Levitajob
Cheʼ tiʼ yorajlel Moisés, jiñi levitajob miʼ ñumen melob i yeʼtel cheʼ bʌ an 30 i jabilelob, jiñʌch cheʼ bʌ miʼ qʼuechob majlel jiñi tabernáculo yicʼot jiñi muʼ bʌ i cʼʌjñel tac (Nm. 4:46-49). An eʼtel tac muʼ bʌ i mejlel i melob cheʼ bʌ añob jaxto 25 i jabilel, pero yom 30 i jabilelob chaʼan miʼ qʼuechob majlel jiñi tabernáculo come tsʌtsʌch bʌ eʼtel (Nm. 8:23, 24). Cheʼ tiʼ yorajlel jiñi rey David tsaʼix caji i melob i yeʼtel cheʼ bʌ 20 i jabilelob. Come David tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi tabernáculo maʼañix mi caj i ñijcʌntel, i ti wiʼil tsaʼ mejli jiñi templo. I jiñi levitajob miʼ cʌy i melob jiñi eʼtel tac cheʼ bʌ añobix 50 i jabilel (Nm. 8:25, 26; 1 Cr. 23:24-26). Jiñi levitajob yom wen yujilob jiñi i Mandar Dios come lʌcʼʌ tiʼ pejtelel ora miʼ subentelob i pejcan yicʼot chaʼan miʼ cʌntesañob jiñi tejclum (1 Cr. 15:27; 2 Cr. 5:11, 12; 17:7-9; Neh. 8:7-9).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
w06 1/8 23 párr. 13
Laʼ lac pʌs chaʼan añʌch lac ñaʼtʌbal cheʼ bʌ mi lac bʌcʼñan Dios
13 David tsaʼʌch i wen bʌcʼña Jehová yicʼot tsiʼ ñopo tiʼ tojlel come tsaʼʌch i wen colta cheʼ bʌ tsiʼ ñusa wocol tac (Salmo 31:22-24). Pero David uxyajl maʼañic tsiʼ wen bʌcʼña Dios, jin chaʼan tsiʼ ñusa tsʌts bʌ wocol tac. Jiñi ñaxam bʌ jiñʌch cheʼ bʌ tsaʼ chʼʌjmi majlel jiñi arca yaʼ ti Jerusalén. Tsaʼ cʼʌjñi jumpʼejl carreta chaʼan miʼ chʼʌjmel majlel jiñi arca i mach tiʼ quejlab jiñi levitajob tsiʼ qʼuecheyob majlel cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl i Mandar Dios. Cheʼ bʌ Uzah woliʼ ñijcan majlel jiñi carreta, tsiʼ chucu jiñi Arca cheʼ bʌ colel i yajlel, i ti orajach tsaʼ chʌmi come mach weñic tsaʼ bʌ i mele. Uzah tsiʼ mele tsʌts bʌ mulil, pero tsaʼ ujti jiñi wocol tiʼ caj chaʼan David maʼañic tsiʼ pʼisi tiʼ wenta i Mandar Dios. Jin chaʼan, i bʌcʼñʌntel Dios jiñʌch cheʼ mi lac jacʼ cheʼ bajcheʼ miʼ subeñonla (2 Samuel 6:2-9; Números 4:15; 7:9).
22-28 I CHAʼAN FEBRERO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | NÚMEROS 5, 6
«¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac lajin tsaʼ bʌ i meleyob jiñi nazareojob?»
it-2 467, 468 párr. 1
Nazareo
Jiñi muʼ bʌ i yʌcʼob i tʼan chaʼan mi caj i yochel ti nazareo an chuqui uxchajp mach bʌ yomic miʼ melob: 1) Mach mejlic i japob mejl bʌ i yʌcʼob ti yʌcʼan, mi mejlicto i cʼuxbeñob i wut tsʼusubil chʼocto bʌ, cʼʌñix bʌ o tiquiñix bʌ, mi jiñicto miʼ mejlel i japob i yaʼlel jiñi pajix bʌ o maxto bʌ pajic o cheʼ bʌ tsaʼix sujti ti vinagre. 2) Mach yomic miʼ tsepob i tsutsel i jol. 3) Mach yomic miʼ tʌlob jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob anquese i familia (Nm. 6:1-7).
Ñuc bʌ trato. Jiñi muʼ bʌ i yʌcʼ i tʼan chaʼan yom ochel bajcheʼ nazareo yom miʼ chumtʌl cheʼ bajcheʼ yom Jehová, i mach chaʼan jach yom miʼ wen qʼuejlel ti ñuc ti quixtañujob. Jiñi Mandar miʼ yʌl chaʼan cʼʌlʌl cheʼ bʌ nazareo, chʼujulʌch ti Jehová (Nm. 6:1, 2, 8; laja yicʼot Gn. 49:26).
Jin chaʼan, yom bʌ miʼ melob jiñi nazareojob wen ñuc i cʼʌjñibal chaʼan tiʼ chʼujutesʌntel Jehová. Jiñi ñuc bʌ sacerdote yicʼot juntiquil nazareo lʌcʼʌ lajalob come mach yomic miʼ tʌlob jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob anquese i familiajob. Jiñi ñuc bʌ sacerdote yicʼot jiñi sacerdotejob mach yomic miʼ japob lembal cheʼ bʌ miʼ melob jiñi chʼujul bʌ eʼtel tiʼ tojlel Jehová come wen ñucʌch i yeʼtelob (Lv. 10:8-11; 21:10, 11).
Jiñi tʼan am bʌ ti hebreo na·zír, yom bʌ i yʌl, nazareo miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan yom ‹chʼujul, i cheʼ jaʼel miʼ yʌcʼ ti colel i tsutsel i jol›, ili miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan an bajcheʼ nazareo (Nm. 6:5). Jiñi tʼan na·zír, am bʌ ti hebreo, miʼ cʼʌjñel jaʼel cheʼ bʌ miʼ yʌjlel jiñi tsʼusubil mach bʌ añic miʼ tsepbentel i cʼʌb tac cheʼ ti sábado yicʼot cheʼ ti jiñi Jabil chaʼan bʌ tijicñʌyel (Lv. 25:5, 11). Cheʼ jaʼel, wen ñucʌch i cʼʌjñibal jiñi i alʌ wechel bʌ oro am bʌ yaʼ ti yalʌ pixol jiñi ñuc bʌ sacerdote muʼ bʌ i chʼʌm tilel jiñi tʼan: «Chʼujul chaʼan lac Yum». Ili miʼ cʌjñel chaʼan tsaʼʌch i yʌcʼʌ i bʌ ti Dios [ti hebreo né·zer, i yaʼ jach loqʼuem ti jiñi tʼan na·zír] (Éx. 39:30, 31.) Cheʼ lajal jaʼel jiñi corona muʼ bʌ i cʼʌñob jiñi reyob yaʼ ti Israel cʌmbil jaʼel bajcheʼ né·zer (2 S. 1:10; 2 R. 11:12). Jiñi apóstol Pablo tiʼ tsictesa chaʼan yaʼ ti congregación jiñi xʼixic tsaʼ aqʼuenti tam bʌ i tsutsel i jol i mach jumpʼejlic i yalʌ pixol. Ili miʼ yʌqʼuen i ñaʼtan chaʼan mach lajalic i yeʼtel bajcheʼ juntiquil wiñic yicʼot chaʼan maʼañic baqui ora mi caj i ñusan ti pʼis cheʼ bajcheʼ tsiʼ yʌlʌ Jehová. Jin chaʼan, juntiquil Nazareo mach yomic miʼ tsep i tsutsel i jol, maʼañic miʼ jap vino yicʼot yom sʌcob come miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan wen ñucʌch i cʼʌjñibal cheʼ bʌ miʼ yʌcʼob i bʌ ti Jehová yicʼot miʼ melbeñob i yeʼtel (1 Co. 11:2-16).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
w05 15/1 30 párr. 2
Jiñi xpejcaya juñob miʼ cʼajtibeñob i bʌ
Sansón qʼuexelʌch bajcheʼ jiñi yambʌ nazareojob. Cheʼ maxto i yila pañimil, jiñi i yángel Jehová tiʼ sube i ñaʼ: «Mi caj a cʌntan a walobil chaʼan maʼ wʌcʼ ti pañimil. Maʼanic mi caj i wis setʼbentel i tsutsel i jol jini chʼiton, come mi caj i yajñel ti nazareo tiʼ tojlel Dios cʼʌlʌl miʼ yilan pañimil cʼʌlʌl miʼ chʌmel. Mi caj i coltan jini israelob tiʼ tojlel filisteojob» (Jueces 13:5). Sansón maʼañic tsiʼ yʌlʌ chaʼan yom ochel bajcheʼ nazareo, Jehová jiñʌch tsiʼ yajca. Tsaʼ ajñi bajcheʼ nazareo cʼʌlʌl cheʼ bʌ tsiʼ yila pañimil cʼʌlʌl cheʼ bʌ tsaʼ chʌmi. Jin chaʼan, mach mulil cheʼ bʌ tsiʼ tʌlʌ juntiquil tsaʼix bʌ chʌmi o sajti. Mi tsiʼ tʌlʌ juntiquil tsaʼix bʌ chʌmi, mach yomic i yʌl chaʼan yaʼix tsaʼ jili i yeʼtel bajcheʼ nazareo. Ili miʼ pʌs chaʼan jiñi nazareojoʼ bʌ tiʼ pejtelel ora, mach lajalobic yicʼot jiñi mucʼ jach bʌ i cʼajtiñob ochel bajcheʼ nazareo.