Hechos
Esteban ʉ̃i yávaino ʉ̃́re ne boarã́jiye jipocai
7 Dinʉmʉ ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ jẽniari jã́rejameđa Estebãre:
—¿Jãvema yo ne coyʉino mi borore? arejameđa.
2 Aru Esteban, yópe arĩ, coyʉrejameđa cójijinocavʉre:
—Mʉja, jívʉ aru jíbʉcʉva máre, jápiajarã ji coyʉiyede. Javede Jʉ̃menijicʉ meacʉ baju cʉetedejaquemavʉ majeñecu Abraham mácʉ yebai ʉ̃i cʉedeca cãreja Mesopotamia ãmicʉrijoborõi, ʉ̃i nʉquiye jipocamia Harán ãmicʉriĩmaroi. 3 Jʉ̃menijicʉ arejaquemavʉ ʉ̃́re: “Mʉ, Abraham, mi cʉrõre jocarĩ nʉjacʉ mʉ. Aru mi cʉrõcavʉre máre jocarĩ nʉjacʉ. Jã́đovacʉyʉmu yʉ mʉre mi apeno cʉrõ, mi cʉquinore”, arejaquemavʉ Abraham mácʉre Jʉ̃menijicʉ. 4 Jʉ arĩ Jʉ̃menijicʉre, Abraham mácʉ etarejaquemavʉ Caldea ãmicʉrijoborõre jocarĩ, cʉcʉnʉcʉyʉ Harán ãmicʉriĩmaroi. (Mesopotamia ãmicʉrijoborõi cʉvʉ Caldea.) Abraham mácʉi pacʉ bácʉ ʉ̃i yainíburu yóboi, Jʉ̃menijicʉ nʉicõjenejaquemavʉ ʉ̃́re yore, mʉje cari cʉrõre.
5 ’Dinʉmʉ Abraham mácʉi eaiyede yore, Jʉ̃menijicʉ jíbedejaquemavʉ joborõre ʉ̃ mácʉre. Ye joborõ quĩ́jinore máre cũinácʉbobareca ʉ̃i epeino jacopʉbedejaquemavʉ Abraham mácʉ cãreja. Ʉbenita, “Yo cʉrõ mi cʉquinore jícʉyʉmu yʉ mʉre”, Jʉ̃menijicʉ arejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. “Yo joborõre jícʉyʉmu yʉ mʉre aru mipãramena márajivʉre máre. Yo joborõ mʉjeno maquiyébu”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃ mácʉre. Aru Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i que aiyede, Abraham mácʉ jʉeđocʉvabecʉ barejaquémavʉ cãreja. 6 Yópe arĩ, coyʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃ mácʉre: “Mipãramena márajivʉ apejoborõi nʉri, cuatrocientos paiʉjʉa baju nore cʉrãjarama na márajivʉ. Aru nore cʉrĩ, mipãramena márajivʉre pare memeicõjenajarama nócavʉ, ne eaijoborõcavʉ. Yebacavʉpe memecarãjarama mipãramena márajivʉ. Náre jara popeni, memecaicõjenajarama nócavʉ. 7 Ʉbenita náre, dijoborõcavʉre, ñájine đacʉyʉmu yʉ ne ãmeina đaiye báque boje mipãramena márajivʉre. No yóboi, yore copaidarãjarama mipãramena márajivʉ dijoborõre jocarĩ. Aru yʉre mearore jínajarama yui”, arejaquemavʉ Abraham mácʉre Jʉ̃menijicʉ.
8 ’No yóboi, bedióva Jʉ̃menijicʉ “Yópe đarãjare”, arĩ yávarejaquemavʉ Abraham mácʉre. “Mʉ jʉ aru ji coyʉiye báquede, yópe đarĩ jã́đovajara mʉja. Mʉ aru mívʉ ʉ̃mʉva aru mi yebacavʉ ʉ̃mʉvaque máre mʉje cajede burajarã mʉja, ãrʉrivʉ ji coyʉiye báquede mʉjare”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Abraham mácʉ jʉ arejaquemavʉ ʉ̃́re. Que baru cajede burarejaquemavʉ mamacʉ Isaac bácʉre ocho paijãravʉa ʉ̃i põeteniburu yóboi. Aru nopedeca đarejaquemavʉ Isaac bácʉ mamacʉ Jacob bácʉre. Aru nopedeca đarejaquemavʉ Jacob bácʉ doce paivʉ mamarare, majeñecuva mácavʉre.
9 ’Caipʉcapʉrʉape paivʉ ina Jacob bácʉi mára, majeñecuvacavʉ bácavʉ, pare jorojĩnejaquemavʉ néyocʉ bácʉre, ʉ̃i ãmiá José. Que baru bojeđarejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre apevʉre, ʉ̃ mácʉre nʉvari bojeđarãjiyepe aivʉ Egipto ãmicʉrijoborõcacʉre yebacacʉpe. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ cađatedejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. 10 Ʉ̃ mácʉi cʉede Egipto ãmicʉrijoborõi apenʉmʉ ñájiñʉ marejaquémavʉ ʉ̃, José bácʉ. Ʉbenita cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉ cađatedejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre, ʉ̃i etaquiyepe meacʉ ayʉ. Ʉrarõ majide đarejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. Que baru Egiptocavʉ ne jabocʉ bácʉ, Faraón ne aimʉ, me jã́rejaquemavʉ José bácʉre, ʉ̃i mearo đaiye boje aru ʉ̃i majié boje máre. Jaboteicõjenejaquemavʉ José bácʉre caivʉ ʉ̃i cʉ̃ramicavʉre aru caivʉ Egiptocavʉre máre. Aru coreicõjenejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre caiye ʉ̃i cʉvaede.
11 ’Dinʉmʉ ãmeno baju vaidéjaquemavʉ no ãiye cʉbenore caivʉ Egipto ãmicʉrijoborõcavʉ aru Canaán ãmicʉrijoborõcavʉ máre. Que baru majeñecuva mácavʉ, Canaán ãmicʉrijoborõi cʉrivʉ, ye ãiye cʉvabedejaquemavʉ na mácavʉ. 12 Jacob bácʉ jápiayʉ “Ãiye cʉrõre Egiptore”, darorejaquemavʉ caipʉcapʉrʉape paivʉ mamarare, majeñecuva mácavʉre, mamarʉmʉ ne nʉri ĩnajiyepe ayʉ ãiyede. 13 Ne copaiyede nore bedióva cojedeca, José bácʉ “Yʉ Josébu”, arejaquemavʉ jíbʉrã mácavʉre. Faraón mácʉ José bácʉ jivʉre coreóvarejaquemavʉ. 14 José bácʉ jarorejaquemavʉ jíbʉrã mácavʉre aru ĩmacʉ bácʉre máre népacʉ Jacob bácʉ yebai, daicõjeñʉ caivʉ ʉ̃ jivʉre ʉ̃i yebai, Egipto ãmicʉrijoborõi. Aru setenta y cinco paivʉ baju barejaquémavʉ na mácavʉ. 15 Jacob bácʉjã nʉrejaquemavʉ Egipto ãmicʉrijoborõi. Ʉ̃ mácʉ aru caivʉ mamara máre, majeñecuva mácavʉ, yaidéjaquemavʉ dijoborõi. 16 Yóbore népãramena mácavʉ nʉvarejaquemavʉ ne bajuá báquede, jarʉvarãjivʉ cʉ̃racobei Siquem ãmicʉriĩmaroi. No ne yaivʉ bácavʉre jarʉvarãjinore Abraham mácʉ bojeđarĩ ĩnejaquemavʉ jipocamia Hamor bácʉi márare. Na mácavʉre jídejaquemavʉ tãutʉrare Abraham mácʉ.
17 ’Aru ãnijãravʉ, Jʉ̃menijicʉi Abraham mácʉre, “Yópe đacacʉyʉmu mʉre”, ʉ̃i aijãravʉ bácarõ joabede, obedivʉ majeñecuva mácavʉ cʉrejaquemavʉ Egipto ãmicʉrijoborõi. 18 Dinʉmʉ jaboteyʉ barejaquémavʉ Egiptocavʉre apecʉ jabocʉ bácʉ. Ʉ̃ mácʉ coreóvabedejaquemavʉ José bácʉre. 19 Ʉ̃ mácʉ borocʉrĩ ãmeina đarejaquemavʉ majeñecuva mácavʉre. Ñájine đarejaquemavʉ na mácavʉre. Ʉ̃ mácʉ dajocaicõjenejaquemavʉ némara quĩ́jinare jedevai, ne yainájiyepe ayʉ. 20 Dinʉmʉmia põetedejaquemavʉ majeñecu mácʉ, ʉ̃i ãmiá Moisés. Jʉeđocʉ meacʉ baju barejaquémavʉ. Ʉ̃ mácʉi bʉcʉva bácavʉ bʉcʉóvarejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre yóbecʉrã aviáva ne cʉ̃rami jívʉi. 21 Ne dajocaiyede ʉ̃ mácʉre jedevai, Faraón mácʉi máco báco Moisés bácʉre earĩ, nʉvari õi cʉ̃rami, bʉcʉóvarejaquemavʉ mamacʉ bajupe. 22 Ina Egiptocavʉ bácavʉi majiéde buedejaquemavʉ Moisés bácʉre. Que teni bʉcʉcʉ cari yávarejaquemavʉ aru đarejaquemavʉ ʉrarõ parʉéque.
23 ’Cuarenta paiʉjʉa cʉvacʉ Moisés bácʉ, jã́cʉnʉrejaquemavʉ apevʉ ʉ̃ jivʉre, Israecavʉre. 24 Jã́rejaquemavʉ cũinácʉ Egiptocacʉ bácʉre jara boayʉ́re cũinácʉ Israecacʉ bácʉre. Ʉ̃ jicʉ bácʉre cađateiyʉcʉ, ãñʉ Egiptocacʉ bácʉre boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ Moisés bácʉ yavenina. 25 Ʉ̃ mácʉ yópe arĩ dápiarĩdurejaquemavʉ: “Ina jívʉ majinajarama Jʉ̃menijicʉ yʉre nʉvaicõjecʉyʉre náre ne yebacateinore jocarĩ”, arĩdurejaquemavʉ. Ʉbenita majibedejaquemavʉ na mácavʉ.
26 ’Cõmiáijãravʉ Moisés bácʉ jã́rejaquemavʉ pʉcarã ʉ̃mʉva Israecavʉ bácavʉre ãđamateivʉre ne bajumia. Que teni cãrijovamene đarĩdurejaquemavʉ ʉ̃ mácʉ na mácavʉre. Yópe arejaquemavʉ: “Mʉja cũinávʉtamu. Que baru, ¿aipe teni ãmeina đaivʉrʉ̃ mʉja mʉje baju?” arejaquemavʉ Moisés bácʉ. 27 Ʉbenita cũinácʉ nácacʉ bácʉ japʉporejaquemavʉ Moisés bácʉre. Aru jẽniari jã́rejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre: “¿Ñame jaboteicõjeni mʉre ñʉjare? ¿Ñame jẽniari jã́ipõecʉpe epedi mʉre? 28 ¿Yʉre máre boarĩ́ jarʉvaiyʉcʉrʉ̃, yópe mi boavarepe ãñʉ Egiptocacʉ bácʉre ẽnoare?” arejaquemavʉ. 29 Ʉ̃ mácʉi que aiyede jápiayʉ Moisés bácʉ, dupini nʉrejaquemavʉ Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. Apeno joborõ, Madián ãmicʉrijoborõi, earĩ cʉrejaquemavʉ. Jímarepaco báco, dijoborõcaco, jʉeđocʉvarejaquemavʉ pʉcarã ʉ̃mʉvare.
30 ’Aru Moisés bácʉ nore cʉrejaquemavʉ cuarenta paiʉjʉa. Dinʉmʉ cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ, ángele, cʉetedejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre põecʉbenoi joabejĩnoi Sinaí ãmicʉricũ cʉ̃racũre. Ãñʉ ángele cʉetedejaquemavʉ cũinácʉ jocʉjĩcʉ uruijĩcʉ jẽneboi. 31 7:31-32 Moisés bácʉ cuecumañʉ ʉ̃i jã́iyede, joabenoi nʉrejaquemavʉ, me jã́cʉyʉ. Que teni jápiarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávainore, yópe aiyede: “Yʉ́tamu Jʉ̃menijicʉ. Míñecuva Abraham, Isaac, aru Jacob ne jʉ aimʉmu yʉ”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Diede jápiarĩ, Moisés bácʉ jidʉcʉ, bidini jã́iyʉbedejaquemavʉ. 32 — 33 Cojedeca Jʉ̃menijicʉ arĩ yávarejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre: “Mʉ núvʉ caride joborõ mearo baji, ji cʉe boje yui. Aru yʉ́bu meacʉ baju caivʉ pʉeno. Que baru dujacʉ mʉ mi cʉraidoare, pueđacʉyʉ yʉre. 34 Yʉ jã́ivʉ ji põeva ʉrarõ ñájivʉre no joborõ Egiptoi. Yʉ jápiaivʉ ne oiyede. Que baru daivʉ yʉ, meađacʉdayʉ náre. Nʉjacʉ cari. Jacopaiyovaquijivʉ mʉre Egiptoita”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ Moisés bácʉre.
35 ’Ãñʉ Moisés bácʉre Israecavʉ bácavʉ ʉbeni jarʉvaiyʉrĩdurejaquemavʉ. Yópe arĩ, “¿Ñame jaboteicõjeni mʉre ñʉjare? ¿Ñame jẽniari jã́ipõecʉpe epedi mʉre?” jẽniari jã́rejaquemavʉ na mácavʉ. Ʉbenita na mácavʉ ʉ̃ mácʉre jarʉvaiyʉrĩduivʉreca, Jʉ̃menijicʉ jarorejaquemavʉ Moisés bácʉre ne yebai, ʉ̃i jaboteni meađaquiyepe ayʉ na mácavʉre. Aru ãñʉ ángele, ʉ̃i jã́imʉ mácʉ jocʉjĩcʉ uruijĩcʉi, cađateyʉ barejaquémavʉ ʉ̃ mácʉre.
36 ’Moisés bácʉvacari nʉvarejaquemavʉ ãnina Israecavʉ bácavʉre Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. Ðarejaquemavʉ põeva ne jã́mene aru ne đarĩ majibede máre ʉre Egipto ãmicʉrijoborõi, ne etarãjiye jipocare, aru jia ʉrađa yebai, aru na mácavʉi cʉede máre põecʉbenoi cuarenta paiʉjʉa baju. 37 Ãñʉ Moisés bácʉvacari arejaquemavʉ Israecavʉ bácavʉre: “Jʉ̃menijicʉ darocʉyʉme mʉjare apecʉ ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõecʉre nopedeca ʉ̃i daroiyepe yʉre. Mʉjacacʉ bacʉyʉ́me ʉ̃. Jʉ ajarã ʉ̃́re”, arejaquemavʉ ʉ̃ mácʉ. 38 Ãñʉ Moisés bácʉvacari cʉrejaquemavʉ Israecavʉ bácavʉque, majeñecuva mácavʉque, ne cójijiyede põecʉbenoi. Aru cʉrejaquemavʉ ãñʉ ángele ʉ̃́re yávayʉ bácʉque Sinaí ãmicʉricũ cʉ̃racũi. Ãñʉ Moisés bácʉvacari jacopʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede, majide đacʉyʉ majare, maje majinajiyepe ayʉ aipe đaiye jaʉrõre, maje cʉvarãjiyepe ayʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre.
39 ’Ʉbenita majeñecuva mácavʉ jʉ abedejaquemavʉ Moisés bácʉre. Ʉbedejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. Aru, “Egiptoi copaiyʉrivʉbu ñʉja”, arĩdurejaquemavʉ na mácavʉ. 40 Que teni yópe arĩ, jẽniarejaquemavʉ Aarón mácʉ, Moisés bácʉi yócʉ bácʉre: “Ðacajacʉ ñʉjare apevʉ pẽpeimarare, maje nʉvarajiyepe maje jipocai. Majibevʉ maja aipe vainore ñai Moiséde, majare davavacʉre Egiptore jocarĩ”, arejaquemavʉ na mácavʉ. 41 Que arĩ, đarejaquemavʉ ne pẽpeimʉre yópe oteivecʉjĩcʉpe. Que đarĩ bʉojarĩ, ãimarare boarĩ́, juarejaquemavʉ, ne pẽpeimʉre jívʉ. Aru torojʉrejaquemavʉ, mearore jívʉ ne baju pʉrʉáque ne đaiye báquede. 42 Que teni ne Jʉ̃menijicʉre jarʉvaiye boje, Jʉ̃menijicʉ máre jarʉvarejaquemavʉ na mácavʉre, mearore jícõjeñʉ abiácovare. Nópe đarĩ, đarejaquemavʉ na mácavʉ yópe cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõevacacʉ bácʉ ʉ̃i toivaiye báquepedeca:
Mʉja, Israecavʉ, cainʉmʉa no cuarenta paiʉjʉa mʉje cʉede põecʉbenoi, yʉre ãimarare boarĩ́, juarĩ, jíbeteavʉ̃ mʉja. Aru ape jíyede máre jíbeteavʉ̃ mʉja yʉre. 43 Ñai jʉ̃menijicʉ, ʉ̃i ãmiá Moloc, ʉ̃i cʉ̃ramine, ãimacajeaque đaiñamine, nʉvavʉ mʉja. Aru ñai jʉ̃menijicʉ, ʉ̃i ãmiá Refán, ʉ̃i pẽpeimʉre yópe abiácorʉpe páyʉre máre nʉvavʉ mʉja. Dinʉmʉre iye mʉje pẽpeimarare đaiye báque boje, aru mʉje mearore jíye boje náre, mʉje mauvare nʉvaicõjecʉyʉmu yʉ mʉjare mʉje joborõre jocarĩ pʉ Babilonia ãmicʉrõ ãnipũravʉita, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, arĩ toivarĩ, ʉ̃i yávaiyede coyʉcarejaquemavʉ.
44 ’Majeñecuva mácavʉ ne cʉede põecʉbenoi cʉvarejaquemavʉ náque diñami cʉ̃rami ne ãimacajeaque đaiñami mácarõre, iveá cʉ̃ravea báqueque Jʉ̃menijicʉi đaicõjeiye ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre toivainoque cʉriñami mácarõre. Diñami mácarõre đarejaquemavʉ na mácavʉ nópe Jʉ̃menijicʉi jã́đovaino mácarõpe jipocamia Moisés bácʉre ʉ̃i cʉede cʉ̃racũi. 45 Obediʉjʉa yóboi, Josué bácʉ jabotedejaquemavʉ majeñecuva mácavʉre, diñami mácarõre đaipõeva mácavʉi pãramena mácavʉre. Jipocamia na mácavʉ jacopʉrejaquemavʉ diñami mácarõre néñecuva mácavʉi jíno mácarõre náre. Josué bácʉque nʉri, Jʉ̃menijicʉi etavaiyede apevʉ judíova ãmevʉre ijoborõre jocarĩ, majeñecuva mácavʉ ĩnejaquemavʉ yo joborõre. Na mácavʉ máre nʉvarejaquemavʉ diñami mácarõre dinʉmʉmia. Aru népãramena mácavʉ máre jacopʉvarejaquemavʉ diñamine, nébʉcʉva bácavʉi jíno mácarõre na mácavʉre pʉ David bácʉi jaboteiyeta.
46 ’Aru David bácʉ đaiyʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Que baru Jʉ̃menijicʉ me jã́rejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. Aru David bácʉ đacaiyʉrĩdurejaquemavʉ cʉ̃ramine, põeva ne jẽniaiñamine Jʉ̃menijicʉre. 47 Ʉbenita David bácʉi mácʉ bácʉ, ʉ̃i ãmiá Salomón, đacarejaquemavʉ diñami mácarõre Jʉ̃menijicʉre. 48 Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ, parʉcʉ caivʉ apevʉ pʉeno, cʉbebi põeva ne đaiñamia jívʉi. Que teni cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉ yópe toivarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede:
49 Cavarõ mearomu yópe ji dobarõ mearo. Caiyede đaicõjeivʉ yʉ nore dobacʉ. Aru ijãravʉbu yópe ji cʉboba epeinope. Que baru ji cʉ̃ramiva đarĩ majibevʉ mʉja. Jʉ̃menijicʉi cʉrõre ji jabʉóvaiñamine đarĩ majibevʉ mʉja. 50 Yʉ́vacari caiyede cʉeđarejacacʉ yʉ, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ.
51 ’Yʉ coyʉyʉbu mʉjare: ¡Ʉbenita jápiaiyʉbevʉ mʉja! Dápiaivʉbu mʉja yópe Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ ne dápiaiyepe. Jápiaiyʉbevʉ mʉja Jʉ̃menijicʉi yávaiyede. Mʉjeñecuva mácavʉpe paivʉbu mʉja. Na mácavʉpedeca mʉjavacari máre cainʉmʉa jápiabevʉ ñai Espíritu Santore. 52 Mʉjeñecuva mácavʉ ñájine đarejaquemavʉ caivʉ ãnina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre. Mʉjeñecuva mácavʉcapũravʉ boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi daroimara mácavʉre, ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre, ãnina javede “Jʉ̃menijicʉre memecaipõecʉ meacʉ baju dacʉyʉme”, arĩ coyʉivʉ bácavʉre. Aru ʉ̃i daiyede mʉjacapũravʉ jẽni jíni ʉ̃́re ʉ̃i mauvare, boarĩ́ jarʉvaicõjeavʉ ʉ̃́re. 53 Mʉjavacari jacopʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi đaicõjeiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede. Ʉ̃ yávarejaquemavʉ ángelevare. Aru ina ángeleva yávarejaquemavʉ Moisés bácʉre. Aru ʉ̃ mácʉ toivarejaquemavʉ diede, mʉje majinajiyepe ayʉ. Ʉbenita mʉjacapũravʉ ye jʉ abevʉ iye Jʉ̃menijicʉi đaicõjeiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede, arejameđa Esteban cójijinocavʉre.
Estebãre cʉ̃raboaque ne boaino
54 Esteban ʉ̃i coyʉiyedeca jápiaivʉ ina cójijinocavʉ, pare jararejaimađa ʉ̃́re. Que baru cũrejaimađa ne cõpiáre, pare ne jaraiye boje. 55 Ʉbenita ñai Espíritu Santo đaicõjeñʉ marejámeđa Estebãre. Que teni Esteban, cavarõre cocorĩ jã́rejameđa Jʉ̃menijicʉi mearo miađárore, aru Jesúre máre núcʉre Jʉ̃menijicʉi meapũravʉi parʉéque. 56 Aru Esteban arejameđa:
—Jã́jara. No cavarõ voainore jã́ivʉ yʉ. Aru ñai Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre ʉ̃mʉpe máre, núcʉre Jʉ̃menijicʉi meapũravʉ yebai jã́ivʉ yʉ, arejameđa.
57 Ʉ̃i que aiyede, cođoboborĩ biedejaimađa na ne cámucobeare ne pʉrʉáque. Cũinátʉrʉ nacajari, cúyarĩ nʉri ʉ̃i yebai, ʉ̃́re jẽni, nʉvarejaimađa nore jocarĩ. 58 Jabʉborĩ jaetovarejaimađa ʉ̃́re ĩmarore jocarĩ. Aru cʉ̃raboaque dʉvarĩ bʉ́rejaimađa na Estebãre. Ina ʉ̃́re boro coyʉrĩ ađaivʉ bácavʉ barejáimađa cʉ̃raboaque dʉvarĩ bʉivʉ. Ne dʉvarãjiye jipocamia, epedejaimađa ne pʉenocacajeare cũinácʉ ʉ̃mʉ yebai, ʉ̃i ãmiá Saulo. 59 Ne dʉreiyedeca cʉ̃raboaque, Estebãcapũravʉ jẽniañʉ marejámeđa Jesúre.
—Mʉ, ji jabocʉ, Jesús, caride ĩjacʉ ji ũmene, arejameđa Esteban.
60 Que arĩ, ñʉatutarĩ joborõi, cođoboborejameđa:
—Mʉ, ji jabocʉ, ãrʉmetejacʉ iye ne ãmeina teiyede, arejameđa.
Nópe ayʉ bácʉ, Esteban mácʉ yaidéjameđa.