˗WƆN ˗GƆ 34
ˈˈTAN 3 Yi ꞊faan, yi ˗zoyödhɛmɛn, ˈö yi ˗zo ˗gban
˗Kwaa ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto
‹Ü ˈwɔn ˈö zë n ˗gɔ waa n ˗man ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˗to.›—PS. 32:5.
˗A ˗GƆ
ˈMën kë ˈö dho ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto? Biblö ˗yö kwa ˗zogban ꞊dhɛ mɛn ˈbhaa ˗ya ˈgo ö ˗bha ꞊sɔŋ ˈyaa ˈgü, Zoova ˗ya ˗bhawɔn ˗to ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?
1-2. ˈKwa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto, kwa ˗kë kwa ˗de ˈgü ꞊dhɛ? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin bhë ˗a ˗bha.)
ˈWƆN yaa ˈkwa˗ kë ˈˈdhiʋ̈ ˗be bhë ˗kɔ ˈö mën ˗a ˈka kwa ˈka bhë, ꞊gblüdë Davi ˗ya ˗dɔ. (Ps. 40:12; 51:3; ˈsëëdhɛ ˈwo˗ bɔ mɛn ˈbhaa ˗dhɛ.) Davi ˗yö ˈwɔn yaa ꞊gbɔɔnsü ˗nu ˗kë ö ˗bha ˗tosɛta ˈgü. ˈˈKɛɛ ˗yö ˗dho ˈö go ˗an ˈgü ö zuʋ̈ˈˈ ꞊gban ˈka, ˈö Zoova ˗ya ˗bhawɔn to. (2 Sam. 12:13) ˗Dhɛ ˈö˗ ˈwɔn dɔ ˈˈdhʋ̈, ˗a zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblu ˗yö ˗dhi ꞊dedewo.—Ps. 32:1.
2 ꞊Dhɛ Davi ˈdhö, ˈkwa˗ yö ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi ˈö ˈkwa ˗kë kwa ˗de ˈgü ˗së. ˈKö ˗kë ˗ʒianwo ꞊dhɛ ˈwɔn yaa ꞊gbɔɔnsü ˈnën ˈkwa˗ ˗kë, ˈkwa kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈkwa ˈgo ˗a ˈgü, Zoova ˗yö kwa ˗bhawɔn ˗to. ˈKwa˗ yö ˈˈdhʋ̈, kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi ꞊dedewo. (Prov. 28:13; Këw. 26:20; 1 Zn. 1:9) ˈKwa˗ ˈwɔn dɔ ˈzü ꞊dhɛ ˈwɔn yaa ˈkwa˗ ˗kë bhë, Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto ꞊dedewo ˈö ˗ya kë ꞊dhɛ ˈpë kwa ˈti˗ kë do ˗a ˈdhö, ˗yö kwa ˗zogban.—Ézéch. 33:16.
Psaume ꞊vadhɛ ˈwo Zoova ˗bha mɛn ˗bhawɔntosü ˗wɔn ˗blɛɛ, ˗gblüdë Davi ˗yö ˗an ˗bɛnzë. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 1˗2 ˗bha, ˗an ˈgü.)
3-4. ˗Kɔ ˗mɛɛn ˈö kwa ꞊dhegblüdhe do ˗yö ˗kë ˗a ˈka ö ˗de ˈgü kö ˗ya bɔ ˈˈyi ꞊bhaa? ˈYö ˈmën ˈkwa dho ˗a yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü?
3 ˈˈKɛɛ ˗ya kë ꞊shiöŋ ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë mɛn ˈbhaa ˗nu ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˈti wo ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto. Ʒenifɛɛ ˈö˗ ˗mɛn ˗nu ˗wa ˗to gagade ˈgü, ˗kwaa ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. Kö ˗yö ꞊kun wlüünën ˈka, ˗yo ˗da ˈwɔn yaa ˗ʒian ˗ta ˈö ˗tosɛta ꞊plɛ ˗kë. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˗kwɛ ꞊va ˗yö ˗ʒiö, ˗yö ö ˈˈtakɔ ˗bho ˈˈgblʋʋ ˈö ö ˗de nu Zoova ˗dhɛ ˈö bɔ ˈˈyi ꞊bhaa. ˗Ya ˗pö: «ˈˈDhiʋ̈ ˗be ꞊nɔɔn ˗dhɔ ˗kun n kë ˗ni ˈgü, ˈa ˈˈɲangüyaa ˗kë, ˈa yɔ ꞊va ꞊va mü, ˈa kun n ˗naan yö ˗ni ˈgü ˈˈvaandhö. A˗ ˗yö Biblö ˈgü ꞊dhɛ Yesu ˗bha kwa ˗gɔ ˗ta ˈdhɔ ˗sü ˈsaa˗ ˈgü, Zoova ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn to. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˈyaa kun ga ˗sü ˈka n ˈgü ꞊dedewo ꞊dhɛ Zoova ˗ya n ˗bhawɔn ˈto.»
4 ꞊Ya kë ꞊shiöŋ ˗a pö ˗sü ˈö ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto bhë, ˗yö ˗kë kwa ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗ ˗ee? Zoova ˗yö Davi ˗bhawɔn ˗to ˈö Davi ˗yö ˗kë ö ˗de ˈgü ˗së. ˗Ya ˈˈpiʋ̈ ˈpö kö ˈkwa˗ kë ꞊dhɛ ˗a ˈdhö. ˈWɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü, ˈpë ˈkwa dho ˗a kë kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto waa ˈpë dho kwa ˗takun ˗a ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗bha, kwa ˗dho ˗an yö.
ˈMËN KË ˈÖ DHO GA KWA ˈGÜ ꞊DHƐ ZOOVA ˗YA KWA ˗BHAWƆN ˈTO?
5. ˈMën Sɔtraan ˈdhö˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˗yö ga kwa ˈgü? ˗A ˈwɔnzuan do ˗zɔn.
5 Kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto, kwa ˈti ˗dho ˗püö Sɔtraan ˗bha döŋ ˈgü. Kwa ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ Sɔtraan ˗dho pë ˈˈpɛpɛ kë kö ˈö kwa ˈˈkan Zoova ˗dhɔkësü ˗bha. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗yö ˗dho ˗a ˈˈslö mɛɛnˈˈ kö ˈkwa˗ ˗ga ꞊dhɛ Zoova ˈti kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto. Gɔndë do ˈö kun Kolɛntö ˈö ˈˈɲangüyaa ˗kë ˈwo˗ bho ˗zlanwokɔdhi ˈgü ˗kwɛŋzü, ˗kwaa ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. (1 Ko. 5:1, 5, 13) ꞊Taabha ˈdhɛ ˈö go ö ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˈgü, Sɔtraan ˗ya ˗kë kö ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu ˗wo ˗kɔ ˗a ˗bhawɔn ˈto ˗sü waa wo ˗kɔ ˗ya ˗a ˗gɔ ˗sü ˈka. ˗Dhɛ do ˈö bhë ˗a ˈgü, Sɔtraan ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˗yö kë ˈwɔnyaakëmɛn ˈgü ꞊dhɛ ˗a ˗dhɛ ˈyaa ˗bha kö mɛn ˗nu ˗wo ö ˗bhawɔn ˈto, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˗yö «ˈˈyua˗ ˗bha ˈˈdhiʋ̈ ziö˗ ˈka,» ˗yö ˈˈkan Zoova ˗dhɔkësü ˗bha. ꞊Dɛɛ, Sɔtraan ˗bha ˈwɔn kë ˗kɔ ˈti ˈgo ˈˈgblʋʋ. ˈˈKɛɛ «ˈwɔn ˈö˗ ˗zʋ ˈˈpiʋ̈ kwa ˗bha [bhë] kwa˗ ˗dɔ ˈkpakpadhö.»—2 Ko. 2:5-11.
6. ˈMën ˈkwa dho ˗a kë kö kwa zuʋ̈ga ˈya ˗dho zadɔ kwa ˗bha?
6 Kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto, kwa zuʋ̈ˈˈ ˗dho ˈwaannu ˈö ˈkwa ˗kë kwa ˗de ˈgü ˗së. ˈKwa ˈwɔn yaa kë, ˈkwaa kë kwa ˗de ˈgü ˗së. (Ps. 51:17) ˈKwa kë kwa ˗de ˈgü ˈˈdhʋ̈, ˈwɔn ˗së ˗mü. ˗A ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ kwa zuʋ̈ga ˈö ˈwɔn yökodhiʋ̈ bhë, ˗yö ꞊mɔɔn ˗bha ˈö˗ ˗kë ˈkwa kwa ˈˈtakɔ bho ˈˈgblʋʋ. (2 Ko. 7:10, 11) ˈˈKɛɛ kö kwa zuʋ̈ga ˗yö zadɔ kwa ˗bha ˗kplawo ꞊dhɛ Zoova ˈti kwa ˗bhawɔn ˈto, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö˗ ˗kë ˈkwa ˗kan ˗a ˗dhɔkësü ˗bha. ˈˈKɛɛ kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊ʒiaan ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto, kwa zuʋ̈ˈˈ ˈti ˗dho ˈto ˈzlöö, kwa ˗dho ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˈkwa˗ ˗dhɔkë kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈpuu ˈka, zuʋ̈gblüdhi ꞊dede ˈgü. (Kol. 1:10, 11; 2 Tim. 1:3) ˈMën ˈkwa dho ˗a kë kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗Zlan ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto?
ˈMËN DHO KWA ˗TAKUN KÖ ˗YÖ GA KWA ˈGÜ ꞊DHƐ ˗ZOOVA ˗YA KWA ˗BHAWƆN ˈTO?
7-8. Zoova ˗yö ö ˗de ˗wɔn ˗blɛɛ Moizö ˗dhɛ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˈYö ˗yö kwa ˗zogban ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Exode 34:6, 7)
7 ˗Kwa kwa ˗zota pë ˈö Zoova ˗ya ꞊blɛɛ ö ˗de ˗bha ˈpö, ˗a ˈgü. ˗A do ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ pë ˈö Zoova ˗ya pö Moizö ˗dhɛ Sinai ˗tɔn ꞊troo.a (Exode 34:6, 7 ˗wo pö.) ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈˈklʋʋsë ꞊va ꞊dede ˗yö Zoova ˗gɔ, ˗a ˗dhɛ ˈö kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈö˗ ꞊blɛɛ Moizö ˗dhɛ ˈyö ˗tɔ ö «˗Zlan ˈö mɛn ˗nu ˗wëë ˗ya ˗kë, ˈö mɛn ˗nu ˗bhawɔn to» ˗a ˈka. ˗Zlan ꞊suu ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗dhɔkëmɛn ˗ya ˈgo ö ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˈgü ꞊dedewo, ˗yö ˗dho ˗kɔ ˗a ˗bhawɔn ˈto ˗sü ˈka ˗ee? ˗Abin toŋtoŋdhö! Zoova ˈö mɛn ˗nu ˗wëë ˗ya ˗kë bhë, ˈyaa ˗mɔn ˈwɔn ꞊suu ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a kë ˗sü ˗bha.
8 ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˈyaa ꞊suakë ö ˗de ˗bha toŋtoŋdhö, ˈyö sü ꞊dhɛ gagade pö ˗Zlan ˗mü. (Ps. 31:5) ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˈdhaŋ˗ bho ˗a ˈˈdhiʋ̈. Kwa ˗zo ˈyaa bhɔ ˗ni ˈgü ˈwɔn yaa ˗nu ˈö ˈkwa ˗an ˗kë ˈˈdhiʋ̈ ˗be bhë ˗an ˈka, ˗kwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˈkwa˗ pö: «˗Yö ga ˗sü ˈka n ˈgü ꞊dedewo ꞊dhɛ Zoova ˈö bhë mɛn ˗nu ˗wëë ˗ya ˗kë, ˈö ˈmɛn ˗ya ˈgo ö ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˈgü ˗a ˗bhawɔn to ˗ee? ˗Ya ˈgo mü, n dua ˈyaa ˗mü kö ˈa˗ pö ꞊dhɛ ˗ya n ˗bhawɔn to ˗ee?»
9. Kwa ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˗nu ˗bhawɔntosü ˗gɛn ˈnën ˗tɔ ˗mën? (Psaume 32:5)
9 ˗Kwa kwa ˗zota ˈpë Zoova ˗ya pö Biblö ˗bɛnzëmɛn ˗nu ˗dhɛ ˈö ˗gban ˗a ˗bha mɛn ˗nu ˗bhawɔn ˈto ˗sü ˗bha, ˗a ˈgü. ˗Kɔ ˈö Biblö ˗bɛnzëmɛn Davi ˗yö Zoova ˗bha mɛn ˗bhawɔntosü ˗wɔn ꞊blɛɛ ˗a ˈka, ˗kwaa ˈwɔnzuan do ˗ga. (Psaume 32:5 ˗wo pö.) ˗Ya ˗pö: ‹Ü ˈwɔn ˈö zë n ˗gɔ waa n ˗man ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˗to.› Eblö ˗wo kpö ˈö ˗kë «˗bhawɔn ˈto» ˈka bhë ˗a ˗gɛn ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë «pë ˗sü ˈˈshia˗ ˗sü,» «pë ˗zuö ˈˈblü ˗sü» ɛɛnˈˈ «pë bun ˗sü» ˈka. ꞊Ya kë ˈˈdhʋ̈ kö Zoova ˗bha Davi ˗bhawɔntosü ˈö bhë, ˗yö ˗kë ꞊dhɛ ˗a ˗bha ˈwɔn yaa ˗sü ˈˈshia˗ ˗sü ˈö˗ ˗zuö ˈˈblu ˗a ˈdhö, ˈö Davi ˗yö ˗kë ö ˗de ˈgü ˗së. (Ps. 32:2-4) Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗kë kwa ˗de ˈgü ˈˈdhʋ̈ ˈpö. ˈKwa ˈgo ꞊dedewo kwa ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˈgü kwa dua ˈyaa ˗mü ˈzü kö ˈkwa kë kwa ˗de ˈgü ˈya˗, ˈyö sü ꞊dhɛ Zoova ꞊yaa˗ ˗zuö ˈˈblü.
10-11. ˗Wo ˈö ˗kë mɛn «˗bhawɔn ˈto zuʋ̈ga» ˗yö Zoova ˗gɔ ˈka bhë ˗a ˗gɛn ˈnën ˗tɔ ˗mën? (Psaume 86:5)
10 ˗Bhö Psaume 86:5 ˗wo pö. Biblö ˈˈɲan ˈö bhë ˗a ˈgü, Davi ˗ya ˗pö Zoova ˗bha ꞊dhɛ mɛn ˗nu «˗bhawɔn ˈto zuʋ̈ga» ˗ya ˗gɔ. ˈSëëdhɛ ˗be do ˈö Biblö ˈgü ˗pʋ, ˗yö ˗bɔ ˗wo ˈö bhë ˗a ˗ta ˈö˗ pö Zoova ˗bha ꞊dhɛ: ‹˗A ˗bha mɛn ˗nu ˗bhawɔntosü ˈö bhë ˗a ˈtuöö˗ ˗mü.› ˈMën kë ˈö Zoova ˗bha mɛn ˗nu ˗bhawɔntosü ˗yö ˗kë ˗a ˈtuöö˗ ˈka? Biblö ˈˈɲan ˈö bhë ˗a ˈˈpian ˈdhɛ ˈö dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗ya ˗pö: «Ü ˗dhɔ ꞊dede ˗zɔn mɛn ˗nu ˈwo ü ˗dhɛ ˗ni ˈgü ˗an ˗dhɛ.» ꞊Dhɛ ˗kɔ ˈkwa˗ yö ˗a ˈka ˈwɔn ˗gɔ ˈö˗ ˗dhɛ ˈö yö ˈö dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗a ˈgü bhë ˗a ˈdhö, Zoova ˗bha ˗dhɔ ꞊dede ˗ya ˗kë ˈö to ˗klu ˗sü ˈka ö ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗bha. ˗Dhɔ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗wɔn ˈgü, ˈwɔnyaakëmɛn ˗nu ˈˈpɛpɛ ˈwo go wo ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˈgü bhë ˗yö ˗dho ˗an «˗bhawɔn ˈto ˈgbɛ ꞊dedewo.» (Is. 55:7, ztw.) ˈYaa ga ˗ni ˈgü kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˈkwa˗ pö: «Zoova ˗bha ˗kë mɛn ˗bhawɔn ˈto ˗mɛn ˈka ˗sü, ˈö mɛn ˈˈpɛpɛ ˈö ˗wa ˈgo wo ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˈgü ˗an ˗wëëzë bhë a ˈdhaŋ˗ ˗bho ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˗ee? ˗Yö ga sü ˈka n ˈgü ꞊dhɛ ˈman ˗bhawɔntodhe ˗dhɛ ˗a ˗gɔ ˗yö ˗dho n ˗wëë zë ˗ëë?»
11 Zoova ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ˈkpakpadhö ꞊dhɛ ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˗yö kwa ˗bha. ˈWɔn ˈö bhë ˗yö kwa ˗zogban ꞊dedewo. (Ps. 139:1, 2) Davi ˗ya ˗zɔn ˈˈdhʋ̈ ˈˈpuu ˈka ö ˗bha Psaume do ˈgü. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa bɔ ˗a ˗ta kö ˈkwa˗ yö ˈzü ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto.
ˈMËN ZOOVA ˗ZO ˈYAA BHƆ ˗A ˈKA ˈÖ ˗GBAN KWA ˗BHA?
12-13. (1) ˈKwa ˗dhɛ ˗ga Psaume 103:14 ˈgü, ˈwɔn ˗mɛɛn ˈö Zoova ˗zo ˈyaa bhɔ ˗a ˈka ˈö ˗gban kwa ˗bha? (2) ˗A ˗wɔn ˈgü, ˈmën˗ ˗blü ˗a ˗kë ˗sü ˗bha?
12 ˗Bho Psaume 103:14 ˗wo pö. Davi ˗ya ˗pö Zoova «˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈˈsɛ ˗bi ˗mü kwa ˈka.» Davi ˗yö ˗bɔ ˗wo ˈö bhë ˗a ˗ta kö ˈpë kë ˈö Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗wa ˈgo ˗wo ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˈgü ˈö˗ zuʋ̈ˈˈ ˗yö ˗we ˗a ˗bha kö ˈö ˗an ˗bhawɔn ˈto, ˗a ˗zɔn kwa ˗dhɛ. ˗A pë ˈö ˈˈdhʋ̈ ˈnën ˗tɔ Zoova ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˗yö kwa ˗bha. ˈKwa˗ pö ˈkwa˗ ˈgüman, ˗kwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë Davi ˗wo ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü ˗së ˈka.
13 Davi ˗ya ˗pö ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö Zoova «˗yö kwa ˗pëkë ˗a ˗bha bhë ˗ya ˈˈɲaan ˈkpakpadhö.» Zoova ˗yö ‹˗bobi ˗sü› ˈö Adan ˗pëkë ˗a ˈka. ˗Ya ˈwɔn ˗dɔ ˈpö ꞊dhɛ Adan ˗bhawɔnyëëpë ˗nu ˗wo ˗dhö. ˗A ˈbhaa ˗nu ˈnën ˈwo ˗tɔ ˗a dua ˗mü kö ˗yö ˗bhöpë ˗bhö, ˗yö yi zë, kö ˈtëësü ˗yö kë ˗a ˗gɔ, ˈkö ˗kë ꞊ʒiaanwo ꞊dhɛ ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˈyaa kun ˗a ˗bha. (ˈWun. 2:7) ˈˈKɛɛ ˈdhɛ Adan waa Ɛvö ˈwo ˈwɔn yaa ˗kë, pë ˈbhaa ˗yö ˗go ˈˈgblʋʋ ˗an ˗bha ˗tosɛta ˈgü. ˈKɛnpë ˈwo˗ to kwa ˗gɔ bhë, ˈnën˗ ˗kë ˈö ˈkwa ˈwɔn yaa ˗kë ˈpö. ˈWɔn yaa kë ˗dhii ˗bha ˗kë kwa ˗bha ˗sü ˈö bhë, ˗yö Zoova ˈˈɲaan. Davi ˗ya ˗pö ˗ʒianwo Zoova ˗ya «ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ» ˈˈsɛ ˗bi ˗mü kwa ˈka. Eblö ˗wo ˈö ˗kë ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ˈka bhë ˗a ˗gɛn ˈnën ˗tɔ Zoova ꞊yaa˗ pö ˈö ˈwɔn ˗nu kë kwa ˈˈpiʋ̈, ˗yö ˗an ˗kë ˗dhɔkaadhe ˈgü. Davi ˗wo ˗nu ˈwo bhë kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗an ˗lo ˈko ˗ta kö ˈkwa˗ pö Zoova ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈwɔn ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo zë kwa ˗gɔ ˈˈtʋ̈ŋ ˈbhaa ˗nu ˈka. ˗Ya kë kwa ˈka ˈˈdhʋ̈, ˈkwa ˈgo kwa ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˈgü, ˗a zuʋ̈ˈˈ ˗yö ˈˈwɩ ˗sü ˈka ˗a ˗bha kö ˈö kwa ˗wëëzë, ˈö kwa ˗bhawɔn ˈto.—Ps. 78:38, 39.
14. (1) ˗Mën ˈˈwɛɛ ˈbha ˈö Davi ˗ya ꞊blɛɛ ˈö ˗gban Zoova ˗bha kwa ˗bhawɔntosü ˗bha? (Psaume 103:12) (2) ˗Kɔ ˈö Zoova ˗yö Davi ˗bhawɔn ˈto ˗a ˈka bhë, ˗gleŋ ˗mɛɛn ˈö˗ ˗da kwa ˗bha? (Kpɔɔˈˈ ˈkɔnën «Zoova ˗yö kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˗to, ˈö˗ ˗zo ˗yö bhɔ ˗an ˈka ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?» ˗bha.)
14 ˈMën dho ˗a kë kö ˗yö ga kwa ˈgü ˈzü ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto? (Psaume 103:12 ˗wo pö.) Davi ˗ya ˗pö ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto kö ˗ya kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗blü kwa ˈka ꞊gblɛɛn, ꞊dhɛ «˗kɔ do ˈö ˈɲaan˗ ˈgo ˗ʒian ˈdhö ˗a ˗pö ˗ʒian ˈka ꞊gblɛɛn bhë, ˗a ˈdhö.» ˈƝaan˗ ˈgo ˗ʒian waa˗ ˗pö ˗ʒian ˗wo wo ˈˈkwöö ꞊gblɛɛn ꞊dedewo, ˈö ˈwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wo yö ˈkwëë˗ toŋtoŋdhö. ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈ kö ˗mën ˈö˗ ˗zɔn kwa ˗dhɛ ˈö ˗gban kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˈö Zoova ꞊yaa˗ ˗an ˗bhawɔn ˈto bhë, ˗an ˗bha? ˈSëëdhɛ ˗be do ˗ya ˗pö kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗wa ˈdho kwa ˈka ꞊gblɛɛn, ˗yö ꞊mɔɔn˗ bha ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗an ꞊fii, ˗an pinŋ˗ waa kwa ˗zo ˗bha ˗da ˗an ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˗wa ˈgo ˈˈshia˗ ˈpapadhö. ˗Ya kë ꞊shiöŋ ˗bhöpë ɛɛnˈˈ pë ˈbhaa ꞊fii ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗zo ˗da ˗a ˗pë ˈˈpiʋ̈. ˈˈKɛɛ Zoova ˗ya ö bo kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto ˗sü ˈka, pë ˈbhaa ˈö dho ˗a kë kö ˗a ˗zo ˗yö ˗da ˗an ˈˈpiʋ̈ ˈzü kö ˗yö ˈwɔn bho kwa ˈgü ˗an ˗wɔn ˈgü, ˈyaa ˗dhö.—Ézéch. 18:21, 22; Këw. 3:19.
15. ˈMën ˈkwa dho ˗a kë kö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈya ˗dho zadɔ kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˈkwa ˗an ˗kë ˈˈdhiʋ̈ ˗be bhë, ˗an ˗wɔn ˈgü?
15 Davi ˗wo ˈö Psaume 103 ˈgü bhë, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗yö kwa ˗bhawɔn ˗to. ˗Kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˈWɔn yaa ˗nu ˈkwa ˗an ˗kë ˈˈdhiʋ̈ ˗be bhë kwa zuʋ̈ˈˈ ˗yö ˈto ˗ni ˈgü ꞊zlöö ˗an ˗wɔn ˈgü, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ kpɔ ˈkwa˗ pö: «N ˗zo ˗ya bhɔ ꞊dhɛ ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˗bha ˗kë n ˗bha ˗sü ˈö bhë Zoova ˗ya ˈwɔn ˗dɔ, ˈö ˈgo mü ˈman ˈgo n ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˈgü ˗yö ˗dho n ˗bhawɔn ˈto ˗ee? ˗Yö n ˈˈɲaan ˈpö ꞊dhɛ Zoova ˗ya n ˗bha ˈwɔn yaa ˗bhawɔn ˈto kö ˗a ˗zo ˈyaa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈzü toŋtoŋdhö ˗ee?» ˈWɔn yaa ˗nu ˈkwa ˗an ˗kë ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˈö ˈkwa ˈgo ˗an ˈgü ˈsaadhö bhë, Zoova ˈyaa ö ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗an ˈgü ˗kplawo. Kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˈkwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗an ˈgü ˈpö. (Ps. 130:3) ˗Ya ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto, kwa ˗dho ˗mɔn kwa ˗de ˗bhawɔntosü ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˈkwa ˗an ˗kë ˈˈdhiʋ̈ ˗be bhë ˗an ˗wɔn ˈgü ˈö kwa ˗gɛn ˗yö dho ˈˈdhiʋ̈ Zoova ˗dhɔkësü ˈgü.
16. ˗Bhö ˈwɔnzuan do ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˈyaa ˗së kö kwa ˗zo ˗yö ˈto ꞊sɔŋ yaa ˗nu ˈkwa ˗an ˗kë ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗an ˈˈpiʋ̈, ˗a ˗zɔn? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)
16 ˈWɔnzuan do ˈö yö, ˗kwaa ˗ga. ˗Ya kë ꞊shiöŋ ˈmɛn ˈö gɔ ˗blü ˗ni ˈgü ˗yö ˗dhɛ ˗ga ö ꞊zlöö kö pë nu ˈwo mü ˈö ˗an yö. ˈˈKɛɛ kö ˗ya kë ˈˈdhʋ̈ ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gblɛɛn ˈˈpiʋ̈, ˗a ˈˈɲan ˈti ˗dho kë ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˈö sidan ˗kë. ꞊Yaa˗ pö ˈö gɔ ˗blü ö ˈflëëgü, ˗a dua ˗mü kö ˗yö ˗dhɛ ˗ga ö ˈˈdhiʋ̈. ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka, kwa ˗zo ˗bha ˗da ˈwɔn yaa ˗nu ˈö ˈkwa ˗an ˗kë ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗an ˈˈpiʋ̈ ˗sü, ˈyaa ˈya˗. ˗A ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗gleŋ ˗da kwa ˗bha kö ˈkwa ˈˈkan ˗an ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗bha. ˈˈKɛɛ kö ˈkwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗kplawo ˈwɔn yaa ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˈgü, kwa zuʋ̈ˈˈ ˗bha za ˗dɔ kwa ˗bha ˗sü ˗dho ˗a kë ˈö ˈkwa ˈti ˗dho Zoova ˗dhɔkë ˗së ˈka. ˈWɔn ˈö kwa ˈˈdhiʋ̈ ˈnën kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa kwa ˈˈɲan ˗klu ˗a ˗bha. Kwa ʒian ˈö dho kwa ˈka ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ꞊dɛɛ ˈö ˗Zlan ˗ya ˈˈplüün bho kwa ˗dhɛ ˗a ˈgü bhë ˗a ˗ta. ˗A ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ꞊dɛɛ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü, kwa «˗zo yö ˈti ˗dho ˗da ˈwɔn zii ˗nu ˈˈpiʋ̈» ˈzü.—Is. 65:17; Prov. 4:25.
Gɔblümɛn ˗yö ö ˈˈɲan ˗kë ö ˈˈdhiʋ̈, ˈyaa ˗dhɛ ˗ga ö ꞊zlöö ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈka. ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka, kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa ˈˈɲan ˗klu ˈwɔn ˗së ˗nu ˈwo kwa ˈˈdhiʋ̈ ˗an ˗bha kö ˗yö ʒiö ˗a ˈka ꞊sɔŋ yaa ˗nu ˈkwa ˗an ˗kë ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗an ˗ta. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 16 ˈgü.)
˗YÖ GA KWA ˈGÜ ˗KPLAWO ꞊DHƐ ZOOVA ˗YA KWA ˗BHAWƆN ˈTO
17. ˈMën kë ˈö dho ga kwa ˈgü ˗kplawo ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë, ˈö kwa ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˗nu ˗bhawɔn to?
17 Kwa dua ˗mü kö ˗yö ga kwa ˈgü ˗kplawo ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë, ˈö kwa ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˗nu ˗bhawɔn to. (1 Zn. 3:19, ztw.) ˈMën kë? ˗A ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ Sɔtraan ˗dho pë ˈˈpɛpɛ kë kö ˈkwa˗ ˗ga ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˈyaa Zoova kë ɛɛnˈˈ ˈyaa kwa ˗bha ꞊sɔŋ yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto. ˗Ya ˗kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈö kwa ˈˈkan Zoova ˗dhɔkësü ˗bha. ˗Yö kë kwa ˈˈɲaan ꞊dhɛ Sɔtraan ˗dho ö ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˗kplawo, ˗a ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ö ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˗ya ˈto ˈˈtɩtɩ. (Dhɛ. 12:12) ˈKwa ˗dho kwa ꞊kwaa˗ ˗zü kö ˗yö ˈto ˗a ˈˈgbɩɩ˗ ˈka.
18. ˈMën ˈkwa dho ˗a kë kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë, ˈö kwa ˗bhawɔn to?
18 ˈWɔn ˗gɔ ˈö˗ ˗dhɛ ˈö yö ˈö dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈ bhë ˗a ˈgü, pë ˗nu kwa dho ˗an kë kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë, kwa ˗an ˗yö. ˈKwa˗ pö ˗yö ga kwa ˈgü ˈpö ꞊dhɛ Zoova ˗ya kwa ˗bhawɔn ˈto, ˗kwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗së ˈka ˗kɔ ˈö ö ˗de ˗wɔn ˗blɛɛ ˗a ˈka bhë ˗a ˈgü. ˗Kɔ ˈö ˗bɔ Biblö ˗bɛnzëmɛn ˗nu ˗ta ˈö ö ˗bha mɛn ˗bhawɔntosü ˗wɔn ˗blɛɛ ˗a ˈka, ˗kwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗a ˈgü ˈpö. ˗Ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˗yö kwa ˗bha, ˈö ˈwɔn ˗nu ˗kë kwa ˈˈpiʋ̈ ˗dhɔkaadhe ˈgü. ˗Kwaa ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ ˗ya mɛn ˗bhawɔn ˈto, ˗ya ˗kë ˈˈdhʋ̈ ö zuʋ̈ˈˈ ˈˈpuu ˗bha. ˈWɔn ˈö bhë ˈkwa ˗an kë, ꞊dhɛ Davi ˈdhö kwa ˗dho ˈdhaŋ˗ bho Zoova ˗bha mɛn ˗wëëzësü ˈˈdhiʋ̈ ˈkwa˗ pö: «Zoova, ˈman ü ˈˈnuɛ bho n ˗bhawɔntosü ˗bha!»—Ps. 32:5.
ˈˈTAN 1 Zoova ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu
a Kpɔɔˈˈ ˈwɔn ˗gɔ ˈö ˗kë « Approchez-vous de Dieu—Quand Jéhovah s’est décrit aux humains » ˈka ˈö ˗kwɛ 2009 ˈMɛn 1 ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗tɔn ˈgü bhë, ˗a ˗bha.