Lɛ A Nembɛrɛ Naŋ Na Baŋ Soŋ Noba Na Ba Naŋ Iri Bare A Lantaapuoruu Poɔŋ

1-2. (a) Bo teɛroŋ ka Jehoova taa kyaare noba naŋ maŋ erɛ yelfaare naŋ e nimizeɛ kyɛ ba e kaŋdabaŋkalɛ? (b) Boŋ ka Jehoova kaara soriŋ ka yelfa-ereba e?

GYOGO zaa naane ka Jehoova maŋ sage. O kyiiree faaloŋ. (Yiem. 5:4-6) Jehoova boɔrɔŋ ka te maŋ tuuro o bege naŋ e forifori a be a Baabole poɔŋ na. Kyɛ Jehoova baŋɛɛŋ ka te ba pɛgeyi, azuŋ o ba maŋ kaara soriŋ ka te e noba naŋ pɛgeyi meŋ. (Yiem. 130:3, 4) Kyɛ o kyiiree ‘neŋfaare naŋ de o nimimaaroŋ na o naŋ taa ko te na erɛ nemboŋyɛlɛ.’ (Gyud. 4) A Baabole gba yeleeŋ ka, Naaŋmen na “sãã [la] a neŋfaare” Hammagedon zɔɔre na poɔŋ.​—2 Pit. 3:7; Yel. 16:16.

² Kyɛ, Jehoova ba boɔrɔ ka te kaŋa la kaŋa zaa nyɛ saammo. Aŋa lɛ te naŋ zanne A Kaakaara Ziduoruu zannoo gane ŋa poɔŋ na, a Baabole vɛŋɛɛŋ aŋ pɛle ka, o “boɔrɔ la ka neɛzaa leɛ o eebo.” (2 Pit. 3:9) Kyɛ a nembɛrɛ maŋ tɔglɛɛ Jehoova a taa kannyiri ka ba naŋ wa sonnɔ neɛ kaŋa naŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛ, ka o e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo a tage peɛle Jehoova. Kyɛ saŋa kaŋa, ba mine ba maŋ e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre ba eebo. (Aiz. 6:9) Azuŋ, aneazaa ka saŋa kaŋa a nembɛrɛ maŋ mɔɔrɛɛ ba moɔbo zaa ka ba soŋ neɛ kaŋa naŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛ, kyɛ o soba naŋ maŋ erɛɛ a yelfaa. Ka anaŋ wa waa lɛ, wala aŋ seŋ ka a nembɛrɛ e?

“YƐ [IRI] A POTUO SOBA” BARE

3. (a) Boŋ ka a Baabole yelka aseŋ ka ba e neɛ naŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛ kyɛ zagre ka o e kaŋdabaŋkalɛ? (b) Ka neɛŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛŋ zagre ka o e kaŋdabaŋkalɛ, ananso la wala teŋ na baŋ yelka o de la gbɛre o meŋɛŋ ka ba iruu bare a lantaapuoruu poɔŋ?

³ Ka neɛŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛ a kyɛ zagre ka o e kaŋdabaŋkalɛ, aseŋ ka a nembɛrɛ de sowuli na naŋ be 1 Korinti 5:13 toŋ neŋ toma: “Yɛ [iri] a potuo soba ka o yi a yɛ poɔ.” A soba baŋɛɛŋ ka ka o naŋ ba e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo, ba na iruuŋ bare a lantaapuoruu poɔŋ. Azuŋ a waa ŋa a soba meŋɛ naŋ de gbɛre ka ba iruu bare a lantaapuoruu poɔŋ. O kyeɛrɛɛ bon na oa naŋ bore. (Gal. 6:7) Ananso la wala teŋ na baŋ yel lɛ? Bonso o zagrɛɛŋ ka o e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo aneazaa ka a nembɛrɛ mɔɔ la ba moɔbo zaa ka ba somoo ka o e lɛ. (2 Nam. 17:12-15) O deɛ o yel-eree wuli ka o ba boɔrɔ ka o de Jehoova bege tonɔ neŋ toma o zemmo poɔŋ.​—Dut. 30:19, 20.

4. Ka neɛ kaŋaŋ ba e kaŋdabaŋkalɛ ka ba iruu bare a lantaapuoruu poɔŋ, ananso la wala baŋ maŋ moɔle a yɛlɛ ko a lantaapuoruu deme zaa?

⁴ Ka ba naŋ wa iri neɛ kaŋa naŋ ba e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo bare a lantaapuoruu poɔŋ, ba maŋ moɔle ko la a lantaapuoruu deme zaa ka o soba ba lɛ e Jehoova Sieree Deme kaŋa. Ba ba maŋ e lɛ ka ba eŋ a soba viŋ. Kyɛ ba maŋ eɛ lɛ ka ba soŋ a lantaapuoruu deme ka ba de Baabole sowuli toŋ neŋ toma, a “ta laŋna ne” a soba, a “gba ta laŋna dire ne” a soba. (1 Kor. 5:9-11) Jehoova taa la ananso zuŋ o naŋ ko te a lɛ sowuli ŋa. A bitontona Pɔɔl da sɛgɛɛŋ ka: “Bilɛ belaa lɛ la maŋ e ka a zɔŋ ba naŋ bu zaa pi.” (1 Kor. 5:6) Ka neɛ kaŋaŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛ a ba e kaŋdabaŋkalɛ kyɛ ka ba ba iri a soba bare a lantaapuoruu poɔŋ, a lantaapuoruu deme mine na teɛrɛŋ ka a ba fɛrɛ ka ba tuuro Jehoova bege.​—Yeng. 13:20; 1 Kor. 15:33.

5. Bo teɛroŋ aŋ seŋ ka te taa kyaare neɛ ba naŋ iri bare a lantaapuoruu poɔŋ, ka ananso la wala?

⁵ Ka ba naŋ wa iri neɛ kaŋa bare a lantaapuoruu poɔŋ, bo teɛroŋ aŋ seŋ ka te taa kyaare o soba? Aneazaa ka te neŋ o soba koŋ lanna, kyɛ aseŋ ka te baŋ ka o soba na baŋ leɛ wa puoree Jehoova. A soba waa ŋa pere naŋ bɔre. Ka pereŋ bɔre, o na baŋ leɛ wa poɔ la a pekyɛlɛɛ na poɔŋ. Teɛre baŋ ka a soba da de la o meŋɛ ko Jehoova. Kyɛ a posaanaa la ka, o ba erɛ yɛlɛ naŋ pɛlɛ Jehoova poɔ pampana, lɛ ba soma fẽẽ zaa. (Izik. 18:31) Kyɛ wagre naŋ bebeŋ, ka Jehoova meŋ e siri ka o wuli nimimaaroŋ, azuŋ te na baŋ taa la teɛretɔ ka o soba na leɛ waŋ. Sobuo ka a lantaapuoruu nembɛrɛ na baŋ soŋ neɛ ba naŋ iri bare a lantaapuoruu poɔŋ?

LƐ A NEMBƐRƐ NAŊ MAŊ SONNƆ NOBA BA NAŊ IRI BARE A LANTAAPUOUU POƆŊ

6. Boŋ ka a nembɛrɛ maŋ e a soŋ neɛ ba naŋ iri bare a lantaapuoruu poɔŋ?

⁶ Ka ba naŋ wa iri neɛ kaŋa bare a lantaapuoruu poɔŋ, ka lɛ a nembɛrɛ maŋ barɛɛ a soba a ba lɛ erɛ yelzaa a na soŋ o soba ka o leɛ wa Jehoova zie bee? Ai lɛ naane! Ka ba naŋ wa de gbɛre ka ba na iree a soba bare a lantaapuoruu poɔŋ, ba maŋ yelko la a soba yɛlɛ oŋ na baŋ e a leɛ wa a lantaapuoruu poɔŋ. Kyɛ ba maŋ lɛ eɛ yɛlɛ mine poɔ. Gbɛɛ yaga ba maŋ vɛŋeŋ ka a soba baŋ ka kyuuri awala mine puoriŋ, ba na la zeŋ neŋ oŋ a nyɛ ka o leɛrɛɛ o teɛroŋ ane o gyogo bee. Ka a sobaŋ wa sage ka o neŋ a nembɛrɛ la laŋ zeŋ, ba maŋ emooŋ faŋa ka o e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo. Ka o naŋ gbaŋ naŋ zagre ka o e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo a lɛ saŋa, ba na lɛ mɔɔŋ ka ba neŋ o zeŋ bebiri kaŋa ka ba lɛ emooŋ faŋa ka o e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo.

7. Ka ba naŋ wa iri neɛ kaŋa bare a lantaapuoruu poɔŋ, wala ka a nembɛrɛ na baŋ e a tɔgle Jehoova nembaalonzoe na? (Jeremaiya 3:12)

⁷ A nembɛrɛ maŋ tɔglɛɛ Jehoova, a wulo nembaalonzoe korɔ bana na ba naŋ iri bare a lantaapuoruu poɔŋ na. Aŋa mannoo poɔŋ, Jehoova da ba maŋ kyɛnlɛ ka o noba, a Izerayɛl biiri wa sɔre o sudi sɛre kyɛ oŋ di suuri ko ba. Kyɛ saŋa na baŋ naŋ maŋ be a faaloŋ poɔŋ na, o da maŋ toŋ la o daŋyelba baŋ gaa ba zie. Aŋa lɛ te naŋ nyɛ A Kaakaara Ziduoruu gane ŋa zannoo ayi soba poɔŋ na, Jehoova da yelko la daŋyele Hozeeya ka o di suuri ko o pɔge na naŋ da naŋ tonɔ peɛ̃mo toma na a leɛ de o. Jehoova da eɛ lɛ a de wuli ka o taa la nembaalonzoe yaga zaa. (Hoz. 3:1; Maal. 3:7) A nembɛrɛ meŋ maŋ tɔglɛɛ Jehoova, a boɔrɔ ka a neɛ na naŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛ na leɛ wa a lantaapuoruu poɔŋ, ba ba maŋ vɛŋ aŋ e kpeɛŋaa koo ka o e lɛ.​—Kanne Jeremaiya 3:12.

8. Sobuo ka Yezu yelmannaa naŋ kyaare a bie naŋ da yi o saa yiriŋ na soŋ te teŋ baŋ teɛroŋ na Jehoova naŋ taa kyaare bana na ba naŋ iri bare a lantaapuoruu poɔŋ na? (Luka 15:7)

⁸ Leɛteɛre Yezu yelmannaa na naŋ kyaare a bi-saa na bie naŋ da yi yiriŋ na yɛlɛ. Saŋa na a bi-saa naŋ da nyɛ o bie naŋ te be tɔɔre zaa a waana na, o da “iri tuore nyɔge o la a kori, kyɛ moore o.” (Luk. 15:20) Ka hooŋ nyɛ, a bi-saa da ba kyɛnlɛ ka a bie wa sɔre sudi sɛre kyɛ oŋ di suuri koo. Kyɛ ona la da daŋ de a gbɛre aŋa lɛ bi-saa zaa naŋ taa nɔmmo naŋ na e na. Lɛ meŋ la ka Jehoova maŋ erɛ korɔ noba ba naŋ iri bare a lantaapuoruu poɔŋ na, aseŋ ka a nembɛrɛ meŋ tɔglɔ a lɛ gyogo na. Ba boɔrɔŋ ka noba na ba naŋ iri bare a lantaapuoruu poɔŋ na leɛ wa Jehoova zie. (Luk. 15:22-24, 32) Ka neɛ naŋ da erɛ yelfaareŋ wa leɛre o eebo, Jehoova, Yezu, a malekere, ane a lantaapuoruu deme zaa maŋ taa la popeɛloŋ!​—Kanne Luka 15:7.

9. Boŋ ka Jehoova eŋnɛ noba naŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛ faŋa ka ba e?

⁹ Te wa zanne nyɛɛŋ ka, noba naŋ ba e siri ka ba e kaŋdabaŋkalɛ na, Jehoova yelka ba maŋ iri ba bare a lantaapuoruu poɔŋ. Kyɛ o ba maŋ gyɛ ba bare. O boɔrɔŋ ka ba leɛ wa o zie. Ka noba meŋ wa e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre ba eebo, teɛroŋ na Jehoova naŋ maŋ taa kyaare ba na be la Hozeeya 14:4, be yeleeŋ ka: “N na saŋɛɛ ba puori leɛbo na. N nɔŋ baŋ zaala, bonso N suuri leɛrɛɛŋ a yi N eŋɛŋ.” A nembɛrɛ naŋ baŋ teɛroŋ na Jehoova naŋ taa na zuŋ, ba maŋ kaaraŋ ka ba nyɛ yɛlɛ naŋ wuli ka a soba eɛ kaŋdabaŋkalɛ a boɔrɔ ka o leɛre o eebo. Lɛ meŋ na eŋɛɛ noba na ba naŋ iri bare a lantaapuoruu poɔŋ na faŋa ka ba baŋ ka Jehoova nɔŋ baŋ, a boɔrɔ ka ba leɛ wa o zie.

10-11. Sobuo ka a nembɛrɛ na baŋ tu a soŋ neɛ kaŋa ba naŋ iri bare a lantaapuoruu poɔŋ saŋa kaŋa naŋ pare?

¹⁰ Ka noba na ba naŋ iri bare a lantaapuoruu poɔŋ yuomo yaga naŋ pare na meŋ, wala ka a nembɛrɛ na baŋ soŋ ba? Aminekaŋaŋ, ba gba barɛɛ a yelfaare na ba naŋ da erɛ ka lɛ vɛŋ baŋ iri ba bare a lantaapuoruu poɔŋ na. Saŋa kaŋa gba, ba mine koŋ lɛ teɛre yɛlɛ na ba naŋ e baŋ iri ba bare a lantaapuoruu poɔŋ na. Zie zaa a soba naŋ be, a nembɛrɛ seŋ ka ba mɔɔ kyɛ bɔ o zie a te puoruu. Ka ba naŋ wa gaa be, a nembɛrɛ neŋ o soba na baŋ laŋ puoreŋ, ka ba eŋ o soba faŋa ka o leɛ wa a lantaapuoruu poɔŋ. Yelmeŋɛ la, a soba naŋ yi a lantaapuoruu poɔŋ aŋ kɔɔre na zuŋ, o siiloŋ poɔ yɛlɛ na sigee teŋɛ yaga zaa. Azuŋ ka o naŋ wuli ka o boɔrɔŋ ka o leɛ wa a lantaapuoruu poɔŋ, a nembɛrɛ na baŋ sɛgrɛɛ yɛlɛ ka te yɔɔ kaŋa neŋ o piili zanna a Baabole aneazaa ka ba ba leɛ deɛ o. Lɛ zaa naŋ la, a nembɛrɛ la seŋ ka ba sɛgre yɛlɛ ka o neŋ te yɔɔ kaŋa piili a lɛ zanna a Baabole.

¹¹ A nembɛrɛ maŋ mɔɔrɔŋ ka ba tɔglɔ Jehoova nɔmmo o naŋ taa ko nensaaleba na. Azuŋ ba na te bɔ la neɛzaa naŋ bare Jehoova puoruu, a eŋ ba faŋa ka ba leɛ wa Jehoova zie. Ka neɛŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛ ka ba iruu bare a lantaapuoruu poɔŋ, kyɛ ka o leɛ o teɛroŋ ane o eebo, aseŋ ka ba leɛ deɛ o wieoŋ lɛ.​—2 Kor. 2:6-8.

12. (a) Bo yɛlɛ mine poɔŋ la aŋ seŋ ka a nembɛrɛ kaara soŋ ka ba naŋ wa boɔrɔ ka ba leɛ deɛ neɛ kaŋa? (b) Bonso aŋ ba seŋ ka te teɛrɛ ka noba mine yɛŋ Jehoova daŋ koŋ wuli ba nimimaaroŋ yelfaare na ba naŋ e na zuŋ? (Kaa a muni zie yɛlɛ na meŋ.)

¹² Kyɛ saŋa kaŋa a nembɛrɛ seŋ ka ba maŋ kaara soŋ ka ba naŋ wa boɔrɔ ka ba leɛ deɛ neɛ kaŋa. Aŋa mannoo poɔŋ, ka o naŋ da e neɛ naŋ de nimikuonii a dɔgrɔ bibile, bee a bare a lantaapuoruu kyɛ yele yelfaare kyaara a lantaapuoruu, bee a da tu nyaammo sori a boɔrɔ ka o bare kultaa, a nembɛrɛ seŋ ka ba mɔɔ kyɛ baŋ peɛlaaŋ ka o soba eɛ kaŋdabaŋkalɛ meŋɛmeŋɛ. (Maal. 2:14; 2 Tim. 3:6) Aseŋ ka ba mɔɔ kyɛ go a lantaapuoruu deme. Kyɛ aseŋ ka te baŋ meŋ ka, Jehoova na sage de la neɛzaa naŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛ kyɛ leɛ e kaŋdabaŋkalɛ meŋɛmeŋɛ a leɛre o eebo a ba lɛ erɛ yelfaare. Azuŋ, aneazaa ka ka neɛ kaŋaŋ da tu nyaammo soriŋ kyɛ e o taaba yɛlɛ naŋ ba soma fẽẽ zaa, a nembɛrɛ seŋ ka ba mɔɔ kyɛ baŋ peɛlaaŋ ka o soba sereŋ eɛ kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo sɛre kyɛ ka ba leɛ deɛ o, kyɛ a ba seŋ ka ba teɛrɛ ka a lɛ noba na yɛŋ, Jehoova daŋ koŋ zo ba nembaaloŋ zaa.b​—1 Pit. 2:10.

YƐLƐ A LANTAAPUORUU NAŊ NA BAŊ E

13. Ka a nembɛrɛŋ wa yel neɛ kaŋa nimiri yɛlɛ koo, wala aŋ seŋ ka te e? Ka ba naŋ wa iri neɛ kaŋa meŋ bare a lantaapuoruu poɔŋ, wala aŋ seŋ ka te e?

¹³ Aŋa lɛ teŋ nyɛ a zannoo naŋ pare poɔŋ na, ka ba naŋ wa moɔle ko a lantaapuoruu ka a nembɛrɛ yelee neɛ kaŋa nimiri yɛlɛ koo, te neŋ o soba naŋ na baŋ lannaŋ, bonso te baŋɛɛ ka o eɛ kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo a bare a yelfaa na o naŋ da erɛ na. (1 Tim. 5:20) O naŋ poɔ la a lantaapuoruu poɔŋ, a boɔrɔ faŋa emmo meŋ yire o yɔɔmine zie ka lɛ na baŋ somoo ka o moɔ̃ nimiri a erɛ yɛlɛ naŋ soma. (Hib. 10:​24, 25) Kyɛ lɛ naane aŋ maŋ waa ka ba naŋ wa iri neɛ kaŋa bare a lantaapuoruu poɔŋ. Te ba maŋ la “laŋna ne” a soba, bee a “gba . . . laŋna dire ne a neɛ ŋa tɔ.”—1 Kor. 5:11.

14. Bo gbɛre ka Kristabie zaa na baŋ de a kyaare neɛ ba naŋ iri bare a lantaapuoruu poɔŋ? (Kaa a foto meŋ.)

¹⁴ A yɛlɛ ŋa te naŋ zanne na wuleeŋ ka ka ba naŋ wa iri neɛ kaŋa bare a lantaapuoruu poɔŋ, te maŋ zagrɛɛ o soba bare kpɛlɛŋkpɛlɛŋ bee? Ai lɛ naane. Yelmeŋɛ la, te koŋ lanna neŋ o soba. Kyɛ ka o naŋ e te dɔgrɔ kaŋa bee te zɔmeŋɛ kaŋa te naŋ da peɛloo yaga, te na baŋ toŋboɔlɛɛ o soba ka o wa a lantaapuoruu lammo. Ka o sobaŋ wa wa a lammo, wala aŋ seŋ ka te e? Saŋa kaŋa naŋ pare, te da ba maŋ puore a noba ŋa taa. Kyɛ Kristabie zaa na baŋ de la o zomma ane yɛlɛ na o naŋ zanne yi a Baabole poɔŋ na toŋ neŋ toma a yɛlɛ ŋa poɔŋ. Aminekaŋaŋ neɛ kaŋa na iriŋ ka o na puoree a soba a koo waayaane. Kyɛ te neŋ a soba koŋ di dama yaga bee a lanna neŋ o soba a erɛ yɛlɛ.

15. Nembobo la a yelfa-ereba na 2 Gyɔɔn 9-11 naŋ yel ba yɛlɛ na? (Kaa a daga ŋa meŋ, “Yelfa-Ereba Na Gyɔɔn Naŋ Da Yel Ba Yɛlɛ Na, Ba Neŋ Ba Zu Ka Pɔɔl Meŋ Da Yele Bee?”)

¹⁵ Kyɛ noba mine na baŋ sooreŋ ka, ‘Ka lɛ a Baabole ba yelka Kristabie zaa naŋ puore neɛ naŋ erɛ yelfaare nu poɔ la a soba faaloŋ na poɔŋ bee?’ (Kanne 2 Gyɔɔn 9-11.) A lɛ sɛgre na kyaarɛɛ noba naŋ zagre a puoruu bare kyɛ yele yelfaare kyaara a lantaapuoruu bee a bɛnlɛ noba ka ba erɛ yelfaare mine. (Yel. 2:20) Azuŋ ka neɛ kaŋaŋ yele yelfaare kyaara a puoruu bee a de zirii wuluu mine bɛnlɛ noba, a nembɛrɛ koŋ gaa te puore a soba ŋa a emoo faŋa. Kyɛ aminekaŋaŋ a soba naŋ na baŋ eɛ kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo. Ka o sobaŋ ba e lɛ, teŋ koŋ puore o soba bee a toŋboɔle o soba ka o wa a lantaapuoruu lammo.

TƆGLƆ JEHOOVA NEMBAZO ANE NIMIMAAROŊ NA

16-17. (a) Boŋ ka Jehoova boɔrɔ ka noba naŋ e yelfaare naŋ e nimizeɛ na e? (Iziikiel 18:32) (b) Sobuo ka nembɛrɛ maŋ laŋ tonɔ toma neŋ Jehoova ka ba soŋ noba naŋ e yelfaare naŋ e nimizeɛ?

¹⁶ Boŋ teŋ zanne a zannoo yɛlɛ anuu ŋa zaa naŋ tutaa ŋa poɔŋ? Jehoova ba boɔrɔ ka neɛzaa nyɛ saammo! (Kanne Iziikiel 18:32.) O boɔrɔŋ ka yelfa-ereba zaa leɛre ba eebo a leɛ wa o zie. (2 Kor. 5:20) Lɛŋ vɛŋ ka takoreŋ saŋa zaa a wa tɔ zenɛ ka Jehoova maŋ eŋnɛ o puorebiiri naŋ bare o puoruu faŋa ka ba e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre ba eebo a leɛ wa o zie. A lantaapuoruu nembɛrɛ maŋ laŋ tonɔ la tonkpeɛne ane Jehoova ka ba soŋ noba naŋ e yelfaare naŋ e nimizeɛ ka ba e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre ba eebo.​—Uro. 2:4; 1 Kor. 3:9.

¹⁷ Jehoova, Yezu ane a malekere maŋ taa la popeɛloŋ yaga zaa ka neɛ naŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛ̃ wa e kaŋdabaŋkalɛ a leɛre o eebo! Jehoova, te Saa naŋ be sazuŋ na poɔ maŋ pɛleŋ yaga zaa ka neɛ naŋ e yelfaa naŋ e nimizeɛ̃ wa e kaŋdabaŋkalɛ, a leɛre o eebo a leɛ wa a lantaapuoruu poɔ. Ka teneeŋ wa teɛre Jehoova nembazo, nimimaaroŋ, ane nyonono na yɛlɛ, a maŋ vɛŋeŋ teŋ maale nɔmoo yaga zaa.​—Luk. 1:78.