Bonso Aŋ Seŋ Ka Te Zoro Jehoova?

1-2. Aŋa lɛ na Yieme 25:14 naŋ wuli na, ka teneeŋ boɔrɔ ka te neŋ Jehoova zɔmennoŋ na e kpeɛŋaa, wala aŋ seŋ ka te e?

KA HOOŊ boɔrɔ ka ho neŋ neɛ kaŋa nyɔge zɔmennoŋ naŋ e kpeɛŋaa, ho teɛre ka bo gyogri la na toɔ̃ soŋ bo ka ho toɔ̃ e lɛ? Aminekaŋaŋ, ho na yeliŋ ka, zɔmeŋ-sonne maŋ wulee taa nɔmmo a kyɛ sonnɔ taa meŋ. Kaapɔge ho koŋ teɛre ka zoobu eɛ yelkaŋa naŋ na toɔ̃ soŋ yɛ ka yɛ nyɔge zɔmennoŋ naŋ e kpeɛŋaa. Kyɛ, aŋa lɛ te zannoo ŋa yelzu naŋ wuli na, noba naŋ boɔrɔ ka ba neŋ Jehoova nyɔge zɔmennoŋ naŋ e kpeɛŋaa seŋ ka ba ‘zoroo.’​—Kanne Yieme 25:14.

² Lɛ zaa te naŋ puore Jehoova kɔɔre seŋ, kyɛ aseŋ ka te zaa naŋ taa gyeremɛ naŋ e zuluŋ a koo. Kyɛ, ka ba naŋ yelka te zoro Naaŋmen, wala ka lɛ wuli? Bo yɛlɛŋ na toɔ̃ soŋ te ka te zoro Jehoova? Bo yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi Obadaiya, Ŋmenpuore Wedeɛrekpoŋ Gyehoiyada, ane Naa Gyɛhowaz a kyaare Naaŋmen zoobu?

KA BA NAŊ YELKA TE ZORO NAAŊMEN, WALA KA LƐ WULI?

3. Boŋ maŋ vɛŋ ka dabeɛ̃ kpɛ te? Ka sobuo ka dabeɛ̃ na toɔ̃ soŋ te?

³ Ka teneeŋ wa nyɛ ka, ka teneeŋ e yelkaŋa te na nyɛɛ dɔgroŋ, a maŋ vɛmeŋ ka dabeɛ̃ kpɛ te. A dabeɛ̃ ŋa somaŋ, bonso, o na baŋ soŋ teŋ ka te de gbɛ-sonne. Ka teneeŋ taa a dabeɛ̃ ŋa tɔ, te koŋ sage peɛlɛ yelzaa naŋ na toɔ̃ pere te gba. Te naŋ zoro dabeɛ̃ ka te ta pere na zuŋ teŋ maŋ nyɛ toɔrɔ naŋ waana a zo sɔgle. Ka teneeŋ zoro dabeɛ̃ ka te sãã te neŋ neɛ kaŋa zɔmennoŋ, lɛ maŋ vɛmeŋ teŋ kaara te yelyelee ane te yel-eree zieŋ soŋ.

4. Bo tɔ dabeɛ̃ la ka Setaana boɔrɔ ka te taa a kyaare Jehoova?

⁴ Setaana boɔrɔŋ ka te zoro Naaŋmen sori naŋ ba seŋ neŋ poɔŋ. O boɔrɔŋ ka noba yaga taa teɛroŋ na Eelifaz naŋ da taa na. Setaana boɔrɔŋ ka te teɛre ka Jehoova eɛ suuri Naaŋmen naŋ maŋ dɔgrɔ te; ane meŋ, o boɔrɔŋ ka te teɛre ka te daŋ koŋ baŋ pɛle Naaŋmen poɔ zaa. (Joob 4:18, 19) Setaana boɔrɔŋ ka te zoro Jehoova dabeɛ̃ yaga zaa, ka lɛ vɛŋ ka te ta lɛ puoro Jehoova. A ba seŋ ka te zoro Jehoova dabeɛ̃, kyɛ aseŋ ka te taa gyeremɛ naŋ e zuluŋ a koo, a ta erɛ yɛlɛ naŋ na sãã o poɔ.

5. Ka ba naŋ yelka te zoro Naaŋmen, wala ka lɛ wuli?

⁵ Ka neɛŋ zoro Jehoova sori naŋ seŋ neŋ poɔŋ, o soba maŋ nɔŋ la Jehoova, a kyɛ tage o meŋɛ yi yelzaa naŋ na toɔ̃ sãã o neŋ Jehoova niiloŋ na. A “Naaŋmen zoo” ŋa tɔ la ka Yezu da taa. (Hib. 5:7) Yezu da ba zoro Jehoova a maŋ woŋ o yɛlɛ a miine neŋ dabeɛ̃. (Aiz. 11:2, 3) Kyɛ, Yezu da taaɛ nɔmmo naŋ e zuluŋ ko Naaŋmen, a boɔrɔ ka o maŋ sagra o nɔɛ meŋ. (Gyn. 14:21, 31) Aŋa Yezu, te meŋ taaɛ gyeremɛ naŋ e zuluŋ a ko Jehoova, bonso, O eɛ dantorii Naaŋmen naŋ taa nɔmmo, yɛŋ, ane kpeɛ̃o. Te lɛ baŋɛɛŋ meŋ ka Jehoova nɔnɔ teŋ yaga zaa. Lɛ na teŋ maŋ de o sowuli tonɔ neŋ toma na toɔ̃ vɛmeŋ ka o poɔ pɛle bee a sãã. Azuŋ, te yel-eree na baŋ vɛmeŋ ka Jehoova poɔ pɛle bee a sãã.​—Yiem. 78:41; Yeng. 27:11.

YƐLƐ NAŊ NA TOƆ̃ SOŊ TE KA TE ZORO JEHOOVA

6. Bo yɛlɛ la na baŋ soŋ te ka te zoro Naaŋmen? (Yieme 34:11)

⁶ Jehoova zoobu ba e gyogo baŋ maŋ dɔge ne te; o eɛ gyogo aŋ seŋ ka te zanne. (Kanne Yieme 34:11.) Naaŋmen bonmaalee na toɔ̃ soŋ teŋ ka te e lɛ. Ka teneeŋ wa nyɛ Naaŋmen yɛŋ, kpeɛ̃o, ane o nɔmmo naŋ e zuluŋ o “bonmaalee eŋɛŋ,” a maŋ vɛmeŋ ka nɔmmo ane gyeremɛ na teŋ taa koo na e zuluŋ. (Uro. 1:20) Te yɔɔpɔge kaŋa baŋ boɔlɔ Adrienne yeleeŋ ka, “Ka maaŋ wa kaa Jehoova bonmaalee, ane lɛ oŋ taa yɛŋ aseŋ na, N maŋ nyɛŋ ka o baŋɛɛ yɛlɛ naŋ soma ko ma.” Saŋa na oŋ wa teɛre a yɛlɛ gaa tɔɔre na, o da yeleeŋ ka, “Jehoova la ko ma nyɔvore, azuŋ, bonso aŋ seŋ ka N e yelkaŋa naŋ na tage ma yi o zieŋ?” Ho meŋ na baŋ bɔ la wagre a daagbuli ŋa poɔŋ a de teɛre Jehoova bonmaalee na yɛlɛ gaa tɔɔre. Ka teneeŋ e lɛ, nɔmmo ane gyeremɛ na teŋ taa ko Jehoova na na eɛ zuluŋ.​—Yiem. 111:2, 3.

7. Sobuo ka puoro na toɔ̃ soŋ te ka te zoro Jehoova sori naŋ seŋ neŋ poɔŋ?

⁷ Ka teneeŋ maŋ puoro wagre zaa, a na baŋ soŋ teŋ ka te zoro Naaŋmen. Puoro maŋ soŋ teŋ teŋ baŋ Jehoova soŋ. Ka teneeŋ wa tuore yelkpeɛŋaa kaŋa, a puore sɔroo ka o ko te faŋa ka te toɔ̃ are a yelkpeɛŋaa noɔreŋ, a maŋ vɛmeŋ teŋ baŋ ka Jehoova taaɛ kpeɛ̃o. Ka teneeŋ wa puore Jehoova bareka o naŋ vɛŋ ka o Bidɔɔ na wa kpi ko te, a maŋ vɛmeŋ teŋ leɛteɛre Jehoova nɔmmo na. Ka teneeŋ wa tuore yeltuo kaŋa, a koŋ sɔroo ka o soŋ te, a maŋ vɛmeŋ teŋ baŋ ka Jehoova eɛ yɛŋ soba. A puoro ŋa taa maŋ vɛmeŋ teŋ taa gyeremɛ naŋ e zuluŋ a ko Jehoova. A maŋ eŋ teŋ faŋa, ka lɛ vɛŋ teŋ tage te menne yi yelzaa naŋ na toɔ̃ sãã te ne o niiloŋ na.

8. Ka teneeŋ boɔrɔ ka te naŋ kyɛnɛ zoro Naaŋmen, bo aŋ seŋ ka te e?

⁸ A Baabole zannoo na baŋ soŋ teŋ ka te zoro Naaŋmen. A Baabole poɔŋ, te maŋ nyɛɛ noba mine naŋ da zoro Jehoova ane bana na naŋ da ba zoro Jehoova. Yɛ vɛŋ ka te zanne Jehoova puorebiiri bayi mine naŋ da zoroo yɛlɛ. Bana la Naa Eehab toŋtonɔ na baŋ boɔlɔ Obadaiya, ane Ŋmenpuore Wedeɛrekpoŋ Gyɛhoiyada. Te na wa nyɛɛ yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi Naa Gyɛhowaz meŋ zie. A piilee na o da erɛɛ yɛlɛ naŋ soma, kyɛ a puoriŋ o da leɛ erɛɛ tokpeɛne.

TARE NYAA AŊA OBADAIYA

9. Sobuo ka Jehoova zoobu da soŋ Obadaiya? (1 Namine 18:3, 12)

⁹ A dɛndɛŋ yɛlɛ a Baabole naŋ yel kyaare Obadaiyab la ŋa: ‘Obadaiya daaŋ zoree Jehoova yaga zaa.’ (Kanne 1 Namine 18:3, 12.) Sobuo ka Jehoova zoobu ŋa da toɔ̃ soŋ Obadaiya? A da somooŋ oŋ e yelmeŋɛ soba, a kyɛ be dɛlebo meŋ; azuŋ ka naa Eehab da kaa iroo oŋ kaara o die deme na. (De manne neŋ Niihemaiya 7:2.) Obadaiya naŋ da zoro Jehoova na zuŋ, o da taaɛ nyaa. A gyogo ŋa da somooŋ yaga zaa. Obadaiya saŋa na, Na-faa Eehab la da dire naaloŋ. Eehab ‘daaŋ toŋɛɛ faaloŋ Jehoova niŋeŋ a gaŋ [namine] na zaa naŋ daaŋ bebe kyɛ koo’ na. (1 Nam. 16:30) Eehab pɔge Gyeezebel da puoree Beeal, azuŋ o da boɔrɔŋ ka o pigi neɛzaa naŋ da be a Izerayɛl paaloŋ samun-gɔɔ sɛŋ na ka ba ta puoro Jehoova. O gba da ko la Naaŋmen daŋyelba na kpoŋ zie zaa. (1 Nam. 18:4) Azuŋ a pɛlɛɛŋ ka, saŋa na Obadaiya naŋ da puoro Jehoova na, yɛlɛ da ba kyɛnɛ soŋ a Izerayɛl paaloŋ samun-gɔɔ sɛŋ na.

10. Wala ka Obadaiya da e a de wuli ka o taaɛ nyaa kpoŋ?

¹⁰ Wala ka Obadaiya da e a de wuli ka o taaɛ nyaa kpoŋ? Saŋa na Gyeezebel naŋ da piili koorɔ Naaŋmen daŋyelba na, Obadaiya da de la a daŋyelba 100 a sɔgle. O da “maŋ de la ba lezaayi neŋ pie zaa sɔgle pi-bɔgiŋ a korɔ ba bondirii ane koɔ̃.” (1 Nam. 18:13, 14) Obadaiya da taa la nyaa, kyɛ ka Gyeezebeleŋ da nyɔgoo, o da naaŋ kooŋ. Aminekaŋaŋ, dabeɛ̃ da kpɛɛ Obadaiya, bonso o da ba boɔrɔ ka o kpi. Kyɛ, Obadaiya da nɔŋɛɛ Jehoova ane noba naŋ puoroo na a gaŋ o meŋɛ nyɔvore.

11. Sobuo ka Jehoova puorebiiri naŋ bebe zenɛ ŋa tɔglɔ Obadaiya? (Kaa a foto meŋ.)

¹¹ Zenɛ ŋa, Jehoova puorebiiri yaga be la tenne na baŋ de ba nu dɔgle te puoruu toma zu na. Ba maŋ wulee a paaloŋ nembɛrɛ gyeremɛ, kyɛ aŋa Obadaiya, te yɔɔmine ŋa naŋ moɔ̃ la niŋe a de puoruu naŋ seŋ neŋ korɔ Jehoova yoŋ. (Mat. 22:21) Ba naŋ zoro Naaŋmen zuŋ, ba maŋ sagrɛɛ o nɔɛ a gaŋ baŋ na sagra nensaaleba nɔɛ. (Tom. 5:29) Azuŋ, ba maŋ moɔ̃ la niŋe a moɔlɔ a duorisoŋ, a kyɛ maŋ sɔgle lantaa a zanna Jehoova yɛlɛ. (Mat. 10:16, 28) Ba maŋ mɔɔŋ kyɛ vɛŋ ka ba yɔɔmine nu kpɛ boma naŋ na toɔ̃ soŋ ba ka ba neŋ Jehoova niiloŋ e kpeɛŋaa. Henri be la Africa paaloŋ kaŋa baŋ de ba nu dɔgle te puoruu toma na zuŋ. Ana saŋa na, Henri da de la o meŋɛ tere a maŋ de te puoruu gama na te ko o yɔɔmine. Henri sɛgɛɛŋ ka: “N zoree vi soŋ. Azuŋ, N baŋɛɛŋ ka, gyeremɛ na maŋ taa ko Jehoova na la soŋ ma maŋ de nyaa e a yɛlɛ ŋa.” Ho meŋ na baŋ taaɛ nyaa aŋa Henri. Ka hooŋ zoro Naaŋmen, ho na toɔ̃ eɛ lɛ.

DIRE YELMENNOŊ AŊA GYƐHOIYADA

12. Wala ka Ŋmenpuore Wedeɛrekpoŋ Gyɛhoiyada neŋ o pɔge da e a de wuli ka ba diree yelmennoŋ korɔ Jehoova?

¹² Ŋmenpuore Wedeɛrekpoŋ Gyɛhoiyada da zoree Jehoova. Lɛ da vɛŋɛɛŋ oŋ eŋnɛ o taaba faŋa ka ba meŋ puoro Jehoova. O da eɛ lɛ saŋa na Gyeezebel pɔgeyaa Atalaiya naŋ da tu sori naŋ ba seŋ poɔŋ kyɛ deɛ a Gyuuda nakogi na. Atalaiya da eɛ nimikuonii soba. Oŋ da boɔrɔ naaŋ diibu kpeɛ̃o yaga zaa na zuŋ, o da ko la o yaane na zaa naŋ da seŋ ka ba di a naaloŋ na. Azuŋ noba da zoree Atalaiya. (2 Tun. 22:10, 11) Kyɛ o da ba toɔ̃ ko a bie kaŋa ba naŋ boɔlɔ Gyɛhowaz, bonso Gyɛhoiyada neŋ o pɔge Gyɛhoosabiyat da de oŋ sɔgle a kaara o zu. Lɛ na Gyɛhoiyada neŋ Gyɛhoosabiyat naŋ da e na da vɛŋɛɛŋ ka Deevid yaaŋaa na kaŋa wa zeŋ a Gyuuda nakogi zuŋ. Gyɛhoiyada da diree yelmennoŋ korɔ Jehoova. O da ba vɛŋ ka yɛlɛ na Atalaiya naŋ da erɛ na vɛŋ ka dabeɛ̃ kpɛ o fẽẽ zaa.​—Yeng. 29:25.

13. Saŋa na Gyɛhowaz naŋ da wa nyɛ yuomo ayɔpoi na, wala ka Gyɛhoiyada da e a lɛ de wuli ka o diree yelmennoŋ korɔ Jehoova?

¹³ Saŋa na Gyɛhowaz naŋ da wa nyɛ yuomo ayɔpoi na, Gyɛhoiyada da lɛ wuleeŋ ka o diree yelmennoŋ korɔ Jehoova. O da sɛgrɛɛ yelkaŋa biŋ. Ka a yɛlɛŋ toɔ̃ kyɛŋ soŋ, Gyɛhowaz na wa eɛ a naa, bonso ona la Deevid yaaŋaa na naŋ seŋ ka o di a naaloŋ. Kyɛ ka yɛlɛŋ ba kyɛŋ soŋ, Gyɛhoiyada na kɔŋ la o nyɔvore. Jehoova sommoŋ, a yɛlɛ da toɔ̃ kyɛŋɛɛ soŋ zaa. A nabiiri, a Liivai noba neŋ Gyɛhoiyada da sɔ la Gyɛhowaz naaloŋ kãã oŋ wa e naa. Ba da ko la Atalaiya meŋ. (2 Tun. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) A lɛ puoriŋ, Gyɛhoiyada ‘daaŋ biŋee nɔlaŋ. Jehoova, . . . a naa, ane a noba kpakyagaŋ ka a nɔlaŋ daaŋ be. O daaŋ biŋ la a nɔlaŋ ŋa ka ka ba na e Jehoova noba.’ (2 Nam. 11:17) Gyɛhoiyada ‘daaŋ iree denɔ-kaareba eŋ Jehoova die denɔ-bɛrɛ naŋ meŋ. O daaŋ eɛ lɛ ka neɛzaa naŋ dɛge sori zaa poɔŋ ta kpɛ be.’​—2 Tun. 23:19.

14. Gyɛhoiyada naŋ da eŋnɛ Jehoova zuŋ, sobuo baŋ da koo meŋ emmo?

¹⁴ Jehoova yeleeŋ ka: ‘Bana na naŋ eŋnɛ ma, bana maŋ na eŋnɛ.’ Jehoova da ko la Gyɛhoiyada maaloo. (1 Saa. 2:30) Aŋa mannoo poɔŋ, Jehoova vɛŋɛɛŋ baŋ sɛge Gyɛhoiyada yelsonne na eŋ a Baabole poɔŋ ka lɛ na vɛŋ ka te zanne yelkaŋa yi be. (Uro. 15:4) Saŋa na Gyɛhoiyada naŋ wa kpi na, ba da kooŋ gyeremɛ naŋ e o yoŋ saŋa na baŋ da uumuu “Deevid Yi-kpoŋ naŋ, a namine poɔŋ. Ba da uumuuŋ beŋ, bozuŋ o daaŋ toŋɛɛ soŋ Izerayɛl poɔŋ a ko Naaŋmen ane O die na meŋ.”​—2 Tun. 24:15, 16.

15. Bo yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi Gyɛhoiyada yɛlɛ na poɔŋ? (Kaa a foto meŋ.)

¹⁵ Gyɛhoiyada yɛlɛ ŋa na toɔ̃ soŋ teŋ ka te zoro Naaŋmen. Ka a lantaapuoruu nembɛrɛŋ kaara soŋ a kyɛ guuro Naaŋmen peere na, lɛ wuleeŋ ka ba tɔglɛɛ Gyɛhoiyada. (Tom. 20:28) Ka neŋnyaane meŋ zoro Jehoova a kyɛ naŋ dire yelmennoŋ koroo, lɛ wuleeŋ ka ba tɔglɛɛ Gyɛhoiyada. Jehoova na baŋ de baŋ toŋ neŋ toma ka O boɔbo toɔ̃ nyɛ eebo. Jehoova daŋ koŋ gyɛ ba bare zaa. Ka baapaalbaŋ eŋnɛ neŋnyaane, a wulo ba gyeremɛ, a kyɛ de emmo meŋ naŋ seŋ neŋ korɔ bana naŋ de yuomo yaga puore Jehoova na, lɛ wuleeŋ ka ba tɔglɛɛ lɛ na Jehoova naŋ da de emmo ko Gyɛhoiyada na. (Yeng. 16:31) A baaraa zaa, te zaa na baŋ zannɛɛ yelkaŋa yi lɛ na a nabiiri neŋ a Liivai noba naŋ da soŋ Gyɛhoiyada na eŋɛŋ. Yɛ vɛŋ ka te zaa yi yelmennoŋ poɔŋ a sonnɔ “noba naŋ derɛ weɛ a [te] poɔŋ na,” a sagra ba nɔɛ meŋ.​—Hib. 13:17.

TA ERƐ HO YƐLƐ AŊA NAA GYƐHOWAZ

16. Boŋ wuli ka Naa Gyɛhowaz da eɛ bambaala?

¹⁶ Gyɛhoiyada da soŋɛɛ Gyɛhowaz oŋ wa e naa naŋ soma. (2 Nam. 12:2) A lɛ zuŋ, a naa ŋa naŋ da e baapaalaa na da erɛɛ yɛlɛ naŋ pɛlɛ Jehoova poɔ. Kyɛ, saŋa na Gyɛhoiyada naŋ wa kpi na, Gyɛhowaz da de la a nabiiri naŋ da e nɔzagreba na yɛlɛ tonɔ neŋ toma. Boŋ da yi a poɔŋ wa? O neŋ a noba ‘da leɛ maalɛɛ baga ba naŋ pɛnne.’ (2 Tun. 24:4, 17, 18) A yɛlɛ ŋa da kpɛɛ Jehoova haali, azuŋ, “o daaŋ tuŋ la o daŋyelba ba zieŋ ka ba te leɛre ba . . . , kyɛ baŋ zagre ka ba woŋ.” Ba da ba kyɛlle woŋ Gyɛhoiyada bidɔɔ Zekaraiya meŋ yelyaga. Zekaraiya da ba e Jehoova daŋyele ane ŋmenpuore wedeɛrɛ yoŋ, kyɛ o da eɛ Gyɛhowaz puroo bie. Naa Gyɛhowaz da ba wuli nimipa fẽẽ zaa a ko yɛlɛ na zaa Gyɛhoiyada neŋ o booree naŋ e koo na, bonso Naa Gyɛhowaz da vɛŋɛɛŋ baŋ ko Zekaraiya.​—2 Tun. 22:11; 24:19-22.

17. Bo yɛlɛŋ da pɔge Gyɛhowaz?

¹⁷ A da wa ta la saŋa kaŋa Gyɛhowaz da ba zoro Jehoova, azuŋ yɛlɛ da ba kyɛŋ soŋ koo fẽẽ zaa. Jehoova yeleeŋ ka: ‘Bana na aŋ ba eŋnɛ ma yɛŋ, N ba maŋ de ba ka ba eɛ bonzaa.’ (1 Saa. 2:30) Aneazaa ka Gyɛhowaz da taaɛ ‘sogyare naŋ e yaga’ kyɛ ka a Siiriya noba da taa sogyare naŋ e fẽẽ, kyɛ ba da zɔɔtoɔ̃ la Gyɛhowaz a emoo ‘baaloŋ naŋ e nimizeɛ.’ A lɛ puoreŋ, Gyɛhowaz naŋ da vɛŋ baŋ ko Zekaraiya zuŋ na, o meŋɛ tontonneba da kooŋ. Ba gba da nyɛɛŋ ka a na-faa ŋa ba seŋ neŋ ka ba uumuu ‘a namine uumu zie na.’​—2 Tun. 24:23-25.

18. Aŋa lɛ na Jeremaiya 17:7, 8 naŋ wuli na, wala teŋ na baŋ e ka lɛ vɛŋ ka te ta wa erɛ te yɛlɛ aŋa Gyɛhowaz?

¹⁸ Bo yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi Gyɛhowaz yɛlɛ ŋa poɔŋ? Gyɛhowaz da waa ŋa teɛ nyegɛ naŋ ba sigi aŋ seŋ ka ba de daa a teɛ o taa. A daa la Gyɛhoiyada. Saŋa na oŋ wa kpi na, Gyɛhowaz da leɛ piili kyɛllɛɛ nɔzagreba yɛlɛ, azuŋ o da barɛɛ Jehoova puoruu. Lɛ wuleeŋ ka aseŋ ka te menne mɔɔ a kyɛ zoro Jehoova. A ba seŋ ka te zoro Jehoova te naŋ nyɛ te booree deme ane te Kristabitaaba naŋ zoroo na zuŋ. Ka teneeŋ boɔrɔ ka te neŋ Jehoova niiloŋ na e kpeɛŋaa, aseŋ ka te maŋ zanna a Baabole, a maŋ teɛrɛ a yɛlɛ gɛrɛ tɔɔre, a kyɛ puoro meŋ. Lɛ na vɛmeŋ ka te Naaŋmen zoobu na maaleŋ e kpeɛŋaa.​—Kanne Jeremaiya 17:7, 8; Kol. 2:6, 7.

19. Boŋ ka Jehoova boɔrɔ yire te zieŋ?

¹⁹ Jehoova ba kaara soriŋ ka te erɛ yelbɛrɛ bɛrɛ koroo. Yɛlɛ na Jehoova naŋ boɔrɔ ka te erɛ koroo na be la Ikilisiasitiz 12:13, be yeleeŋ ka: “Zoro a yelmeŋɛ Naaŋmen a kyɛ tuuro o nɔkurii, nensaalaa ferebo toma zaa la lɛ.” Ka teneeŋ zoro Naaŋmen, te na arɛɛ kpeɛŋaa aŋa Obadaiya ane Gyɛhoiyada saŋa na teŋ wa tuoro yelkpeɛne na. Bonzaa kyebe a na baŋ sãã te neŋ Jehoova niiloŋ na.